پاكسيما مجوزي
|
|
|
ورود آن بازرگان آمريكايي به هنگ كنگ در آستانه سال ،۲۰۰۳ اتفاقي غيرمنتظره بود. هيچ كس نمي دانست او اين بار چه كالايي را از چين به هنگ كنگ آورده است. كالاي او ويروس مرگباري بود كه از كشتار جمعي آن تنها حدود ۵ دهه گذشته و خاطره تلخش هنوز زنده بود. با مرگ بازرگان آمريكايي هراس در هنگ كنگ متولد شد و اين ترس تا آنجا پيش رفت كه «تونگ چي هوا» رئيس اجرايي منطقه ويژه اداري هنگ كنگ، را به پاي تريبون كشاند و اعلام كرد: «اين ويروس جزء خطرناك ترين و جدي ترين بيماري ها در ۵۰ سال گذشته است.» بسياري از پزشكان معتقدند منطقه اصلي اين بيماري همه گير موسوم به ذات الريه ناشناخته (SARS) جنوب كشور چين است و كشورهاي منطقه جنوب شرق آسيا در جدال با اين بيماري هستند. وحشت از اين بيماري زماني افزايش يافت كه سازمان بهداشت جهاني اعلام كرد، دكتر «كارلو اروباني» اولين پزشكي كه متوجه پيدايش نوع ناشناخته و جديد بيماري ذات الريه شد بر اثر ابتلا به اين بيماري درگذشت. از همان موقع بود كه خطوط هوايي بين المللي، فرودگاه ها، هتل ها، مدارس و مراكز عمومي ويتنام، سنگاپور، چين، هنگ كنگ، به حالت آماده باش براي مقابله با اين بيماري درآمدند. حتي يك جشنواره فرانسوي زبان به علت انتشار ويروس كشنده ذات الريه در هنگ كنگ لغو شد. وضعيت به حدي در چين حاد شده است كه وزير بهداشت چين تحت فشارهاي داخلي و خارجي در يك مصاحبه مطبوعاتي در پكن به سوالات خبرنگاران در اين باره پاسخ داد.
آمار منتشره در شبكه خبري آسيا تايمز هنگ كنگ حاكي از آن است كه تاكنون نزديك دو هزار و ۲۰۰ نفر در ۱۲ كشور جهان به اين بيماري مبتلا شده و بيش از ۹۰ نفر جان خود را از دست داده اند و در اين ميان بيشترين تلفات از كادر پزشكي مخصوص مراقبت از اين بيمارها بوده است. به طوري كه چند تن از پرستارها در پكن زماني كه از اين بيماران مراقبت مي كردند به ذات الريه مبتلا شده و تحت مداوا قرار گرفتند. غير از اين، خبرهاي منتشر شده نشان مي دهد كه ذات الريه ناشناخته به مناطق ديگر جهان نيز سرايت كرده است. اين وضعيت به آنجا رسيد كه مقام هاي بهداري شهر فرانكفورت در آلمان بيش از ۱۵۰ مسافر يك فروند هواپيماي خطوط هوايي سنگاپور را در پي مشاهده گونه بسيار خطرناكي از اين بيماري قرنطينه كردند. كشورهاي استراليا و آمريكا نيز با اعلام موارد مشابه به حالت آماده باش درآمدند و معتقدند اين بيماري توسط مسافران خطوط هوايي به انگلستان، آلمان، استراليا و آمريكا منتقل شده است و همين امر باعث شد تا خطوط هوايي و فرودگاه هاي بين المللي نيز به انجام اقدامات احتياطي براي شناسايي افراد مشكوك به ابتلا به اين بيماري و جلوگيري از گسترش آن مبادرت ورزند. غير از اين وزارت بهداشت امارات متحده عربي نسبت به گسترش بيماري به مردم كشورش هشدار داد، برخي از كشورهاي آمريكاي لاتين نيز براي رويارويي با تهديد شيوع بيماري «ذات الريه ناشناخته» تدابيري پيشگيرانه را اتخاذ كردند، براساس آخرين اخبار معاون وزير بهداشت و درمان كويت اعلام كرد: «يك نوع بيماري كه گمان مي رود ابتلا به ذات الريه باشد، در اين كشور مشاهده شده است. »
بيماري ناشناخته
