جمعه ۱۲ دي ۱۳۸۲ - سال يازدهم - شماره ۳۲۷۰
نوزادان چگونه مي بينند و مي شنوند
000308.jpg


بينايي
اگرچه نوزادان از همان بدو تولد قدرت بينايي دارند ولي بسيار نزديك بين هستند. تيزي حس بينايي نوزادان تقريباً تا شش متري خودشان است.
نوزادان در كانوني كردن نيز مشكل دارند به طوري كه قدرت تطابق بصري نوزادان يك سوم قدرت تطابق بزرگسالان است. بهترين فاصله كانوني براي نوزادان ۱۹ سانتي متر است.
توانايي هاي بصري نوزادان خيلي سريع بهبود مي يابد. توانايي كانوني كردن آنها تقريباً از دوماهگي نزديك به توانايي كانوني كردن بزرگ ترها مي شود و ظرف يك سال تيزي حس بينايي اطفال به تيزي حس بينايي بزرگسالان مي رسد.
فرم و ترجيح: نوزادان برخي محرك هاي بصري را بيشتر ترجيح مي دهند. آنها خطوط خميده را به خطوط راست ترجيح مي دهند و سطوح منقش را بيش از سطوح صاف دوست دارند.
الگوي نگاه كردن اطفال تا هشت هفتگي يا كمي بيشتر، شبيه الگوي نگاه كردن بزرگسالان مي شود و علاوه بر خطوط اصلي تصاوير، به درون آنها نيز توجه و دقت مي كنند.
شنوايي
برخي از صاحبنظران مي گويند اطفال حتي در رحم نيز صداها را مي شنوند. نوزادان سه روزه وقتي صداي مادرشان را مي شنيدند در رفتار مكيدن خود تغييراتي ايجاد مي كردند. چون نوزادان شناخت زيادي در مورد صداي مادرشان دارند پس مي توانيم بگوييم كه احتمالاً وقتي داخل رحم در حال رشد بوده اند صداي مادرشان را شنيده اند. نوزادان دو روزه، قطعه اي را كه مادرانشان در شش هفته آخر بارداريشان با صداي بلند خوانده بودند بيش از قطعه هاي ديگر دوست داشتند. توانايي هاي شنيداري نوزادان، پرورش يافته تر از توانايي هاي بصري آنهاست. حتي نوزاداني كه فقط هشت دقيقه از عمرشان مي گذرد نيز سر خود را به طرف صدا مي چرخانند. اما قوه تشخيص محل صدا حدوداً پس از
۵/۴ ماهگي بسيار بهبود مي يابد. اطفال به موسيقي علاقه مندند و با صداهاي آهنگين آرام مي شوند.
فشار و درد
نوزادان به تحريك حسي پاسخ مي دهند. تماس هاي بدني ظريف باعث آرامش نوزادان مي شود. در دوران طفوليت نيز تماس هاي بدني هيجانات مثبتي در اطفال ايجاد مي كند و باعث مي شود در تعاملات خويش با والدينشان به آنها نگاه كنند. نوزادان درد را حس مي كنند مسيرهاي عصبي و مراكز مغزي لازم براي محافظت از خود در برابر درد در نوزادان به قدر كافي رشد كرده  است.
خواب
خواب و حركات سريع چشم احتمالاً فوايد بسيار پيچيده اي براي نوزادان دارد. خواب مي تواند دستگاه عصبي مركزي را تحريك كند، سنتز پروتيين را افزايش دهد، حافظه را تقويت كند و كارآيي فيزيولوژيك را حفظ كند. شايد نوزادان به كمك حركات سريع چشم در صدد خودتحريكي برمي آيند. چون بخش اعظم روز را در خواب مي گذرانند. گواهي اين ادعا نيز كاهش حركات سريع چشم به دنبال افزايش اوقات بيداري اطفال است. حركات سريع چشم در خواب مي تواند سازمان و رشد مغز را كه در اين مرحله از زندگي سرعت زيادي دارد افزايش دهد.
