دوشنبه ۱۴ ارديبهشت ۱۳۸۳ - شماره ۳۳۶۷
گفت وگو با دكتر قطب الدين صادقي كارگردان نمايش پرومته در زنجير
سرچشمه دانايي
گفت وگو: هوشنگ اميدي
عكس: محمدجزايري
006054.jpg

نمايش «پرومته در زنجير» حكايت پرومته پسر Japet و پسر عم زئوس است كه بدون اجازه از زئوس «آتش» را كه در اختيار خدايان بود به انسانها پيشكش مي كند. آتشي كه با خود خرد و دانايي به همراه دارد. خدايان به دليل اين كار او را در المپ به زنجير مي كشند تا بدينوسيله اظهار عجز و بندگي نمايد. آشيل در اين اثر انديشه ستيز و مقابله را مطرح كرده است. زئوس پرومته را شكست مي دهد اما در واقع اين اوست كه در مقابل پرومته به زانو در مي آيد...
دكتر صادقي كارگردان نمايش پرومته در زنجير مي گويد: نيتم آن بوده است تا يك بار ديگر به جوانان فرصتي داده شود تا با اثري كلاسيك توان خلاقه خود را به آزمون بگذارند و اين را از هر نظر گامي مي دانم درست و اساسي براي تشويق جوانان اين دوره و احترام گذاشتن به تئاتر دانشجويي نسل حاضر.«پرومته در زنجير» هر روز ساعت ۱۹ در تماشاخانه مهر به صحنه مي رود.
* چرا پرومته به خدايي خويش پشت كرده و به زمين مي پيوندد تا آتش را به انسان هديه بدهد؟
- البته در ميان خدايان اسطوره اي يونان باستان پرومته مثل بعضي از خدايان، نيمه ايزد بوده و كامل نيست. اما نكته مهم در اين نيست كه نيمه خداست،  اهميت موضوع در حركتي است كه انجام مي دهد. پرومته موجود يا آدمي است كه با چشم باز به خاطر نجات و سعادت جمع و ديگران زندگي و جايگاه خداوندي خود را به خطر مي اندازد و تن به يك عقوبت سيصد ساله مي سپارد. اتفاقاً عظمت و بزرگي پرومته در اين است كه محتاج به ديگري نيست. اگر آتش را كه در اختيار خدايان بوده براي انسان مي آورد به خاطر اين است كه متوجه نقص و شرايط فلاكت بار ساير انسانها مي شود. ببينيد در پيروزي كه زئوس به دست آورده است به جز اطرافيان چيزي به جمع انسانها نرسيده و آنها همچنان در شوربختي و نكبت  با وضعيت نامناسب زندگي مي كنند. اين شخصيت چنان نيرومند است كه از سعادت و آرامش خود چشم پوشي مي كند و به ديگران مي انديشد.
به نظر من از ميان تراژديهاي يوناني نمايش «پرومته در زنجير» اجتماعي ترين متن كلاسيكي است كه رابطه فرد و جمع را در يك چارچوب استثنايي مطرح مي كند. ايثار، ازخودگذشتگي، فداكاري و انسان دوستي ويژه اي كه اين شخصيت انجام مي دهد در بين تراژديهاي يونان باستان منحصر به فرد است. هيچ قهرماني در تئاتر پيدا نشده كه اين چنين براي سعادت ديگران مبارزه كند.
ببينيد آنتي  گون براي برادرش مبارزه مي كند، هملت براي پدرش و اديپ براي خودش. اما مبارزه و جدال پرومته با زئوس براي تمامي انسانهاست. بعد اجتماعي و جامعه شناسانه اين قهرمان تراژدي باعث شده است تا جذاب ترين و فرازماني ترين تراژدي در ميان آثار دراماتيك باشد.
موضوع به گونه اي است كه در هر دوره اي مصداق آن در جامعه پيدا شده و به نوعي ضرورت طرح آن احساس مي شود.
