|
گزارشي از طرح پژوهش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
مراكز فرهنگي هنري داشته ها و نداشته ها
|
|
|
از هزار مورد مؤسسه مورد بررسي ۴۱/۹۷% با ماهيت خصوصي، ۱/۱% وابسته به وزارتخانه ها
و سازمانها، ۳/۰% وابسته به مؤسسات عمومي و شهرداريها، ۶/۰% وابسته به نهادهاي انقلاب
و ۳/۰% داراي ساير اشكال وابستگي بوده اند
اشاره :گسترش روزافزون جوامع، افزايش جمعيت، پيشرفتهاي تكنولوژيك و صنعتي و افزايش مصارف و هزينه هاي دولتي موجب شده است كه دولتها به جاي اعمال تصدي در انجام امور مختلف بويژه در بخش هاي اقتصادي و اجتماعي به سياستگذ اري و تدوين خطي مشي هاي اساسي و كلان بپردازند و مسائل اجرايي اين حوزه ها را به بخش خصوصي يا نهادهاي مردمي بسپارند.
تجربه نشان مي دهد تمركز فعاليتهاي اجرايي در بخش دولتي به ناكارآمد بودن اين حوزه ها، از بين رفتن فضاي رقابتي، كند بودن اجراي امور و صرف هزينه هاي زياد مي انجامد و دولتمردان در صددند تا با گسترش هر چه بيشتر مشاركتهاي مردمي در قالب نهادهاي خصوصي سازمان دهي شده، نواقص موجود را رفع كنند.
در كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران، روند شكل گيري نهادها و مؤسسات خصوصي جهت تصدي گري فعاليتهاي حوزهاي مختلف هنوز به طور جد سامان مناسبي نيافته است، ولي به هر حال به جهت پيشرفت امور اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي گامهايي در اين مسير برداشته شده است.
بخش فرهنگ و هنر از بخشهايي است كه داراي اهميت فراواني بوده و ضرورت حضور نهادهاي مردمي در آن غير قابل انكار است. اساسا مقوله فرهنگ و هنر با روح و جان انسانها در ارتباط است و مردمي كردن اين عرصه، به رشد و توسعه آن كمك شايان توجهي خواهد كرد. تاكنون مؤسسات فرهنگي و هنري متعددي در موضوعات مختلف در كشور تأسيس و شروع به فعاليت نموده اند. در سال ۱۳۸۰ به منظور دقت نظر در مسائل و مشكلات مؤسسات، نوع فعاليت آنها، عرصه هاي فعاليت و موارد مشابه ، طرحي تحت عنوان «بررسي وضع موجود مؤسسات فرهنگي و هنري» توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به مرحله اجرا درآمد، كه نظر به اهميت موضوع بخشي از نتايچ آن را از نظر مي گذرانيم.
در اين بررسي هزار مؤسسه به ترتيب تاريخ تشكيل مورد بررسي قرار گرفتند. اين مطالعه در دو بخش صورت گرفت، بخش اول مربوط به بررسي پرونده هاي هزار مؤسسه مورد نظر در دبيرخانه هيأت نظارت بر مؤسسات فرهنگي و هنري بوده و در بخش دوم با مراجعه حضوري به مؤسسات، اطلاعات مورد نظر جمع آوري شده است.
اطلاعات جمع آوري شده حاوي ابعاد مختلفي از وضعيت موجود مراكز مسائل و مشكلات مبتلابه مؤسسات و نظرات و ديدگاه هاي مديران و مسئولين آنها بوده است كه با توجه به گستردگي موارد بررسي شده در اين فرصت صرفا به خلاصه اي از وضعيت موجود و مسائل مهم مرتبط با فعاليت مؤسسات اشاره مي شود. از مجموع پرونده هاي بررسي شده ۱۳/۸۶% مربوط به استان تهران، ۰۹/۴% مربوط به استان اصفهان، ۱۹/۳% استان خراسان، ۹۰/۱% استان قم، ۴۰/۱% مربوط به استان كرمان و ۱۰/۱% مربوط به استان فارس است.
