نامعلوم نقشه خزر
پارلماني گفت‌وگوي
نامعلوم نقشه خزر
زماني خزر درياي حقوقي رژيم تعيين در عطف نقطه
با را خزر درياي بستر تقسيم قرارداد روسيه كه شد آغاز
تحولات با همگام و كرد منعقد سال 1998 در قزاقستان
رژيم تعيين در ساحلي كشورهاي ساير نگرش تغيير موجب منطقه
شد دريا اين حقوقي
دريايي نيلگون
تازه كشورهاي ظهور و شوروي جماهير اتحاد پاشي فرو از پس
ساختار و منطقه‌اي شرايط سبب به خزر حوزه يافته ، استقلال
كه است يافته جديدي ژئوپليتيكي هويت مستقل ، كشورهاي
نفت بزرگ منابع عنوان به خزر درياي آبي پهنه شدن متعاقب
بن‌بست با تاريخ اين تا كه دنيا شده شناخته گاز و
آن بر واحد حقوقي رژيم تعيين براي منطقه كشورهاي مذاكرات
عرصه عمده بازيگران آفريني‌هاي نقش علت به به‌ويژه
را اختلاف نطفه است ، شده مواجه آمريكا خصوصا بين‌الملل
.دارد خود بطن در
شد آغاز زماني خزر درياي حقوقي رژيم تعيين در عطف نقطه
قزاقستان با را خزر درياي بستر تقسيم قرارداد روسيه كه
موجب منطقه تحولات با همگام و كرد منعقد سال 1998 در
اين حقوقي رژيم تعيين در ساحلي كشورهاي ساير نگرش تغيير
.شد دريا
تقسيم بر حوزه اين دول برخي پافشاري از پس ترتيب اين به
استقلال هنگام به كه نيز ايران اسلامي جمهوري خزر ، درياي
اصل بر روسيه با همراه مشترك‌المنافع ، كشورهاي
با همگام و مي‌ورزيد تاكيد منابع از مشترك بهره‌برداري
جانشيني اصل طبق كه و 1940 پيمان 1991 دو بر كشور اين
صحه مي‌يابد ، تسري جديدالاستقلال كشورهاي به دول
صورت به خزر درياي تقسيم با را خود موافقت مي‌گذاشت ،
.كرد اعلام موضوعات همه در و كامل
مديركل گفت‌وگوي در ايران اسلامي جمهوري رسمي مواضع
ايرنا با خارجه امور وزارت المنافع مشترك كشورهاي
:است گفته اين‌باره در دولت‌آبادي فيروز ;مي‌شود آشكارتر
خواستار است ، كرده اعلام مكرر طور به همچنانكه ايران"
دادن نشان براي تقسيم صورت در ولي است خزر در مشاع سيستم
انتخاب را درصد موضع 20 تفاهم ، به رسيدن و خود نيت حسن
جمهوري گرچه دولت‌آبادي فيروز گفته به."است كرده
مناسبترين عنوان به را مشاع حقوقي رژيم ايران اسلامي
كاربرد عدم علت به ولي برگزيد خاصي زماني مقطع در موضع
امور وزارت حقوقي رژيم ديگر شكل‌هاي در رژيم نوع اين
مختلف گونه‌هاي در ايران منابع تعريف ارائه به خارجه
رژيم از كشورها همه دانستن نافع با و پرداخت حقوقي رژيم
در ويكرد موافقت نيز تقسيم نظريه با مشاع حقوقي
گونه‌اي به شرايط اگر":است داشته اظهار چنين اين‌باره
گزينه‌هاي بايد مي‌شد ، خزر تقسيم بر قرار كه مي‌رفت پيش
ايران منافع كه را گزينه‌اي و مي‌كرديم مطالعه را مختلف
سهم درصد اين‌رو 20 از.برمي‌گزيديم مي‌كند ، تامين را
دريا بستر روي و زير در حقوقي رژيم يك شدن حاكم و ايران
تقسيم با نيز كارشناسان برخي.ديديم گزينه بهترين را
باوند هرميداس داوود دكتر.داده‌اند موافق نظر خزر درياي
نظام":است داشته بيان خزر درياي حقوقي نظام درباره
كشور پنج و شود تدوين مشاع به‌صورت بايد خزر درياي حقوقي
سهم آذربايجان و روسيه تركمنستان ، قزاقستان ، ايران ،
نصفت برقانون نظام اين در وي"باشند داشته آن از مساوي