* جايگاهي كه پرومته به خاطر انسان دوستي خود كسب مي  كند چيست؟
- چون آشيل بينش و اعتقاد به خدايان دارد به اجر آينده پرومته هم انديشيده . درست است پرومته مدت سيصد سال در رنج و عذاب است ولي بعد از اين مدت طولاني به يك پاداش وافر مي رسد. چيزي كه حق اوست. يعني اين كه از مقام نيمه ايزدي به مقام ايزدي كامل مي رسد، در ازاي عذابي كه مي كشد ارتقاء پيدا كرده و به پاداش مي رسد. هر چند اينها براي پرومته داراي ارزش نيست. زيرا او براي كسب مقام، موقعيت خود را به خطر نينداخته است. اصلاً براي پاداش كاري انجام نداده است. اگر به استقبال مرگ مي رود به خاطر رهايي انسان از شرايط اسف انگيز حيواني است. براي همين آگاهي، خرد، روشنايي و آتش را براي انسان هديه مي آورد. چيزي كه سرچشمه و دانايي ها و نجات انسانها از زندگي بدوي است.
006051.jpg

* آيا مي توان گفت حركت پرومته ناشي از نيمه ايزدي و نيمه انسان بودن او است؟
- بله. مطمئناً. ببينيد همه بزرگان در طول تاريخ وقتي موقعيت خود را به خطر انداخته اند كه چيزي ناصواب را حس كرده اند و مهمتر اين كه با ديگران فاصله فكري و جوهري داشته اند. از هر نظر كه بنگريم آنها بايد از ديگران سرتر بوده و احساس بي نيازي كنند و نمي توانند و نبايد هم مثل ديگران باشند. آنها در يك مرتبه و مرحله  برتر هستند و اين برتري را در ازاي نجات انسانها كنار گذاشته  تا با ديگران سرنوشتي يكسان با آنها داشته باشند. پرومته اين نياز را حس مي كند و اين برمي گردد به وجه انساني اي كه دارد.
* چه شباهتي بين شناخت حضرت موسي(ع) و پرومته از آتش مي بينيد؟ زيرا هر يك تأثير سرنوشت سازي در سرنوشت بشريت داشته اند؟
- در نگاه نخست بايد بدانيم، اين «آتش» نور، دانايي، روشنايي و گرماي هستي بخش انسانها را تأمين مي كند. نور آتش روشن كننده تاريكيهاست و در اينجا به صورت نمادين و سمبليك بيان شده است. اين برمي گردد به ظلمات ابتدايي و زندگي بدوي انسانها. بله آتش يك نقش اساسي در زندگي بشريت داشته است. فقط باعث نشده كه از آن در پخت و پز استفاده شود، بلكه به كمك آن اسلحه ميدان جنگ ساخته مي شود و مهمتر از همه اين امكان را به وجود مي آورد تا انسان بر طبيعت چيره شود. آتش در هر دو نگاه، كشنده جهل و تاريكي است. سمبل معرفت و شناخت موقعيت انسان است. حركت هر يك از اين شخصيتها چه ديني و چه اسطوره اي براي رهايي انسان از سرنوشت بدوي است.
* طراحي ميزانسن هاي اجرايي پرومته بيشتر بر محور دايره است. آيا به خاطر قرار گرفتن در هسته مركزي موضوع اين گونه طراحي حركت مي كنيد؟
- در تصويرهاي دايره واري كه شخصيت ها خلق مي كنند بازيگران به دور خود مي چرخند ولي اين حركت حول محور وجود پرومته است، زيرا همه آنها به لطف پرومته بلند شده و به حركت در مي آيند. مثل يك اتم كه پروتون در مركزيت قرار گرفته و ذرات ديگر به دور آن در گردش هستند.
پرومته در اينجا خورشيدي مي تواند باشد كه همچون منظومه شمسي، ديگران به گرد او جمع آمده و از او نور مي گيرند. بايد به اين نكته توجه داشت كه براي يك حركت سازنده بايد يك رهبر در مركز قرار داشته باشد. اين يك نمود عيني است كه هم در طبيعت و هم در جامعه و قوانين انسانها وجود دارد. اين مركزيت را اگر باز هم ضرورت تكرار آن پيش آيد در آثار ديگر هم به كار خواهم گرفت. چيزي كه اينجا اهميت دارد اهميت جادويي شكل دايره است.
به نظر من رازگونه ترين شكل هستي در هر حالتي «دايره» است. از جمله حالت مساوي بودن نقاط آن نسبت به مركز، «بسته بودن» و تكراري كه در جزييات آن موجود است. زيرا اولين تصويري است كه به انسان اطمينان رواني و  آرامش خاطر مي دهد.