000310.jpg

گريه اطفال
گريه اطفال به طور كلي نشانه ناراحت بودن آنهاست. گاهي لب هاي اطفال در حين گريه كردن مي لرزد و آرام نشدني به نظر مي رسند. در اين مواقع پدر يا مادر سعي مي كند با بيان برخي كلمات، طفل را آرام كند. او را بغل مي كند و با كف دست به پشتش مي زند. در اينجاست كه دنياي بچه دوباره كامل و بي عيب و نقص مي شود. گريه اطفال به زنده  ماندن آنان كمك مي كند. آنها با گريه كردن نه تنها ديگران را متوجه شرايطشان مي كنند بلكه اطرافيان خود را وادار مي كنند، از آنها مراقبت كنند. گريه اطفال بر پدر و مادر تاثير فيزيكي مي گذارد. ضربان قلب مادراني كه تصوير تلويزيوني گريه كردن بچه ها، خصوصاً  بچه خودشان را مي ديدند افزايش مي يافت. اطفال گريه هاي مختلفي دارند. حساسيت و پاسخ دهي والدين نيز تاثير زيادي بر اطفال مي گذارد. اطفالي كه مادرشان فوراً در برابر گريه آنها واكنش نشان مي دهد در ماه هاي بعد كمتر گريه مي كنند. بچه هايي كه به آنها رسيدگي مي شود احساس ايمني بيشتري مي كنند و بعدها به تماس بدني كمتري احتياج دارند.
نوشته: پاول اس.كاپلان
ترجمه: مهرداد فيروزبخت

كودكان را در محدوديت قرار ندهيد
مخمصه
000302.jpg
مترجم: نرگس بيگوند
لزوم محدوديت براي كودكان و ۱۰ توصيه عملي
در تربيت موثر، وجود حد و مرز براي بچه ها ضروري به نظر مي رسد. اگر ما آنها را درست راهنمايي كنيم، فرزندانمان آماده پذيرش مي شوند. چراكه اساساً بچه ها مايلند والدين خود را خشنود سازند. اما اكثر ما در تعيين حد و مرز براي كودكانمان مهارتي نداريم. زياد صحبت مي كنيم، بسيار عاطفي برخورد مي كنيم، نمي توانيم به طور واضح منظور خود را بيان كنيم. اگر مي خواهيم فرزندانمان از ما حرف شنوي داشته باشند، مثلاً كتك كاري نكنند، اسباب بازي هايشان را مرتب كنند يا به موقع به رختخواب بروند،  بهتر است ده راهبرد زير را به كار گيريم.
۱ـ واضح و روشن صحبت كنيد
گرچه حتماً مشاهده كرده ايد والدين براي حد و مرز گذاشتن و ادب كردن فرزندانشان سربسته و مبهم صحبت مي كنند،  مي گويند «مودب باش، اذيت نكن، شلوغ نكن» اين راهنمايي هاي كلي براي هر كودكي معني خاصي دارد. بچه ها از ما مي خواهند، انتظاراتمان را به طور روشن و واضح بيان كنيم. حد و مرز مشخص به كودك مي گويد دقيقاً چگونه بايد رفتار كند. مثلاً «در كتابخانه آهسته صحبت كن، وقتي از خيابان عبور مي كنيم دست مرا بگير يا موقع غذا حرف نزن» اين راهبرد در واقع ميزان پذيرش و حرف شنوي كودكتان را افزايش مي دهد.
۲ـ انتخاب هاي ديگر را به كودك پيشنهاد كنيد.
در بسياري از موارد مي توانيد به فرزندتان فرصت يك انتخاب محدود شده بدهيد تا خودش تصميم بگيرد چگونه دستورات شما را انجام دهد. گاهي آزادي عمل در تصميم گيري، به كودك احساس قدرت و تسلط مي دهد كه به تدريج مقاومت در برابر والدين را كاهش مي دهد. به طور مثال به او بگوييد:
«الان وقت استحمام است، مي خواهي دوش بگيري يا در وان حمام كني؟
مي خواهي نيم ساعت صبح، نيم ساعت بعدازظهر رياضي تمرين كني؟  يا يك ساعت صبح؟»
از اين رو والدين بهتر و سريع تر مي توانند به كودك خود پيشنهادهايي بدهند، آنها انتخاب محدودي براي كودكان تعيين مي كنند. اما مي توانند تغييراتي در آن پديد آورند. به عبارتي ديگر اين گونه انتخاب ها محدود اما تغييرپذيرند.
