پنجم‌ ، شماره‌ 1275‏‎ ژوئن‌ 1997 ، سال‌‏‎ خرداد 1376 ، 10‏‎ سه‌شنبه‌ 20‏‎


است‌‏‎ من‌‏‎ خانه‌‏‎ دنيا‏‎
يوشيج‌‏‎ نيما‏‎ تولد‏‎ سال‌‏‎ صدمين‌‏‎ بزرگداشت‌‏‎
رايانه‌‏‎ ندا‏‎ موسسه‌‏‎ ماهور‏‎ فرهنگي‌‏‎ موسسه‌‏‎

باستان‌شناسي‌‏‎


ژانويه‌ 1997‏‎ ديسكاور ، ‏‎ از‏‎ نقل‌‏‎ به‌‏‎ سال‌ 1996‏‎ در‏‎ علمي‌‏‎ يافته‌هاي‌‏‎
در‏‎ را‏‎ پهناور‏‎ دشت‌هاي‌‏‎ پنجه‌‏‎ قوي‌‏‎ شكارگران‌‏‎ امريكايي‌ها‏‎ نخستين‌‏‎
تراشيده‌‏‎ دقيقا‏‎ سنگي‌‏‎ پيكان‌هاي‌‏‎ يمن‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ نيزه‌هايي‌‏‎ با‏‎ و‏‎ مي‌نورديدند‏‎
شمالي‌‏‎ امريكاي‌‏‎ وحشي‌‏‎ گاوميش‌‏‎)‎ بيزون‌ها‏‎ و‏‎ ماموت‌ها‏‎ بودند ، ‏‎ مرگبار‏‎ شده‌ ، ‏‎
گونه‌هاي‌‏‎ نام‌‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مي‌شود‏‎ خوانده‌‏‎ بوفالو‏‎ عموما‏‎ ايران‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎
.مي‌افكندند‏‎ خاك‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ (م‌‏‎-‎است‌‏‎ آفريقا‏‎ و‏‎ آسيا‏‎ بومي‌‏‎ گاوسانان‌‏‎ از‏‎ ويژه‌اي‌‏‎
ايالت‌‏‎ در‏‎ فولسام‌‏‎ و‏‎ كلوويس‌‏‎ ناحيه‌‏‎ دو‏‎ در‏‎ پيش‌‏‎ دهه‌‏‎ چند‏‎ آنها‏‎ شكارگاه‌هاي‌‏‎
باور‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ بسياري‌‏‎ باستان‌شناسان‌‏‎ ترتيب‏‎ بدين‌‏‎ و‏‎ شد‏‎ كشف‌‏‎ نيومكزيكو‏‎
بودند ، ‏‎ امريكا‏‎ قاره‌‏‎ ساكنان‌‏‎ نخستين‌‏‎ تنها‏‎ نه‌‏‎ شكارگران‌‏‎ آن‌‏‎ كه‌‏‎ بودند‏‎
ريشه‌‏‎ آنها‏‎ از‏‎ (‎سرخ‌پوستان‌‏‎)‎ قاره‌‏‎ اين‌‏‎ بومي‌‏‎ فرهنگ‌هاي‌‏‎ ديگر‏‎ بلكه‌‏‎
Culture) كلوويس‌‏‎ فرهنگ‌‏‎ كه‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ نظريه‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ برپايه‌‏‎گرفته‌اند‏‎
بسوي‌‏‎ آند‏‎ كوهستان‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ شد ، ‏‎ پديدار‏‎ پيش‌‏‎ سال‌‏‎ حدود 11000‏‎ در‏‎ (‎Clovis
گذشته‌ ، ‏‎ (فروردين‌‏‎)‎ آوريل‌‏‎ ماه‌‏‎ در‏‎.‎گشت‌‏‎ سرازير‏‎ جنوبي‌‏‎ امريكاي‌‏‎
