ليلا  درخشان 
خانم چهارسوقي از كجا شروع شد؟
من قبل از اينكه كارشناس بشوم اصولا در رشته حسابداري و حسابرسي كار مي كردم. چون به محض اينكه ديپلم (طبيعي) را گرفتم در يك شركت حسابرسي به نام «هم فن» مشغول به كار شده و در آنجا كم كم با امور حسابداري آشنا شدم. سال بعد دكتر عزيز نبوي استاد بين المللي حسابداري و حسابرسي، موسسه علمي حسابداري را تاسيس كردند كه بعد از قبول شدن در كنكور ورودي، وارد رشته حسابداري شدم.
و بعد...؟
بعد از اينكه ليسانسم را گرفتم با چند نفر از همكارانم شركتي باز كردم ومشغول به كار شدم. چند سال گذشت تا اينكه در روزنامه آگهي دفتر فني دادگستري براي كارشناس امور مالي را ديدم كه البته در آن موقع امتحان كتبي وجود نداشت فقط مصاحبه و امتحانات شفاهي بود كه توسط كارشناسان قديمي انجام مي شد به علاوه اينكه سوابق كاري مان را هم مورد بررسي قرار مي دادند. سال ۱۳۵۲ بود. من ويكي از همكارانم (لعيا رويايي) به عنوان اولين زنان كارشناس امور مالي انتخاب شديم و تا سال ها بعد در امور مالي فقط من و خانم رويايي به عنوان تنها زنان كارشناس امور مالي در دادگستري فعاليت مي كرديم.
فعاليت تان در آموزش و پرورش چه شد؟
من همزمان با كار كارشناسي مالي در دادگستري، كار معلمي را ادامه دادم و تا پارسال هم در دبيرستان تدريس مي كردم.
اصلا كار كارشناسي يعني چه و چگونه انجام مي شود؟
طرفين دعواهاي مختلف براي احقاق حقشان شكايتي مطرح مي كنند و دادخواستي به دادگاه هاي مختلف ارايه مي دهند. قضات اصولا فقط به قوانين حقوقي وجزايي و كيفري مسلط هستند و از كارهاي تخصصي مثل كشاورزي، مالي، ساختمان، پزشكي و ... اطلاعي ندارند. براي همين وقتي دعوايي مطرح مي شود، دعوا را به كارشناس متخصص همان رشته ارجاع مي دهند و به وسيله اخطار به ما اطلاع مي دهند كه چنين پرونده اي مطرح شده و بعد كه به دادگاه مربوطه رفتيم آن خصوصيات پرونده و دادخواست طرف پرونده را مي خوانيم و بعد با دو طرف تماس مي گيريم و مدارك را رسيدگي مي كنيم.
به چه صورت؟
رسيدگي معمولا در جلسات متعدد صورت مي گيرد. البته امور مالي بايد همه چيزش مستند باشد، ممكن است يك نفر در واقعيت حقي داشته باشد ولي هيچ مدركي نداشته باشيم و در آن صورت ما نمي توانيم قبول كنيم.
آن زمان كه شما تازه وارد اين حرفه شده بوديد برخورد ارباب رجوع با شما چگونه بود؟
بستگي به خصوصيات فرهنگي دعاوي داشت. ولي خب بعضي ها جا مي خوردند وقتي زني را به عنوان كارشناس مالي پرونده شان مي ديدند. مي گفتند ما كارشناس زن نمي خواهيم.
مگر ارباب رجوع شما راانتخاب مي كند؟
خير، دادگاه انتخاب مي كند، ولي چون ارباب رجوع بايد پول ما را بريزد به حساب دادگستري، اعتراض مي كردند.
بدترين پرونده اي كه به شما ارجاع داده شده، چه بوده؟
بدترين خاطره از نظر خودم به مردي بر مي گردد كه معلول بود و وضع خيلي بدي داشت و برادرش كه سالم و سرحال بود تمام حقوق او را پايمال كرده بود. راستش قبل از اينكه من وارد اين كار شوم در مخيله ام نمي گنجيد كه يك برادر حق برادر ديگر را بخورد، چه رسد به اينكه دو برادر در اين وضع باشند.
آيا تاكنون پرونده اي در خصوص نفقه و مهريه و... به شما ارجاع داده شده؟
بله يكي، دو تا داشته ام ولي من قبول نكرده ام. چون خارج از تخصص ماست و اگر ما خارج از تخصصمان نظر دهيم طرفين مي توانند از ما شكايت كنند. ضمن اينكه بسيار كار سختي است چون مثلا زن مي آيد دادگاه و شكايت مي كند شوهرم دو تا مغازه دارد و ... و در نهايت بايد رفت و جست وجو كرد و به صحت و سقم ماجرا پي برد كه هم وقت زيادي مي گيرد و هم فشار زيادي به آدم وارد مي شود. چون در ايران خيلي راحت نمي شود تمام اموال افراد را جمع آوري و مشخص كرد كه طرف چي دارد و چي ندارد. گرچه در خارج با يك برنامه كامپيوتري مي شود فوري فهميد هر كسي صاحب چه چيزي است.
اگر كارشناسان تخلفي انجام دهند چگونه با آنها برخورد مي شود؟
معمولا اگر كارشناسان تخلفي انجام دهند يا حتي به نظر ارباب رجوع تخلف باشد (يك وقت هايي هست تخلفي صورت نگرفته ولي ارباب رجوع چون پرونده يا گزارش به نفعش نيست مي آيد دعوا مطرح مي كند و نظر كارشناسان را رد مي كند و مي گويد اين خلاف واقع راي داده) دعوا به دادسراي انتظامي كانون فرستاده مي شود. پرونده در آنجا بررسي مي شود.
متولد چه سالي هستيد؟
۱۳۱۲.
راستش را مي گوييد؟
(مي خندد)...
شغل همسرتان چيست؟
همسرم هم كارشناس امور مالي است.
پس در و تخته با هم جور شده.
بله، به شدت !
آيا دوستان و اطرافيان شما اگرمشكل حقوقي برايشان پيش بيايد به شما مراجعه مي كنند؟
بله، چون ما به صورت مشاور هم فعاليت مي كنيم، منتهي هنوز عرف جامعه جانيفتاده كه قبل از اينكه دعوا شود، به ما مراجعه كنند و در واقع هنوز پيشگيري بهتر از درمان جا نيفتاده و تمام اين دعاوي كه در دادگاه مي بينيم بيشترشان به چنين مساله اي مربوط مي شود، مثلا شركا با اطمينان خاطر شريك مي شوند، بدون اينكه موارد لازم را در قراردادشان قيد كنند تا از مشكلات احتمالي جلوگيري كنند يا مثلا فرض كنيد فردي مي خواهد سهام بخرد. خب براي ارزشيابي  سهام مي تواند به كارشناس امور مالي مراجعه كند و آن موارد مربوط به سهام را بررسي و ارزشيابي كند و ببيند اين سهام مقرون به صرفه هست يانه ؟ ولي متاسفانه معمولا بيشتر افراد بعد از دعوا به دادگاه مراجعه مي كنند و هم وقت خودشان و دادگاه را مي گيرند و هم پول شان را هدر مي دهند.
راست است كه مي گويند بعضي پرونده ها سال هاست كه در دادگستري خاك مي خورند؟
بله، تعدادي از دعاوي بي پايه و اساس است مثلا فرض كنيد يكي به خاطر رو كم كني شكايتي مطرح مي كند و هرچه به او مي گويم اين ادعاي شما درست نيست و بي پايه و اساس است و تو مدركي نداري مي گويد عيبي ندارد، من فقط مي خواهم روي طرف را كم كنم. ما پرونده هايي در دادگستري داريم كه ۲۰سال و خرده اي از اين اتاق به آن اتاق مي رود.