هر چند بسياري از دانشمندان و پزشكان اعلام كردند بيماري شايع شده در جنوب آسيا، يك عفونت ويروسي است كه تقريبا از اوايل نوامبر گذشته در جنوب چين با علائمي همچون تب شديد، سرفه، استخوان درد و اختلال تنفسي ظاهر شد، اما اين بيماري به كشورهاي هنگ كنگ، سنگاپور و ساير كشورها در جنوب شرقي گسترش يافت. تحقيقات يازده آزمايشگاه بين المللي، از علت هاي متفاوتي چون عفونت ويروسي در اين مورد خبر مي دهند. هم اكنون نيز فرضيه اي مطرح است كه تركيبي از دو ويروس، عامل ايجاد بيماري بوده و با يك ويروس جهش يافته موجب بروز بيماري شده است. اما مسلم آن است كه اين بيماري جزء بيماري هاي نوپديد به حساب مي آيد. بيماري ذات الريه ناشناخته با سهولت منتقل مي شود و همين عامل باعث شده تا دولتمردان كشورهاي آسياي جنوب شرقي با وجود تدابير امنيتي نتوانند آن را به طور كامل مهار كنند، اين بيماري از طريق دست دادن، آب بيني و سرفه به ديگران منتقل مي شود. به گفته منابع بهداشتي، افرادي كه عكس قفسه سينه آنها علائم ذات الريه يا سندرم بيماري تنفسي بالغين را نشان دهد، بايد پس از بررسي علائم بيماري سارس، قرنطينه شوند و اقدامات آزمايشگاهي براي وجود عوامل عفوني باكتريال و ويروسي بر روي آنان صورت گيرد. علايم اين بيماري سرماخوردگي، تب شديد، درد عضلاني، سردرد، گلودرد و در نهايت ذات الريه است، آخرين نوع اين بيماري كه در سال ۱۹۶۸ ميلادي شيوع پيدا كرد به مرگ ۳۴ هزار آمريكايي و ۶۰۰ هزار تن در ساير كشورها منجر شد. هر چند پزشكان هنگ كنگ معتقدند كه به پيشرفت هاي زيادي در زمينه شناسايي نوعي ويروس بيماري ذات الريه دست يافته اند و درمان هاي حاصله براي بيماران و بهبود نسبي آنان نشاني است بر اين پيشرفت، اما تا پيش از شناسايي اين ويروس، پزشكان براي درمان بيماري ذات الريه جديد از تركيب داروهاي ناموفق ضدويروس استفاده كردند. تا اينكه شناخت ويروس SARS باعث شد تا خيلي از ابهامات در اين مورد رفع شود.
اينجا ديگر توريستي نمي آيد
زماني كه در تحليل هاي اقتصادي تنها نام دو كشور چين و هنگ كنگ از آفت ركود اقتصادي منطقه شرق آسيا به دور بودند هيچ كس نمي دانست كه يك بيماري به ظاهر ساده مي تواند به صورت تهديدي عظيم براي اقتصاد اين دو كشور جلوه كند. آنچه در حال حاضر مقام هاي چيني را آزار مي دهد، اين است كه با شايع شدن اين بيماري همزمان با بروز جنگ آمريكا عليه عراق، آسيب هاي اقتصادي و اجتماعي فراواني به چين وارد خواهد شد. خبر ترك سرمايه گذاران و صاحبان شركت ها به ويژه در مناطق جنوب چين از يكسو و متوقف شدن سفر هياتي از شركت هاي خارجي از سوي ديگر باعث نگراني دولتمردان چيني شد. به عنوان مثال شهر «گوانگ جو» مركز استان «گوانگ دونگ» هر ساله در ماه آوريل ميزبان نمايشگاه صادراتي بزرگي است و تنها در سال گذشته ۱۳ ميليارد دلار سودآوري داشته و امسال به خاطر به وجود آمدن بيماري ذات الريه ناشناخته با مشكل بزرگي مواجه شد؛ هيچ كس از اين نمايشگاه استقبال نكرد. از زاويه توريستي و گردشگري نيز واقعه غم انگيزتري رخ داد. لغو تورهاي مسافرتي و گردشگري از كشورهاي اروپايي و آمريكايي در سه ماه آينده به چين از يكسو و بازگشت مسافران و جهانگردان مقيم از سوي ديگر، از عمق اين نگراني خبر مي دهد. اين اتفاق زماني بيشتر اهميت پيدا مي كند كه تلويزيون مركزي چين فيلمي از نگراني مسافران و گردشگران نشان مي دهد و عنوان مي كند كه آنان در حال ترك كشور هستند. حتي خود چيني ها از سفر به جنوب كشور خودداري مي كنند و تمايلي براي سفر به هنگ كنگ و گوانگ جو ندارند.