بايد خزر درياي قانون اين براساس است معتقد و دارد تاكيد
رهگذر اين از كه شود تقسيم كشور پنج ميان مساوي طور به
ميزان درباره اما.مي‌شود ايران سهم شامل درصد همان 20
با كه است باور اين بر خزر درياي تقسيم از ايران سهم
سهم حداقل ايران نصفت ، قاعده براساس خزر درياي تقسيم
به":مي‌گويد اين‌باره در وي.كرد خواهد مطالبه را خود
سهمي داشتن حق بر مي‌تواند ايران نظري و حقوقي لحاظ
شوروي وجود زمان در كه چرا كند پافشاري درصد با 50 معادل
نسبت به يك هر شوروي جماهير اتحاد و ايران كشور دو سابق
در اگرچه مي‌بردند ، سهم خزر درياي از درصد مساوي 50
حدود عملا "دوفاكتو" لحاظ به و عملي فعاليت‌هاي
به نبود ، خزر درياي پهنه تمام در ايران فعاليت‌هاي
دريا ، اين در نظامي ناوگان حق داشتن وجود با مثال عنوان
در تنها نيز ماهيگيري يا و بود نداده انجام اقدامي ايران
خويش حق از ايران عملا لذا و مي‌شد انجام محلي مناطق
اتحاد اختيار در نيز سواحل اكثر همچنيننكرد استفاده
از استفاده امكان صورت اين به و بود سابق شوروي جماهير
اين حقوقي لحاظ به اما نبود فراهم مساوي طور به دريا
شده تقسيم كشور چند به كه است شوروي جماهير اتحاد تنها
كاهش را ديگر شريك سهم نمي‌تواند كشور يك تقسيم و است
در خويش حق از ايران استفاده عدم حقوقي ، لحاظ به و دهد
ايران.نمي‌شود كشور اين حق سلب بر دال دريا اين
سهم و 1940 ، عهدنامه‌هاي 1921 به استناد با مي‌تواند
آوردن دست به براي لااقل تا كند مطرح را درصد حداكثر 50
مقامات سوي از اما"باشد نداشته مشكلي درصد حداقل 20
تعلق 50 بر مبني كارشناسان اين نظرات خارجه امور وزارت
انجام و ايران اسلامي جمهوري به خزر درياي آبهاي درصد
توصيف واقع‌بينانه غير درصد ، سهم 20 سر بر مذاكره ندادن
المنافع مشترك كشورهاي مديركل دولت‌آبادي ، فيروز.مي‌شود
اين":است داشته اعلام باره اين در خارجه امور وزارت
طور به شوروي و ايران ميان خزر درياي كه حقوقي نظريه
درصدي سهم 50 معناي به اين كه بوده شده تقسيم مساوي
مذاكرات روح با ولي است درست جهاتي از مي‌باشد ايران
:است كرده اظهار همچنين وي "ندارد همخواني و هماهنگي جاري
ايران ، درصدي سهم 50 مورد در جاري بحث‌هاي از هدف"
در گرايش اين البته.است مشاع سمت به حقوقي سيستم هدايت
پافشاري تقسيم ، صورت در ولي است ايران سياست نخست اولويت
منطقي و مي‌كند ايجاد را زيادي مشكلات موضوع ، اين روي
."نيست
"مشاع" رژيم نوع دو تركيب كارشناسان برخي ديگر ، سوي از
رژيم كاربرد مورد در.مي‌دانند عملي‌تر را "تقسيم" و
دكتر خزر درياي آبي پهنه در "تقسيم" رژيم و "مشاع"
"مشترك استفاده" اصل نه" كه است معتقد مجتهدزاده پيروز
منابع با جهان درياچه بزرگترين مورد در كامل به‌طور
درياي نه و است عملي آنند مالكيت مدعي ملت پنج كه عظيمي
حقوق مشمول را آن بتوان كه است آزاد درياي يك خزر
تركيب بلكه...دانست آزاد درياهاي بر حاكم بين‌الملل
را خزر درياي هم كه شود منجر فرمولي به مي‌تواند موضع دو
در را بزرگي منطقه هم و كند تقسيم ساحلي دولت‌هاي بين
."گذارد باقي دولت پنج مشترك استفاده براي خزر درياي وسط
مورد در اخيرا كه موضعي با ايران مي‌رسد به‌نظر اما
