حميد ذاكري 
گرم شدن كره زمين به يك سلاح كشتار جمعي تبديل شده، سلاحي كه هر روز هولناك تر مي  شود
سرجان هاوتن، نويسنده و متفكر حوزه محيط زيست، در گفت وگو با گاردين به نكات جالبي در رابطه با گرم شدن كره زمين اشاره داشت. او در بخشي از اين گفت وگو چنين اظهار نظر كرد:
يك سال پيش در مقاله اي گرم شدن عمومي كره زمين رايك سلاح كشتار جمعي ناميدم. اخطار مي  كنم كه وقايعي نظير امواج گرما، سيل و خشكسالي فرآيند اجتناب ناپذير ورود دي اكسيدكربن در جو زمين است كه از سوخت هاي فسيلي- زغال سنگ، نفت وگاز- حاصل مي  آيد.
اماحتي در غياب گرماي زمين نيز وقايعي بزرگ روي مي  دهد. آب و هوا به طرز قابل توجهي متغير است. با اين حساب آيا مي  توانيم هر واقعه اي را كه از خاستگاه و علت اصلي آن بي  اطلاعيم، منبعث از گرماي عمومي زمين بدانيم؟ موج گرماي تابستان گذشته در اروپاي مركزي، نخستين مثال در اين مقوله است. اگر به خاطر داشته باشيد گرماي ناگهاني هوا فاجعه اي بزرگ به بار آورد و بيش از 20 هزار نفر جان سپردند، پيش از اين هرگز چنين واقعه اي در كره زمين- البته تا آنجا كه در خاطره تاريخي بشر وجود دارد- ديده نشده است. مي دانيم كه براي اولين بار در سال 1864 وسايل سنجش دماي هوا توسط بشر به كار گرفته شد و از آن زمان تا سال 2003 ميانگين دماي هوا درماه هاي ژوئن، جولاي و آگوستتير و مرداد و شهريور از 4/15 درجه سانتيگراد در 1909 تا 9/19 درجه سانتيگراددر 1947 تغيير كرده بود. در سال 2003 دماي هوا در اين كشور به 3/22 درجه رسيد. يعني 4/2 درجه سانتيگراد بيش از آنچه پيش از آن ثبت شده بود. مطالعات اخير دانشمندان نشان مي       دهد كه علت اين گرماي غيرعادي نمي       تواند صرفا تغييرات طبيعي آب و هوا باشد و تاثيرات مخرب انسان در اين فاجعه نقش داشته است. برآوردهاي اين دانشمندان در رابطه با آينده سخت نگران كننده است؛ آنها مي     گويند شرايط آب و هوايي نظير سال گذشته در اروپا، در آينده- يعني تا سال 2050 - بسيار طبيعي خواهد بود و تا سال 2100 اين دما فقط در سال هاي خنك ديده خواهد شد!
بارش باران هاي شديد و سيل نيز امروز نسبت به گذشته بس فراوان است. اخبار چاپ شده در همين روزنامه خودمان به خوبي گواه اين مدعاست. تابستان امسال در جنوب آسيا، باران ها و سيلاب هاي فصلي بسيار زودرس مشاهده شد. ايالات آسام و بهار هند و بيش از نيمي از كشور بنگلادش دچار سيل شدند كه به گرفتاري و آوارگي، از دست دادن خانه و زندگي و مرگ ومير بيش از 30 ميليون انسان انجاميد.
آيا در چنين شرايطي اقدام فوري دانشمندان، دولت ها و مردم الزامي است؟ بد نيست مباحث مطروحه در اجلاس جهاني اقتصاد در داوس را به ياد آوريم؛ در اين اجلاس بحث هاي مفصلي درباره تغييرات آب و هواي زيستكره صورت گرفت و در همين جلسات به كرات از آن به عنوان نوعي سلاح كشتار جمعي ياد شد.
كم توجهي عمومي به مساله طوري كه انگار بايد در آينده حل و فصل شود، در اين اجلاس مشهود بود.
