محمد باريكاني
اگر براي نخستين بار بخواهيد در يك مسابقه رالي شركت كنيد، به هيچ وجه نبايد انتظار برخوردي گرم از سوي شركت كنندگان كم تجربه اي را داشته باشيد كه به گفته قديمي ترها يك شبه حرفه اي شده اند.
با اين وجود اگر تصميم به شركت در مسابقات رالي داشته باشيد، بدون بيمه ورزشي، داشتن كلاه كاسكت و جعبه كمك هاي اوليه و البته يك اتومبيل مناسب، نمي توانيد در مسابقه حاضر شويد.
مرگ فاليزوانيان ، موتورسواري كه چند هفته پيش با پرشي مرگبار در پيست فدراسيون اتومبيلراني و موتورسواري ايران، به زندگي خود خاتمه داد و چالشي حل نشده بر جاي گذاشت، مسئولان فدراسيون را به اين فكر انداخت كه تدابيري براي امنيت جاني شركت كنندگان به اجرا گذارند.
پس از مرگ اين موتورسوار كه برخي آن را ناشي از سهل انگاري مسئولان فدراسيون اتومبيلراني و موتورسواري كشور مي دانند، رالي دوروزه كوير كاشان صبح روز پنج شنبه از مقابل استاديوم آزادي كليك خورد تا نزديك به 80 اتومبيل تزئين شده، مسير تهران، قم، آران، بيدگل و كاشان را پيموده و عصر جمعه دوباره به تهران بازگردند.
رانندگان شركت كننده البته يكهزار و 500 تومان بابت حق بيمه ورزشي پرداخت كرده اند تا در صورت فوت، مبلغ 500 هزار تومان و در صورت نقص عضو 200 هزار تومان به آنها تعلق گيرد.
شركت كنندگان در دو بخش آماتور و حرفه اي، يك روز پيش از برگزاري مسابقه، به پيست اتومبيلراني ورزشگاه آزادي رفتند تا كارشناسان به معاينه فني خودروهايشان بپردازند. شرط تاييد فني اتومبيل ها استاندارد بودن موتور، گيربكس و داشتن لوازم مخصوص شركت در يك مسابقه رالي است.
رانندگاني كه در يك مسابقه رالي شركت مي كنند به يك نقشه خوان هم نياز دارند تا مسير را برايشان مشخص كند.
مسابقات حرفه اي رالي در سه كلاس جداگانه برگزار مي شود كه اتومبيل هاي 1400 سي سي، 1400تا۱۶۰۰ سي سي و 2 هزار سي سي را دربرمي گيرد و در هر كلاس، برندگان در جايگاه اول تا سوم (بر اساس تعداد امتياز منفي كم) قرار مي گيرند. اما در رده همگاني كه در بين شركت كنندگان قديمي به رده آماتور شهرت يافته است، تنها يك برنده مشمول دريافت جايزه مي شود؛ جايزه اي كه تنها به يك سكه خلاصه مي شود و بس.
ترس از برخوردهاي حذفي
قديمي تر ها مي گويند: شرط پيشرفت در حرفه رالي، داشتن رابطه خوب با مسئولان فدراسيون و عدم اعتراض به برخوردهاي تعبيض آميز است .
شركت كنندگان در مسابقات رالي و آنها كه به نوعي بايد با فدراسيون اتومبيلراني و موتورسواري كشور در ارتباط باشند، اضطراب هميشگي طردشدن از فدراسيون را دارند. حالا چه فرقي مي كند كه راننده باشي يا نقشه خوان، كنترل هاي بين مسير برعهده ات باشد يا... اين را آنهايي مي گويند كه خارج از محافظه كاري هاي داخل پيست با شما به گفت وگو مي نشينند.
معترضان به عملكرد فدراسيون اتومبيلراني البته به شرطي با شما به گفت وگو مي نشينند كه نامي از آنها برده نشود تا دستاويزي براي حذف از شركت در مسابقات قرار نگيرد.