بقيه استانها شامل خوزستان ، آذربايجان غربي ، آذربايجان شرقي، اردبيل، كردستان و استان سمنان هر كدام داراي كمتر از ۱% از پرونده هاي مورد بررسي بوده اند.
مهمترين موضوعاتي كه در اساسنامه مؤسسات فرهنگي و هنري مورد بررسي به عنوان موضوع فعاليت قيد شده، به شرح زير است:
*۲۵/۷۵% چاپ و انتشارات.
*۹۶/۶۸% برگزاري دوره هاي آموزشي.
*۵۸/۵۷% انجام مطالعه، تحقيق و پژوهش.
*۰۹/۵۷% مبادلات فرهنگي، مراكز داخلي و خارج كشور.
*۵۹/۵۵% برگزاري سمينارها و همايش ها.
*۹۰/۴۸% ايجاد بانك هاي اطلاعاتي و اطلاع رساني.
*۵۰/۴۷% توليد و توزيع محصولات سمعي و بصري.
*۰۱/۴۷% تأليف و ترجمه.
*۶۱/۴۵% انجام امور تبليغي.
*۶۳/۳۲% برگزاري نمايشگاه هاي فرهنگي و هنري.
*۰۴/۳۱% مشاوره و پيمان مديريت.
*۲۴/۲۹% تأسيس و اداره كتابخانه.
*۴۷/۱۴% برگزاري تورهاي سياحتي و زيارتي.
*۵۷/۱۳% برگزاري مسابقات مختلف فرهنگي و هنري.
از هزار مورد مؤسسه مورد بحث ۴۱/۹۷% با ماهيت خصوصي، ۱/۱% وابسته به وزارتخانه ها و سازمانها، ۳/۰% وابسته به مؤسسات عمومي و شهرداريها، ۶/۰% وابسته به نهادهاي انقلاب و ۳/۰% داراي ساير اشكال وابستگي بوده اند.
اطلاعات موجود در پرونده هاي موجود در دبيرخانه هيأت نظارت حاكي از آن است كه تنها ۱ / % از مؤسسات نسبت به تأسيس شعبه اقدام كرده اند. در مطالعه ميداني از مؤسسات مورد بحث و در مراجعه به آخرين آدرس قيد شده از مؤسسات در پرونده آنها (موجود در دبيرخانه هيأت نظارت) تنها پرسشنامه تعداد مؤسسه تكميل گرديده و امكان تكميل بقيه پرسشنامه ها به دلايل زير مقدور نگرديده است:
* آدرس تعداد مؤسسه تغيير كرده و چنين مؤسسه اي در زمان مراجعه در آدرس قيد شده مستقر نبوده است.
*تعداد مورد از مؤسسات فعال نبوده اند.
*مسئولين تعداد مؤسسه حاضر به پاسخگويي به سؤالات و تكميل پرسشنامه نشده اند.
و در مورد با وجود مراجعات مكرر امكان دسترسي به مسئولين مربوط ميسر نگرديده است و / % از پرونده ها نيز فاقد آدرس بوده اند.
*از مجموع مؤسسات فعال / % در شهر تهران / % در استان اصفهان / % در استان خراسان / % در استان قم / % در شهرستانهاي استان تهران و / % در استان كرمان استقرار دارند. در بقيه استانهاي كشور شامل فارس آذربايجان شرقي آذربايجان غربي و استان اردبيل مجموعا / % از مؤسسات فعال حضور دارند.
*اطلاعات جمع آوري شده همچنين حاكي از آن است كه بيشتر از پنجاه درصد از مؤسسات فعال بيشتر از يك سال در انتظار دريافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بوده اند و تعداد مؤسساتي كه مدت انتظار در مورد آنها بيشتر از دو سال بوده است / % از مؤسسات فعال را تشكيل مي دهند.
بررسي وضعيت مديران و پرسنل مؤسسات نشان مي دهد كه:
* مؤسسه از مجموع مؤسسات فعال عضو هيأت مؤسس زن ندارند و در مقابل بيست مؤسسه صرفا با حضور اعضاي هيأت مؤسس زن تشكيل شده اند.
* / % از مديران عامل مؤسسات مرد و بقيه زن هستند.