شيكاگو‏‎ در‏‎ طبيعي‌‏‎ تاريخ‌‏‎ صحرايي‌‏‎ موزه‌‏‎ از‏‎ باستان‌شناسي‌‏‎ آناروزولت‌ ، ‏‎
چون‌‏‎ رشته‌هايي‌‏‎ در‏‎ معمولا‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎The Field Museum of Natural History)
كه‌‏‎ پژوهش‌‏‎ از‏‎ بخشي‌‏‎ به‌‏‎ غيره‌‏‎ و‏‎ جانورشناسي‌‏‎ باستان‌شناسي‌ ، ‏‎ زمين‌شناسي‌ ، ‏‎
گفته‌‏‎ Field كارصحرايي‌‏‎ مي‌گيرد ، ‏‎ انجام‌‏‎ طبيعت‌‏‎ در‏‎ و‏‎ آزمايشگاه‌‏‎ از‏‎ خارج‌‏‎
منطقه‌‏‎ و‏‎ جنوبي‌‏‎ امريكاي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ شواهدي‌‏‎ ايلينويز‏‎ دانشگاه‌‏‎ و‏‎(م‌‏‎ -‎مي‌شود‏‎
مردم‌‏‎ روزولت‌ ، ‏‎ گفته‌‏‎ به‌‏‎.مي‌سازد‏‎ بي‌اعتبار‏‎ را‏‎ باور‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ يافت‌‏‎ آمازون‌‏‎
امريكاي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ بودند‏‎ مردمي‌‏‎ -‎نياكان‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ -معاصران‌‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ كلوويس‌‏‎
.داشتند‏‎ متفاوتي‌‏‎ بسيار‏‎ زندگي‌‏‎ جنوبي‌‏‎
خاك‌برزيل‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ آمازون‌‏‎ حوزه‌‏‎ از‏‎ مناطقي‌‏‎ در‏‎ سال‌ 1983‏‎ از‏‎ روزولت‌ ، ‏‎
برخي‌‏‎ درباره‌‏‎ سالها ، او‏‎ همان‌‏‎ در‏‎.‎است‌‏‎ بوده‌‏‎ پژوهش‌‏‎ سرگرم‌‏‎ دارد ، ‏‎ قرار‏‎
.بود‏‎ شنيده‌‏‎ چيزهايي‌‏‎ نامعمول‌‏‎ سنگي‌‏‎ ابزارهاي‌‏‎ و‏‎ غارها‏‎ درون‌‏‎ نقاشي‌هاي‌‏‎
از‏‎ و‏‎ شدند‏‎ شناخته‌‏‎ بي‌ارزش‌‏‎ بررسي‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ دست‌ساخته‌ها‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎ اما‏‎
بسياري‌‏‎ باستان‌شناسان‌‏‎ بودند ، ‏‎ متفاوت‌‏‎ كلوويس‌‏‎ دست‌ساخته‌هاي‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ آنجا‏‎
كلوويس‌‏‎ فرهنگ‌‏‎ زوال‌‏‎ و‏‎ شكوفايي‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ ابزارها‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كردند‏‎ گمان‌‏‎