اين را از تلفني كه در اعتراض به سهل انگاري فدراسيون نسبت به مرگ دو اتومبيلران مي شود، متوجه خواهيد شد؛ حالا تلفن هاي اعتراضي بعدي به انجام تست هاي نامناسب براي رالي هاي سخت به جاي خود.
سياست دوگانه اي كه شركت كنندگان در مسابقات رالي در برخورد با يك خبرنگار اتخاذ مي كنند، داستان جالب تري است. اگر وارد محوطه تست خودروها شويد و بخواهيد از انتقاداتي كه به فدراسيون اتومبيلراني وجود دارد، مطلع شويد، مطمئن باشيد كه گفت وگوكنندگان حتي در ميان دوستان همفكرشان نيز به محافظه كاري دچار شده اند. آنها داخل پيست در مقابل دوستانشان از فدراسيون تعريف و تمجيد مي كنند.
دختر جواني كه البته به گفته دوستانش از طبقه سرمايه دار و صاحب يك اتومبيل 22ميليون توماني است، در محوطه پيست مي گويد: مديريت فعلي فدراسيون خيلي بهتر از گذشته شده است، خيلي بيشتر به اين ورزش بها مي دهد .
اين دختر جوان كه همچون بانوان ديگر، هنوز از شركت در مسابقات حرفه اي محروم است، انتقاداتي به تصميمات اينچنيني فدراسيون دارد و مي گويد: فدراسيون اجازه حضور بانوان در كلاس حرفه اي را نمي دهد و تنها مردان مي توانند در اين مسابقات شركت كنند. از سوي ديگر فدراسيون هيچ اطلاعات ديگري درخصوص مسابقات رالي بين المللي به شركت كنندگان و اعضا نمي دهد .
او اگرچه در محيط پيست اعلام رضايت كامل خود را از فعاليت هاي فدراسيون اعلام مي كند، ولي وقتي از او مي پرسيد كه آيا از همه چيز رضايت دارد، مي گويد: انتقادات زيادي هست و حتي آنها به اعتراضات ما مبني بر عدم حضور بانوان در مسابقات حرفه اي پاسخ درستي نمي دهند .
اين اعتراضات محدود، در بيرون از محوطه اتومبيلراني گسترده تر مي شود. اگر با چند راننده و نقشه خوان رالي در بيرون از فدراسيون برخورد كنيد و پاي صحبتشان بنشينيد، به شما خواهند گفت: فدراسيون، معترضان به عملكرد خود را حذف مي كند يا در يك مسابقه امكاناتي به برخي منتقدان مي دهد تا از اعتراض خود دست بكشند .
معترضان معتقدند: فدراسيون اتومبيلراني، شركت كنندگان معترض را بتدريج حذف مي كند؛ يا از آنها براي شركت در مسابقه ثبت نام نمي كند يا اتومبيل هايشان مورد تاييد فني قرار نمي گيرد . آنها حتي از پيشكسوتان اتومبيلراني سخن مي گويند كه به دليل برخورد حذفي فدراسيون مجبور به كناره گيري از اين ورزش شده اند و به جاي آنها افرادي آمده اند كه از ساپورت مالي و رابطه قوي با مسئولان فدراسيون برخوردار هستند.
گرفتن اسپانسرهاي مالي براي برگزاري مسابقات رالي، يكي از مسائلي است كه شركت كنندگان، حتي آنها كه تجربه چنداني در مسابقات ندارند را از جايگاه ويژه اي در فدراسيون برخوردار مي كند .
اين مطلبي است كه يكي از نقشه خوان هاي قديمي رالي به ما مي گويد و اشاره مي كند: در تمام دنيا، اين وظيفه فدراسيون هاست كه براي برگزاري مسابقات با كارخانه هاي اتومبيل سازي و شركت هاي بزرگ وارد مذاكره شوند تا حمايت آنها را نسبت به برگزاري يك مسابقه كسب كنند، ولي متاسفانه در فدراسيون اتومبيلراني ايران، اين موضوع مورد توجه جدي واقع نمي شود و اين تنها شركت كنندگان هستند كه بايد براي خود اسپانسر پيدا كنند .
نامي از اين مرد جوان نمي بريم، چون آن طور كه خودش مي گويد: اگر مسئولان فدراسيون متوجه شوند كه اطلاعات مربوط به فدراسيون از چه ناحيه اي درز كرده، ممكن است افرادي كه با او در ارتباط هستند، متضرر شوند .
وي معتقد است: پيشرفت در فدراسيون يعني داشتن اتومبيل خوب و اسپانسر، تا اگر تيم ملي روزي قرار شد در مسابقه اي بين المللي حضور يابد، صاحب اين دو مورد، شانس حضور بالايي داشته باشد و به همين دليل است كه اعضاي فدراسيون در برخورد با مسئولان، محافظه كار مي شوند و جرات بيان اعتراضشان را ندارند يا مدام به دنبال رابطه هستند، نه ضابطه. خب، بزرگترين افتخار يك رالي باز هم شركت در يك مسابقه بين المللي است .
وي كه نگاهي حرفه اي تر به ورزش اتومبيلراني دارد، از حذف مديريتي و كادر فني فدراسيون از سوي مديران جديد رضايت چنداني ندارد و معتقد است كه نگاه برخي شركت كنندگان نسبت به مقوله رالي، نگاهي نادرست است.
يك راننده رالي با 10 سال سابقه اتومبيلراني، در صورتي كه نتواند اسپانسر خوبي براي خود پيدا كند، ناچار است كه در جاده ها و مسير مسابقه به عنوان كنترل، به محاسبه زمان و ... بپردازد و اين در حاليست كه رانندگان باسابقه از اين وضعيت ناراضي هستند.
روابط دوستي صاحبان كارخانه هاي اتومبيل سازي و ساپورت قوي مالي از سوي برخي شركت كنندگان تازه وارد باعث شده تا رانندگان حرفه اي كه حاضر به انجام هر كاري براي به دست آوردن اسپانسر و اتومبيل مناسب نيستند، خود به خود از حضور در مسابقات رالي محروم شوند و در روي ديگر سكه آماتورهاي صاحب سرمايه جايگزين آنها شوند.
آرزوهاي بزرگ
دو دختر جوان كه يكي از آنها نقشه خوان و ديگري راننده رالي است، به رغم اعتراضات جدي كه از وجود تبعيض در فدراسيون اتومبيلراني دارند، به دليل آرزوي حضور در يك مسابقه بين المللي، در مسابقات داخلي شركت مي كنند.آنها اگرچه مقام هاي متعددي در رالي داخلي دارند، ولي تا ساعاتي پيش از برگزاري مسابقه، هنوز دستگاه ديجيتالي محاسبه زمان، سرعت و مسافت را بر اتومبيل خود نصب نكرده اند.
آنها اگرچه پس از گذشت سه سال حضور در مسابقات رالي، هنوز نتوانسته اند كاملا با جعبه ابزار، مثلا نوع و شماره آچارها آشنا شوند، با صراحت به بي اطلاعي خود از مسابقات بين المللي و شرايط حضور در آن مسابقات اشاره مي كنند.
آنها جزو شركت كنندگاني هستند كه ناچار به رايزني فردي براي يافتن اسپانسر مالي با شركت ها و موسسات هستند و در صورت شكست، ناچار مي شوند كه آن طور كه خودشان مي گويند از رديف بودجه پدر دات كام استفاده كنند. اشتباه نكنيد اين آدرس يك سايت اينترنتي نيست، بلكه دقيقا آدرس جيب پدر خانواده است.
با اين وجود يكي از آنها كه حاضر بود در هر اعتراضي به فدراسيون درخصوص مرگ موتورسوار شركت كند، مي گويد: مسئولان فدراسيون در قبال هزينه اي كه بابت شركت در مسابقات از ما مي گيرند، هيچ قدمي برايمان برنمي دارند .
اگر در گذشته، هزينه ثبت نام در مسابقات رالي براي شركت كنندگان، 10 هزار تومان بود، آنها ناچار شدند كه در مسابقه اخير مبلغ 30هزار تومان به عنوان حق ثبت نام پرداخت كنند كه اعتراض برخي شركت كنندگان را دربر داشته است.
اين دو شركت كننده اگرچه در ميان صحبت هايشان به بي انگيزگي خود براي شركت در مسابقات رالي كشور اشاره مي كنند، ولي مي گويند كه به آرزوي حضور در مسابقات بين المللي، در مسابقات داخلي شركت مي كنند. آنها البته از طبقه متوسط جامعه هستند كه مي دانند توان تامين هزينه حضور در مسابقات بين المللي را ندارند.
راننده جوان مي گويد: با وجود تمام اجحاف هايي كه فدراسيون در حق شركت كنندگان و اعضاي خود اعمال كرده، به دليل علاقه شديد شركت كنندگان به ورزش اتومبيلراني، آنها همچنان در مسابقات حضور مي يابند .
با اين وجود نقشه خوان قديمي معتقد است: عشق افراطي گاهي تبديل به حماقت مي شود. فدراسيون پول ثبت نام آماتورها را دريافت مي كند و جوايز را هم از پولي كه بابت ثبت نام ها جمع آوري كرده، اهدا مي كند و اين در حاليست كه مسئولان فدراسيون از سازمان تربيت بدني بودجه اي مي گيرند كه معلوم نيست چگونه هزينه مي شود .
رالي بازهاي قديمي از نبود اتحاد ميان شركت كنندگان رالي خبر مي دهند كه اين امر منجر به اجحاف در حق آنها و سوء استفاده برخي فرصت طلبان شهرت طلب شده است.
با اين وجود، 80 اتومبيل تزئين شده، هشت صبح روز پنج شنبه مسابقه را استارت زدند تا هريك با نگرش فردي به حضور در يك مسابقه رالي، عصر روز بعد به تهران بازگردند، ولي آيا تنها پدال گاز، سرعت، نقشه مسير و تعداد امتيازهاي منفي، پاسخگوي نياز جامعه اتومبيلراني كشور به تحول در اين رشته ورزشي خواهد بود؟
ورزش يا جذابيت گردشگري
در كشورهايي كه مسابقات رالي با سابقه چندين و چند ساله و به طور مرتب انجام مي شود، اين مسابقات به جذابيتي براي گردشگران تبديل شده است.
فراموش نكنيد كه تابلوهاي رالي تركيه در تهران، علاقه مندان به سفر به اين كشور براي ديدن اين مسابقات را ترغيب مي كرد. كشور ما با دارابودن جاذبه هاي طبيعي نظير كوير، كوهستان، جنگل و سواحل دريا، در صورت برنامه ريزي صحيح براي اين ورزش مي تواند از اين طريق پاي گردشگران بيشتري را به كشور باز كند؛ البته اين كار هم مثل هر پروژه ديگري به حرفه اي شدن اين ورزش بستگي دارد.
مركب جديد
چرا رالي؟ اتومبيل به عنوان وسيله نقليه جديد قرن بيستم، وارد زندگي روزمره و خاطرات تلخ و شيرين انسان ها شد. شايد دليل شتاب پيشرفت هاي صنعتي، علمي، فرهنگي و اقتصادي اين قرن هم همين باشد، اما به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه انسان علاقه مند به ماشين، امروز برتري هاي مختلف اتومبيل را به خود پيوند مي زند؛ تكنولوژي برتر آن را به هوش خود ربط مي دهد و سرعت و قدرت آن را از آن خود مي پندارد. اين جذابيت ها ورزش مربوط به آن را هم جذاب تر مي كند. در پشت ورزش رالي، جذابيت هاي اتومبيل است كه گره هاي باز شده مسابقه را به تبحر شركت كنندگان ربط مي دهد، نه توانايي هاي ماشين.