به منحصر حقوقي نگرش است ، كرده اتخاذ خزر درياي تقسيم
كار روي از پيش تا كه نيز روسيه كه چرا باشد ، داشته فرد
درياي تقسيم نبود ، موافق خزر درياي تقسيم با پوتين آمدن
يك هر به درصدي سهم 20 اختصاص و مساوي قسمت پنج به خزر
كسب با مي‌كند تلاش و مي‌داند ناممكن عملا را كشورها از
يعني خويش نظر مورد فرمول ساحلي كشورهاي آراي اتفاق
.كند نهادينه را سطح از مشترك استفاده و بهتر تقسيم
آنان اتحاد و روسيه و آذربايجان ميان همكاري سند امضاي
امر اين مويد پوتين ولاديمير اخير سفر در قزاقستان با
:است
ايران جديد موضع درباره مصاحبه‌اي طي كاليوژني ويكتور
عامل دو ولي كرد بررسي را پيشنهاد اين مي‌توان" است گفته
كشورهاي آراي اتفاق فقدان اولا:مي‌شود كار اين از مانع
و سال‌هاي 1921 قراردادهاي ثانيا ، و مورد اين در ساحلي
.است شده ذكر ساحلي كشورهاي همسايگي اصول آنجا در كه 1940
تعيين دريا بستر نه ولي آب بودن مشاع اصل اسناد آن در
جريان خزر درياي بستر از نفت استخراج مدت اين طي و شد
كشور پنج از كشور چهار":مي‌گويد ديگر جايي در و."داشت
برابر 6/18 روسيه سهم.ندارند درصدي سهم 20 منطقه ساحلي
درصدي سهم 20 كه است روسيه نفع به اصولا.است درصد
وي."نمي‌كنيم پافشاري تقسيم گونه براين ما ولي بگيرد
را بحث مورد نقاط تقسيم و مياني خط اصل با ايران موافقت
را درصدي بخش‌هاي 20 از كشور اين جانبداري به توجه با
روسيه نظر مورد راه‌حل پذيرش احتمال درك دهنده نشان
را خزر درياي حقوقي رژيم تعيين راه بهترين و مي‌داند
اين":مي‌گويد و مي‌كند ذكر مياني خط اصل از استفاده
كه قزاقستان و روسيه بين سال 1998 موافقتنامه در انديشه
با مطابق.است شده منعكس شد ، امضا نظربايف و يلتسين توسط
زيرزمين منابع از استفاده براي بايد دريا بستر سند ، اين
مشاع مالكيت در آب عمده بخشي كه حالي در شود تقسيم
خزر درياي برابر تقسيم صورت در حال اين با"مي‌ماند
خزر درياي كل از ايران درصدي سهم 20 ساحلي كشور پنج ميان
بدان كه بود خواهد جنوبي خزر در كانوني نقطه‌اي داراي
مرز ايران اندازه هر.مي‌شود گفته خان كوچك ميرزا نقطه
خزر درياي جنوب در مركزي نقطه اين به را خود آبي
شد خواهد بهره‌مند منابع از بيشتري مقدار از كند نزديكتر
بشكه ميليارد يا 3 و درصد همان 20 مقدار اين حداكثر كه
گاز و نفت ذخاير معادل نفت بشكه ميليارد مجموع 3/15 از
براي سهم مقدار اين مقابل در.مي‌باشد خزر شده اثبات
صورت در تركمنستان و روسيه براي شده افزوده سهم و ايران
آذربايجان و قزاقستان سهم از انصاف اصل براساس تقسيم
.مي‌شود كاسته
مبناي ساحل از متساوي فواصل با ميانه خط چنانچه" حال
خزر با محدب ساحل داراي كه كشوري هر گيرد قرار تقسيم
ساحل با كشورهاي و كرده خود آن از را بيشتري سهم است ،
آذربايجان و قزاقستان.داشت خواهند را كمتري سهم مقعر
را درصد و 21 درصد ترتيب 4/28 به خود محدب ساحل با
ايران و درصد تركمنستان 18 درصد ، روسيه 19.داشت خواهند
".داشت خواهند را خزر درياي آبهاي از درصد 6/13
گيرد ، قرار تقسيم ملاك حسينقلي _ آستارا موهوم خط چنانچه
را خزر درياي آبهاي كل از درصد خط 11 اين زير آبهاي
نفت بشكه ميليارد معادل 6/1 ايران سهم كه مي‌دهد تشكيل