بورن لامبورگ، يكي از نام آوران عرصه سياست و محيط زيست، موضوع را به گونه اي ديگر مطرح كرد، انگار مي  خواهد طفره عمومي و شانه از زير بار خالي كردن دولت هاي بزرگ را از اين مساله مهم توجيه كند. او گفت: تصور كنيد۵۰ ميليارد دلار پول براي كمك به كشورهاي فقير در اختيارداريد، آيا اين پول را در مسير مبارزه با گرم شدن كره زمين هزينه مي كنيد يا در راه امكان دسترسي به آب سالم؟ طبيعي است كه با چگونگي طرح سوال، اولين انتخاب منطقي- با توجه به نياز مبرم و فن آوري هاي موجود وآماده- گزينه دوم است و هرشنونده اي اولويت را با تدارك آب شرب سالم براي مردم محروم خواهد دانست.
هاوتن در اين باره مي  گويد:امروز هرگونه شانه خالي كردن از زير بار مسووليتي كه در قبال آينده زمين داريم، به ويژه در ارتباط با گرماي عمومي فزاينده امري غيرقابل توجيه است. ما در كشورهاي پيشرفته، به طرز نابود كننده اي از انرژي حاصل از سوخت هاي فسيلي سود جسته ايم. به تازگي روشن شده كه اين حرص فزاينده چه تاثير ناگواري بر كشورهاي فقير داشته است. به گمان من، ما مسووليت مستقيم و الزام اخلاقي داريم كه از خسارات آينده، لااقل كمي بكاهيم. تدارك آب سالم هيچ ربطي به اين موضوع ندارد و صرفا يك جريان انحرافي است. ما منابع زيادي براي انجام هر دو كار داريم.
از سويي جامعه روحاني مسيحي به اين مساله توجه عميق نشان داده و در كنار جمعيت ها وسازمان هاي غيردولتي زيست محيطي پرچم مبارزه عليه گرماي كره زمين را به دست گرفته است. روان ويليامز، اسقف اعظم كنتربري به تازگي سخنان مبسوطي درباره گرم شدن زمين بيان داشت. بي  شك قدرت ايمان مردم به همراه نفوذ و اعتبار روحانيت مي  تواند تاثيري بس فراتر از پيام هاي سياسي داشته باشد. از اين رهگذر مي  توان به فرآيندهاي عظيمي در رابطه با توجه جهاني نسبت به اين مقوله حساس و مخاطره آميز دست يافت.
امروز تمام مردم جهان بايد از اين خطر مهم آگاهي يابند و نسبت به پاكسازي انرژي حساس شوند. كاهش استفاده از سوخت هاي فسيلي يكي از اولين قدم هاست. كاهش استفاده از انرژي در ساختمان هاي جديد، در واقع ساخت سازه هايي كه قدرت نگهداري انرژي بالايي دارند و بدين ترتيب نياز به سوخت در آنها تا حد امكان كاهش مي  يابد، از اولويت هايي است كه بايد مورد توجه دولت ها قرار گيرد. انرژي باد نيز از جايگزين هايي است كه در شمار قرار دارد، اما كافي نيست. در كشورها و شهرهايي كه در مجاورت دريا قرار دارند، انرژي امواج منبع قابل توجهي است. انرژي حاصل از بيومس از جمله زباله وفن آوري هاي تجزيه كربن نيز نياز به گسترش دارد. استفاده از انرژي هسته اي هم مي  تواند نقش موثري در كاهش آلودگي رهاسازي گاز۲Co و تبعات آن داشته باشد. به ويژه مقدار زيادي پلوتونيوم موجوددر جهان كه گفته مي  شود ديگر مصرف نظامي ندارد، مي  تواند در راه توليد انرژي پاك مورد استفاده قرار گيرد.
در صفحه سفر و طبيعت، ما تاكنون به تناوب راجع به مباحث ريشه اي زيست محيطي سخن گفته ايم. نظر به تماس ها و علاقه اي كه فرزانگان و علاقه مندان اين مباحث در جهت گسترش - و اندكي تخصصي  تر شدن- آن داشته اند، به ترويج خواهيم كوشيد، طي يك سري مقالات برنامه ريزي شده و هماهنگ، شما را با مباني ريشه اي، مفاهيم رويدادها و فرآيندهاي عمده اين مهم ترين مساله امروز جهان، يعني محيط زيست انساني و آلودگي، آشنا سازيم.

هادي لطف اللهي 
جنگل ها مهد تمدن، جايگاه زيبايي، سرچشمه الهام الهي و گنجينه منابع طبيعي اند. جنگل ها به طور طبيعي، همانند يك حلقه زنجير به هم پيوسته و منشا اقتصادي و رفاهي بشر هستند.