بدون‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ عمومي‌‏‎ پذيرش‌‏‎ مورد‏‎ باور‏‎ اين‌‏‎ هنگام‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎.‎شده‌اند‏‎ ساخته‌‏‎
مرطوب‏‎ و‏‎ گرم‌‏‎ جنگل‌هاي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ خود‏‎ غذاي‌‏‎.‎نمي‌توانسته‌اند‏‎ مردم‌‏‎ كشاورزي‌ ، ‏‎
اين‌‏‎ به‌‏‎ روزولت‌‏‎ اما‏‎.‎بياورند‏‎ دوام‌‏‎ درازمدت‌‏‎ براي‌‏‎ و‏‎ كنند‏‎ تامين‌‏‎ باراني‌‏‎
كه‌‏‎ را‏‎ غارها‏‎ دسته‌اي‌‏‎ تا‏‎ شد‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎ او‏‎ در 1988 ، ‏‎.‎نداشت‌‏‎ اعتقادي‌‏‎ موضوع‌‏‎
سفلي‌‏‎ آمازون‌‏‎ سيلابي‌‏‎ دشت‌‏‎ برفراز‏‎ سنگي‌‏‎ ماسه‌‏‎ تپه‌هاي‌‏‎ در‏‎ مونته‌آلگره‌ ، ‏‎ در‏‎
آنها‏‎ توصيف‌‏‎ بار ، ‏‎ نخستين‌‏‎ كه‌‏‎ دهد‏‎ قرار‏‎ بررسي‌‏‎ و‏‎ كاوش‌‏‎ مورد‏‎ دارند ، ‏‎ قرار‏‎
ديده‌‏‎ نوزدهم‌‏‎ قرن‌‏‎ انگليسي‌‏‎ طبيعي‌دان‌‏‎ والاس‌‏‎ راسل‌‏‎ آلفرد‏‎ نوشته‌هاي‌‏‎ در‏‎ را‏‎
.بود‏‎
يك‌‏‎ به‌راهنمايي‌‏‎ روزولت‌‏‎ مونته‌آلگره‌ ، ‏‎ به‌‏‎ ورودش‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ روز‏‎ اما‏‎ و‏‎
-Caverna da Pedra Pintada راهي‌‏‎ دانش‌آموز‏‎ حدود 30‏‎ و‏‎ محلي‌‏‎ آموزگار‏‎
آثار‏‎ بودند ، ‏‎ حيرت‌آور‏‎ غار‏‎ ديوار‏‎ نقاشي‌هاي‌‏‎.‎گشت‌‏‎ -شده‌‏‎ نقاشي‌‏‎ غارسنگ‌‏‎
اشكال‌‏‎ و‏‎ انسان‌‏‎ تصاوير‏‎ زرد ، ‏‎ و‏‎ سرخ‌‏‎ رنگ‌هاي‌‏‎ به‌‏‎ دست‌‏‎ كف‌‏‎ از‏‎ مانده‌‏‎ بجا‏‎
اما‏‎ بودند ، ‏‎ ديده‌‏‎ را‏‎ نقاشي‌ها‏‎ آن‌‏‎ نيز‏‎ پيشتر‏‎ كارشناسان‌‏‎ البته‌‏‎.‎هندسي‌‏‎
هيچكس‌‏‎ بنابراين‌‏‎ شده‌اند ، ‏‎ رسم‌‏‎ اخير‏‎ قرن‌‏‎ چند‏‎ در‏‎ آنها‏‎ كه‌‏‎ مي‌كردند‏‎ گمان‌‏‎
بازگشت‌‏‎ آنجا‏‎ به‌‏‎ روزولت‌‏‎ در 1991 ، ‏‎.‎بود‏‎ نيفتاده‌‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ حفاري‌‏‎ فكر‏‎ به‌‏‎
.كند‏‎ آغاز‏‎ را‏‎ حفاري‌‏‎ تا‏‎
مدارك‌‏‎ و‏‎ شواهد‏‎ از‏‎ كوهي‌‏‎ همكارانش‌‏‎ و‏‎ او‏‎ سال‌ ، ‏‎ پنج‌‏‎ طول‌‏‎ در‏‎ مجموع‌ ، ‏‎ در‏‎ و‏‎
-بوده‌‏‎ مسكوني‌‏‎ پيش‌‏‎ سال‌‏‎ در 11200‏‎ غار‏‎ نشان‌مي‌دادند‏‎ كه‌‏‎ گردآوردند‏‎