۳ـ قاطع باشيد
زماني كه عدم پذيرش و سرپيچي رخ داده باشد و شايد كودك به خودش يا ديگران آسيب برساند، به موقعيت محدودكننده قاطع نياز داريم. يك محدوديت قاطع به كودك مي گويد بايد رفتار نامطلوبش را متوقف كند و فوراً  حرف شما را بپذيرد.
مثلاً: «همين الان برو تو اتاقت»، «بس كن اسباب بازي هايت را پرت نكن». البته اين قاطعيت از طريق جديت در چهره و صدا به خوبي نمايان مي شود. همان طور كه نرمش بيش از حد والدين براي كودك مفيد نيست، رفتار خصمانه والدين نيز براي آنها مضر است. اما قاطعيت مرز بين نرمش بيش از حد و رفتار خصمانه است.
۴ـ بر نقاط مثبت فرزندان تاكيد كنيد
بچه ها بيشتر پذيراي فرمان هاي مثبت هستند تا منفي. به طور كلي بهتر است واضح و روشن به كودك بگوييم بايد چه كار كند، برعكس دستورات منفي مثل نرو، نريز ونكن به كودك بگوييد چه چيزي قابل قبول نيست. والدين مستبد اغلب از فرمان هاي منفي استفاده مي كنند، در حالي كه والدين موفق دريافته اند بيشتر بايد از فرمان هاي مثبت استفاده كنند.
۵ـ بي طرفي خودتان را اعلام كنيد
وقتي مي گوييد «الان برو بخواب» ممكن است نيروي كشمكش شخصي بين او و شما ايجاد شود. روش بهتر اين است كه دستورات را به حالت غيرشخصي بيان كنيد. به طور مثال به او بگوييد «ساعت نه است و وقت خواب تو» و به ساعت اشاره كنيد. در اين حالت هر تعارض و حس ناخوشايندي پديد بيايد، بين كودك و ساعت است نه بين او و شما. يا هنگامي كه به او مي گوييد «خانه جاي توپ بازي نيست» او از اين قاعده ناراحت مي شود نه از شما.
۶ـ توضيح دهيد چرا محدوديت لازم است
مردم وقتي در مورد قاعده يا دستوري توجيه شوند، بهتر مي توانند آن را بپذيرند، اما در غير اين صورت آن را مستبدانه مي پندارند. بنابراين هنگامي كه براي اولين بار كودك را در «موقعيت محدودكننده» قرار داديد توضيح دهيد چرا فرزندتان بايد آن را بپذيرد. شناخت علت قواعد، باعث مي شود رفتار مناسب در كودك «دروني شود» يعني تمايلات دروني اش، او را مطيع قوانين خانواده مي سازد. براي بيان علت قوانين به جاي اين كه از توضيحات طولاني كه بچه ها را خسته مي كند، استفاده كنيد، به طور خلاصه، دليل يك دستور را بيان كنيد. مثلاً: «ديگران را نزن! چون بدنشان درد مي گيرد. يا وقتي اسباب بازي را از دست بچه هاي ديگر مي قاپي، آنها ناراحت مي شوند، چون هنوز بازيشان تمام نشده است.»
۷ـ چاره ديگري پيشنهاد كنيد
هرگاه رفتار كودكي را محدود كرديد، سعي كنيد به يك فعاليت ديگر قابل قبول اشاره كنيد. از اين طريق شما مستبد به نظر نمي رسيد و فرزندتان حس نمي كند كسي اختيارش را سلب كرده است و احساس محروميت هم نمي كند. بنابراين مي توانيد بگوييد «ميدونم آن را دوست داري اما روژلب براي لب است نه براي بازي، بيا به جاي آن اين كاغذ و مدادشمعي را بگير» يا «پسرم نمي تواني قبل از شام شكلات بخوري، اما بعد از شام مي تواني هم بستني و هم شكلات مورد علاقه ات را بخوري» با پيشنهاد ديگر مي توانيد، هنگامي كه احساس كودك شما قابل پذيرش است،  او را تربيت كنيد.
