عكس: شهيد محمد كربلائي احمد
اميد سليماني فاخر
مي گويند وقتي قرار است كه اولين گام يك حركت را برداري،  بي اختيار پايت مي لرزد، نكند كه از عهده برنيايي و ديگران باورت نكنند و به سخره ات بگيرند، دو دوره از برگزاري جشنواره مطبوعات شهري سپري شد و ديگر زمان لغزيدن و دل نگراني نيست، ديگر بايد يقين آورد كه چنين رويدادي در مطبوعات جايگاهي يافته است و مي شود اميدوار بود كه مديريت شهري نيم نگاهي به منتقدان و مشوقان مي اندازد، سومين دوره از اين جشنواره هم با چنين نگرشي و تصويري آغاز به كار كرد.
چشم انداز چنين حركتي ساده نيست، فراز و نشيب  در فراسوي افق هاي گسترده در راه است، مجريان اين جشنواره معتقدند اگر همه اين اقدامات و آمال عملي نشود، لااقل مديريت شهر تهران به سراغ همراهانشان در عرصه مطبوعات مي رود تا شايد با مدد آنان به افق هاي باز و فراخ گام بر دارد. در تحقيقي كه درباره جشنواره از نگاه مخاطبان در اولين دوره برگزاري صورت گرفت، مشكلات ساماندهي رابطه مديريت شهري و مطبوعات و كاربردي تر شدن تعامل في مابين بررسي شد. بنابر اين بررسي، برگزاري جشنواره مطبوعات در حوزه شهري تأثير مثبتي در تعامل بين سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران و مطبوعات و خبرگزاري ها دارد و ارزيابي مخاطبان از عملكرد سازمان در اين زمينه مثبت است. برگزاري چنين جشنواره هايي زماني ضروري به نظر مي رسد كه رشد شهرنشيني با شكل گيري و گسترش مطبوعات پيوندي گسست ناپذير دارد، مطبوعات در شهرها زاده شدند تا حلقه هاي زنجيره روابط انساني را كه در زادبوم هاي روستايي انسان جا مانده بود، بازسازي شود. مطبوعات مرهمي بر اعصاب آشفته شهرها شدند و درد و رنج و شادي شهروندان را ثبت كردند تا شهر و شهروندانش به آرامي نفس بكشند.
شهر خاموش
محققان شهري معتقدند شهري پوياست كه بتوان از درون آن صداها و رنگ هاي گوناگون را شنيد، شهري بي رنگ و بي صدا، شهري خاموش و مرده است. براي شهر و جامعه اي كه مي خواهد در آينده جايگاهي مناسب داشته باشد، رسانه ضرورتي حتمي است و اين رسانه ها هستند كه مي توانند در رسيدن به چنين جايگاهي نقش لاينفكي ايفا كنند.
رسانه ها امروز فراتر از عرصه اطلاع رساني در حركتند، ارتقاي سطح معرفت شناسانه، دگرگوني در نگرش ها و تحصيل تجارب بديع، تعميق در حقوق شهروندي و معطوف ساختن شهروندان به سوي چشم اندازهاي تازه از ديگر وظايف رسانه هاست، از سويي ديگر اعتلاي سطح مديريت فرهنگي شهر بي مدد رسانه راه به جايي نخواهد برد و بي ترديد هر تحولي در اين حيطه بدون ايجاد زير ساخت هاي فرهنگي عاجز و ناكارآمد است و ساخت چنين زيربنايي جز در پناه ياري جستن از رسانه ها ميسر نيست. كمتر پايتختي را در جهان مي توان سراغ گرفت كه به اندازه تهران در آن روزنامه، هفته نامه و ماهنامه منتشر شود، ورود شهرداري و نهادي چون سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران به ميدان برگزاري چنين جشنواره اي نه تنها دور از انتظار نيست بلكه ضروري و حتمي است چرا كه مخاطب مسائل تهران تنها شهروندان تهراني نيستند، و ساير شهروندان مناطق ديگر كشور نيز با دقت مسائل اين شهر را دنبال مي كنند زيرا مسائل تهران بعنوان يك كلانشهر و مركزيت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور براحتي به ساير مناطق سرايت مي كند و همه گير مي شود. سومين جشنواره مطبوعات شهري در حالي برگزار مي شود كه ۱۲ بخش جداگانه، خبر و گزارش خبري، توصيفي، تحليلي و تحقيقي، سرمقاله و يادداشت و گفت وگو، مقاله تخصصي، طنز، عكس، مقاله مطبوعاتي ،كاريكاتور و كودك و نوجوان مورد داوري قرار مي گيرند.
