چهارشنبه ۲۵ آبان ۱۳۸۴ - سال سيزدهم - شماره ۳۸۵۱ - Nov 16, 2005
روشي جديد براي سرعت بخشيدن به توليد واكسن آنفلوانزاي پرندگان
ويروس سازي در كمترين زمان
ميمون ها مي توانند در توليد واكسن آنفلوانزاي پرندگان
به ما كمك كنند آن هم با كليه شان
007716.jpg
گروه دانش و فناوري ـ ذوالفقار دانشي: بيماري  آنفلوانزاي طيور به خطري همه گير تبديل شده است، حتي هشدارهايي در مورد شيوع جهاني اين بيماري نيز مطرح شده است. امكانات تحقيقاتي بهداشتي در اغلب كشورها بسيج شده اند تا با اين بيماري مقابله كنند و در اين ميان، واكسن سازان نقش ويژه اي دارند. روش تازه اي كه براي توليد انبوه ويروس هاي بي آزار ابداع شده، واكسن سازان را اميدوار كرده است به  زودي واكسن آنفلوانزاي طيور را توليد كنند.
هنگامي كه يك ويروس به داخل سلول نفوذ مي كند، كدهاي ژنتيكي آن را دستكاري مي  كند و سلول را مجبور مي كند به جاي توليد پروتئين هاي معمولي و ادامه حيات، نسخه هايي مشابه خود ويروس توليد كند. ويروس هاي جديد هم به ديگر سلول ها حمله مي كنند و همين كارها را انجام مي دهند و بدين شكل حجم وسيعي از ويروس ها، بدن را اشغال مي  كنند. اما اگر سيستم ايمني بدن از قبل، اين ويروس ها را شناخته باشد، مي تواند در برابر آن ها مقاومت كند و از شيوع ويروس ها جلوگيري كند. اين شناسايي قبلي ويروس توسط واكسيناسيون انجام مي شود. معمولا ويروس غير مضر آن بيماري يا ميكروب ضعيف شده را به بدن تزريق مي كنند تا سيستم ايمني بدن آن را شناسايي كند. اما ويروس ها مدام در حال جهش هستند و كدهاي ژنتيكي شان تغيير مي كند. از اين رو واكسن سازها پيوسته در حال تطبيق محصولات خود با انواع جديد بيماري و
به روزرساني آن ها هستند.
واكسن سازي، فرايند زمانبري است. شناسايي كدهاي ژنتيكي جديد ويروس ها، خلع سلاح ژنتيكي آن ها و در نهايت توليد انبوه واكسن در آزمايشگاه، هر كدام زمان زيادي مي برد. يوشيهيرو كاوا اوكا و گابريل نيومن، پژوهشگران دانشگاه ويسكانسين مديسون و دانشگاه توكيو، روشي براي توليد انبوه، سريع و به صرفه تر ويروس هاي بي خطر ابداع كرده اند كه مي تواند ماده واكسن  سازي را به سرعت فراهم كند. روش ابداعي آن ها در نشرية الكترونيكي PNAS منتشر شده است. در اين روش، ابتدا ويروس دستكاري ژنتيكي مي شود تا خاصيت بيماري زايي خود را از دست بدهد. سپس اين ويروس ها را با روش پيشرفته ژنتيك معكوس به درون سلول هاي كليه ميمون تزريق مي  كنند و اين سلول ها همانند كارخانه اي كوچك، ميليون ها نسخه از اين ويروس ها را براي توليد واكسن فراهم مي كند. سلول هاي كليه ميمون جزو معدود سلول هايي هستند كه داراي هيچ گيرنده عفوني نيستند و از سوي ديگر، هيچ گاه به غده و تومور تبديل نمي شوند. اين سلول ها يك ايراد دارند: براي وارد كردن ژن هاي جديد ويروس ها به سلول هاي كليه ميمون، به مولكول هاي آلي حامل پلاسميد نياز است و اين كار معمولا كار آساني نيست. (پلاسميد به مولكول DNA خارج از هسته گفته مي  شود).
كاوا اوكا در سال 1999، روش بالا را ابداع كرده بود. اما آن چه در مقاله اخيرش توضيح داده است، روشي است كه با تعداد كمتري از اين مولكول هاي آلي حامل پلاسميد، مي توان ويروس را به درون سلول كليه فرستاد. با اين كار، كارايي توليد ويروس افزايش مي يابد و مي توان در زماني كم، حجم زيادي از اين ويروس ها را توليد كرد.