براي شوروي اتحاد زمان در گاه هيچ خط اين.بود خواهد
فعاليت‌هاي در بلكه است نبوده مطرح ايران فعاليت‌هاي
و اتصال نقطه دو خزر ، فراز بر هواپيماها پرواز به مربوط
بر شوروي اتحاد به ايران فرودگاه‌هاي از هواپيما نگهداري
اتحاد داخلي نقشه‌هاي در همچنينداشتند قرار خط اين روي
اكنون نقشه‌ها اين.مي‌شد استفاده خط اين از نيز شوروي
گرچه.است خزر درياي تقسيم براي آذربايجان استناد مورد
اين از شوروي اتحاد دوره در ايران كه است صحيح نكته اين
بر كه داشت دور نظر از نبايد اما است نرفته بالاتر خط
مشترك درياي دريا ، اين قرارداد 1940 و پيمان 1991 اساس
به خزر درياي كه صورتي در.است شده ذكر شوروي و ايران
گردد ، فرض مشترك آن منابع و شده استفاده مشاع صورت
با.است زمينه اين در كشور هر فعاليت مقدار مهم موضوع"
نفت بشكه ميليارد از 3/15 كشورها همه مشابه فعاليت فرض
سهم معادل بشكه ميليارد حوزه ، 3 گاز و نفت ذخاير مجموع
."مي‌باشد ايران
حقوقي نظام طريق از ايران اسلامي جمهوري ترتيب ، اين به
از بيشتري سهم مقدار از منصف خط براساس تقسيم با و مشاع
.مي‌شود بهره‌مند خزر درياي طبيعي منابع
پارلماني گفت‌وگوي
قبولي قابل سياست خزر درياي در ايران:كولايي الهه
است نداشته
و كشورها منافع بتواند كه خزر درياي حقوقي رژيم تعيين
كشورها اين كار دستور در كند تامين را حوزه اين ساحلي
نشست‌هاي و سمينارها باره اين در.است گرفته قرار
تكميل و مسايل حل زمينه تا مي‌شود و شده برگزار متفاوتي
كارشناسي نشست ششمين.كند فراهم را خزر درياي حقوقي رژيم
دسامبر ماه و 19 روزهاي 18 در خزر درياي ساحلي كشورهاي
.شد برگزار روسيه پايتخت مسكو در (ماه 80 آذر و 28 27)
عنوان تحت خزر درياي المللي بين همايش نهمين همچنين
مدت به ماه دي اول از چشم‌اندازها و چالش‌ها خزر درياي
برگزار ايران خارجه وزارت سياسي مطالعات دفتر در روز دو
از پس خاص زماني شرايط و موضوع اهميت دليل به.مي‌شود
استاد كولايي الهه با كوتاهي گوي و گفت سپتامبر حوادث 11
قفقاز و مركز آسياي منطقه مسايل در صاحبنظر و دانشگاه
.داده‌ايم انجام
& & &
تعيين با رابطه در خارجه وزارت عملكرد از شما ارزيابي &
چيست؟ خزر درياي حقوقي رژيم
بهره‌گيري بدون درياي‌خزر حقوقي رژيم خصوص در ما مواضع
سياست در ما اهداف پيگيري ظرفيت‌هاي و امكانات همه از
.است گرفته شكل خارجي
رژيم دادن شكل براي شوروي ، جماهير اتحاد فروپاشي از پس
و امكانات كليه از ساحلي كشورهاي خزر ، درياي حقوقي
ايران متاسفانه اما گرفته‌اند بهره خود توانمندي‌هاي
درياي منابع از بهره‌برداري خصوص در خود منافع تحقق براي
ملي توانمندي‌هاي خور در قبولي قابل سياست نتوانسته خزر
نكته اين گرفتن نظر در با بايد امر اين.ببرد پيش ما
ديپلماسي اجراي خارجه وزارت تنها كه گيرد قرار توجه مورد
موارد همه در ما خارجي سياست بلكه ندارد عهده بر را ما
وزن آن در كارشناسي نگاه كه است بسياري عوامل تاثير تحت
در داشت نظر در بايد البته.ندارد را خود جايگاه و
در تلاش‌هايي موجود شرايط با متناسب ما ديپلماسي دستگاه
به بايد چه آن با متناسب اما است گرفته انجام زمينه اين
