Hamshahri Newspaper

نفيسه كوهنورد
«قبرسيهاي ترك و يوناني هيچ مشكلي با هم ندارند اگر دولتها دخالت نكنند وضع بهتر مي شود» اين را محمد الچين راننده تاكسي ۶۲ ساله قبرسي به خبرنگاران خارجي كه تابستان سال گذشته براي شركت در جشن سالگرد تأسيس جمهوري ترك قبرس شمالي در لفكوشا پايتخت اين بخش حضور داشتند، مي گفت.
چندي قبل از برگزاري اين جشن، واقعه مهمي در جزيره رخ داده بود. پس از سالها ديوار ميان بخش ترك و يوناني نشين به دستور رئوف دنكتاش رئيس جمهور قبرس شمالي برداشته شده و ممنوعيت آمد و رفت ميان دو سوي جزيره لغو شده بود. حالا ساكنان قبرس مي توانستند از سويي به سوي ديگر سفر كنند اين براي يوناني تبارهاي جزيره طعمي ديگر داشت. نبرد خونين ۱۹۷۴ آنها را از خانه هايشان آواره كرده بود. در آن سال شورش افسران يوناني راستگراي قبرس عليه اسقف ماكاريوس رئيس جمهور وقت جزيره و تلاششان براي حذف خودمختاري تركهاي جزيره و پيوستن قبرس به يونان، دولت تركيه در حمله اي نظامي حدود ۳۶ درصد اين جزيره را تسخير كرد و يوناني تباران ساكن اين نواحي را به سوي جنوب جزيره كوچاند. حالا ايشان مي توانستند از خانه هاي خود ديدن كنند خانه هايي كه ديگر تركها ساكن آن بودند.
صاحب اصلي خانه محمد هم يوناني بود او مي گفت «صاحب خانه آمد و در زد، ميهمان ما شد و من به او گفتم كه حاضرم خانه را ترك كنم اما او با خوشرويي پاسخ داد كه لزومي به اين كار نيست.» حالا ما دوستان خوبي براي هم هستيم. بعضي از تركهاي قبرسي نيز چنين تجربه اي را بازگو مي كردند اما همه شمال نشينان آنقدر خوش اقبال نبودند. عثمان صاحب قهوه خانه اي در گيرنه شهر زيباي شمال قبرس يكي از آنهاست. او سال ۱۹۸۰ پنج سال پس از تشكيل جمهوري ترك قبرس شمالي از استانبول به اين جزيره مهاجرت كرده و در يكي از خانه هايي كه مالك يوناني به ناچار رهايش كرده بود سكني گزيد. عثمان با اين كه خود اين واقعيت را پذيرفته اما واگذاري خانه به صاحب خانه اش را دشوار خوانده و معتقد بود دولت تركيه و جمهوري قبرس بايد از او حمايت كنند. صاحب خانه يوناني عثمان پرونده اي را براي باز پس گرفتن خانه اش در دادگاه حقوق بشر اروپا گشوده و خواهان خسارت اين سالها بود. جمهوري ترك قبرس شمالي سال ۱۹۷۵ موجوديت خود را اعلام كرد اما هيچ كشوري جز تركيه آن را به رسميت نشناخت. پرچم سفيد با طرح ماه وستاره قرمز بردامنه كوهي نزديكي گيرنه يكي از شهرهاي شمال قبرس نقش بست ودر كنارش هم پرچم سرخ تركيه با ماه وستاره سفيد نشست .پس از آن حكام تركيه و جمهوري ترك قبرس سياستي را در پيش گرفتند و طي آن گروهي از تركيه راهي بخش ترك نشين جزيره شده و در آن اقامت گزيدند تا هويت تركي جزيره را كه قبل از حضورنظاميان ترك آميخته با هويت قبرسي بود پررنگ تر كنند آنچه كه در طول سالها حكام و ژنرالهاي ترك بر آن پافشاري كردند.به گفته بسياري صاحب نظران اين سير كوچ از زمان سردمداري دنكتاش شدت گرفت. بوميان ترك قبرس نيز به نوعي از اين شرايط ناخشنود بودند برخي از ايشان بر اين باور بودند كه اگر تركهاي غيربومي جزيره را ترك كنند وضع بهتر شده و شايد حل معضل قبرس آسان تر مي شد. اگر طرح صلح كوفي عنان براي پيوستن دو قسمت جزيره تشكيل حكومتي واحد با حفظ خودمختاري تركها و يونانيها پذيرفته مي شد، ترك ها بايد ۲۵ درصد از منطقه شمال را به يوناني تباران واگذار كرده و حدود ۵۰ هزار نفر از مهاجران تركيه نيز به كشور خود باز مي گشتند گرچه اين طرح به طور كامل نحوه جابجايي وپرداخت غرامت را بيان نكرده بود . علاوه براين يوناني تبارها معتقد بودند كه حدود ۱۱۰ هزار تركي كه در ۳۰ سال گذشته از تركيه به قبرس منتقل شد ه ا ند بايد همگي به كشورشان باز گردند اما در طرح عنان بسيار ي از اينها كه حالا صاحب كار وزندگي واولاد ونوه بودند تابعيت قبرسي داشتند . همين هم يكي از دلايلي بود كه ساكنان يوناني بخش جنوب به طرح عنان رأي منفي داده و آن را با شكست مواجه كردند. شيرين زن ۵۴ ساله اي كه بومي قبرس است هم تأكيد مي كرد: «آباء و اجداد من و بسياري مانند من در قبرس زاده شده اند ما هيچ مشكلي با پيوستن به بخش يوناني ها نداريم ما زندگي در كنار هم را تجربه كرده ايم اما اين غيربومي ها هستند كه مشكل سازند» قبرس با حضور انگلستان در اوايل دهه ۱۹۶۰ به حكومت مستقل فدرالي دست يافت كه در آن تركها و يوناني تباران به رغم مشكلات ريز و درشت خودمختاري شان را حفظ كرده بودند. گر چه اين شرايط هم با نارضايتي يوناني تبارها همراه بود كه پس از ۱۹۶۳ منجر به حضور نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل در جزيره شد .يكي از نگراني هاي مهم مردم جزيره اين بود كه در صورت عضويت بخش يوناني قبرس به تنهايي در اتحاديه اروپا آنها نه اشغالگران به عنوان اشغالگران بخشي از قبرس كه در جايگاه اشغالگر قسمتي از خاك اتحاديه اروپا قرار گيرند. از سوي ديگر تركهاي جزيره از دخالت بيگانگان به ويژه آمريكا كه اززمان آغاز جنگ سرد به جزيره به چشم پايگاهي مناسب در قلب مديترانه مي نگريست ابراز نگراني مي كردند . يكي از مسئولان وزارت خارجه وقت قبرس شمالي از حضور سفير واشنگتن در محافل سياسي اين بخش سخن مي گفت .در طول مذاكره براي طرح عنان هم آمريكايي ها روزي از يونان دفاع مي كردند و روزي از تركها . حالا با وجود آن كه طرف ترك نشين به رغم نارضايتي دنكتاش به طرح عنان آري گفتند، پيوستن دو قسمت به خاطر نه گفتن يوناني تبارها فعلا منتفي شده است و جنوب نشينان به زودي يك ستاره به ستاره هاي پرچم اتحاديه اروپا خواهند افزود. قبرسيهاي ترك و سردمداران جمهوري تركيه اميدوارند كه اتحاديه اروپا و سازمان ملل در قبال تلاش تركها براي دست يابي به وحدت منصفانه تر برخورد كرده و عضويت بخش يوناني نشين را در اتحاديه چندي به تعويق افكنند تا زماني كه راه حلي ديگر براي معضل جزيره پيدا شود. محمدعلي طلعت نخست وزير بخش ترك نشين كه در حزب مخالف دنكتاش جاي داشته و از حاميان طرح عنان بود نيز معتقد است اكنون نه تركها كه يوناني ها سبب دو پاره ماندن جزيره اند.
اقتصاد شمالي ها در گرو حل معضل
عبدالحميد خبرنگار مسن مصري كه در اكيپ خبرنگاران دعوت شده براي جشن از همه باتجربه تر بوده و به بسياري از كشورهاي جهان سفر كرده بود معتقد بود كه ساحل گيرنه يكي از زيباترين سواحل دنياست. او ساحل يوناني نشين را هم ديده اما معتقد است كه ساحل اين سو زيباتر و بكرتر است. مدير هتل پنج ستاره مريت كه در ساحل گيرنه ساخته شده هم با نشان دادن تصاويري از سواحل جنوب قبرس سعي در اثبات اين موضوع داشت.
او مي گفت: «اگر ما تحت تحريم اقتصادي نبوديم و پروازهاي خارجي مستقيما در فرودگاه ما فرود مي آمدند الان مي توانستيم يكي از پردرآمدترين مراكز توريستي باشيم اما حالا يوناني ها برنده ترند. او هم از گشودن مرز ميان دو سرزمين ترك و يوناني نشين خرسند بود چرا كه ميهمانان اين سوي جزيره بيشتر شده بود. از آنجا كه جامعه بين المللي جمهوري ترك قبرس را بخش اشغالي مي شناسد هيچ هواپيماي خارجي حق فرود آمدن در فرودگاه اين بخش را ندارد». همين نيز آسيب زيادي به وضعيت اقتصادي منطقه در مقايسه با جنوب زده است. طبق آماري كه سرمد امين مدير اطلاع رساني وزارت خارجه وقت به خبرنگاران ارائه كرد درآمد توريسم از ۲۲۴ ميليون در ۱۹۹۴ به ۹۵ ميليون دلار در ۲۰۰۲ نزول كرده بود البته بحران اقتصادي تركيه در آن سالها نيز مزيد بر علت بود چرا كه بسياري از توريستهاي شمال را تركهاي تركيه تشكيل مي دادند. اين در حالي است كه بخش يوناني نشين سالانه حدود ۳ ميليون توريست را پذيراست. جواناني كه در يكي از كافه هاي گيرنه مشغول بازي تخته نرد بودند هم يكي از مهمترين دلايل حمايتشان از طرح كوفي عنان و تلاش براي ورود به اتحاديه اروپا را مسائل اقتصادي مي شمردند. ورود به اتحاديه اروپا براي آنها به معناي درآمد بيشتر و نجات از بيكاري بود. مدير يكي از شركتهاي جذب توريست قبرس شمالي بر اين باور بود كه اگر بخش ترك نشين از انزوا خارج شود شركتهاي توريستي اروپايي سواحل اين ناحيه را ترجيح خواهند داد. گرچه وضعيت رفاه و زندگي چندان هم در گيرنه و لفكوشا نامناسب نبود اما اكثر مردم به ويژه جوانان از سطح درآمد ملي پايين خود در مقايسه با جنوب نشينان شكايت مي كردند. گويا در طول اين سالها تنها قمارخانه ها در جزيره رونق پيدا كرده اند. مسئول تور خبرنگاران مي گفت: «رونق قمارخانه ها به ويژه پس از به روي كار آمدن دولت رجب طيب اردوغان در سال ۲۰۰۱ بيشتر شده و با بسته شدن اين مراكز در شهرهاي توريستي تركيه صاحبان قمارخانه به قبرس نقل مكان كرده اند.» مدير كازينوي هتل مريت هم از سرمايه گذاري بسياري از سرمايه داران معروف ترك و حتي هنرمندان در ساخت و اداره قمارخانه ها سخن مي راند اما گويي ساكنان شمال جزيره از اين وضع چندان راضي نبودند. سرمايه گذاري خارجي هم به خاطر تحريم اقتصادي ناچيز بوده است و تنها برخي انگليسي ها خريدار خانه و ملك بوده اند. اما آنها نيز با مشكلات فراوان مواجه بودند. ايستون ميلر خبرنگار انگليسي با اشاره بر اين كه مردم بريتانيا به خاطر حضورشان در سالهاي ۱۸۷۸ تا اوايل دهه ۱۹۶۰ در قبرس هنوز علاقه اي خاص به اين جزيره دارند مي گفت: «قيمت خانه در بهترين بخش شمال قبرس در مقايسه با جنوب خيلي كمتر است براي همين هم انگليسي ها اين سو را براي خريد خانه ترجيح مي دهند.»اما در روزهاي اخير پس از رفراندوم روزنامه انگليسي زبان ساندي تلگراف خبري را چاپ كرد كه انگليسي هاي صاحب خانه را هم با مشكل مواجه كرد. طبق خبر برخي خانه هاي فروخته شده به ايشان از سوي تركها متعلق به يوناني ها بوده و خريد و فروش آنها در واقع غيرقانوني بوده است.
اكنون يكي از اميدهاي ديگر تركهاي قبرس اين است كه جامعه بين الملل با به رسميت شناختن حق ايشان، تحريم اقتصادي اين بخش را لغو كند. عبدالله گل وزير خارجه تركيه نيز پس از اعلام نتايج طرح عنان از سرمايه گذاران خارجي خواست تا در اين بخش سرمايه گذاري كنند. سخنان كالين پاول وزير خارجه آمريكا در مورد تغيير سياست در قبال شمال قبرس هم تركها را اندكي اميدوارتر ساخته واتحاديه اروپا تعهد كرده كه بيش از ۳۰۰ ميليون دلار كمك مالي به تركهاي قبرس پرداخت كند اما اين نيز خواسته شمالي ها را برآورده نخواهد كرد . حالا تركها دوست دارند باور كنند كه طرح عنان آخرين شانس نبود واميد وارند در صورت عدم تحقق وحدت جزيره ، جمهوري ترك قبرس شمالي به رسميت شناخته شود گرچه به اعتقاد بسياري كارشناسان تا زماني كه بروكسل وواشنگتن اين موضوع را در راستاي منافع خود نبينند چنين امري به واقعيت نخواهد پيوست.