|
|
|
حالا با نگاهي به شهرهاي مختلف چين مي توان صورت هايي را ديد كه با ماسك هاي مختلف خود را پوشانده اند و به يكديگر در خصوص ابتلا به اين بيماري هشدار مي دهند. تلويزيون، راديو، روزنامه ها هر روز با هشدار به مردم مي خواهند كه سلامتي خود را حفظ كنند و همين بار رسانه اي موجب شد كه تيتر اول روزنامه هنگ كنگي به اين نكته اشاره كند: «شماري از نمايندگان چيني كه براي شركت در نشستي به نيوزلند راهي اين كشور شده بودند از ديگر نمايندگان حاضر مجزا شده و وسايل حمل و نقل و تاسيسات اقامتي جداگانه در اختيار آنان قرار گرفت. » اين رفتار، مسئولان امور خارجه چين را آن قدر نگران كرد كه به دولت نيوزلند به خاطر اين اقدام تبعيض آميز و غيرعادلانه نسبت به چيني ها اعتراض كردند و آن را درشان مناسبات دوستانه دو كشور ندانستند. اما همين نمايندگان زماني كه مطلع شدند يك مقام سازمان بين المللي كار در پكن كه به علت گذراندن ماموريت كاري به چين آمده بود بر اثر ابتلا به بيماري ذات الريه ناشناخته SARS درگذشت، در مقابل دولت نيوزلند سكوت كردند. حالا آنان باور داشتند كه اين بيماري در نزديكي آنان خانه كرده است.
شايد به همين خاطر است كه رسانه هاي گروهي در اين روزها غير از پوشش دادن اخبار مربوط به جنگ آمريكا و عراق؛ به پخش اخبار تلفات بيماري سارس نيز توجه كرده اند و اعلام مي كنند: «مرگ و مير مردم آسياي جنوب شرقي كه بر اثر ابتلا به ويروس
(Sever Actu RespiratorySyndrome) گسترش يافته بود اكنون به ساير جهان نيز انتقال يافته است. » غير از مرگ ومير پزشكان و پرستاران، برخي از سران كشور چين و انتقال اين بيماري به سرتاسر جهان باعث شد تا سازمان بهداشت جهاني هر چه زودتر اقدامات امنيتي را اتخاذ كند. هر چند طبق آخرين اخبار نخست وزير چين تاييد كرد كه كشورش قادر است از شيوع بيماري ذات الريه ناشناخته جلوگيري كند اما تاكنون درمان قطعي براي SARS كشف نشده است. به همين خاطر بسياري از آگاهان، امر پيشگيري را بهترين مقابله با اين بيماري مي دانند. شايد بدين خاطر كه اين ويروس احتمالا زنجيره جديدي از ويروس آنفولانزا است كه با زنجيره هاي قبلي تفاوت دارد. بنابر شواهد موجود سازمان بهداشت جهاني از دانشمندان و پزشكان چيني خواست تا اطلاعات و نتايج تحقيقات خود را درباره ذات الريه ناشناخته در اختيار كشورهاي ديگر و خبرنگاران خارجي قرار دهند. عدم سفر به كشورهاي آسياي جنوب شرقي، استفاده از ماسك، توجه به علائم بيماري مثل تب شديد، دردهاي عضلاني، سردرد، گلودرد، سرفه و اشكالات تنفسي، مراجعه سريع به پزشك مي تواند پيشگيري موثري در اين امر باشد.