ما به علت استفاده هاي گوناگوني همچون، الوار و مبلمان، پزشكي و لوازم آرايشي و زيبايي، هيزم و غذا، آب آشاميدني و هواي پاك، استراحت و تفريح به جنگل ها وابسته ايم. لذا با وجود نقش مهم و اساسي جنگل ها در رفاه و سلامت انسان، اين منبع طبيعت به واسطه سرعت گرفتن فعاليت هاي افراطي، و فراتر از توانايي وظرفيت طبيعت، مورد جرح و تعديل قرار گرفته است. تحقيقات انجام شده توسط سازمان جهاني حفاظت WWF نشان مي  دهد كه در جنگل هاي فرو بوم و استوايي اندونزي كه داراي بالاترين ميزان تنوع گونه هاي گياهي در جهان است، روند تخريب جنگل به سرعت در حال افزايش است و چه بسا در سال 2005 كاملا از بين برود. تنها در سال 2002 در منطقه آمازون برزيل به علت عمليات ساختمان  سازي، دامپروري، كشاورزي و توسعه زيربناي اقتصادي 10  هزار مايل مربع از مساحت اين جنگل را تخريب كردند. همچنين در كنگوي آفريقا به خاطر ساخت آب گيرها و راه  هاي ارتباطي جهت دسترسي و محافظت از مناطقي همچون پارك هاي جنگلي و بين المللي، وجود شكارچيان غيرمجاز و افزايش آتش سوزي  ها در جنگل، مساحت وسيعي از اين جنگل ها مورد تخريب قرار گرفت. بنابراين سازمان هاي حفاظتي بين المللي جهت حفظ اين منابع طبيعي در عرصه بين المللي دست به دست هم دادند و كارهاي گسترده و دامنه داري را به صورت منطقه اي و مشاركت هاي محلي به انجام رساندند. آنها در برنامه حفظ حيات جنگل ها كارهاي عملي همچون استحكام خاك هاي صحرايي، كنترل و توازن سياست توسعه، خريد و فروش در بازارهاي جهاني را انجام دادند و به تامين و مجهز كردن جنگل هاي دوام پذير در آينده كمك كردند.سازمان جهاني حفاظت محيط زيست در يك برنامه سراسري جهت محافظت، مهار و مرمت بيشتر حيات جنگل ها اقدام به شناسايي جنگل هاي مهم، نوع خطرات و راه حل هايي براي توسعه اين جنگل ها كرد. اين سازمان  جهت حفظ جنگل هاي ايالات متحده اقدام به تاسيس شركتي در اين ايالت كرد و از مناسبات با نهادهاي بين المللي، بانك هاي توسعه و موسسات دولتي جهت همكاري و راه حل براي تسهيل برنامه هايشان استفاده كرد و خواستار حمايت و همكاري آنها شد. در برنامه حفظ جنگل ها، اين سازمان نقشي كليدي ايفا كرد و حفاظت از جنگل ها را مورد توجه قرار داد كه از آن جمله مي  توان به تاسيس اتحاديه بانك جهاني WWF، اتحاديه جنگل  ها وپيمان جهاني مصرف كافي از فرآورده هاي جنگلي نام برد. كاركنان اين سازمان در آمريكا همچنين نقش اساسي در حفظ اين منبع طبيعي دارند و با عنوان كردن تهديدات و خطراتي همچون قطع غيرقانوني درختان جنگلي، تغييرات آب و هوايي و قطع قلمه هاي جنگلي و انتشار و ارسال آن به مناطق و نواحي جنگل داري تلاش هاي زيادي را انجام دادند WWF. در اجراي برنامه هاي خود از راهكارهاي علمي و فني استفاده مي  كند و حفاظت از منابع طبيعي، نزديك شدن به مناطق جنگلي و جذب اعضاي بيشتر از جمله برنامه هاي ديگر آن است.

دانشمندان اعلام كردند ماهي ها داراي چنان استعدادي هستند كه مي توانند سريع تر از سگ ها ياد بگيرند. اكنون ثابت شده كه مغز ماهي ها داراي قدرت خارق العاده اي است و چنانچه به طريق صحيح به آنان آموزش داده شود، قدرت فراگيري بالايي دارند.