پزشكان پيشنهاد كرده اند با استفاده از اين روش، اين ويروس هاي هم خانواده ولي بي آزار را به تخم مرغ تزريق كرده تا به صورت يك واكسن در مصرف غذايي روزانه مردم مورد استفاده قرار بگيرد. البته هنوز براي رسيدن به اين مرحله راه زيادي در پيش است.
منبع: Sciencedaily.com

دقيق ترين تشخيص دهنده رنگ
007707.jpg
گروه دانش و فناوري: رنگ هاي قديمي، اين روزها خريدار ندارد. بسياري از آن ها رونق سابق را از دست داده اند و در عوض، پديده هاي جديد و پيچيده اي چون نمايش رنگين كماني، جلوه هاي صدفي و رنگ آميزي براق و مات جايگزين شده اند. به كارگيري اين پديده ها ي بصري در نماي خارجي تجهيزاتي چون خودروهاي سواري، وسايل آرايشي و تجهيزات نظامي سبب پرفروش شدن آن ها شده است.
مؤسسه ملي استاندارد و فناوري ايالات متحده، وسيله اندازه گيري جديدي ساخته كه اندازه گيري هاي كاملي را از خصوصيات ظاهري جسم نمونه انجام مي دهد و رنگ دقيق آن را تعيين مي كند.
شايد رنگ هاي به كار رفته در خودروهاي جديد را ديده ايد كه در زاويه هاي مختلف به رنگ ديگري ديده مي شوند. سطوح خارجي و لايه نشاني هاي روي آن مي توانند بسته به زاويه ديد و خود سطح درخشنده، به شكل ها و رنگ هاي مختلف ديده شوند. اين حالت ها را نمي توان با تقسيم بندي هاي سنتي توصيف كرد و از اين رو پژوهشگران مؤسسه استاندارد آمريكا دستگاه جديد را اختراع كرده اند.
اين ابزار كه طيف سنج زاويه اي نام دارد، مي تواند رنگ بازتابيده از هر سطحي را به طور خودكار اندازه گيري كند، آن هم با توجه به جهت تابش نور و زاويه ديد آشكار ساز. طيف سنج در يك اتاق تميز قرار گرفته و تمام سطح نمونه را در محدوده نور مرئي روشن مي كند. براي اين كار، ابتدا در طول موج 360 نانومتر (نور فرابنفش) به نمونه نور مي تاباند و پرتو را با گام هاي 5 نانومتري تغيير مي دهد؛ تا در نهايت با نور 780 نانومتري (متناظر با آغاز فروسرخ) نمونه را روشن مي كند. نمونه و آشكارساز مي توانند روي سه محور حركت كنند؛ بدين ترتيب آشكارساز مي تواند در تمام يك نيمكره حول نمونه به آن نگاه كند و شدت نور بازتابيده را در صدها نقطه از جسم انداز ه گيري كند. اين اندازه گيري ها به يك نرم افزار فرستاده مي شود و در نهايت رنگ نمونه به صورت يك مقدار عددي به دست مي آيد. اين دستگاه جديد مي تواند كامل ترين اطلاعات را در مورد چگونگي بازتاب نور از يك سطح رنگي جمع آوري كند و هدف اوليه آن، تنظيم كردن دستگاه هاي مشابه در كارخانجات و همچنين تحقيقات در زمينه سطوح خارجي مواد و لايه نشاني است.
منبع: NewScientist.com

ترغيب چيني ها به استفاده از ياهو
گروه دانش و فناوري ـ محمدتقي رسولي: نمايندگان ياهو در پكن، كاربران چيني را به استفاده از موتور جست وجوي ياهو به جاي موتور جست وجوي چيني زبان Baidu.com ترغيب مي كنند. اخيرا ياهو زبان چيني و سايت كاملا چيني خود را نيز راه اندازي كرده است تا كاربران بي شمار چيني بتوانند به راحتي از آن استفاده نمايند. چين يك بازار بزرگ است و بيش از 100 ميليون كاربر اينترنت دارد و براي تمام شركت هاي كامپيوتري و اينترنت حائز اهميت است، و همگي سعي در سهيم شدن در اين بازار عظيم دارند.