ارزيابي عملكرد رسانه ها
مدير مسئول روزنامه ايران، ضمن مهم ارزيابي كردن چنين جشنواره هايي معتقد است جشنواره هاي مطبوعاتي در وهله اول اهميت اين حرفه را يادآور مي شود و فرصتي مهيا مي كند كه مسئولين به كاركرد، ويژگي و جايگاه مطبوعات آگاه شوند و با نگرشي جامع به رسانه ها بنگرند.
«غلامحسين اسلامي فرد» مي افزايد: خبر جامع تلفيقي از علم و هنر است و يك روزنامه نگار بايد از ظرافت آن آگاه و در مجموع حساس باشد. عضو هيأت داوري بخش خبر سومين جشنواره مطبوعات شهري در ادامه خاطر نشان مي كند: در نگاهي ديگر، جشنوار ه هاي مطبوعاتي زمينه اي را فراهم مي كند تا اصحاب رسانه ها كه كمتر مورد توجه عموم قرار گرفته اند تقدير شوند و الگويي براي خبرنگاران جوان معرفي شود. وي بر جنبه آموزشي و تشويقي جشنواره هاي مطبوعات تأكيد مي كند و مي گويد:جمع بندي و ارزيابي هاي مطبوعاتي به عملكرد تخصصي رسانه ها منجر مي شود. معاون بخش خبر خبرگزاري ايرنا با بيان اين كه كاركرد اصلي رسانه ها، انتشار صحيح و جامع اطلاعات است مي افزايد: مطبوعات و رسانه ها راه را براي تصميم گيري صحيح مسئولين هموار مي كنند و تعاملي را شكل مي دهند كه به ارتقاي حوزه هاي اجتماعي و شهروند مداري مي انجامد. اسلامي فرد معتقد است؛ برآيند چنين برنامه هايي به نفع شهروندان و مسئولين است و حضور اصحاب رسانه ها، تنوع مطبوعات و داوري صحيح و واقع گرا موجب مي شود تا رسانه ها از عرصه عمومي فاصله بگيرند و وارد حوزه هاي تخصصي شوند.
گامي براي امنيت دادن به روزنامه نگاري
«فريدون صديقي» ، عضو هيأت داوري بخش سرمقاله و يادداشت سومين جشنواره مطبوعات شهري گفت: جشنواره هاي مطبوعات بايد به حوزه فعاليت روزنامه نگاري اهميت دهند و از بي حرمتي به رسانه ها جلوگيري كنند چرا كه بي حرمتي به رسانه ها، بي حرمتي به مردم است. وي مي گويد: برگزاري چنين جشنواره هايي تقدير و توجه به تلاش كارگزاران رسانه هاست و اگر اين جشنواره ها به تخصصي شدن بينجامد، كارآمد تر و مؤثرتر خواهد شد. مدرس روزنامه نگاري معتقد است، اگر مديريت شهري با اصحاب رسانه  در تعامل باشد و با همكاري متقابل به تحليل و رفع معضلات شهري بپردازند اين جشنواره به هدف مي رسد، اما اگر مديريت شهري در نقد را بر روي رسانه ها ببندد يا اطلاعات را كاناليزه كند اين جشنواره بي تأثير است.
صديقي يادآور مي شود: روزنامه نگار در مقابل عدم پاسخگويي و موضع گيري مسئولين نمي تواند به رسالت خود عمل كند و كاري از وي برنمي آيد چرا كه قانوني وجود ندارد كه مسئولين را موظف به پاسخگويي كند. وي در ادامه مي افزايد: اگر مسئولي در مقابل تحليل و نقد عملكرد، بي تفاوت و بدون پاسخ عمل كند، بدان معناست كه رسانه را نمي شناسد و چنين مسئولي براي مخاطب ارزشي قائل نيست و نمي داند اگر براي مردم كار مي كند، رسانه هم متعلق به مردم است لذا بايد از طريق چنين كانالي به مخاطبش پاسخ دهد. صديقي پيشنهاد داد: در اين جشنواره ها به برگزيدگان و نفرات برتر بسنده نشود و به كوشش و تلاش روزنامه نگاران ديگر هم بها داده شود، اگر چه همه تلاش ها و نگارش هاي روزنامه  نگاران در حد مطلوب نيست، ليكن دلايلي وجود دارد كه اين دلايل به كم تجربگي و عدم توانايي باز مي گردد اما اگر گستره جوائز حتي به صورت تشويقي و افتخاري وسيع تر شود، اين تلاش افزون تر مي شود.
سوژه اي براي هشدار به شهروندان
بهمن جلالي، از اساتيد عكاسي نيز با انتقاد مي گويد: تصوير مشكلات جامعه شهري در مطبوعات به ندرت به چشم مي خورد و بيان ناهنجاري هاي اجتماعي، نابساماني هاي بصري و مسائل زيست محيطي جايي در جرايد ندارد. وي با بيان اينكه بحث هاي سياسي در مطبوعات فراوان به چشم مي خورد مي گويد: تاوان اين موضوع كمرنگ شدن مسائل شهري و شهرنشيني است. اين استاد عكاسي مي افزايد: براي هدفمندتر شدن بخش عكس جشنواره مطبوعات در حوزه شهري ضروري است كه از سال هاي آتي موضوع و نگرش به عكاس هاي مطبوعاتي ارائه شود و يك نگاه هستي شناسانه اجتماعي بر مطبوعات شهري حاكم شود.
جلالي از اجرا كنندگان جشنواره خواست كه جشنواره به نوعي برگزار شود كه نتيجه و بازتاب آن ماندگار و الگو باشد نه اينكه صرفاً به گزينش نفرات برتر بسنده شود. وي با تأكيد گفت: اغتشاشات بصري در سطح شهر فاجعه بزرگي است و عكاسان مي توانند با گزينش سوژه مناسب اين ناهنجاري ها را به مسئولين گوشزد كنند و به شهروندان هشدار دهند.
پرهيز از جهت گيري هاي مغرضانه
«مهدي رضائيان» از طراحان اين جشنواره مي گويد:منظور از اين جشنواره، تبادل اطلاعات و ارتقاء تعامل مديران شهري با اصحاب رسانه است. وي مي افزايد: جشنواره مطبوعات شهري اولين جشنواره تخصصي رسانه اي و نخستين جشنواره با موضوع اجتماعي- شهري است و مي تواند الگويي براي گستره جغرافيايي كشور باشد. عضو هيأت داوري سومين جشنواره مطبوعات شهري با اشاره به اينكه اصلح بودن يك جشنواره با داوري صحيح و دقيق سنجيده مي شود مي گويد: امسال حوزه هاي داوري متنوع، دقيق و موشكافانه انتخاب شده است و قضاوت عادلانه و مستحكم باعث مي شود چنين جشنواره هايي براي توليدات رسانه هاي ديگر الگو و ابزار سنجش باشد.
رضائيان معتقد است: اگر خروجي جشنواره هاي تخصصي در تعاملي دو سويه قرار گيرد مطمئناً سازنده و مؤثر خواهد شد و هر ميزان كه تعامل كمتر باشد، اثرگذاري كم و موضع گيري مغرضانه بيشتر خواهد شد. وي بر ضرورت انتشار كتاب جشنواره تأكيد مي كند و مي افزايد: براي ارتقاء و كاربردي شدن نتيجه اين مجموعه آثار، لازم است كه نگاشته هاي روزنامه نگاران به صورت كتابي منتشر شود كه اين كتاب بتواند راهنما و منبعي اصولي براي مديران شهري و روزنامه نگاران حوزه هاي اجتماعي باشد. رئيس هيأت داوران اولين دوره جشنواره مطبوعات شهري خواست كه اين روند مستمر باشد تا تأثيرگذاري و استحكام آن افزايش يابد.
زماني براي استفاده روزنامه نگاران و مديران شهري
«حسين قندي» نيز معتقد است: تأثيرگذاري يك جشنواره به ميزان تحميلي بودن آن بستگي دارد و استفاده علمي و كاربردي از جشنواره مطبوعات شهري بايد هم به خبرنگار و هم به مديريت شهر معطوف شود. اين روزنامه نگار ارشد گفت: اگر چنين جشنواره اي به گسترش و توسعه موضوعات شهر منجر شود مشكلات كلانشهري چون تهران مرتفع مي شود لذا اگر خروجي چنين جشنواره هايي مثبت باشد اجراي آن ضروري به نظر مي رسد. وي با اشاره به اينكه چنين جشنواره هايي به ارتقاء كمي و كيفي مخاطبان نشريات كمك مي كند يادآور شد: روزنامه نگاران سعي مي كنند براي تغيير موقعيت و اعتلاي دانسته هاي خود تلاش بيشتري كنند و خبرهايي را پيگيري كنند كه بر افراد جامعه تأثيرگذار است. قندي با انتقاد مي افزايد: معضلاتي چون ترافيك و حمل و نقل، زباله ها، بارها از سوي روزنامه نگاران در مطبوعات منعكس شده اما از سوي مديريت شهري تمهيدي اعمال نشده است، چرا كه عملي شدن انتقادهاي مطروحه در رسانه ها به تخصص مديريت شهري و ميزان توانايي آن مربوط مي شود.
نويسنده كتاب «تحليل در روزنامه نگاري» گفت: انتقاد در مطبوعات محدوديت دارد و اين نگرش در حوزه شهري هم عينيت دارد، حال اگر مديريت شهري انتقادپذير باشد مي توان اميدوار بود كه اين حركت در سال هاي آتي استمرار يابد.وي با بيان اينكه اگر معيار داوري ها محكم و براساس اصول روزنامه نگاري باشد به ارتقاء سطح جشنواره كمك بسزايي خواهد كرد، افزود: اگر داوران بي طرف و براساس معيارهاي حرفه اي روزنامه نگاري (اعم از نگارش، ميزان تأثيرگذاري بر مخاطب، ادبيات و حتي نوع انتخاب تيتر) آثار برتر را گزينش كنند، طبيعي است كه اين جشنواره در سامان بخشي حوزه شهري، اصلاح نگرش در مردم و مسئولين اثرگذارخواهد شد. داور دوره قبل جشنواره مطبوعات شهري گفت: اطلاع رساني از طريق مطبوعات به مسئولين شهري كمك مي كند كه اوضاع شهر را بهتر دريابند كه اين مهم بر توسعه شهروندمداري مؤثر واقع خواهد شد.
مطبوعات، آئينه تمام نماي شهر
در آستانه برگزاري سومين دوره جشنواره مطبوعات شهري هستيم. ساختن شهري كه نه فقط مكان زندگي امروز ما، بلكه آينده نسلي است كه حيات طيبه را به عنوان يك حق از نسل گذشته طلب مي كند، وظيفه اي كه همه را به تلاش و پاسخي شايسته فرا مي خواند.
چنين جشنواره اي با رويكردي علمي، شايد نقطه آغازي درخور، براي اين حركت باشد، اقدامي كه در آن رسانه ها- چشم هاي بيدار مردم _ براي نظارت بر كار مديران و زبان گوياي مسئولين براي جلب همكاري و مشاركت عمومي براي ساختن شهري مطلوب قلمداد مي شود، هر شهروندي واقف است كه مدنيت و شهرنشيني همواره در برگيرنده الزامات و ضرورت هاي تلخ و شيرين است كه در سايه روشن افق  هاي گوناگون شكل مي گيرد و در بستري از فراز و نشيب هاي قانوني استمرار يافته و در نهايت در كنش هاي عقلاني و اساسي شهروندان تجلي مي يابد. در اين مسير رسانه ها و به ويژه «مطبوعات» براي نقش آفريني در تعاملات اجتماعي ميان مردم و مسئولان براي نيل به آرمان شهر، در جايگاهي بي بديل قرار دارند، مطبوعات «آئينه تمام نماي» شهرند كه مي توانند با كاركردي مفيد شرايط پيرامون را به مخاطبان خود نمايان كنند.
جشنواره مطبوعات شهري را سازماني از مجموعه مديريت شهري اجرا مي كند و خواهان رايزني با ارباب جرايد و پيگيري مسائل درون شهري است و اين مديريت خود آگاه است كه زندگي در شهري چون تهران نيازمند امكانات و تسهيلات خاصي است كه نبود هر يك مي تواند مشكلات عديده اي را ايجاد كند و نيز آگاهتر است كه رسانه هاي جمعي مي توانند با حضوري فعال در سطح جامعه به گونه اي موشكافانه زواياي مختلف زندگي شهري را كالبد شكافي كنند.

در زندگي روزمره هريك از ما اتفاقات و رويدادهاي كوچك و بزرگ فراواني وجود دارند كه گرچه به سرعت مي گذرند، اما مي توانند قابل توجه باشند و در ميان خاطرات زندگي مان ماندگار شوند؛ اتفاق هايي كه آنها را براي دوستان و همكاران خود تعريف مي كنيم و گاه بعد از گذشت چند سال همچنان شنيدني و شيرين هستند؛ از يك ماجراي جالب در زمان خدمت نظام وظيفه تا خاطره از يك ميهماني خانوادگي و... هر يك از اين خاطرات كوتاه چون يك عكس يادگاري در آلبوم ذهن باقي مانده اند.
شما هم مي توانيد با ارسال خاطرات شيرين زندگي خود به آدرس روزنامه همشهري در ورق زدن آلبوم خاطرات با ما همراه شويد.
***
طرح: فريد مرتضوي
غذاي كف كرده
چند سال پيش به همراه اقوام براي گذراندن تابستان به ييلاق رفته بوديم. برادرم چند دست كله پاچه خريده بود و براي صبحانه جمعه به زنان خانواده داده بود تا آماده كنند. پس از كلي زحمت كله پاچه ها را پاك كرديم و در قابلمه اي بزرگ،  بر روي چراغ خوراك پزي گذاشتيم.
صبح روز بعد خواهرم كه زودتر از خواب بيدار شده بود مقداري نمك در غذا ريخت اما غذا شروع به كف كردن كرد. هر چه كف  ها را جمع مي كرديم باز هم غذا كف مي  كرد. يكي از اقوام غذا را چشيد و از طعم وحشتناك آن گفت. پس از بررسي مشخص شد خواهرم به جاي نمك پودر رخت شويي در غذا ريخته است.
الهام عليگلزاده

مسعود تويسركاني
جوامع شهري را سرد و با كمترين كشش هاي عاطفي و احساسي توصيف مي كنند. اين سردي عاطفي گذشته از آن كه ريشه در روابط حسابگرانه، اقتصادي و مناسبات پولي و كالايي حاكم بر روابط و ارتباطات در جوامع بشري دارد، به از بين رفتن روابط چهره به چهره اوليه و ناآشنايي و كم خبري شهروندان از احوالات يكديگر نيز مربوط مي شود. انبوه جمعيت متراكم در شهرها تفاوت هاي فرهنگي افراد و نيز تعدد كنش و واكنش ها جايي براي عمق بخشيدن به روابط و شكل گرفتن عواطف و احساسات عميق باقي نمي گذارد. اما چنين نابساماني ارتباطي ديري نمي پايد و جامعه شهري احياي كانالهاي ارتباطي و دوام و قوام ارتباطي خود را با رسانه ها و وسايل ارتباط جمعي پي مي گيرد.
بدين ترتيب رسانه ها در جوامع شهري وظيفه انسجام بخشي به جامعه را با انتشار اخبار و اطلاعات، تبادل تجارب و آموزش هنجارها و ارزش  ها برعهده مي گيرند و ارتباطات ثانويه رسانه اي جايگزين ارتباطات چهره به چهره جوامع ساده و كوچك روستايي مي شود.
اما انسجام بخشي فقط يكي از كاركردهاي رسانه ها در جوامع مدرن شهري است. غني سازي اوقات فراغت و فراهم كردن امكان تفريح و سرگرمي شهرونداني كه در فضاي خشك و خشن و پراسترس شهر بشدت خسته شده اند از جمله ديگر كاركردهاي رسانه هاست.
زندگي ماشيني پرهياهو و موج نياز آفريني دائم التزايد آن شهروندان را وادار به كار بيشتر و بيشتر و گاه دوم و سوم مي كند و فرصتي براي استراحت و آسايش، خويشتن يابي و بزرگداشت خود آنان باقي نمي گذارد. رسانه ها در چنين شرايطي تلاش مي كنند به كمك شهروندان بشتابند و با برنامه فرهنگي، هنري و تفريحي به تمدد اعصاب، سرزندگي، نشاط و شادابي آنان كمك كنند. نظارت بر حسن اجراي امور از سوي نهادها، دستگاه ها و مديران و مسئولان جامعه شهري از جمله ديگر كاركردهاي رسانه هاست. رسانه ها از يك سو نيازها، تقاضاها و خواسته هاي مردم و شهروندان را به نهادها و مديران و مسئولان شهري منتقل مي نمايند و از سوي ديگر با پيگيري اين مطالبات و خواسته ها بر عملكرد دستگاه ها و مديران اجرايي نظارت مي كنند.
اما رسانه  ها كانالهاي ارتباطي يكسويه و يك طرفه اي نيستند و همزمان انتظارات دستگاههاي اجرايي و نيز محدوديت ها و موانع كاري آنها را نيز در معرض قضاوت و داوري شهروندان قرار مي دهند و بدين ترتيب تقاضا ها و مطالبات شهروندان را تجميع و تعديل مي كنند.
در واقع رسانه ها به عنوان پلي ميان شهروندان و نهادهاي شهري عمل مي كنند.
درك چنين ضرورت ها و كاركردهايي است كه  مسئولين و مديران شهري را بر آن داشته با برپايي جشنواره مطبوعات حوزه شهري روابط مديريت شهر با رسانه ها را ساماندهي كنند. برگزاري موفقيت آميز دو دوره جشنواره و عزم مديريت شهري به استمرار آن براي سومين دوره نشان دهنده نهادينه شدن اين حركت فرهنگي است. اميد مي رود اين جشنواره با بهره گيري هر چه بيشتر از معيارهاي حرفه اي مطبوعات و گسترش دامنه فعاليت به ساير رسانه ها، هر دوره به حركت خود عمق و غناي بيشتري ببخشد.