ايران و ذات الريه ناشناخته
ايران از دو جهت شاهد تهديدات قاره آسيا است. اول كه مرزهاي ايران در اين روزها مملو از آوارگان عراقي است كه بر اثر جنگ، به آن مناطق گريختند و احتمال انتقال انواع بيماري، مرزهاي كشور را تهديد مي كند. از سوي ديگر شيوع سريع بيماري ذات الريه ناشناخته در كشورهاي جنوب شرقي آسيا تهديد ديگري مي تواند براي ايران محسوب شود. با اين حال به نظر مي رسد مسئولان بهداشتي ايران هنوز هيچ اقدام عاجلي انجام ندادند، توضيحات مسعود پزشكيان، وزير بهداشت به خبرنگاران در مورد بيماري مرگبار «سارس» با اين تعبير كه «هنوز به ايران نيامده است» از اين زاويه قابل تفسير است. اين فرضيه زماني قوت مي گيرد كه مشاهده مي كنيم در خطوط هوايي كشورهاي آسياي شرقي به ايران هيچ كنترل و قرنطينه اي صورت نمي گيرد. در حالي كه مسئول فروش بليت يكي از آژانس هاي مسافرتي «سوده كهن زاده» اعلام كرد تمامي مسافران آسيايي به كشورهاي اروپا و غرب تا يك ساعت در فرودگاه قرنطينه مي شوند.
فاطمه خاتمي عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي در اين مورد خاطر نشان كرد كه هيچ الزامي براي قرنطينه شدن مسافران آسياي جنوب شرقي احساس نمي شود. در همين راستا مسئول اطلاع رساني هواپيمايي هما، سعيد رزاقي كنترل مسافران را خارج از حيطه كاري خود دانسته و اعلام كرد اين اقدام بايد از طريق وزارت بهداشت صورت گيرد. روابط عمومي وزارت بهداشت نيز در توضيح اينكه چرا قرنطينه اي وجود ندارد گفت: «وزير بهداشت هر روز با سازمان بهداشت جهاني در تماس است و به محض اينكه مورد مشكوكي ديده شود، به اطلاع مسئولان امر مي رساند. »
از سوي ديگر دكتر فرشاد نجفي پور به اين نكته اشاره كرد كه نگراني شديدي براي كشورهاي آسيايي وجود ندارد. زيرا اين بيماري، مسير مخالف را طي مي كند، بنابراين اگر از شرق شروع شده باشد حركتش به سوي غرب است. اما دكتر مهرناز رسولي متخصص عفوني كه به اين مسئله زياد خوش بين نيست مي گويد: «بيماري آنفولانزاي جديد در تهران اگر به طور صحيح درمان نشود، مي تواند به ذات الريه يا پنوموني در فر منجر شود. وي معتقد است آلودگي هوا به تشديد اين بيماري كمك مي كند و به منظور جلوگيري از شيوع بيماري و همچنين تسريع در روند بهبودي، بيمار، بايد به طور كامل استراحت كند.
دكتر گويا، مدير مركز مديريت بيماري هاي وزارت بهداشت نيز درباره پيشگيري از اين بيماري خطاب به هموطنان خود چنين مي گويد: «با توجه به اينكه در حال حاضر بيشترين مبتلا به ويروس SARS در كشورهاي آسياي جنوب شرقي هستند لذا از كليه هموطنان مي خواهيم كه حتي الامكان از مسافرت به كشورهاي مذكور خودداري كنند. كساني هم كه از اين كشورها باز مي گردانند لازم است تا يك هفته پس از بازگشت چنانچه دچار علائم بيماري شدند سريعا به پزشك مراجعه كنند و تحت مراقبت قرار بگيرند. غير از اين براي ايجاد امنيت در كشور، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي به تمام دانشگاه هاي علوم پزشكي اعلام كرده است كه ضمن رعايت موازين بهداشتي، حتما پذيراي افراد مبتلا به اين بيماري باشند و در صورت مراجعه چنين بيماري سريعا اقدامات درماني را انجام دهند و در آخر اينكه كليه آژانس هاي هواپيمايي و مسافرتي نيز اطلاعاتي درباره اين بيماري كسب كرده تا در صورت مشاهده هر چه زودتر به وزارت بهداشت اطلاع دهند.» با اين حال تصاوير هنوز مبهم است، نمي دانيم آنچه امروز در جنوب شرقي آسيا قابل رويت است تصويري تمام قد از نرسيدن به مرز توسعه كامل در اين كشورها است يا نه. صحنه اي از يك فيلم هاليوودي است كه در آن كشور به قصد ضربه زدن به كشور ديگر بيماري ناشناخته اي را توليد كرده و آن را روانه مرزها مي كند، بد نيست از اين زاويه هم به موضوع نگاه كنيم!