كنترل و مديريت سايت ياهو چين در اختيار شركت Alibaba بوده است و اين شركت در ماه آگوست، صفحه اولي مخصوص چيني ها و به زبان چيني آماده نمود كه علي رغم ساده نبودن، بسيار نيز كارآمد است. پيش بيني مي شود كه تعداد جست وجوهاي روزانه چيني ها از 360 ميليون در سال جاري به 816 ميليون در سال 2007 برسد. همچنين درآمد ساليانه ناشي از تبليغات نصب شده در كنار صفحات جست وجو به نظر مي رسد كه به 1 ميليارد دلار در سال 2010 برسد. اين مبلغ در حال حاضر سالانه 134 ميليون دلار است. Alibaba.com كه در شهر هانگروو در جنوب شانگهاي مستقر است، در واقع پل ارتباطي بين خريداران خارجي و فروشندگان چيني است. اين شركت 250 ميليون دلار از شركت ياهو دريافت كرده تا علاوه بر ايجاد سايت چيني ياهو، چيني ها را ترغيب به استفاده از سايت نمايد. راه اندازي سايت به زبان چيني و موتور جست وجو به زبان چيني نيز دردسرهاي زيادي براي ياهو داشته است. زبان چيني داراي هزاران كلمه و عبارت است و هر كاراكتر در هر كلمه داراي آوا و معني خاصي است و عملا حروف الفبا مانند ديگر زبان ها معني و استفاده خاصي ندارد. بلكه از تركيب ها، كلمات ايجاد مي شود و ممكن است هر حرف در دو كلمه متفاوت داراي دو صدا و آواي مختلف باشد.
منبع: AP.org

ژاپن در معرض آنفلوانزاي طيور
007713.jpg
گروه دانش و فناوري ـ محمد تقي رسولي: به دنبال مشاهده ويروسي از خانواده H5 در شمال توكيو، مقامات ژاپني 170هزار جوجه انواع پرنده را از اطراف توكيو جمع كردند. وزارت كشاورزي ژاپن روز گذشته اعلام كرد كه نمونه برداري انجام شده از هزاران پرنده، همگي منفي بوده و ويروسي يافت نشده است. ولي خبرگزاري هاي محلي خبر از پيدا شدن ويروس در دو مرغداري در مزرعه هايي در منطقه ايباراكي در 64 كيلومتري شمال توكيو داده اند. مقامات ژاپني اعلام كرده اند كه ويروس يافت شده H5N2 است و در واقع نژادي از ويروس اصلي بوده و سم آن بسيار كمتر از H5N1 است. با وجود همه مسائل، 170 هزار جوجه موجود در دو مزرعه فوق جمع آوري شده و از بين مي روند، تا از هر گونه خطر احتمالي جلوگيري گردد. سازمان جهاني بهداشت نيز طي بيانيه هاي مختلف اعلام كرده كه كليه كشورها آمادگي لازم براي از بين بردن پرندگان مشكوك در حداقل زمان ممكن را داشته باشند. پيش بيني مي شود به دليل از بين بردن پرندگان و ساير هزينه هاي ناشي از اين ويروس در هر سال، هزينه اي حدود 800 ميليارد دلار براي كشورهاي حاوي اين ويروس به وجود آيد.