به گزارش روزنامه سان، دانشمندان آكسفورد توانستند طي آزمايشي در يك آكواريوم ويژه، ثابت كنند كه ماهي غار مكزيكي - كه كور است - مي تواند ظرف چند ساعت چيزهايي را فرا گيرد. چند ماه بعد هم اين ماهي چيزهايي را كه به او آموخته بودند به ياد داشت. دانشمندان همچنين نشان دادند، اين ماهي مي تواند فرآيندهاي ذهني پيچيده اي را كه باعث سردرگمي حيوانات خانگي باهوشي چون همستر و سگ مي شود، به انجام رساند. دكتر ترزا برت دوپرارا گفت: تاكنون تصور بر اين بود كه مغز ماهي كاملا خالي از ادراكات است و نمي تواند چيزي را بياموزد و به ياد آورد، اما آزمايش هاي ما عكس اين موضوع را نشان داد و ثابت كرد ماهي ها داراي قدرت فراگيري و يادآوري هستند و مي توانند چنان مهارت هاي ذهني را به نمايش گذارند كه باعث حيرت همگان خواهد بود. ما اكنون دريافته ايم كه ماهي ها مي توانند صاحب خود را بشناسند، حتي بعضي از آنها از اينكه شخص ديگري، به جز صاحب شان به آنها غذا بدهد، ناراحت مي شوند.

محققان كانادايي در شهر مونترال اعلام كردند، ميزان بروز سرطان در ميان نهنگ هاي بلوگا Beluga whales كه در آب هاي رودخانه سنت لورنس St. Lawrance River در مدخل ساگوني Saguenay زيست مي كنند، به سطح نگران كننده اي رسيده است. آنها معتقدند افزايش اين بيماري مرگبار با فرآورده هاي جانبي عموما سمي كارخانه هاي تصفيه و ذوب آلومينيومي كه در نزديكي محل فعاليت دارند، مرتبط است. نتايج تحقيقات اين محققان يك روز پس از آنكه گروهي از دانشمندان دانشگاه مك مستر Mc Master university اعلام كردند در مرغان نوروزي هرينگ Herring gulls كه در لنگرگاه  هاميلتون در اونتاريو Ontario وجود دارند، جهش هاي ژنتيكي - كه برطبق آزمايش هاي آنها از مواد آلاينده موجود در آب ناشي مي شوند - يافته اند، منتشر شده است. در گزارش دانشگاه مك مستر آمده كه جهش ژنتيكي در مرغان نوروزي نابالغ را مي توان به وجود توكسين هايي به نام Polycyclic Aromatic Hydrocarbons يا به طور اختصاري PAH در محيط زيست آنها نسبت داد. اين آلاينده ها را سوختن ناقص سوخت هاي فسيلي، همچون مواد نفتي و زغال سنگ توليد مي كنند. زيست شناسان اظهار كردند، مقايسه دي ان اي۵۳ DNA جوجه مرغ نوروزي با دي ان اي والدينشان نشان مي دهد كه در 45 درصد از موارد، تغييراتي در ساختمان اين ماده رخ داده است و اما آزمايش ها روي 72 لاشه از 175 وال بلوگايي كه اجساد آنها پس از تلف شدنشان در سواحل رودخانه سنت لورنس يافت شده است، ثابت مي كند كه 20 درصد از آنها بر اثر ابتلا به سرطان از بين رفتند. محققان علت ابتلاي اين وال ها را به سرطان به ماده اي به نام بنزو آپيرنز Benzoapyrenes كه يكي از محصولات جانبي فرآيند تصفيه و ذوب آلومينيوم است، نسبت داده اند.

نوشته: دكتر ريموندريتمارس 
قسمت هشتاد وچهارم 
مارها از بندري در هندوستان آمده بودند و بازديد گمركي بايد انجام مي  گرفت.به افسر گفتم كه چه به همراه دارم، اما او كمي بد خلق و عصباني به نظر مي  رسيد و وقتي براي بازديد مارها به سراغ جعبه آمد، نمي  دانم منتظر بود با چه چيزي مواجه شود. همين قدر مي  دانم وقتي منظره دو مار پيتون غول پيكر را كه اندامشان به كلفتي لوله بخاري بود، ديد چنان از جاي جست كه هر لحظه ممكن بود پس بيفتد.
فرياد زد: ببنديد، در جعبه را ببنديد!
وقتي پيتون مدت زيادي را در يك جعبه دربسته مانده باشد، بسيار بعيد است كه به محض باز شدن در جعبه بيرون بيايد و خطري ايجاد كند، چون در اثر ماندن در جعبه و غذا نخوردن طولاني كور و خواب آلود است. فقط ممكن است سربلند كند و نگاهي به اطراف بيندازد. بايد جعبه بيش از ده دقيقه باز بماند تا كم كم مار پيتون حال بيرون آمدن پيدا كند. اما اگر از جعبه بيرون بيايد و راه بيفتد، به چند مرد نياز هست كه بتوانند او را به سر جايش برگردانند!
از آنجا كه جعبه آنها محكم بود و قفل مطمئني هم به چفت جعبه ها زده بودم، در قطار سريع السير خيالم راحت بود، ولي ناگهان رئيس و يكي از كاركنان قطار به ديدنم آمدند. شنيده بودند دو مار بزرگ با خوددارم و مي  خواستند آنها را ببينند. از آنجا كه تقاضاي خود را خيلي مودبانه مطرح كردند قبول كردم و در جعبه ها را دو دقيقه اي باز گذاشتم. دو مرد با ديدن مارها پشت سر من پناه گرفتند.

خانواده دوپاها Dipodidae
دوپاها شبيه كانگوروها هستند. دست هاي كوچك ، پاهاي بلند و دم دراز كه دم معمولا به منگوله اي با انتهاي سفيدرنگ ختم مي   شود. توليد مثل دوپاها، بر خلاف اكثر جوندگان كم است و بستگي به آب و هوا و به خصوص ميزان بارش ساليانه دارد و در عوض، طول عمرشان نسبتا زياد است و گاهي به 6 سال مي  رسد.
با دفن بذرهاي گياهان كويري در ازدياد گياهان نقش موثري به عهده دارند. گاهي اوقات دوپاي مصري به بيماري تيفوس حساس است.
۸۴ دو پاي كوچك
Allactaga elafer
گونهApodemas sylvaticus :
خانواده: دوپاهاMURIDAE -
راسته: جوندگانRODENTIA -
رده: پستاندارانMAMMALIA -
كوچك ترين دو پاي ايران است. منگوله دم در قسمت انتهايي سفيد، وسط قهوه اي تيره و ابتداي آن سفيد است. طول سرو تنه 10 تا 8/12سانتيمتر است. بيشتر در مناطق استپي و بياباني با پوشش گياهي نسبتا پراكنده ديده مي  شود، در ايران هم در اكثر مناطق استپي كشور وجود دارد. اين گونه گياهخوار است و از دانه، ريشه و قسمت هاي سبز گياه تغذيه مي  كند.

مطالب مربوط به ساخت و ساز هاي غيرمجاز، سندسازي هاي جعلي يا تصرف اراضي كوهستاني با استفاده از رانت هاي گوناگون بارها در مطبوعات به ويژه همشهري چاپ شده، اما متاسفانه هنوز هم اين قبيل دخل و تصرفات غيرقانوني و زيانبار در مناطق ييلا قي تهران همچنان ادامه دارد. به عنوان مثال بوستان جنگلي سيلواز متعلق به شهرداري اوشان و فشم و ميگون، توسط اشخاص حقيقي در دست تصرف و سندسازي هاي كاذب قرار گرفته است. نگارنده كه به اتفاق چند نفر از اهالي بومي اين منطقه براي هواخوري و استفاده از طبيعت پاك، راهي بوستان جنگلي سيلواز شده  بوديم، با كمال تاسف مشاهده كرديم كه تابلوهاي اين بوستان كه حكايت از تعلق قانوني آن به شهرداري اوشان و فشم و ميگون دارد توسط زمين خواران كنده و در دخمه اي كه در همان حوالي قرار دارد رها شده است. يكي از ساكنان بومي مي  گويد: دست اندركاران اين تخلف به اتهام تصرف غيرقانوني اراضي عمومي و صدور اسناد جعلي در دادگاه لواسان پرونده دارند و حتي گفته مي  شود كه توسط همين زمين خواران 80 هكتار از بهترين اراضي مشجر منطقه كه بايد تبديل به پارك جنگلي مي  شد، تصرف و پس از تفكيك براي ساخت وساز به فروش رفته است. حال با عنايت به تاكيد رياست محترم قوه قضائيه مبني بر رسيدگي سريع پرونده زمين خواران توسط دادگاه هاي سراسر كشور اميد است مساله حذف تابلوهاي شهرداري و دست اندازي به بوستان جنگلي سيلواز توسط زمين خواران مورد رسيدگي قرار بگيرد تا عموم مردم از اين مواهب الهي برخوردار بشوند.