* بين ايوه و قيام پرومته چه شباهتي مي تواند باشد؟
- در واقع شباهت اينجاست كه سرنوشت اين دو به همديگر ربط پيدا مي كند و يك ارتباط ارگانيك به وجود مي آيد. زيرا شخصي از نوادگان ايوه پرومته را نجات مي دهد. ديگر اين كه وجه اساسي حركت آنها در ابتداي قدرت زئوس،نبود عدالت است. نخست در ارتباط با زنها و ديگر در ارتباط با خردمندان. زئوس به خاطر ندانم كاري، زيبايي و خرد را به يكباره نابود مي كند. زيرا ناشي، بي تجربه و مست غرور پيروزي است. هر چند وقتي پير مي شود آن شعور و تعادل نسبي را به دست مي آورد و هر دو را نجات مي دهد، اما دو وجه مخرب شخصيت زئوس در ابتداي پيروزي سكر آورش باعث به وجود آمدن اين موقعيت جديد مي شود.
006048.jpg

* آيا عشق زئوس نسبت به ايوه فقط آني و شهواني است، در حالي كه مي تواند از او خواستگاري كرده و يك عشق سلحشورانه به وجود آورد...
- ببينيد من فكر مي كنم آشيل به عمد چنين اسطوره اي مي نويسد تا راز ماندگاري و پايداري پرومته را توضيح بدهد. پس زئوس را در جايگاهي قرار مي دهد تا ستم او را نسبت به زنان هم آشكار نمايد. زناني كه هيچ امنيتي در برابر قدرت ديگران نداشتند. اكثر جنگها در طول تاريخ به خاطر دزديدن زن و طلا اتفاق مي افتد. مطرح كردن چنين موضوعي از جانب آشيل براي نشان دادن حمايت و جانبداري از انسانيت است و اين داستان بهانه اي مي شود تا دفاعيه خود را بيان كند. به نظرم به عمد و آگاهانه زئوس را در اين موقعيت قرار مي دهد. شور و جنوني كه در شخصيت ايو در سرتاسر نمايش مي بينيم براي اين است تا بگويد «چقدر زنان بي پناهند».
* پس صرفاً  عامل شهواني زئوس نمي تواند در موقعيت جديد اثرگذار باشد؟
- چرا اين برمي گردد به رابطه يك سويه زئوس با ايوه. ولي بايد بدانيم كه زئوس ايوه را به خاطر پشت كردن به همبستري تنبيه مي كند. زئوس مي خواهد بگويد كسي كه تسليم قدرت من نشود همه امتيازهاي زندگي را از او مي گيرم و در اين راه همه چيز ايوه را مي گيرد به جز پاكي و نجابت او را. بعد از اين ايوه قرنها، قاره به قاره سرگردان به دنبال معصوميت كودكانه خود است و اين ناشي از منطق نادرست قدرت زئوس است. منطق زئوس دوسويه و دموكراتيك نيست، در حالي كه منطق عشق كاملاً  دوسويه است.
اما ايوه به اين منطق زور تن نمي دهد و درست مثل پرومته در مقابل چنين قدرتي مي ايستد، به همان اندازه كه پرومته در خرد و دانايي پايمردي مي كند ايوه براي حفظ پاكي و اصالت خود پشت به زئوس مي نمايد و در برابر او مي ايستد. در واقع اين پاكي ايوه است كه ته مانده غرور شهواني زئوس را در هم مي شكند.
* هجرت ناخواسته پرومته و ايوه را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- بله. اين گونه اي هجرت اجباري است و دليل اين آوارگي و دور شدن از انسانها دقيقاً براي كسب تجربه و سير آفاق و انفس است. هم سير دروني و هم سير جهان بيروني براي رسيدن به حقيقت است. اين سير آفاق و انفس قهراً  به يك شناخت برتر و متعالي مي رسد. شخصيت پرومته درست است كه در بند زئوس گرفتار آمده، اما در اين اسارت و تنهايي رازي است كه او را جاودانه مي كند.
نه ايوه و نه پرومته هيچ يك آدمي تسليم و سازش پذيري نيستند كه در برابر قدرت كوتاه بيايند. اصلاً شخصيت پرومته معترض ترين شخصيت تئاتر يونان باستان است. او نسبت به اعمال زئوس و حكمي كه صادر كرده است اعتراض دارد. مبارزه  او هم برمي گردد به خرد و دانشي كه دارد و اعتماد به نفسي كه ماحصل اين خرد و دانش بايد شمرد.

سايه روشن هنر
داود رشيدي:در زمينه تئاتر دفاع مقدس كوتاهي شده است
«داود رشيدي» معتقد است كه تئاتر ايران در عرصه دفاع مقدس حق مطلب را ادا نكرده است. به عقيده وي تئاتر دفاع مقدس بايد نهادينه و تبديل به جرياني محكم و دغدغه اي عمومي شود.
به گزارش روابط عمومي جشنواره تئاتر دفاع مقدس، رشيدي افزود: ثبت تصاوير جنگ و رشادت هاي رزمندگان برعهده هنرمند است و آنان نبايد در اين زمينه كوتاهي كنند.وي بر لزوم به كارگيري كارگردانان مطرح حوزه تئاتر در عرصه نمايش هاي دفاع مقدس تاكيد كرد و خاطرنشان ساخت: با تخصيص امكانات و بودجه لازم مي توان عوامل حرفه اي تئاتر را جذب نمايش هاي دفاع مقدس كرد.رشيدي ادامه داد: اگر در بخش دفاع مقدس سرمايه گذاري شود اين عرصه قابليت جذب انبوه مخاطب را دارد.
نمايشگاه تجهيزات صوتي تصويري برگزار مي شود
چهارمين نمايشگاه بين المللي تجهيزات صوتي، تصويري،  سينمايي، عكاسي و ادوات موسيقي از ۱۸ تا ۲۲ خرداد در محل دائمي نمايشگاههاي بين المللي تهران برگزار مي شود.
به گزارش ستاد خبري نمايشگاه در اين نمايشگاه آخرين فناوري و توليدات درباره دوربينهاي پيشرفته مورد استفاده در سينما، تلويزيون و عكاسي، سيستم هاي كامپيوتري تصويري، لوازم مربوط به جلوه هاي ويژه، تجهيزات مورد استفاده در استوديو هاي سينمايي و تلويزيوني ،تكنيك هاي ديجيتالي ،آثار برجسته سينمايي وتلويزيوني تجهيزات ترجمه همزمان و دوبله به نمايش گذاشته مي شود.
موزه سينما در نمايشگاه كتاب
موزه سينما در هفدهمين نمايشگاه بين المللي كتاب حضور فعالي خواهد داشت. برابر اعلام دفتر ارتباطات رسانه اي موزه سينما، بيش از ۱۸ عنوان از كتابهاي مرجع سينمايي كه به مناسبت بيست و پنجمين سال سيماي پس از انقلاب توسط موزه سينما منتشر شده است براي اولين بار در هفدهمين نمايشگاه بين المللي كتاب ارايه مي شود.
اين كتاب ها مجموعه اي از اصلي ترين اطلاعات نوشتاري و تصويري درباره زمينه هاي مختلف سينماي ايران در ۲۵ سال اخير است. هر يك از اين كتاب ها در حيطه اي خاص از رشته ها و فعاليت هاي سينماي ايران، مرجع كاملي براي استفاده دانشجويان، محققان، دست اندركاران و علاقه مندان سينماي ايران خواهد بود.
موزه سينما به همراه انتشارات روزنه كار كه ميزباني ارايه آثار و توليدات موزه سينمارا در سالن شماره هفت به عهده دارد در هفدهمين نمايشگاه بين المللي كتاب حضور خواهد داشت. اسامي كتابهاي مرجع سينمايي منتشر شده توسط موزه سينما كه در نمايشگاه عرضه مي شود عبارت است از:
۱- كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان (عليرضا محمودي) ۲- آموزش سينما (گروه تحقيق و پژوهش موزه سينما) ۳- گزيده فيلم هاي كوتاه ( روبرت صافاريان) ۴- جوايز و حضورهاي بين المللي (محمد اطبايي) ۵- ويديو و رسانه هاي تصويري (گروه تحقيق و پژوهش موزه سينما) ۶- نشريات و كتاب هاي سينمايي( عليرضا محمودي) ۷- فيلمخانه ملي ايران (گروه تحقيق و پژوهش موزه سينما) ۸- عكاسي فيلم (ميترا محاسني) ۹- فيلمبرداران، آهنگسازان و تدوين گران (عليرضا محمودي) ۱۰- كارگردانان (مينا اكبري) ۱۱- بازيگران (محمدرضا باباگلي) ۱۲- طراحي صحنه و لباس (گروه تحقيق و پژوهش موزه سينما) ۱۳- گزيده فيلم هاي مستند (پيروز كلانتري) ۱۴- خانه سينما( روبرت صافاريان) ۱۵- فيلم سينمايي - جلد اول ( ايرج صابري ) ۱۶ - فيلم هاي سينمايي- جلد دوم (ايرج صابري ) ۱۷- سينماي جنگ و دفاع مقدس (مسعود فراستي) ۱۸ - چهره پردازي، فيلمنامه، صدا، دوبله و جلوه هاي ويژه (محمدرضا باباگلي).
داوران جشنواره فيلم نماز، معنويت و ورزش
چهار داور بخش فيلم نخستين جشنواره فيلم و عكس نماز، معنويت و ورزش معرفي شدند.
به گزارش ستاد خبري نخستين جشنواره فيلم و عكس و نماز، معنويت، ورزش، محمد حسين صوفي، ابراهيم سلطاني فر، علي اكبر قاضي نظام و عبدالله اسفندياري به عنوان داوران بخش فيلم اين جشنواره معرفي شدند.بنابراين گزارش ۱۵۵ فيلم از سراسر كشور در قالب ۷۶ اثر مستند، ۳۶ اثر داستاني، ۲۰ نمايش تلويزيوني و ۲۳ اثر تبليغات ورزشي به اين جشنواره ارسال شده است. فيلمهاي منتخب هيات داوران در طول مدت برگزاري جشنواره براي بازديد عموم به نمايش درخواهد آمد.
رقابت۱۵ فيلم سينمايي در جشنواره ايران زمين
۱۸ فيلم بلند سينمايي در بخش مسابقه نخستين جشنواره فرهنگ ايران زمين رقابت مي كنند.
به گزارش ستاد خبري اين جشنواره، ۱۸ فيلم بلند سينمايي در جشنواره فرهنگ ايران زمين به نمايش درمي آيد كه سه فيلم در خارج از مسابقه و ۱۵ فيلم ديگر در بخش مسابقه به رقابت مي پردازند.
بر اساس اين گزارش فيلم هاي «ايران سراي من است» ساخته پرويز كيمياوي، «درخت جان» ساخته فرهاد مهرانفر، «او» ساخته رهبر قنبري، «ياد و يادگار» به كارگرداني مصطفي رزاق كريمي، «همراه باد در دل تنهايي كوير» به كارگرداني منوچهر طياب، «چريكه هورام» ساخته فرهاد مهرانفر، «صنم» ساخته رفيع پيتز، «باد به دستان» به كارگرداني عبدالرضا كاهاني، «زينت» ساخته ابراهيم مختاري، «عروس آتش» به كارگرداني خسرو سينايي، « «نامزدي» به كارگرداني  ناصر غلامرضايي، «قصه ها» ساخته مهدي جعفري و «ايلام» به كارگرداني محمد مقدم فيلم هاي بلندي هستند كه در بخش مسابقه جشنواره فرهنگ ايران زمين حضور دارند.دو فيلم نيمه بلند « دره رويايي» ساخته علي قوي تن و «مسيح در سرزمين پارس» ساخته نيما امامي و رضا دريانوش نيز با آثار بلند سينمايي به رقابت مي پردازند.
فيلم سينمايي «پسر مريم» ساخته حميد جبلي«شير سنگي» ساخته مسعود جعفري جوزاني،دلشدگان» ساخته زنده ياد علي حاتمي، نيز در همين بخش اما خارج از مسابقه به نمايش در مي آيد.
نخستين جشنواره فرهنگ ايران زمين به همت شوراي اجتماعي كشور، مركز گسترش سينماي مستند و تجربي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان ميراث فرهنگي، شبكه اول سيماي جمهوري اسلامي ايران و شهرداري تهران از ۱۸ تا ۲۶ ارديبهشت در تهران و ۱۱ استان كشور برگزار مي شود.

هنر
ادبيات
اقتصاد
انديشه
سياست
فرهنگ
ورزش
|  ادبيات  |  اقتصاد  |  انديشه  |  سياست  |  فرهنگ   |  ورزش  |  هنر  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |