عكس: ساغر امير عظيمي
بنيامين صدر
اينكه در خانه نشسته باشيم و كسي از پشت گوشي تلفن براي ما صورت حساب مربوط به ريز گفت وگوهاي ما را در يك دوره زماني مشخص و به انتخاب خود ما بخواند، تا همين چند هفته پيش غير قابل تصور بود، ولي با گشايش خط تلفن 1818 اين كار به راحتي انجام مي شود و ديگر لازم نيست كه شهروندان تهراني براي به دست آوردن اطلاعات تماس خط تلفن خود به اداره يا دايره خاصي از شركت مخابرات استان تهران مراجعه كنند و اگر تا ديروز از ديدن قبض تلفن و صورتحساب  تماس هاي تلفني خود شوكه مي شدند مي توانند هر روز حساب دقيقه به دقيقه گفت وگوهاي تلفن خود را داشته باشند!
به گفته محمود خسروي، مديرعامل شركت مخابرات استان تهران، هر مشتركي با تلفن ثابت كه داراي سيستم TONE باشد، در تماس با شماره 1818 و براساس راهنمايي هايي كه صورت مي گيرد مي تواند اطلاعات مربوطه به ريز مكالمه هاي خود را به صورت شفاهي دريافت كند. با راه اندازي شبكه گوياي ريز مكالمه هاي تلفن ثابت، مشتركان مي توانند در تماس با شماره 1818 با تلفن ثابت خود، از وضعيت ريز مكالمه ها و تاريخ آنها، به شكل شنيداري يا به صورت فكس مطلع شوند.
اگر هم مشتركان براي اطلاع از وضعيت ريز مكالمه ها با تلفن گويا با خطي غير از خط تلفن ثابت خود شماره گيري كنند، نيازمند كد و رمز خواهند بود كه مي توانند كد را با مراجعه به مراكز مخابراتي و اجازه صاحب اصلي خط دريافت كنند.
اين در حالي ست كه ارائه شماره هايي كه با كد دولتي و محرمانه است از سوي سرويس 1818 به دلايل امنيتي حذف شده است.
اما اين سرويس از آن حيث اهميت دارد كه شهروندان مي توانند بدون حضور در مراكز خدمات امور مشتركان از ريز مكالمه هاي خود و چگونگي محاسبه قبوض مطلع شوند.
هرچند كه مديرعامل شركت مخابرات استان تهران نگران است كه ارائه اينگونه خدمات چندان هم به نفع مخابرات نباشد و مي تواند با آگاهي مشتركان از مبلغ صورتحساب ميان دوره، آنان را از تماس بيشتر به دليل افزايش مبلغ پرداختي منصرف كند!
تعرفه ها بالا نيست
تعرفه هاي محاسبه خطوط تلفن در كشور ما در مقايسه با اغلب كشورها باتوجه به سطح درآمدها چندان هم ارزان نيست و اين موضوع به ويژه در محاسبه نرخ تماس از تلفن ثابت با تلفن همراه عيان تر مي شود.
ولي خســـروي- مديرعامل شركت مخابرات استان تهران- نظر ديگري دارد؛ او مي گويد: تعرفه هاي مخابراتي در كشور ما در مقايسه با كشورهاي ديگر فوق العاده پايين تر است.
به گفته او براي تماس بين المللي، دقيقه اي 150تومان براي همه جاي دنيا به غير از سه نقطه از جهان به اضافه مبلغ جزئي ماليات از مشتركان مطالبه مي شود كه اصلا گران نيست.
شما تعرفه گفت وگوي تلفني هر كشوري را كه نگاه كنيد، حتي همين امارات كه نزديك ايران است سه تا چهار برابر كشور ماست. در حالي كه هزينه هر پالس تلفن ثابت 47ريال است و اگر يك مشترك تهراني در پايتخت به عنوان بزرگترين كلانشهر كشور تنها با يك كد و به راحتي ارتباط برقرار مي كند درهر سه دقيقه (يك پالس) 47ريال مي پردازد كه مبلغي جزئي ست!
در واقع هر يك ساعت حرف زدن براي شهروندان تهراني 100تومان آب مي خورد.
اين در شرايطي ست كه از ساعت 21 شب تا 7صبح بهاي هر دقيقه گفت وگوي تلفني نصف مي شود. خسروي مي گويد: ما مشتركانمان را براساس اهميت و كيفيت ارتباط تقسيم بندي مي كنيم و هر مشتركي كه سرويس بيشتري از ما بخواهد، بايد هزينه بيشتري را نيز پرداخت كند.
در برخي از كشورها به خصوص كشورهاي اروپايي مشتركان پرمصرف مخابرات از تخفيف هاي ويژه اي برخوردار مي شوند اما در ايران اينگونه نيست و هركه بامش بيش، برفش نيز بيشتر است.
خسروي مي گويد: مشتركان ما هرچه بيشتر با تلفن صحبت كنند، هزينه بيشتري را هم پرداخت مي كنند، اما در برخي مواقع سرويس هاي ويژه اي به برخي مشتركان پر مصرف ارائه مي شود. در هر حال احتمال اين وجود دارد كه در آينده نزديك يك نظام جامعه تعرفه اي ايجاد شود كه براساس آن قيمت گذاري ها نيز متناسب و واقعي تر شود.
موبايل و هزينه هاي تحميلي
همه ما براي يك بار هم كه شده از ديدن هزينه تماس به تلفن همراه شگفت زده شده ايم. تماس تلفني از خط ثابت به تلفن همراه براي بسياري از خانواده ها مقرون به صرفه نيست و بيشتر آنها ترجيح مي دهند كه با تلفن ثابت گفت و گو كنند تا با تلفن همراه؛ چون تعرفه هاي تلفن همراه ثابت و اعتباري چند برابر خط تلفن ثابت است. خسروي مي گويد: هزينه تماس از تلفن ثابت به تلفن همراه در كشور ما چندان هم بالا نيست و كاملا متناسب با درآمدهاست! ما بايد بپذيريم كه هزينه تماس با موبايل در حال حاضر بيشتر است، چون تعرفه تماس به تلفن همراه از خط ثابت بالاتراست.
حتي تعرفه تماس به تلفن همراه اعتباري كه مربوط به بخش خصوصي ست از تلفن همراه ثابت 20درصد بالاتر است. مي پرسيم ارزان ترين خدمات در كشور كه به لحاظ تعرفه گذاري و قيمت گذاري رشد نكرده چيست؟ مي گويد: شما هرچه بگوييد من مي گويم بهاي مكالمه با تلفن ثابت! به عنوان نمونه اگر بليت شركت واحد اتوبوسراني را همه مثال بزنيد كه بسيار مقرون به صرفه و ارزان است، بازهم مي گويم هزينه تماس تلفني بسيار كمتر است. قبل از انقلاب كه من دانشجو بودم قيمت بليت اتوبوس دو طبقه در تهران دو ريال و اتوبوس يك طبقه پنج ريال بود. هر پالس تلفن هم در آن زمان در تهران دو ريال بود. در حال حاضر قيمت هر بليت اتوبوس در تهران 20تومان است يعني دو ريال 20تومان شده، اما 2ريال مخابرات شده 4تومان. مديرعامل شركت مخابرات معتقد است كه در بحث هزينه ها مخابرات ارزان ترين خدمات را ارائه مي دهد و كمترين رشد قيمت ها را داشته. او بهاي هر ليتر بنزين كه در سه دهه گذشته و به رغم برخورداري از يارانه هاي دولتي چند برابر شده را نيز مثال مي زند و مي گويد كه شركت مخابرات از هيچ يارانه اي بهره مند نيست.
سوددهي براي سرمايه گذاري
سود حاصل از تعرفه هاي گفت وگوي تلفني در ايران چگونه هزينه مي شود و به طور معمول چند درصد آن صرف پرداختن به طرح هاي عمراني مي شود؟ مديرعامل شركت مخابرات استان تهران در پاسخ به پرسش بالا مي گويد: سرمايه گذاري هاي ما اساسا از محل سود حاصل شده انجام مي شود. در نتيجه هر چه سود كمتري داشته باشيم، قدرت سرمايه گذاري ما هم محدودتر مي شود و در ارائه سرويس مطلوب نيز با مشكل روبه رو مي شويم.گويا شركت مخابرات استان تهران از محل اعتبار داخلي و محل درآمدهاي خود به مردم سرويس مي دهد.براساس داده هاي موجود، بودجه سالانه شركت مخابرات استان تهران چيزي نزديك به 600 ميليارد تومان در سال است كه از اين مبلغ حدود 60 درصد آن هزينه جاري ست و 40 درصد آن صرف سرمايه گذاري و اجراي پروژه هاي عمراني مي شود.خسروي هزينه هاي جاري ماهانه شركت مخابرات استان تهران را حدود 15 ميليارد تومان برآورد مي كند و مي گويد كه اين رقم، فوق العاده سنگين است و ما از درآمدهاي خودمان آن را مي پردازيم.
طبيعي ست در چنين شرايطي هر چه ما درآمد بيشتري داشته باشيم، مي توانيم بيشتر سرمايه گذاري كنيم. در واقع هر چه درآمد شركت مخابرات كمتر باشد، ضرر آن متوجه خود مردم است و ارائه سرويس هاي تازه به تاخير مي افتد .
مسابقه هاي پردردسر
گويا مسابقه هاي تلفني كه از سوي صدا و سيما ترتيب داده مي شود مشكلاتي را به لحاظ ترافيكي در شبكه ارتباطي مخابرات ايجاد مي كند.مديرعامل شركت مخابرات استان تهران مي گويد كه مشكل ما با
صدا و سيما به طور عمده به مسابقه هاي تلفني برمي گردد كه حجم بالايي تماس در يك ساعت مشخص گاه از تمام كشور به سوي يك منطقه مشخص در تهران متمركز مي شود كه خودبه خود تراكم بار ترافيكي، حجم قابل توجهي از شبكه را اشغال مي كند. خسروي ادامه مي هد كه سعي ما بر اين است كه در آينده نزديك يك سرويس تازه را ارائه كنيم با عنوان Masscalling كه وظيفه نوبت بندي مشتركاني را دارد كه در يك ساعت مشخص همه مي خواهند به يك نقطه خاص وصل شوند و در مسابقه هاي تلفني راديو و تلويزيون شركت كنند.
فقدان كتاب راهنما
بهتر بود در كنار سامانه گوياي اعلام اطلاعات تماس مشتركان، شبكه مخابراتي و به تبع آن شماره تلفن هاي ثابت شهروندان تهراني از يك ثبات دائمي برخوردار مي شد كه ديگر لازم نباشد براي بيدار كردن يك شماره تلفن، وقت چنداني صرف كرد؛ بخصوص اينكه مركز گوياي شماره تلفن تهران (118) در بسياري موارد به دليل در اختيار نداشتن شماره تماس هاي جديد يا
به روز نشدن و تغيير مكان جغرافيايي مشتركان، شماره تلفن هاي مورد نياز شهروندان را ارائه نمي دهد و اپراتورهاي اين مركز عبارت تكراري ثبت نشده را به جاي شماره تلفن مورد نظر اعلام مي كنند.
كتاب هاي راهنما كه در ايران به شكل محدود و در اغلب مواقع با كاربردي تخصصي تهيه شده، به دليل تغيير مدام شماره تلفن ها تا اشباع كامل شبكه مخابراتي از كارايي لازم برخوردار نيست و نمي تواند گره چنداني را از مشكلات مردم باز كند.حال آنكه در كلانشهرهاي صنعتي دنيا همچون لندن يا نيويورك اين كتاب هاي راهنما نه تنها شماره تلفن ها و نشاني مراكز مهم دولتي و غيردولتي را در اختيار شهروندان قرار مي دهند، بلكه شماره تلفن و نشاني شهروندان عادي را نيز به طور دقيق ارائه مي دهند.به گفته مديرعامل شركت مخابرات استان تهران سرمايه گذاري روي كتاب راهنماي مرجع در كلانشهري مانند تهران با توجه به تغييرات مدام شماره تلفن ها و اشباع نشدن ظرفيت شبكه با موفقيت همراه نيست. هر چند اين كار به شكل محدود و از سوي بخش هاي خصوصي صورت گرفته، اما چاپ كتابي حاوي شماره تلفن خانه تك تك شهروندان و مشتركان عادي براي استفاده عموم با توجه به شرايط خاص و تا اشباع كامل شبكه و ثبات شماره تلفن ها امكان پذير نخواهد بود.