آورده‌اند ، دست به ديگر كشورهاي كه چه آن و مي‌آورديم دست
.نداشته‌ايم خصوص اين در موفقي خارجي سياست
كشورمان منافع مي‌تواند چقدر انصاف اصل بر ايران تاكيد &
كند؟ تامين را
توافق كه اين به توجه با ايران حقوق و منافع خصوص در
جمهوري موضع است نيامده عمل به فروپاشي از بعد جديدي
اساس بر كه باشد و 40 قراردادهاي 21 بايد ايران اسلامي
شده ، نوشته توافق‌هاي چهارچوب در ايران سهم قراردادها اين
اين گرفتن نظر در با اما.است ما منافع تامين‌كننده
علي‌رغم ساحلي كشورهاي شوروي ، فروپاشي از بعد كه نكته
شوروي جماهير اتحاد قراردادهاي و توافق‌ها به خود تعهد
و قدرت ملاحظات از استفاده و نمانده‌اند باقي متعهد
منافع تامين براي را منطقه در اقتصادي سياسي ، رقابت‌هاي
تلاش كشورها اين از يك هر لذا داده‌اند ، قرار هدف خود
خود سهم خود ملي اهرم‌هاي همه از استفاده با تا كرده‌اند
اين در ايران اسلامي جمهوري متاسفانه و آورند دست به را
نبوده خود توانايي‌هاي همه از بهره‌گيري به قادر زمينه
ژئواستراتژيك ژئوپولتيك ، وضعيت بودن دارا علي‌رغم و است
جغرافيايي وضعيت به كه انحصاري و ويژه ژئواكونوميكي و
خود مانور قدرت است نتوانسته مي‌شود مربوط ما استثنايي
را خود منافع و گيرد كار به درستي به زمينه اين در را
.كند تامين است شايسته كه گونه بدان
اغراق خزر درياي گاز و نفت منابع ميزان در مي‌شود گفته &
چيست؟ علت دارد ، صحت امر اين آيا مي‌شود ،
مي‌شود ارائه گاز و نفت درخصوص كه آمارهايي البته
در نوسان.است كرده پيدا آميختگي سياسي اغراض با كاملا
متناسب برآوردها اين در لازم دقت فقدان بيان و زمينه اين
سطوح در بين‌المللي و منطقه‌اي بازيگران سياسي اهداف با
در خزر درياي گاز و نفت سهم بپذيريم اگر حتي.است مختلف
قدر آن حال هر به ولي است ناچيز جهان انرژي توليدات
را صنعتي كشورهاي آسيبپذيري‌هاي بتواند كه دارد اهميت
اشاره كه گونه همان و دهد كاهش نفت قيمت افزايش به نسبت
تاثير تحت كه آن از بيش منطقه هر حاكم ملاحظات كردم
آميخته استراتژيك و سياسي ملاحظات با باشد اقتصادي عوامل
اما.دارد قرار آن تاثير تحت نيز برآوردها اين كه است
در انرژي منابع از بهره‌برداري كردم اشاره كه همانگونه
را آمريكا ويژه به صنعتي كشورهاي هدف مي‌تواند منطقه اين
.كند تامين انرژي منابع به بخشيدن تنوع در
چيست؟ خزر درياي حقوقي رژيم نوع مناسبترين شما نظر به &
توافق حصول مي‌رسد نظر به خزر درياي خاص وضعيت اساس بر
مشترك منافع از بهره‌برداري در ساحلي كشورهاي ميان كامل
شرط زيست‌محيطي خطرات از ناشي مشترك تهديدات با مقابله و
خزر درياي در انرژي منابع از بهره‌برداري ضروري و لازم
درياچه‌هاي خصوص در موفق تجارب زمينه اين در.مي‌باشد
مناسبي الگوي مي‌تواند كه است داشته وجود جهان در مشابه
كشورهاي از برخي متاسفانه ولي.گيرد قرار زمينه اين در
مجددا را خورده‌اي شكست تجربه يك آذربايجان مانند ساحلي
حوزه به بيگانگان پاي كردن باز آن و گذارده‌اند آزمون به
تنها ترديد بدونميباشد خود مواضع تقويت براي خزر
خود مودت‌آميز همكاري اساس بر خزر درياي ساحلي كشورهاي
.كنند دفع را تهديدات و يابند دست منافع اين به مي‌توانند
|