۸ـ در تربيت كودكان ثابت قدم باشيد
تعيين حد و مرز براي كودكان، هنگامي موثر است كه اين قوانين ثابت باشند. به عبارت ديگر، در هر خانه بايد ضوابط خاصي حاكم باشد و والدين همواره به آن پايبند باشند و آن را تغيير ندهند. مثلاً اگر ساعت خواب يك شب هشت و شب ديگر ۳۰/۸ و شب بعد ۹ باشد، به جاي همراهي بچه ها، مقاومت آنها را در پيروي از اين برنامه به دنبال خواهد داشت و بعيد به نظر مي رسد كه بتوان آن را اجرا كرد.
سختي اين روش در اين است كه قوانين مهم و روزمره خانواده بايد هر روز به موقع اجرا شوند تا تاثيرگذار شوند.
۹ـ رفتار ناپسند را تذكر دهيد
مهم نيست بدرفتاري كودك چه باشد، ما بايد براي او روشن كنيم كه رفتارش را ناپسند مي دانيم و آن را قبول نداريم. بنابراين به جاي اين كه بگوييم «پسر بد»  يعني خودت را قبول نداريم،  بايد بگوييم «كتك كاري نكن» يعني رفتارت را رد مي كنيم.
۱۰ـ احساسات و عواطف خود را كنترل كنيد
بنا به گزارش پژوهشگران، هنگامي كه والدين عصباني هستند، فرزندان خود را شديداً تنبيه مي كنند و بيشتر از قبل مورد آزار زباني و بدني قرار مي دهند. گاهي اوقات به جاي خشونت و رفتار خصمانه بايد آرامش خود را حفظ كنيم، نفس عميق بكشيم و تا ده بشماريم. اساساً تربيت يعني آموزش رفتار صحيح به كودكان، اما اگر شما عصبي يا احساساتي باشيد نمي توانيد آموزش را به طور موثر انجام دهيد. مثلاً به جاي اين كه به كودك خود حمله كنيد و بگوييد: «چه مرگته؟ بهتر است يك لحظه صبر كنيد،  بعد با آرامش از او بپرسيد اينجا چه خبره؟»
همه كودكان به راهنمايي والدين براي شناخت رفتار پسنديده نياز دارند. مهارت ما در ايجاد قوانين و محدوديت ها، همكاري بيشتري از جانب فرزندان براي ما به ارمغان مي آورد.

مكث
چگونه مي توانيد دندان هاي مرتب داشته باشيد
000304.jpg
دكتر مريم قريشي
بورد تخصصي ارتودنسي از آلمان
رويش دندان ها طبق يك نظم صورت مي پذيرد. اگر يك دندان دايمي زودتر از موعد فضاي دندان بعدي را اشغال كند، دندان جديد جاي كافي براي روييدن نخواهد داشت. در يك حالت ديگر؛ فضاي لازم در فك براي رويش دندان هاي دايمي وجود ندارد.
اگر جا خيلي كم باشد، رويش دندان ها باعث چرخش و قرار گرفتن دندان با زاويه نامتناسب خواهد شد. از طرفي؛ اگر فضا در فك بسيار زياد باشد، دندان ها با فاصله قرار خواهند گرفت. هر دندان داراي برآمدگي هايي است كه بايد در شيارهاي دندان مقابل قرار گيرد. درست همانند دندانه يك زيپ كه از جا درآمده باشد. گاهي جوانه يك دندان دايمي به طور كل وجود ندارد، بنابراين دندان جديد در صورت رويش به شكل مايل قرار خواهد گرفت. گاه اندازه دندان خيلي بزرگ و يا خيلي كوچك است.
عادات غلط دهاني مانند مكيدن انگشت سبب مي شود كه دندان هاي بالا به سمت جلو و دندان هاي پايين به سمت داخل حركت كنند. تنفس دهاني و فشار زبان در حالت قورت دادن آب  دهان، باعث جداشدن دندان هاي بالا و پايين از يكديگر خواهد شد. يك حادثه رانندگي كه منجر به از دست دادن دندان ها شود، اختلال در رشد فك و در نهايت رويش دندان ها را ايجاد خواهد كرد.
بهترين زمان براي اولين كنترل ارتودنسي بين شش الي هفت سالگي است؛ وقتي كه نخستين دندان هاي دايمي در حال رويش هستند. زمان ديگر كنترل ده تا دوازده سالگي است كه هنوز تمامي دندان هاي دايمي رويش پيدا نكرده اند. گاهي كودكان در سن هشت تا ده سالگي نياز به يك دوره معالجه پيشگيري دارند. اين اقدام معالجه بعدي ارتودنسي را بسيار آسان تر خواهد كرد.
همكاري بد بيمار و تميز مسواك  نزدن دندان ها مي تواند معالجه را طولاني تر كند. رعايت يك رژيم غذايي سالم و عدم مصرف غذاهاي شيرين و چسبنده و رعايت دستورات پزشك، كمك بزرگي به معالجه است.
ارتودنتيست بهترين دستگاه را براي تنظيم فك بالا و پايين و مرتب كردن دندان ها انتخاب مي كند؛ همين طور بهترين دستگاه را براي كنترل رشد فك ها. شما بايد در وقت هاي كنترل تعيين شده به موقع حاضر شويد. دندان ها را به طور مرتب با مسواك و نخ دندان تميز نگه داريد و در آينه دقت كنيد تا غذايي بين دستگاه ها باقي نمانده باشد. از دستگاه ارتودنسي خود به خوبي مراقبت كنيد. خوردن بلال، ميوه و غذاهاي سخت مثل آجيل و جويدن يخ باعث وارد آوردن صدمه و شكستن دستگاه هاي ارتودنسي خواهد شد، در هنگام ورزش دقت كنيد تا به دستگاه ها صدمه اي وارد نشود.
بعد از بازكردن دستگاه هاي ارتودنسي ثابت، دو دستگاه متحرك ارتودنسي براي فك بالا و پايين ساخته مي شود. اين دستگاه ها بايد در جعبه مخصوص نگهداري و به طور مرتب تميز شوند. در هنگام لق شدن پلاك هاي فلزي و بندهاي ارتودنسي بلافاصله نزد دندانپزشك برويد.
يكي دو روز اول بعد از نصب دستگاه ها، دندان ها دردناك مي شوند و شايد جويدن به آساني ممكن نباشد. يك مسكن براي  آرام ساختن درد كافي است. زمان معالجه بستگي به درجه به هم ريختگي دندان هاي شما دارد. پزشك معالج قادر به پيش بيني زمان مورد نياز خواهد بود.
در اكثر موارد دوره معالجه دو تا سه سال به  طول خواهد انجاميد. جهت كنترل، هر سه هفته يك بار بايد به ارتودنتيست مراجعه كنيد بعد از بازكردن دستگاه هاي ثابت، دستگاه هاي متحرك همچنان تحت كنترل قرار خواهند گرفت تا دندان ها مجدداً به وضعيت قبلي خود بازنگردند.
گاه جهت ايجاد فضاي مناسب رويش دندان هاي دايمي، دندان هاي شيري كشيده مي شوند. به علت به  هم ريختگي زياد ممكن است دندان هاي دايمي هم خارج شوند. با دندان هاي شلوغ، مسواك زدن و تميز كردن كافي دندان ها و حتي جويدن درست انجام نمي شود. در نتيجه شخص داراي پوسيدگي دندان، لثه متورم و خون آلود و دهان بدبو خواهد بود كه در هنگام صحبت، غذاخوردن و لبخندزدن با مشكل روبه روست. انجام يك معالجه ارتودنسي از انجام معالجات دندانپزشكي پرهزينه بعدي پيشگيري مي كند. به هرحال اگر يك ناهنجاري فكي به موقع برطرف شود، از مضرات جسمي و روحي بعدي آن براي تمامي عمر جلوگيري خواهد شد.

تيك
شوك!
دكتر ايرج قنبري، دستيار
تخصصي كودكان، دانشگاه علوم پزشكي تهران
000306.jpg

آنافيلاكسي (شوك) يكي از اورژانس هاي آلرژي است كه تهديدكننده حيات است. علايم آن شامل خارش، كهير، ورم، خزخز، عطسه، تنگي نفس و از دست دادن هوشياري است و در بعضي موارد حتي موجب مرگ مي شود.
اين واكنش هاي تهديدكننده حيات مي تواند توسط مواد غذايي، داروها و نيش حشرات ايجاد شود. همچنين در گروهي از بيماران، آنافيلاكسي هنگام ورزش به وجود مي آيد و در بعضي از افراد بدون هيچ دليل شناخته شده اي ايجاد مي گردد.
آلرژي به پني سيلين به تنهايي باعث ۴۰۰ مورد مرگ و مير هر سال در آمريكا مي شود، در حالي كه واكنش آنافيلاكتيك به غذا باعث ۱۵۰ تا ۲۰۰ مورد مرگ در سال مي شود و در حدود ۵۰ مورد مرگ در هر سال به علت نيش حشره است.
اين واكنش هاي مرگبار يا تهديدكننده حيات، معمولاً زماني اتفاق مي افتد كه بيمار توانايي دسترسي به داروي اورژانس به نام آدرنالين (اپي نفرين) را در شروع علايم ندارد.
دسترسي به داروي اورژانس به نام آدرنالين (اپي نفرين) را در شروع علايم ندارد.
Epipen حاوي دارويي است كه اپي نفرين يا آدرنالين ناميده مي شود و در حقيقت داروي خط اول استاندارد مورد استفاده در مركز اورژانس و مطب پزشكان براي درمان واكنش هاي آلرژيك است.
Epipen يك تزريق اتوماتيك است و در حقيقت يك سرنگ است كه به صورت فعال دارو را تحويل بدن مي دهد و داراي يك سوزن مخفي است كه اپي نفرين را به صورت شوت وارد بدن شخص مي سازد.
Epipen به دو شكل وجود دارد: نوع اول، Epipen براي بيماران با وزن بالاي ۶۰ پوند و نوع دوم Epipen براي بيماران زير ۶۰ پوند مناسب است.
اگر شما يك سابقه از آنافيلاكسي داريد، مي بايستي يك Epipen را در همه مواقع با خود حمل كنيد و در اين صورت بايستي با مراحل تزريق آن در يك موقعيت اورژانس، كاملاً آشنا باشيد.
- آيا مي دانيد چگونه از Epipen استفاده كنيد؟
نحوه مراحل استفاده صحيح از Epipen به شرح زير است:
۱ - يك دست را به حالت مشت اطراف سرنگ قراردهيد به صورتي كه نوك سياه به سمت پايين باشد.
000300.jpg

۲ - كلاه ايمني خاكستري را برداريد.
۳ - نوك سياه آمپول را بر روي قسمت فوقاني ران قراردهيد و مطمئن باشيد كه نوك سياه آن كاملاً روي ران قرار گرفته است. (اين كار مي تواند از روي لباس هم انجام شود).
۴ - آمپول را به سفتي به ران فشار دهيد اين عمل باعث تزريق اتوماتيك دارو مي شود.
۵ - آمپول را به سفتي نگه نداريد و تا شماره ده بشماريد.
نحوه استفاده از Epipen را سالانه با پزشك خود مرور كنيد.
در صورت وجود سابقه آنافيلاكسي براي شما، حتماً Epipen را با خود به همراه داشته باشيد. حتماً بعد از تزريق دارو براي بررسي و اقدامات بعدي به يك اورژانس مراجعه كنيد.

كودك
ادبيات
ايران
جامعه
داستان
رسانه
زمين
شهر
علم
ورزش
هنر
صفحه آخر
|  ادبيات  |  ايران  |  جامعه  |  داستان  |  رسانه  |  زمين  |  شهر  |  علم  |
|  كودك  |  ورزش  |  هنر  |  صفحه آخر  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |