ششم ، شماره 1469 سال ژانويه 1998 ، بهمن 1376 ، 27 شنبه 7 سه
|
|
اداري تحول و كاري وجدان تعهد
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
علت كه اهدافي‌است به نيل اجتماعي ، نهاد هر مسئوليت‌هاي از يكي:اشاره
همكاري گرو سازمان‌در اهداف تحقق.مي‌دهد شكل را نهاد آن وجودي
وجود به يكديگر با تعامل‌نظام‌مندآنها كه است عواملي تمامي وهماهنگي
از برجسته‌تر و بارزتر عامل يك نقش ميان ، دراينميبخشد معنا سازمان
به كه‌بايد است سازمان سطوح تمام در انساني نيروي آن و است سايرعوامل
معنوي ، مادي‌و نيازهاي داراي و ذي‌شعور عامل يك عنوان به -آن
از.شود توجه سايرعوامل از بيش -وسازماني گروهي توقعات اهداف‌فردي ،
قابل اقتصادي محاسبات هميشه‌براساس انساني نيروي كارآيي كه آنجا
انسان برتر نيازهاي از برخاسته كه -متعددديگري وعوامل نيست پيش‌بيني
لذا است ، موثر زمينه اين در -است خوديابي و اجتماعي ، احترام ابعاد در
امروزه كه-انساني عامل اصلي ضرورت‌هاي از يكي به مختصر اين‌بررسي در
منابع مديريت و علوم‌رفتاري صاحبنظران توجه مورد اصلي مسايل جمله از
آن رابطه و كاري و سازماني ووجدان تعهد يعني -مي‌رود شمار به انساني
.است شده پرداخته اداري و شاخص‌هاي‌ساختاري يا اداري تحول با
مقالات سرويس
مشبكي اصغر دكتر
زيادي تعاريف كه است واژه‌هايي زمره از وجدان و (Commitment)تعهد
و ويليامسون جمله از.است شده ارائه ديدگاه‌هاي‌مختلف از آن براي
احساس سازمان ، در فرد مشاورت گستردگي و شدت را تعهد (1991) اندرسون
احساس‌هاي وجودكردهاند تعريف هويت احساس و سازمان و شغل به تعلق
Behavior) رفتارهمكاري و گروهي وابستگي افزايش به فرد در مزبور
.شد خواهد منجر(Citeznship
و به‌عوامل فرد دادن پيوند از راعبارت تعهد (1977) سالانسيك
ارايه تعاريف از خودمقتبس كه تعريف اين.وي‌مي‌داند فردي اقدامات
اين از عملياتي تعريف يك است ، (1966)ساكومورا و كيزلر شده‌توسط
زماني تعهد ، كه است آن تعريف اين از كلي منظور.مي‌رود شمار به واژه
مسئوليت احساس اقدامات‌خود و رفتار به نسبت فرد كه مي‌يابد واقعيت
و كافي‌نيست تنها زدن حرف اين‌مفهوم ، در ديگر ، عبارت بهوابستگيكند
.باشد همراه مسئوليت عمل‌با آن دنبال به بايد
احساس هويت‌و داشتن وفاداري ، مي‌توان‌احساس را تعهد كلي ، بطور
مي‌تواند عامل اين وجود.كرد تعريف سازماني و وشغلي فردي مسئوليت
.باشد متقابل‌داشته رابطه يك وساختاري اداري شاخص‌هاي و باعوامل
افزايش آن به‌تبع و سازمان بخشي اثر و كارآيي افزايش باعث عوامل اين
.مي‌شود تعهد
تعهد ابعاد
طي در و شده ارايه صاحبنظران توسط كه است متفاوتي ابعاد داراي تعهد
داراي اوليه ، تعهد بررسي‌هاي در.است يافته توسعه نيز متعدد تحقيقات
نيز عاطفي تعهد و تعهدمستمر بعد دو سپس.بود ونگرشي رفتاري بعد دو
چند تعهد ديدگاه را ازتعهد ديدگاه اين كه شد آن‌افزوده به
توضيح اختصار به تعهد ابعاد از يك هر درباره زير در.جانبه‌مي‌نامند
.مي‌شود داده
مي‌شود ، تعهد توجه آن به ابعاد ازساير بيش كه تعهد بعد اولين
علل به بيشتر بعد اين در.است(Behavioral Commitment)رفتاري
آن كلي‌تعريف بطور و مي‌شود غيبت‌پرداخته افزايش و خدمت ترك
مبنا اين بر.سازمان در ماندن به كاركنان ونيت قصد از عبارتست
و ماندن ، يا خدمت ، ترك به ميل چون مواردي اساس بر بيشتر سازمان تعهد
بعد اهميت.بررسي‌مي‌شود شغلي وظايف انجام ادامه يا خدمت ترك قصد
است رضايتمندي و خدمت وترك سازماني تعهد بين رابطه دربيان رفتاري
.مي‌رود به‌شمار خدمت ترك شاخص وبهترين
قصدماندن نظر از بويژه ابعاد ، برساير رفتاري بعد بررسي مزاياي
بيانگر كه‌رفتار معنا اين به است ، انفصال‌شغلي و خدمت ترك يا
استفاده اين بر علاوه است ، كاركنان جانب از خدمت ترك صحت‌دلايل ميزان
ميزان نمي‌تواند فردي رفتارهاي گرفتن نظر در بدون صرف عادي اطلاعات از
دارد امكان همچنين.كند مشخص خدمت ترك به تصميم در را اراده مدخليت
صورت در كه داشته‌باشد وجود خدمت ترك به تصميم در ديگري زياد عوامل
.نيست قابل‌شناسايي هرگز فرد به‌رفتارهاي بي‌توجهي
نقش‌پيش‌بيني‌كننده علت به رفتاري بعد مديران‌به عنايت ترتيب اين به
بسيار كاركنان سازماني و شغلي تعهد كاهش در بعد اين كننده پيش‌گيري و
.است اهميت حايز
(Attitudinal Commitment)نگرشي ازتعهد عبارتست تعهد ، بعد دومين
و رفتاري‌است تعهد كننده شاخص‌هاي‌پيش‌بيني مهم‌ترين از يكي كه
سازگاري نيز و اهداف‌سازماني و ارزش‌ها به متعهدبودن آن ، از منظور
از فرد طرفداري به تعهدمي‌توان اين ويژگي‌هاي از.باآنهاست
به كمتر گرايش‌بسيار مقابل ، در و به‌عضويت او زياد تمايل سازمان ،
تعهدرفتاري ، كه همانطور بنابراين ، .كرد اشاره خدمت ترك
رضايت كننده پيش‌بيني نگرشي ، تعهد است ، خدمت كننده‌ترك شاخص‌پيش‌بيني
از دارد ، مقطعي جنبه بيشتر شغلي ، رضايت كه تفاوت اين با است ، شغلي
در شغلي ، محيط مفيد و مثبت جنبه‌هاي به است مقطعي پاسخي كه رو آن
بيشتر سازمان ، ارزش‌هاي و اهداف به توجه علت به نگرشي تعهد كه حالي
به را رفتاري تعهد و نگرشي تعهد آنچه.دارد ماندگار و درازمدت جنبه
نحوه از فرد برداشت‌هاي مي‌سازد ، مبدل فرد رفتار پيش‌بيني‌كننده عوامل
آن درباره ديگران نگرش‌هاي و برداشت‌ها و يكسو ، از خود نگرش و رفتار
تا بكوشند بايد ديدگاه‌مديران اين به توجه با.است ديگر سوي از فرد
درمقابل آنها مقاومت كاهش درجهت كاركنان به مداوم طريق‌آموزش‌هاي از
و نگرش‌ها موجبات‌پويايي بيشتر هرچه سازمان ، لازم‌در تحولات و تغييرات
.سازند فراهم را رفتارهاي‌آنان
ناميده (AffectiveCommitment)تعهدعاطفي تعهد ، بعد سومين اما و
عنوان به و نزديكي‌دارد بسيار رابطه نيز تعهدنگرشي با كه مي‌شود
و سازماني ارزش‌هاي طريق‌قبول از سازمان به خاطر وتعلق وابستگي
خدمت ترك شاخص‌پيش‌بيني مي‌تواند تعهد اين.مي‌شود تعريف ماندن ميل‌به
از بعد آخرين كه (Continuance Commitment) مستمر تعهد.باشد غيبت و
بر مبتني تعهد از عبارتست مي‌رود ، شمار به جانبه چند ابعادتعهد
جديد تعاريف از يكي عنوان به تعريف اين.خدمت ترك به مربوط هزينه‌هاي
شرايط تئوري بر خود و شد ارايه (1990) ماير و آلن توسط تعهد از
كاركنان تئوري ، اين براساس.است مبتني (1964) بكر (Side-bets) جانبي
كسب نيز و خود كوشش و تلاش و عمر و وقت كردن سرمايه طريق از
.مي‌پيوندند سازمان به اغماض پاداش‌هاي‌غيرقابل
برحسب را كه‌تعهد است تعهد توجه قابل شاخص‌هاي از يكي مستمر تعهد
بيشتر سرمايه‌گذاري ميزان هرچه.مي‌كند توجيه مزبور سرمايه‌گذاري‌هاي
رها را سازمان نمي‌تواند فرد و مي‌يابد كاهش ترك‌خدمت احتمال باشد ،
كار سابقه يا) سازمان يك در فرد عمر صرف ميزان هرچه مثال ، براي.كند
دشوارتر بسيار او سوي از سازمان ترك باشد ، بيشتر (سازمان آن در او
او تعهد مي‌رسد نظر به ديگر عبارت به.بود خواهد وارد تازه فرد يك از
.است وارد تازه كاركنان بيشتراز خويش شغل به و آن اهداف و سازمان به
اين ارتباط زيادي‌درباره تحقيقات تعهد ، متفاوت ابعاد به توجه با
ذكر كه است شده ارايه متفاوتي ونظرات گرفته صورت يكديگر با ابعاد
به‌نظر لازم آن ذكر اينجا در آنچه اما.نمي‌گنجد بحث اين حوصله در آنها
از آن تحليل تعهد ، موجب متفاوت ابعاد به توجه كه است اين مي‌رسد ،
در موثر متغيرهاي از بيشتري به‌تعداد دستيابي و متفاوت ديدگاه‌هاي
تعهديا علل درباره خام برداشت‌هاي از اجتناب و كاهش‌تعهد يا افزايش
.مي‌شود تعهد عدم
تعهد اجزاي دربردارنده كه تعهد تعاريف از تعهديكي اجزاي
از.است شده ارايه (1974) بولين و مودي استير ، پرتر ، توسط است ،
:بر است مشتمل سازماني تعهد صاحبنظران اين ديدگاه
.سازماني ارزش‌هاي و اهداف پذيرش به فرد اعتقاد (1
...و شغلي و سازماني اهداف تحقق جهت تلاش اعمال به وي تمايل (2
.سازماني عضويت حفظ به او شديد گرايش (3
كردن باساده‌تر (1992)بكر چون صاحبنظراني تعريف ، اين دنبال به
به پيوستن از عبارتست كه‌تعهد داشتند ابراز چنين مزبور ، تعريف
:زير برحسباجزاي شغل انجام و سازمان
از سازمان با همنوايي و سازگاري يا (Compliance)پيروي و اطاعت (1
.تنبيه و پاداش مكانيزم‌هاي طريق
و خاطر تعلق به تمايل يا (Identification)شناسايي و هويت احساس (2
...و وابستگي
و اهداف با فرد ارزش‌هاي تجانس يا (Internalization)كردن دروني (3
.سازمان ارزش‌هاي
سه‌گانه اجزاي شبيه اساسا كه است شده مطرح نيز ديگري اجزاي البته
مفهوم‌وفاداري سه(1980) وال و كوك مثال براي.است فوق
.كرده‌اند مطرح را وآمادگي وشناسايي هويت ، احساس(Loyalty)
ابعاد به توجه با كه است اين دارد اهميت باره اين در آنچه مجموع ، در
منفعل و (Active)فعال تعهد دونوع بين بايد مزبور سه‌گانه
روي از كه است تعهدي فعال تعهد از منظور.شد قايل تفاوت (Pastive)
برگيرنده‌تعهد در منفعل ، تعهد ولي مي‌گيرد صورت اراده شعورو و آگاهي
.است اجباري
كه شود توصيف منحصري و ممتاز شخصيت يك نبايد سازمان توضيح ، اين با
تلقي اين بلكه.مي‌آورد ارمغان به پيوستگي و شناسايي خود ، افراد براي
نيز تعهد و ذينفع گروه‌هاي از مجموعه‌اي كه‌سازمان باشد حاكم بايد
مزبور برحسبتعاريف.گروه‌هاست اين به متعدد تعهدهاي از شامل‌مجموعه‌اي
تعهد در ديگري تمايز وغيرفعال ، فعال تعهد وجود نيز و تعهد اجزا از
.شد مطرح (1994) مورگان و هانت توسط نخستين‌بار كه آمد وجود به
;است طرح قابل كلان و خرد بعد دو در تعهد صاحبنظر ، دو اين ديدگاه از
سازماني خاص گروه‌هاي به تعهد از عبارتست خرد بعد در تعهد
گروه‌هاي شامل گروه‌ها اين كه (ConstituencySpecific Commitment)
عبارتست كه كلان بعد در تعهد و عالي‌مي‌شوند ، مديريت و سرپرستان كاري ،
Commitment) سيستم يك و مجموعه يك عنوان به سازمان به تعهد از
سطح در تعهد معادل لزوما خود سطوح در تعهد اساس ، اين بر.(Genenc
سطوح در پايين تعهد به خرد سطوح در قوي تعهد وجود بسا چه و نيست كلان
تعهد مديريت و دهي جهت دارد ، اهميت باره اين در آنچه.بيانجامد كلان
جزء سه همان طريق از كه است كلان و كلي تعهد طرف به خرد و پايين سطوح
و شناسايي و هويت حس افزايش پيروي ، و اطاعت روحيه تقويت يعني مزبور
رو ، اين از.مي‌گيرد صورت اهداف و ارزش‌ها كردن دروني ميزان بردن بالا
كاهش به خرد و پايين سطوح تعهد وجود كه شوند متوجه مديران چنانچه
تعهد بيشتر ، توجه و مزايا و منافع ارايه با بايد مي‌انجامد كلان تعهد
.دهند كاهش را خود
اداري تحول و تعهد
ابعاد در تحول اداري ، تحول از منظور حاضر ، مقاله در كه آنجا از
از است ، جامعه نهادهاي و سازمان‌ها شغلي و فردي ساختاري ، مديريتي ،
:بررسي‌مي‌شود تعهد با ابعاد اين مهم‌ترين رابطه رو اين
تعهد و كنترل (1
توجه آن به بهينه‌سازمان‌ها مديريت در بايد كه مهمي ابعاد از يكي
ديدگاه از كنترل در.است آن وسازوكارهاي كنترل نوع مساله شود ،
كار انجام براي خود خودي به انسان‌ها كه است فرض‌براين سنتي ،
اين از.كرد هدايت سمت اين به را آنها بايد بلكه نمي‌شوند ، برانگيخته
افراد اغلب زيرا گيرد ، صورت خارج از افراد امور كنترل است ضروري رو
مسوليت پذيرش به علاقه‌اي و شود داده جهت آنها به كه مي‌دهند ترجيح
و مزايا پول ، از عبارتست آنها انگيزشي ابزارهاي بهترين و ندارند
دارند اعتقاد كنترل نحوه اين به كه مديرانيمجازات به تهديد
چنين و دهند قرار دقيق كنترل و انضباط تحت را خود كارمند مي‌كوشند
و نامطمئن افراد با كردن مقابله براي خارج از نظارت كه مي‌كنند تصور
ديگري شيوه هر از مناسبتر بسيار نيافته ، رشد و مسوليت به ناآشنا
و ندارند سازمان به تعهدي احساس مديران و كاركنان نگرش ، اين با.است
به خارجي و بيروني ازشكل را كنترل ابتدا ناچارند تعهد ايجاد براي
.كنند تبديل دروني شكل
كنترلي ديگرخود عبارت به و درون از كنترل شيوه نوين ، ديدگاه در
در كنترل بايد ابتدا كه است براين فرض ديدگاه اين در.مي‌شود مطرح
آن مقررات و سازمان ارزش‌هاي به نيز آنها سپس تا شود دروني افراد
بر مبتني كه كنترل نوع اين.كنند دروني پايبندي و تعلق احساس
به انسان به چيز هر از بيش است ، شناسي ديگر و خودشناسي خودآگاهي ،
و مي‌كند توجه -مدير دست در ابزاري نه -انساني ماهيت بودن دارا علت
علاقه افراد ، بر كنترل شيوه اين اعمال در توفيق موازات به است معتقد
و خود از فرد مي‌شود موجب و مي‌يابد افزايش سازمان و شغل به افراد
رضايت به سرانجام و كند كسب بيشتري شناخت (سازمان و همكاران) ديگران
.يابد دست بيشتري شغلي
است جايي تا تعهد شاخص‌هاي‌اصلي از يكي عنوان به كنترلي خود اهميت
چرا دانسته‌اند ، خود از فرد ادراك يا مفهومي خود افزايش را تعهد كه
خود افزايش به خود از ادراك افزايش رفتاري ، تحليل‌هاي براساس كه
فرد انگيزش و رضايتمندي و افزايش‌تعهد آن تبع به و فرد اتكايي
.مي‌انجامد
افزايش‌تعهد ، براي مهم نكات از يكي اداري تحول ساختار در بنابراين ،
چه هر است ، زيرا كنترل سيستم‌هاي تناسب عدم يا تناسب ميزان به توجه
هزينه‌هاي بايد سازمان‌ها باشند ، برخوردار كمتري تناسب از سيستم‌ها اين
خود اين و كنند پرداخت كنترلي خود و تعهد كاهش عوارض براي را بيشتري
.دارد پي در را كنترل هزينه‌هاي افزايش
تعهد و سازمان فرهنگ (2
از سازمان فرهنگاست فرهنگ‌سازمان تعهد ، مفهوم مهم شاخص‌هاي از يكي
-زمينه اين در صاحبنظران‌برجسته از يكي عنوان به -نظرادگارشاين
مقابله براي خاصي گروه توسط كه اساسي مفروضات از الگويي از عبارتست
اعضا نظر از و است شده تدوين دروني اتحاد و بيروني سازگاري مشكلات با
.است احترام و ارزش داراي سازمان
رفتاري واقعيات به توجه چون ويژگي‌هايي از سازمان فرهنگ
سازماني جو و مقررات فلسفه ، برتر ، ارزش‌هاي هنجارها ، مشهود ،
فرهنگ كننده منعكس مجموع در عوامل اين همه كه برخورداراست
.سازمان‌است
و فردي رفتار راهبردها ، و اهداف تدوين در فرهنگ مي‌دهد ، نشان تحقيقات
نحوه نوآوري ، و خلاقيت شغلي ، رضايت و انگيزش سازماني ، عملكرد
انضباط ، تعهد ، و امور ، فداكاري در كاركنان مشاركت ميزان و تصميم‌گيري
اثرگذاري اين دامنه و دارد اينهاتاثير مانند و اضطراب سطح سختكوشي ،
تاثيرات از بركنار پديده‌اي هيچ سازمان ، گفت‌در مي‌توان كه است جايي تا
.سازماني‌نيست فرهنگ
تعهد ميزان مي‌تواند كه شاخص‌هايي‌است از يكي سازمان فرهنگ بنابراين ،
به احساس‌تعهد ديگر ، طرف از.دهد افزايش سازمان كارو به را اعضا
فرهنگي پديده يك به بتدريج خودمي‌تواند مشاغل ، و اهداف و ارزش‌ها
فراهم را سازمان فرهنگي الگوهاي شدن بهينه‌تر موجبات و تبديل‌شود
فرهنگ باشد ، بيشتر اهداف به تعهد ميزان چه هر ترتيب اين به.كند
.يافت خواهد افزايش خود به خود نيز الگوهاي‌سازمان به پايبندي
ريشه سازمان فرهنگ در كه سازماني رسوم و آداب از بسياري
اختتاميه مراسم توجيه ، مراسم افتتاحيه ، مراسم همچون) دارند
ازلحاظ فرد خدمت ترك هزينه مي‌شوند موجب تعهد شاخص‌هاي ، برحسب(...و
.يابد اوافزايش وفاداري و تعهد ميزان و شود بيشتر اجتماعي و گروهي
متفاوت شرايط در فرهنگ و تعهد متقابل تاثير كه است ذكر به لازم البته
.شود تعديل بايد اين‌تاثير و نيست يكسان ساختاري و محيطي
دارد ادامه