آيا تاكنون با ارباب رجوعي كه توانايي پرداخت حق الزحمه را نداشته برخورد داشته ايد؟
بله، بارها شده كه يك پرونده با وجود ميزان تعرفه اي كه مشخص شده چندين برابر تعرفه براي ما زحمت داشته، ولي براي اينكه احقاق حق كنيم و به نتيجه نهايي برسيم دنبال پرونده رفته ايم و فرض كنيد ۱۰ جلسه يا ۲۰ جلسه به يك شركت رفته ايم و يا آنها آمده اند، جلسه گذاشته اند، مدارك را ديده ايم و با پست پيشتاز فرستاده ايم، ولي با تمام اين حرف ها، اين كار را كرده ايم تا احقاق حق شود. در بعضي از مواقع كاري كه انجام مي دهيم با دستمزدمان قابل مقايسه نيست.
اصولا هدف از تشكيل كانون كارشناسان رسمي دادگستري چيست؟
هدف در واقع تخصصي بودن پرونده هاي دادگستري است اگر كارشناس نباشد قضات نمي توانند به طور كامل پرونده ها را رسيدگي كنند.
و حتي آيت الله شاهرودي چند روز پيش در جمع اعضاي كانون كارشناسان رسمي دادگستري اذعان داشتند كه قضاوت بدون كارشناسي، قضاوت كاملي نيست و پرونده هايي كه در آنها نظرات كارشنايي لحاظ شده، نتيجه موفقيت آميزي داشته است.
در مقابل مشكلاتي كه برايتان در زندگي خصوصي تان پيش مي آيد، چگونه برخورد مي كنيد؟
من ۹ ساله بودم كه پدر و مادرم از هم جدا شدند كه بعدها اين مساله باعث شد از نظر روحي هميشه مقاوم باشم. البته افراد در مقابل ضربه ها عكس العمل متفاوتي را از خود نشان مي دهند.
از سابقه كانون كارشناسان رسمي دادگستري بگوييد.
در ابتدا دفتر فني وزارت دادگستري امر انتخاب كارشناس و صدور پروانه را به عهده داشت و عد ه اي را طبق ضوابط جذب مي كرد و هر دو سال يكبار كارت كارشناسي را تمديد مي كرد، ولي بعد از انقلاب براساس نظريه شهيد بهشتي كه رياست شوراي عالي قضائي را داشتند بعد از ارايه لايحه و تاييد شوراي نگهبان در سال ۵۸ استقلال كانون كارشناسان تصويب شد و در حال حاضر اين كانون با داشتن ۶۲ رشته و بيشتر از ۴۰۰ تخصص در خدمت قضات دادگستري است.
زمان بازنشستگي براي حرفه شما چه سني است؟
قبلا تا سن ۷۵ سالگي بود، ولي الان در قانون جديد چيزي به نام بازنشستگي پيش بيني نشده است.
كارشناسان در دادگاه  ها چگونه فراخوانده مي شوند؟
كتابي هست به نام «اسامي كارشناسان رسمي دادگستري» كه در دفتر تمام قضات ايران موجود است و هر وقت كارشناسي مي خواهند يا به حكم قرعه يا براساس شناخت، كارشناس را انتخاب مي كنند.
خانم چهارسوقي شما در كدام محله از تهران متولد شديد؟
در خيابان جمهوري و تا سن ۹ سالگي در آنجا زندگي مي كردم. بعد از آن به سيدخندان فعلي نقل مكان كرديم كه البته تمام اين قسمت ها يعني بين سيدخندان تا مركز شهر (جمهوري) همه بيابان بود!
مي  شود تهران قديم را با الان مقايسه كنيد؟
يك وقت كه در سيدخندان زندگي مي كرديم وقتي مي خواستيم برويم مدرسه (كه در خيابان جمهوري بود) مي گفتيم مي رويم شهر!