تك اقتصاد از رهايي ضرورت
محصولي
ايران اقتصاد و نفت جهاني بازار چشم‌انداز به نگاهي
اقتصاد به ويژه توجه بايد نفتي درآمدهاي جايگزيني براي
و پتروشيمي فراورده‌هاي توليد معدني ، مواد وتوليد توسعه
گيرند قرار دراولويت كشاورزي محصولات توليد
:اشاره
يك اقتصادي ، درآمد فعاليت لحاظ از ما كشور كه است ديرگاهي
ذخاير كل از درصد حدود 8.است شده شناخته كشورنفت‌خيز
ايران در دنيا گاز ذخاير مجموع از و 15درصد جهان نفت
كشور اقتصادي برنامه‌ريزان اخير ، سال در 50 متاسفانه.است
توجه نفت به عمده طور به نياز مورد مالي منابع تامين براي
ارزي اصلي‌درآمدهاي منبع درصد حاضر 80 حال در.داشته‌اند
نوسانات‌بازار تاثير تحت شدت به آن قيمت كه است نفت كشور
اقتصادي مديريت نوسانات اين.است سياسي مسائل و جهاني
ساختار و كرده برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري خلا رادچار كشور
.آسيبپذيرمي‌كند را اقتصادي
رهايي و فراورده‌ها ساير با نفت صادرات كردن جايگزين ضرورت
ساختار بايد.نيست پوشيده بركسي محصولي تك اقتصاد از
قرار عميق بررسي مورد ديگر يك‌بار كشور اقتصاد زيربنايي
نفت جايگزيني براي امكانات‌بالقوه از استفاده ضرورت و گيرد
اقتصاد از ترسيمي‌درست كه رسيده آن وقت.نشود درنگ لحظه‌اي
گزارش.بپردازيم آن پايه استحكام به و باشيم داشته كشور
:است شده تهيه زمينه همين در حاضر
سرانه درآمد با مناسب ، اقتصادي وضعيت بتوانيم كه اين براي
نفت به اقتصادي و سياسي وابستگي از بي‌تاثير ونسبتا بالا
استوار زير چهارپايه بر اقتصادمان بايد باشيم ، داشته
:باشد
;معدني مواد توليد و توسعه اقتصاد به ويژه توجه -1
فراورده‌هاي توليد و توسعه اقتصاد به ويژه توجه -2
;پتروشيمي
;كشاورزي محصولات توليد و زراعت قابليت به ويژه توجه -3
عامل عنوان به ماهر ، انساني منابع توسعه به ويژه توجه -4
.اقتصادي اصلي‌فعاليت‌هاي ابزار و
درباره معتبري پيش‌بيني بتوان است مشكل فعلي شرايط در
از بعضي.كرد ارائه آينده قرن در نفت بازار مباني
اين در درصدهايي و ارقام و مي‌زنند دريا به دل آينده‌نگران
.مي‌دهند ارائه زمينه
عوامل سلسله يك به بستگي داد خواهد رخ آينده در كه تحولاتي
عوامل اين جمله از.دارد فني و اقتصادي سياسي ، مختلف
بزرگ شركت‌هاي استراتژي صنعتي ، قدرت‌هاي سياست‌هاي مي‌توان ،
آلودگي به مربوط فني ، مسائل پيشرفت‌هاي بين‌المللي ،
.برد نام غيره‌را و انرژي منابع ساير قيمت تغيير محيطزيست ،
را مهمي نقش نفتي شركت‌هاي قطع طور به تحولات اين در
كاملا فني و مالي نظر از شركت‌ها اين زيرا كرد ، ايفاخواهند
نتيجه در و دارند قرار مساعدي درشرايط و بوده مجهز
.باشند داشته خود دراختيار را نفت جهاني بازار مي‌توانند
براين تسلطكامل يك از حاضر حال در شركت‌ها اين به‌ويژه
نتيجه در و مي‌برند سود آن از و برخوردارند بازار
ساير توسعه مانور ، براي وسيع امكانات داشتن مي‌توانندبا
.گردند آن مانع يا تسريع‌كنند را انرژي منابع
طبق.نيست خوشبينانه چندان جهان نفت آينده چشم‌انداز
خواهند محدود بسيار بعد قرن اواسط تا منابع‌نفتي پيش‌بيني‌ها
رشد از حاكي نفت قيمت مورد جهاني‌در بانك پيش‌بيني.بود
حفظ براي اوپك.سال 2010است تا نفت واقعي قيمت‌هاي اندك
.دارد امكانات‌كمتري گذشته با قياس در نفت ، بالاي قيمت‌هاي
عرضه‌به ناامني از علائمي موقت ، ولو نفت ، قيمت در شوكي هر
توسعه و نفت جايگزيني و تشويق را انرژي حفظ و مي‌آيد حساب
در كه مي‌رسد نظر به.مي‌كند تسريع را سوخت‌هاي‌جايگزين
كند ، وضع بالا بسيار قيمت‌هاي كه اوپك‌نباشد نفع به درازمدت
به.شد خواهد درازمدت تقاضادر كاهش سبب امر اين كه چرا
جهاني ، بانك پيش‌بيني براساس نفت ، قيمت‌هاي يكنواختي فرض
خواهد سال2010 در روز ، در بشكه ميليون به 84 نفت تقاضاي
يا 6/1 روز در بشكه ميليون حدود 20 يعنيرسيد
توسعه مورد در مالي منابع تامين مهم مسئله يك.درصدافزايش
بودجه كسري كشورها از بسياري.است جديدنفتي ظرفيت‌هاي
.است قوي جديد ذخاير توسعه اقتصادي‌براي انگيزه لذا.دارند
واقع در نكند ، جديدسرمايه‌گذاري ذخاير عرضه در كه كشوري
ديگر به‌كشوري و مي‌دهد دست از را خوبي سودآوري امكان
.وامي‌گذارد
بزرگ شوك سه
با كدام هر كه داد ، روي گذشته دهه دو در قيمت بزرگ شوك سه
اوپك توليدي رفتار كه هرچند بود ، همراه سياسي رويدادهاي
در فارس خليج در بزرگ جنگ دو به‌علاوه ، .داشت اثر سه هر در
دوره در كه دارد احتمال.است داده روي گذشته سال 15
كوتاه آن‌نسبتا مدت ولي شود ، وارد قيمت شوك‌هاي پيش‌بيني
ازانقطاع قبل سطح به قيمت‌ها كه مي‌رود انتظار و بود خواهد
.برگردند
از سال 2000 در جهان نفت تقاضاي جهاني بانك گزارش براساس
سال در بشكه ميليون به 90/87 روز در بشكه 65/75ميليون
تا سال‌هاي 1994 طي آن تغييرات ميزان.رسيد خواهد 2010
برآورد درصد آن 6/1 درصدسالانه و روز در بشكه ميليون 2010 ،
در بشكه از 70/29ميليون اوپك خام نفت عرضه كل.است شده
سال 2010افزايش در روز در بشكه ميليون به 60/36 سال 2000
.يافت خواهد
نفت جهاني توليد چرخه
دوري زمان حاضر ، قرن پايان.محدودند شده كشف نفتي منابع
مصرف نياز به جوابگويي براي بايد حالا از نتيجه ودر نيست
است مشكل فعلي شرايط در.كرد آماده را خود جهان انرژي
قرن در نفت بازار مباني درباره معتبري پيش‌بيني‌هاي بتوان
و مي‌زنند دريا به آينده‌نگران‌دل از بعضي.كرد ارائه آينده
توجه ولي‌با.مي‌دهند ارائه زمينه اين در درصدهايي و ارقام
كه اين و هستيم مواجه آن با ما كه سريعي تحولات به
در گرفته انجام پيشرفته كشورهاي در كه بعضي‌پيش‌بيني‌هايي
را پيشگويي‌ها اين است ، درآمده آب غلطاز سال چند ظرف
.كرد تلقي جدي نمي‌توان
سلسله يك به بستگي داد ، خواهد رخ آينده در كه تحولاتي
عوامل اين جمله از.دارد فني و اقتصادي مختلف‌سياسي ، عوامل
بزرگ شركت‌هاي استراتژي صنعتي ، سياست‌هاي‌قدرت‌هاي مي‌توان ،
آلودگي به مربوط فني ، مسائل پيشرفت‌هاي بين‌المللي ،
.برد نام غيره‌را و انرژي منابع ساير قيمت تغيير محيطزيست ،
جديد تحقيقات مانند نيز ديگري عوامل اين ، بر علاوه
.داشت دور نظر از نبايد را نفتي جديد منابع علمي ، كشف
ماده يك بلكه نيست انرژي منبع يك فقط نفت كه دانست بايد
ساخته نيز ديگر فراورده هزاران آن از كه است اوليه‌اي
بشر كنوني استفاده مورد وسيع فراورده‌هابه‌طور اين و مي‌شود
رو آن استفاده موارد ميزان‌و نيز افزون روز طور به و است
بي‌معني اين‌كاملا فوق دلايل به توجه با.مي‌باشد افزايش به
انرژي مواد ساير كه جهت بدين بگوييم كه است
از احتمالا را خود ارزش نفت گردند ، نفت مي‌توانندجانشين
.داد خواهد دست
مورد در جهاني كارشناسان جهاني‌پيش‌بيني بانك گزارش
سال 2010 تا نفت واقعي قيمت‌هاي اندك رشد از حاكي نفت قيمت
دارد نگه پايين را توليد بازهم اوپك كه مي‌رود انتظار است
بالاتر درازمدت‌توليد رقابتي هزينه‌هاي از نفت قيمت تا
خواهدشد ، ناپايدار احتمالا نفت قيمت‌هاي نتيجه ، در.بماند
در زيرا بود خواهد پايدارتر دهه 1980 به نسبت كه هرچند
.نمي‌ماند پايدار كه بود زياد آنقدر نفت دهه 1980قيمت‌هاي
دهد اجازه و ببرد بالا را توليد كه‌اوپك است محتمل غير
را عضو كشورهاي امردرآمدهاي اين زيرا يابد كاهش قيمت‌ها
بالاتر كه‌قيمت‌هاي است بعيد سويي ، از.داد خواهد كاهش بسيار
امردر اين زيرا كرد ، حفظ نامحدود مدت بتوان‌به را نفت
عرضه و كمتر تقاضاي يعني مي‌گذارد ، معكوس اثر اوپك توليد
قابل سطح در حاضر حال در نفت قيمت‌هاي.اوپكي‌بيشتر غير
رانت و است توليد هزينه‌هاي بالاتراز زيرا است ، كنترلي
.مي‌دهد (غيراوپك)و اوپك نفت توليدكنندگان به چشمگيري
راافزايش اوپك خام نفت تقاضاي كه سطحي‌اند در وانگهي ،
حالت مدت كوتاه در اوپك نفت تقاضاي اگرميدهند
مي‌شوند وسوسه توليدكنندگان از بعضي باشد ، واقع‌بينانه‌داشته
رويدادهاي ايندهند افزايش را وقيمت‌ها كاهش را توليد كه
ما پيش‌بيني دوره در را است‌قيمت‌ها ممكن آن نظاير و منقطع
نهايتا اقتصادي زيادنيروهاي احتمال به ولي ببرد ، بالاتر
آنچه همانند قبل‌برمي‌گردد ، سطوح به قيمت‌ها و مي‌يابند غلبه
.داد روي دهه 1980 در
روي نفت بازار در چشمگيري تغييرات اخير سال چند و بيست در
بازارهاي و آتي بازارهاي سلف ، بازارهاي توسعه و است داده
از.است شده رقابتي و كارآمدتر بازار سببايجاد مشتقات
بسيار نفت تقاضاي رشد قيمت‌ها ، در شوك‌هاي‌قبلي علت به سويي ،
عرضه ، مورد در.و 1970است دهه 1960 از آهسته‌تر
كاهش نفت‌را غيرسنتي و سنتي عرضه هزينه جديد تكنولوژي‌هاي
قياس در نفت ، بالاي قيمت‌هاي حفظ براي اوپك.است داده
موقت ، ولو قيمت ، در شوكي هر.دارد كمتري امكانات باگذشته
تشويق را انرژي حفظ و مي‌آيد بي‌حساب عرضه ازناامني علائمي
تسريع را جايگزين سوخت‌هاي توسعه نفت‌و جايگزيني مي‌كند ،
در (دائمي كاهش شايد) كاهش‌و از است عبارت نتيجه.مي‌كند
در كه مي‌رسد به‌نظر رو ، اين از.اوپك نفت مدت دراز تقاضاي
كند ، بالاوضع بسيار قيمت‌هاي كه نباشد اوپك نفع به درازمدت
.شد خواهد درازمدت در تقاضا كاهش سبب امر اين كه چرا
دارد ادامه
|