منبع: AP.org

هشدار به افراد سيگاري در حال ترك
پك  عميق به سيگار ممنوع
007719.jpg
گروه دانش و فناوري ـ مرتضي اسلام زاده: مجله معتبر انجمن پزشكي ايالات متحده (Jama) در گزارشي آورده است كه كم كردن مصرف سيگار مي تواند شانس مبتلا شدن افراد سيگاري را به سرطان ريه كاهش دهد. هر چند كه ترك سيگار بهترين راه حل است، اما پژوهشگران در دانمارك به اين نتيجه رسيده اند كه حتي كمتر كشيدن سيگار به نسبت، خطر ابتلا به سرطان ريه را كمتر مي كند. اما افراد سيگاري كه مصرف سيگار خود را نصف مي كنند خطر ابتلا به سرطان در آن ها نصف نمي شود! به گفته دكتر نينا گاد فردسن از بيمارستان دانشگاه دولتي كپنهاگ در دانمارك، ميزان ابتلاي اين افراد به سرطان نمي تواند 50 درصد كاهش پيدا كند و دليل  آن نيز اين است كه اگرچه افراد سيگاري تعداد سيگارهايي را كه مصرف مي كنند كاهش مي دهند، اما چون پك هاي عميق تري مي زنند، از ميزان دودي كه به داخل ريه خود فرو مي برند كم نمي كنند. دكتر گادفردسن مي افزايد: افراد سيگاري اي كه تعداد سيگارهايي را كه مي كشند به نصف كاهش مي دهند، خطر ابتلاي خود به سرطان ريه را نه 50 درصد، بلكه 25 درصد كاهش مي دهند. بنابراين خطر كمتر مي شود، ولي نه به نسبت كاملا مساوي و مستقيم با كاهش مصرف سيگار. يعني اگر افراد سيگاري قبلا 20 نخ سيگار مي كشيدند، حال ميزان آن را به 10 نخ كاهش دهند. در حقيقت اين افراد معادل 15 عدد سيگار مي كشند. كاهش در مصرف سيگار، ريسك مبتلا شدن به سرطان ريه را كم مي نمايد، ولي هنوز مدركي در دست نيست كه اين مهم را به اثبات برساند.
منبع: انجمن پزشكي آمريكا

قهوه براي فشار خون خانم ها
007710.jpg
گروه دانش و فناوري ـ محمدتقي رسولي: پژوهشگران آمريكايي در شيكاگو گفته اند كه نوشيدن قهوه در طولاني مدت در فشار خون خانم ها تعادل ايجاد مي كند. در حالي كه نوشيدن كوكاكولا باعث ايجاد فشار خون مي شود. پيش از اين تصور مي شد كه قهوه نيز وضعيت مشابهي داشته باشد، ولي تحقيقات جديد نشان مي دهد كه حداقل هيچ ضرري براي خانم ها نخواهد داشت.
تحقيقات قديمي كه در بيمارستان زنان هوستون انجام گرفته بود، حاكي از آن بود كه افرادي كه قهوه مي نوشند توجه داشته باشند كه پس از نوشيدن 12 سال متناوب قهوه، امكان ايجاد فشار خون بالا افزايش پيدا مي كند يا به عبارت ديگر، ريسك گرفتن فشار خون بالا در آن ها بسيار زياد مي شود. ولي اكنون محققان، دلايل و مدارك زيادي دارند كه موضوع فوق را رد مي كند. محققان دليل اين موضوع را وجود تركيبات آنتي اكسيدان كه باعث مراقبت و حفاظت از قلب و جلوگيري از سرطان مي باشد، مي دانند.
منبع: AP.org

گذرنامه هاي جديد
گروه دانش و فناوري: در گذرنامه هاي بريتانيا يك ميكروچيپ يا ريزتراشه كاملا جديد جاسازي مي شود. اين ريزتراشه براي بالا بردن امنيت و جلوگيري از سرقت هويت به كار خواهد رفت.
ريزتراشه موجود در گذرنامه جديد، حاوي تمامي اطلاعاتي است كه روي يك صفحه عادي گذرنامه وجود دارد. عكس، داده هاي شناسايي و امضا كه يك تلق مخصوص، روي آن ها  را مي پوشاند و تمام اطلاعات رايانه اي كه دستگاه قادر به خواندن آن است در گذرنامه جديد وجود دارد.
علاوه بر ريزتراشه داخل صفحات گذرنامه جديد، طرح هاي برجسته اي از پرندگان كه در بريتانيا وجود دارند به چشم مي خورند. همچنين جوهر كد رمز و نخ مخصوص كه از داخل صفحات گذرنامه عبور مي كند، در نوع خود بي نظير است.
در هر صفحه شماره اي است كه با ليزر چاپ شده است. صدها ويژگي امنيتي در سراسر گذرنامه به كار گرفته شده است كه جعل آن را بسيار دشوار مي كند. اين گذرنامه ها بخشي از مقررات جديد ايالات متحده براي كنترل اتباع كشورهايي است كه براي ورود به اين كشور نياز به رواديد ندارند. كشور بريتانيا به همراه 27 كشور ديگر كه جزو اين فهرست هستند براي تهيه پاسپورت جديد تا 26اكتبر سال 2006 فرصت تعويض پاسپورت هاي خود را دارند.