*در مؤسسات فعال مرد و زن در سمت هاي معاونت مؤسسه مسئول و يا مدير قسمت فعاليت دارند.
* نفر كارشناس در موضوعات مختلف در مؤسسات فعال مورد بررسي شاغلند كه نفر از آنان مرد و نفر زن هستند.
*در اين مؤسسات كارمند به فعاليت اشتغال دارند كه تن از آنان را مردان و نفر از زنان تشكيل مي دهند.
*همچنين مؤسسات از خدمات متخصص به صورت پاره وقت و نيمه وقت در زمينه هاي مختلف بهره جسته اند كه بيشترين تعداد از اين افراد استادان و مربيان دوره هاي آموزشي متخصصين زبانهاي خارجي و كارشناسان امور علمي بوده اند.
*در بحث اطلاع رساني / % از مؤسسات اعلام كرده اند كه از اينترنت استفاده مي كنند و / از مؤسسات نيز داراي بانك هاي اطلاعاتي در مؤسسه خود هستند.
*اصلي ترين موضوع فعاليت مؤسسات فعال به شرح زير بوده است:
/ % امور فرهنگي به طور عام
/ % آموزش .
/ % انتشارات .
/ % تحقيقات .
/ % سمعي و بصري .
/ % مذهبي .
/ % بانك هاي اطلاعاتي .
/ % تبليغات .
/ % امور علمي و مشاوره
عملكرد مؤسسات فعال مورد بررسي
- انتشارات: در سال هاي فعاليت مؤسسات تعداد مؤسسه مورد كار انتشاراتي را با تيراژ / مورد به انجام رسانده اند.
- ايجاد كتابخانه: مؤسسه در اين زمينه فعال بوده و كتابخانه ايجاد شده مخاطب را تحت پوشش قرار داده است.
- برگزاري نمايشگاه هاي فرهنگي: در اين زمينه مؤسسه مجموعا مورد نمايشگاه را برگزار نموده و نفر را تحت پوشش قرار داده اند.
- تأليف و ترجمه: مؤسسه فعال در اين زمينه مورد كار تأليف و ترجمه را صورت داده اند.
- برگزاري سمينارها و همايش ها: در اين زمينه مؤسسه فعال بوده و سمينار و همايش را برگزار كرده اند.
- ايجاد بانك هاي اطلاعاتي: در اين زمينه مؤسسه فعال بوده اند.
- مبادلات فرهنگي: مؤسسه در اين زمينه فعال بوده و مورد را گزارش كرده اند.
- برگزاري دوره هاي آموزشي: مجموع مؤسسه اي كه به اجراي دوره هاي آموزشي پرداخته اند طي سال هاي فعاليت دوره را برگزار نموده و نفر را تحت پوشش فعاليت هاي خود قرار داده اند.
- توليد محصولات سمعي و بصري: در اين زمينه محصول مرتبط مؤسسه توليد گرديده است. تيراژ اين توليدات / / مورد بوده است.
- برگزاري مسابقات فرهنگي و هنري: هجده مؤسسه فعال در طول سالهاي فعاليت مسابقه فرهنگي و هنري را برگزار كرده اند.
- انجام امور تبليغي: از مجموع مؤسسات مؤسسه در اين زمينه فعال بوده و مورد كار تبليغي را گزارش كرده اند.
- برگزاري تورها و بازديدها: در اين زمينه سي مؤسسه نود تور و بازديد را با / مخاطب به عرصه اجرا رسانده اند.
- مشاوره و پيمان مديريت: مؤسسه در اين زمينه فعال بوده و مورد از انجام اين فعاليت را مورد تأييد قرار داده اند.
- انجام مطالعه و تحقيق: در اين زمينه سي و سه مؤسسه فعال بوده و نود كار مطالعاتي به انجام رسيده است.
فعاليت در خارج از كشور
واحد فعاليت مؤسسه فرهنگي هنري در كشور خارجي گسترده است. از بين كشورهاي مختلف بيشترين ميزان شامل / % مربوط به انگلستان / % مربوط به فرانسه / % مربوط به كانادا / % مربوط به كشورهاي آلمان روسيه و مالزي و % مربوط به كشورهاي اسپانيا اوكراين امارات اندونزي ايتاليا سوئيس و كشورهاي آسيايي مي باشد.
عمده ترين زمينه فعايت مؤسسات در خارج از كشور نيز به ترتيب شامل موارد زير است:
مبادلات فرهنگي فعاليتهاي علمي و آموزشي انتقال نوار و كتب انجام تبليغات فعاليت در زمينه ادبيات كودك و نوجوان اعزام دانشجو انتشارات ايجاد بانكهاي اطلاعاتي نرم افزار موسيقي برگزاري نمايشگاه و...
فعاليت هاي ورزشي و هنري
*برخي از مؤسسات در انجام فعاليت هاي خود با مشكلاتي مواجه گرديده اند. اين مسأله در خصوص / % از مؤسسات فعال صادق بوده است.
اين مؤسسات به ترتيب مشكل خود را با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي آموزش و پرورش اداره اماكن ثبت شركت ها مركز گسترش آموزش هنري و مركز گسترش نيروي انساني طرح نموده اند.
موضوعات مواجه شده با مشكل نيز به ترتيب شامل موارد زير بوده است:
آموزش: انتشارات توليدات سمعي و بصري فعاليت هاي توريستي انجام كارهاي هنري مسئله مكان- اخذ مجوز روزنامه اخذ وام برپايي همايش برگزاري مسابقه.
وام: تنها / % از مؤسسات اظهار داشته اند كه موفق به دريافت وام شده اند. اين وام ها نيز به ترتيب به صورت وام انتشارات وام تبصره وام قرض الحسنه وام تبصره وام تجهيزات و وامهاي شخصي وام فروش اقساطي ماشين آلات وام اجاره به شرط تمليك وام خدمات وام فروش اقساطي و مضاربه بوده است.
وضعيت مالي مؤسسات
- دارايي و ثابت: مورد از مؤ سسات فعال حاضر شده اند ميزان دارايي ثابت خود را اعلام نمايند. مجموع دارايي هاي ثابت اين مؤسسات بالغ بر / / / ريال است.
- دارايي هاي جاري: تعداد مؤسسه به اين سؤال پاسخ داده و ميزان دارايي هاي جاري خود را / / / ريال اعلام كرده اند.
- بدهي كوتاه مدت: مؤسسه از مؤسسات فعال ميزان بدهي كوتاه مدت خود را / / / ريال اعلام كرده اند.
- بدهي بلندمدت: سي و سه مؤسسه داراي بدهي بلندمدت بوده و رقم آن را / / / ريال اعلام نموده اند.
- سرمايه مؤسسات: تعداد مؤسسه ميزان سرمايه خود را اعلام كرده و آن را / / / ريال برآورد كرده اند.
نقاط قوت و ضعف مؤسسات از ديد مديران آنها
مهمترين نقاط قوت از ديد مديران مؤسسات عبارت بوده است:
*استفاده از كادر متخصص در مؤسسه خود.
*كيفيت و محتوي مناسب فعاليت ها و توليدات.
*اطلاع رساني مناسب.
*موفقيت در جذب مخاطب.
*تعهد كادر مؤسسه.
*تنوع فعاليت ها.
*خلاقيت و نوآوري.
*تجربه.
مهمترين نقاط ضعف مؤسسات نيز عبارت بوده اند از:
*مشكل بودجه
*مشكل مكان
*ضعف تبليغات
*عدم هماهنگي با بخشهاي دولتي
*فقدان امكانات .
انتظارات مؤسسات از دولت
بيشترين تعداد از مؤسسات ( / %) خواستار ارائه تسهيلات مالي از سوي دولت شده اند.
در رتبه هاي بعدي مواردي همچون:
*حمايت از مؤسسات
*اطلاع رساني مناسب در مورد مؤسسات
*جلوگيري از دخالت ارگانهاي دولتي
*كاهش زمان انجام امور اداري و صدور مجوز
*نظارت مناسب به كار مؤسسات
*هدايت و راهنمايي مؤسسات
*عدم سختگيري در مورد مكان
*استفاده از توانايي مؤسساتي كه در پروژه هاي دولتي قرار دارند مطرح شده است.
|