وجوه‌‏‎ ولي‌‏‎ بودند‏‎ كلوويس‌‏‎ شكارگران‌‏‎ معاصران‌‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مردمي‌‏‎ بوسيله‌‏‎
.داشتند‏‎ آنها‏‎ با‏‎ كمي‌‏‎ مشترك‌‏‎

شدند ، ‏‎ خارج‌‏‎ خاك‌‏‎ از‏‎ روزولت‌‏‎ بوسيله‌‏‎ كه‌‏‎ نوك‌نيزه‌ها‏‎ سنگي‌‏‎ پيكان‌هاي‌‏‎
پيكان‌هاي‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎ هستند‏‎ قصابي‌‏‎ چاقوهاي‌‏‎ به‌‏‎ شبيه‌‏‎ مثلثي‌‏‎ و‏‎ ساقه‌دار‏‎
چاقوهاي‌‏‎ به‌‏‎ شبيه‌‏‎ و‏‎) بوده‌‏‎ متفاوت‌‏‎ كلي‌‏‎ به‌‏‎ كلوويس‌‏‎ (‎Fluted)‎_ ناوه‌دار‏‎
بيزون‌‏‎ و‏‎ ماموت‌‏‎ نيزه‌ها‏‎ اين‌‏‎ با‏‎ آلگره‌‏‎ مونته‌‏‎ مردم‌‏‎ البته‌‏‎ و‏‎ (آشپزخانه‌اند‏‎
و‏‎ لاك‌پشت‌ها‏‎ جوندگان‌ ، ‏‎ ماهي‌ ، ‏‎ صيد‏‎ براي‌‏‎ آنها‏‎ از‏‎ بلكه‌‏‎ نمي‌كردند‏‎ شكار‏‎
غار‏‎ در‏‎ روزولت‌‏‎ كه‌‏‎ استخوان‌هايي‌‏‎ به‌‏‎ توجه‌‏‎ با‏‎ و‏‎.مي‌بردند‏‎ بهره‌‏‎ پرندگان‌‏‎
داشته‌اند ، ‏‎ طول‌‏‎ (متر‏‎ /1‏‎) فوت‌‏‎ پنج‌‏‎ تقريبا‏‎ ماهي‌ها‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ يافت‌ ، ‏‎
نيزه‌‏‎ با‏‎ قايق‌‏‎ داخل‌‏‎ از‏‎ ماهي‌ها‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ است‌‏‎ نشانه‌اي‌‏‎ خود‏‎ بنوبه‌‏‎ كه‌‏‎
كار‏‎ و‏‎ نجاري‌‏‎ براي‌‏‎ ظاهرا‏‎ كه‌‏‎ ابزارهايي‌‏‎ او‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎.‎مي‌شدند‏‎ شكار‏‎
ميوه‌هاي‌‏‎ بقاياي‌‏‎ نهايت‌ ، ‏‎ در‏‎.‎است‌‏‎ يافته‌‏‎ نيز‏‎ مي‌رفته‌‏‎ بكار‏‎ چوب‏‎ روي‌‏‎
عمدتا‏‎ كه‌‏‎ منطقه‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ فراوان‌‏‎ گياهان‌‏‎ ديگر‏‎ و‏‎ نخل‌‏‎ دانه‌هاي‌‏‎ گرمسيري‌ ، ‏‎
آنها‏‎.‎شدند‏‎ پيدا‏‎ غار‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ ويتامين‌اند ، ‏‎ از‏‎ سرشار‏‎ و‏‎ روغني‌‏‎ نشاسته‌اي‌ ، ‏‎
الگوي‌‏‎ يك‌‏‎ آنها‏‎ مورد‏‎ در‏‎ اما‏‎:‎مي‌گويد‏‎ روزولت‌‏‎ نداشتند‏‎ دشواري‌‏‎ زندگي‌‏‎
بزرگ‌‏‎ جانوران‌‏‎ شكارگران‌‏‎ با‏‎ مقايسه‌‏‎ در‏‎ را‏‎ زندگي‌‏‎ براي‌‏‎ متفاوت‌‏‎ بنياني‌‏‎
.مي‌بينيد‏‎ دشت‌ها‏‎
نيز‏‎ روحي‌‏‎ تفاوتهاي‌‏‎ كلوويس‌‏‎ ساكنان‌‏‎ با‏‎ مونته‌آلگره‌‏‎ مردم‌‏‎ آن‌ ، ‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎
اگر‏‎ مجموع‌ ، ‏‎ در‏‎مي‌دهند‏‎ نشان‌‏‎ را‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ غارها‏‎ نقاشي‌هاي‌‏‎ داشته‌اند ، ‏‎
رنگ‌‏‎ خشكيده‌‏‎ قطرات‌‏‎ روزولت‌‏‎ بوده‌ ، ‏‎ مسكون‌‏‎ سال‌‏‎ هزار‏‎ براي‌‏‎ تقريبا‏‎ غار‏‎ چه‌‏‎
سكونت‌‏‎ دوره‌‏‎ به‌‏‎ مربوط‏‎ لايه‌هاي‌‏‎ كهنترين‌‏‎ در‏‎ را‏‎ رنگي‌‏‎ ساخته‌هاي‌‏‎ دست‌‏‎ و‏‎
سال‌‏‎ غار 11200‏‎ ديوار‏‎ نقاشي‌هاي‌‏‎ مي‌دهند‏‎ نشان‌‏‎ كه‌‏‎ يافت‌‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ انسان‌‏‎
هيچ‌‏‎ كلوويس‌‏‎ باستاني‌‏‎ محل‌هاي‌‏‎ در‏‎ تاكنون‌‏‎ مقابل‌ ، ‏‎ در‏‎.‎شده‌اند‏‎ پيش‌نقش‌‏‎
.است‌‏‎ نشده‌‏‎ يافت‌‏‎ نقاشي‌‏‎
را‏‎ سن‌سنجي‌روزولت‌‏‎ نتايج‌‏‎ باستان‌شناسان‌ ، ‏‎ از‏‎ ديگر‏‎ برخي‌‏‎ ميان‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ در‏‎
است‌‏‎ ممكن‌‏‎ مونته‌آلگره‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كنند‏‎ گمان‌‏‎ آنها‏‎.‎داده‌اند‏‎ قرار‏‎ ترديد‏‎ مورد‏‎
مسكون‌‏‎ كه‌‏‎ جوان‌‏‎ اندازه‌‏‎ همان‌‏‎ به‌‏‎ -‎باشد‏‎ داشته‌‏‎ سن‌‏‎ سال‌‏‎ حدود 10500‏‎ تنها‏‎
اما‏‎.‎سازد‏‎ امكان‌پذير‏‎ كلوويس‌‏‎ مردم‌‏‎ مهاجرت‌‏‎ نتيجه‌‏‎ در‏‎ را‏‎ آنجا‏‎ شدن‌‏‎
درامريكاي‌‏‎ مردم‌‏‎ زمان‌‏‎ آن‌‏‎ مي‌دانددر‏‎ غيرممكن‌‏‎ را‏‎ موضوع‌‏‎ اين‌‏‎ روزولت‌‏‎
ما‏‎:‎مي‌گويد‏‎ روزولت‌‏‎نمي‌زيستند‏‎ شمالي‌‏‎ امريكاي‌‏‎ ساكنان‌‏‎ به‌‏‎ شبيه‌‏‎ جنوبي‌‏‎
برابر‏‎ در‏‎ انسان‌‏‎ سازش‌‏‎ و‏‎ گوناگون‌‏‎ اقليمي‌‏‎ و‏‎ جغرافيايي‌‏‎ مناطق‌‏‎ تاثير‏‎ بايد‏‎
مونته‌آلگره‌‏‎ مردم‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ باور‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ او‏‎ باشيم‌‏‎ داشته‌‏‎ نظر‏‎ در‏‎ را‏‎ آن‌‏‎
مهاجرت‌‏‎ مسيرهاي‌‏‎ اما‏‎ بودند ، ‏‎ آمده‌‏‎ آسيا‏‎ از‏‎ اصل‌‏‎ در‏‎ كلوويس‌‏‎ ساكنان‌‏‎ چون‌‏‎
مي‌گويد‏‎ او‏‎ بودند‏‎ نديده‌‏‎ دريا‏‎ كلوويس‌‏‎ بودندمردم‌‏‎ متفاوت‌‏‎ آنها‏‎
و‏‎ افتاده‌‏‎ براه‌‏‎ آسيا‏‎ سواحل‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎.‎گرفتند‏‎ را‏‎ ساحلي‌‏‎ جاده‌‏‎ آمازوني‌ها‏‎
در‏‎ و‏‎ گذشتند‏‎ بود‏‎ نگرفته‌‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ آب‏‎ هنوز‏‎ كه‌‏‎ تنگه‌برينگ‌‏‎ گذرگاه‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎
جنوبي‌‏‎ امريكاي‌‏‎ تا‏‎ را‏‎ راه‌‏‎ تمام‌‏‎ امريكا ، ‏‎ قاره‌‏‎ غربي‌‏‎ ساحل‌‏‎ امتداد‏‎
و‏‎ كلمبيا‏‎ بزرگ‌‏‎ رودهاي‌‏‎ راه‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎ روزولت‌ ، ‏‎ گمان‌‏‎ به‌‏‎ سپس‌‏‎ پيمودند ، ‏‎
كسي‌‏‎ كه‌‏‎ منطقه‌اي‌‏‎ بسوي‌‏‎ گشتند ، ‏‎ آمازون‌‏‎ حوزه‌‏‎ قلب‏‎ رهسپار‏‎ امروزين‌‏‎ ونزوئلاي‌‏‎
.آورند‏‎ دوام‌‏‎ جايي‌‏‎ چنين‌‏‎ در‏‎ بتوانند‏‎ آنها‏‎ چون‌‏‎ مردمي‌‏‎ نمي‌كرد‏‎ باور‏‎
دارد‏‎ ادامه‌‏‎

:عكس‌‏‎ شرح‌‏‎
ظرافت‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ كشيده‌‏‎ سنگي‌‏‎ تيغه‌‏‎ يك‌‏‎ ‎ـ‏‎ (‎Fluted Point)ناوه‌اي‌‏‎ پيكان‌‏‎
تا‏‎ شده‌ ، ‏‎ كنده‌‏‎ آن‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ (Flute)ناوه‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ شيار‏‎ يك‌‏‎ و‏‎ شده‌‏‎ تراشيده‌‏‎
كلوويس‌ ، ‏‎ فرهنگ‌‏‎ شدن‌‏‎ كشف‌‏‎ زمان‌‏‎ از‏‎ ‎ـ‏‎ دارد‏‎ نگاه‌‏‎ نيزه‌اي‌را‏‎ دسته‌‏‎ احتمالا‏‎
كه‌‏‎ بودند‏‎ باور‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ باستان‌شناسان‌‏‎ بيشتر‏‎ تاكنون‌‏‎.‎است‌‏‎ بوده‌‏‎ آن‌‏‎ شاخص‌‏‎
شده‌ ، ‏‎ ابداع‌‏‎ كلوويس‌‏‎ مردم‌‏‎ شمالي‌بوسيله‌‏‎ امريكاي‌‏‎ در‏‎ نخستين‌بار‏‎ سلاح‌‏‎ اين‌‏‎
سيبري‌‏‎ از‏‎ برينگ‌‏‎ ازتنگه‌‏‎ گذر‏‎ با‏‎ يخبندان‌‏‎ عصر‏‎ آخرين‌‏‎ پايان‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مردمي‌‏‎
.آمدند‏‎ شمالي‌‏‎ امريكاي‌‏‎ به‌‏‎


.است‌‏‎ همشهري‌‏‎ روزنامه‌‏‎ به‌‏‎ متعلق‌‏‎ و‏‎ محفوظ‏‎ حقوق‌‏‎ تمام‌‏‎