سفير بريتانيا در ايالات متحده گفته است: اميدوار به گذرنامه  هاي جديد رضايت مقامات امنيتي ايالات متحده را فراهم كرده باشد. چرا كه مشخصات منحصر به فرد دارنده گذرنامه براي تشخيص هويت در فرودگاه ها توسط يك پويشگر، كنترل مي شود. دستگاه پويشگر داده  هاي بيومتريك ثبت شده روي ريزتراشه  اي كه بر روي اين گذرنامه ها قرار گرفته است را با دقت بسيار بالا دريافت مي  كند.
منبع: News.com

لقاح مصنوعي براي تعيين جنسيت
گروه دانش و فناوري ـ مرتضي اسلام زاده: در گذشته اي نه چندان دور اگر به پدر و مادري گفته مي شد كه در انتخاب نوع و جنس فرزند خود آزاد هستند، يك شوخي بسيار بزرگ و خنده دار به حساب مي آمد و بعضي افراد هم  عقيده داشتند كه با خوردن بعضي گياهان مي  توان جنسيت كودك را تغيير داد، اما هرگز اين موارد هم عملي نمي شد. به تازگي مجله پزشكي نيچر گزارشي را منتشر نموده است با اين عنوان: پسر مي خواهيد يا دختر؟ دانشمندان آمريكايي تحقيقاتي را انجام داده اند كه براساس آن زوج مي توانند جنسيت نوزاد خود را انتخاب كنند. اما اين تحقيقات در بين گروه هاي مختلف جامعه منجر به برانگيختن بحث هاي مختلف و جنجال برانگيز شده است. مخالفان معتقدند كه اين تحقيقات به توليد مصنوعي نسل يا همانندسازي منجر خواهد شد. در حال حاضر، پزشكان دانشكده پزشكي بي لر در شهر هيوستون تگزاس با روش لقاح مصنوعي به والدين كمك مي كنند تا آرزوي خود را برآورده سازند و جنسيت كودك خود را خود تعيين كنند. دكتر ساندار كارستن عضو اين گروه تحقيقاتي مي گويد: ما دويست زوج را براي تحقيق بر روي اين موضوع انتخاب نموده ايم و مي خواهيم بدانيم اصولا استفاده از اين تكنولوژي فكر خوبي است يا نه.
دكتر كارستن مي افزايد: ما پيش از آن كه اين تكنولوژي را براي همگان عرضه كنيم، در مطالعات خود تمام مواردي را كه موجب مي شود پدر و مادري بخواهند جنسيت نوزادشان را تعيين كنند، از آن ها مي پرسيم وجواب آن ها را ثبت مي كنيم. در ادامه دلايل آن ها را بررسي مي كنيم تا مطمئن شويم كه منطقي هستند يا غيرمنطقي.
بعد از كسب موفقيت در همگي اين مراحل است كه والدين حق انتخاب جنسيت فرزند خود را خواهند داشت. لازم به ذكر است كه مطالعاتي از اين دست در كشورهايي همچون بريتانيا و كانادا كلا ممنوع است و بسياري از سازمان هاي بزرگ پزشكي جهان نيز مخالفت خود را با آن اعلام نموده اند. اما دانشمندان ايالات متحده پس از حدود 9 سال تلاش خستگي  ناپذير موفق به كسب مجوز براي آغاز اين تجربه جديد پزشكي شده اند. بنا بر آماري ديگر از سوي مجله نيچر، 59 درصد از زنان در ايالات متحده حتي در صورت رايگان بودن اين سرويس پزشكي تمايلي به انتخاب جنسيت كودك خود نشان نمي دهند.
منبع: Nature.com

ستاره غبارآلود پير، پنجره اي به سوي آينده
گروه دانش و فناوري ـ زهرا بخشي: ستاره شناسان، خرده هاي غبارآلودي اطراف ستاره اي مرده يافته  اند. قبلا فكر مي كردند كه اين خرده  هاي غبارآلود سال ها پيش بايد توسط نيروي جاذبه و پرتو اين خورشيد از بين مي رفتند. اين كشف، نظرات جديدي مبني بر مرگ احتمالي منظومه شمسي خودمان در ميليون ها سال بعد را مي دهد. اين نتايج براساس مشاهدات فروسرخ تلسكوپ 8 متري جميني فردريك، در هاوايي، به دست آمده  اند. اين مشاهدات به طور شگفت انگيزي گرد و غبار فراواني را كه اطراف ستاره پير GD362 است، نشان داده  اند. اريك بكلين ستاره شناس دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس و محقق اصلي مشاهدات جميني مي گويد: توضيح وجود اين گرد و غبار كار ساده اي نيست، بزرگ ترين حدس ما اين است كه چيزي شبيه يك ستاره يا احتمالا يك سياره در نزديكي اين ستاره پير در حال ساييده و پودر شدن است و اين گرد و غباري مانند گردغبار در حال خنك شدن منظومه شمسي خودمان در اطراف ستاره پير توليد مي كند.
بنيامين زاكرمن پروفسور فيزيك و ستاره شناس اين دانشگاه و عضو انجمن ستاره شناسان ناسا مي گويد: اين كشف، پنجره اي به روي آينده سياره مان باز كرده است. احتمالا ما براي اولين بار عملكرد سياره اي مانند سياره خودمان پس از گذشت ميليون ها سال را مشاهده كرده ايم. اين باقي مانده ستاره اي سفيد برعكس ديگر باقي مانده هاي ستاره اي شامل فلزات از جمله مقدار زيادي كلسيم، منيزيم و آهن است و از اين لحاظ شباهت زيادي به خورشيد خودمان دارد و اين بسيار عجيب است.
اينسوك سانگ عضو ديگر اين گروه مي گويد: ما مطمئن هستيم كه گرد و غبار هرگز نمي خوابد، اين گرد و غبار سال ها وجود دارد تا نهايتا توسط نيروي جاذبه پخش و توسط حرارت زياد بخار شود. چيزي در اين ستاره پير وجود دارد كه مانع چسبيدن گرد و غبار به ستاره سال ها پس از مرگش شده است. مايك ژورا در مورد مدل اتمسفر گرد و غباري اين ستاره مي گويد: هيچ سناريوي كاملي نمي تواند وجود گرد و غبار اطراف اين ستاره پير را توضيح دهد. ما تخمين زده ايم كه GD362، پنج ميليون سال پس از مرگش هنوز در حال خنك شدن است. تئوري ها مي گويند كه طي اين مدت، اين گرد و غبار بايد به طور كامل از بين مي رفته است.
GD362 يك كوتوله سفيد است. اين مرحله آخر، سير تكاملي ستاره هايي است كه 4/1 خورشيد جرم دارند. هسته اين ستاره پس از سال ها توليد انرژي هسته اي، سوخت خود را از دست داده و نتوانسته تعادل لازم بين فشار درون خود و جاذبه خارجي را ايجاد كند. پس از دوره اي كوتاه از بي ثباتي و تحليل، جرم  اطراف اين ستاره از بين رفته و تبديل به كوتوله سفيد گرمي شده است. بقاياي ستاره اي عموما طي ميليون ها سال خنك شده و ستاره مي ميرد. پس از مطالعه سرعت سرد شدن اين ستاره پير، ستاره شناسان بين آن را بين 2 تا 5 ميليون سال تخمين زده اند. جي فريري، عضو گروه تحقيقي جميني مي گويد: اين كالبد پير، نبود هيچ گونه گاز شناخته شده كه معمولا در اثر انفجار ستارگان ايجاد مي شوند را توضيح مي دهد. طي از دست دادن حرارت و گرما، اين ستاره مقدار زيادي از جرم خود را از دست داده است. يك چهارم همه كوتوله هاي سفيد داراي عناصر سنگين تر از هيدروژن هستند. فقط يك كوتوله سفيد ديگر با گرد و غبار شناخته شده است. اين كوتوله سفيد ديگر GD-38 نام دارد.
منبع: SpaceFlightNow.com

دانش فناوري
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
بـورس
حوادث
خارجي
سياسي
داخلي
شهري
ورزش
يادداشت
صفحه آخر
همشهري ضميمه
همشهري ايرانشهر
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   حوادث   |   خارجي   |   سياسي   |  
|  داخلي   |   شهري   |   ورزش   |   يادداشت   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |