اندكي ديگر به روزهاي پاياني سال تحصيلي نمانده است و چند روزي است كه برنامه امتحانات پايان سال به دست دانش آموزان رسيده است.
در اين دوره خاص، دانش آموزان بيش از هر زمان ديگري نياز به تغذيه مناسب دارند، چرا كه اشتهاي دانش آموزان، به هر دليلي، خواه به جهت استرس و هيجان زياد و يا به دليل فعاليت بيش از حد مغز، افزايش مي يابد؛ اما آنچه مي تواند نيازهاي تغذيه اي دانش آموزان را تأمين كرده و مانع از پرخوري و بدخوري آنها نيز بشود، انتخاب رژيم غذايي مناسب، سالم و مغذي است.
به عقيده متخصصان تغذيه، رژيم غذايي مناسب نه تنها مي تواند دانش آموزان را در فراگيري بهتر و بيشتر مفاهيم درسي ياري كند، بلكه مي تواند مانع از پرخوري و اضافه وزن آنها، كه خود عاملي جهت كندشدن روند فراگيري است، بشود.
آنچه در پي مي آيد تلاشي است براي ارائه اطلاعاتي در خور خوانندگان روزنامه.
صبحانه، چاقي و ميزان فراگيري
پژوهش هاي انجام شده توسط پژوهشگران دانشگاه هاروارد و بيمارستان تخصصي كودكان ماساچوست آمريكا نشان مي دهد كودكاني كه صبحانه مي خورند، نمرات درسي به مراتب بالاتري نسبت به همسالان خود كه صبحانه نمي خورند و يا صبحانه مناسبي نمي خورند، دارند. از سوي ديگر اين كودكان از جهت رفتاري، تعادل بيشتر داشته و به بيش فعالي دچار نمي شوند.
در تكميل اين مطالعات، پژوهشگران دانشگاه آكسفورد لندن با مقايسه شاخصي به نام «GI» (Glycemic Index) -شاخصي براي سنجش ميزان هيدرات كربن موجود در مواد غذايي - دريافتند كودكاني كه صبحانه شيرين مصرف مي كنند، هنگام ظهر اشتهايي به مراتب بالاتري نسبت به كودكاني دارند كه صبحانه اي متعادل از جهت مواد شيرين دريافت كرده اند و اين مسأله باعث چاقي اين كودكان مي شود.
از اين رو پژوهشگران مصرف صبحانه با شيريني متعادل به ويژه با شيريني طبيعي را توصيه كرده و معتقدند اين نوع صبحانه نه تنها مانع از چاقي كودكان مي شود، بلكه ذهن آنها را براي فعاليت آماده مي كند. كودكاني كه صبحانه شيرين به ويژه با شيريني غيرطبيعي - انواع شكلات صبحانه، شيريني، چاي شيرين و.... - دريافت مي كنند، دو برابر بيشتر از كودكاني كه صبحانه متعادل و كم شيرين با شيريني طبيعي مصرف مي كنند؛ در معرض خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقي قرار دارند.
به اين ترتيب چه صبحانه اي مي تواند به عنوان صبحانه اي مناسب و مقوي براي كودكان انتخاب شود؟ پژوهشگران معتقدند صبحانه كامل و مغذي؛ يك عدد تخم مرغ و نان تست همراه با كمي پنير و گوجه فرنگي، يك ليوان شير و چند تكه بيسكويت ساده بدون كرم، يك ليوان آب ميوه طبيعي همراه با نان و پنير و گرد و يا گوجه فرنگي است. در بعضي از كشورهاي آسياي شرقي از «توفو» (نوعي پروتئين گياهي)؛ يك تكه گوشت پخته شده بدون چربي و چند تكه نان به عنوان صبحانه استفاده مي كنند.
غلات پخته شده، غذاهاي كم نشاسته، ميوه تازه همراه با نان و پنير به طور كلي هر خوراكي طبيعي و مغذي مي تواند به عنوان صبحانه مصرف شود.
متخصصان تغذيه مصرف غذاهاي پرشيرين، شيريني هاي غيرطبيعي، نان سفيد (باگت)، شكلات صبحانه، شيره خرما و انگور و.... را نامناسب دانسته و معتقدند اين قبيل خوراكي ها نه تنها دانش آموزان را تا هنگام ظهر سير نگه نمي دارند، بلكه به سرعت باعث تحريك اشتهاي كودكان شده و به اين ترتيب آنها از فاصله صبحانه تا ناهار حداقل ۳ بار از انواع خوراكي ها به ويژه خوراكي هاي مضري چون چيپس، پفك، ساندويچ و ... استفاده مي كنند.
بهترين رژيم غذايي مصرف صبحانه كامل و مغذي و يك ميان وعده سالم در فاصله بين صبحانه تا ناهار است.
ناهار
اگر چه سعي مي شود تا كودكان بر طبق يك رژيم غذايي منظم و مقوي تغذيه كنند، اما «بوفه مدارس» و يا شايد گرسنگي بيش از حد كودكان به جهت خوردن صبحانه و يا خوردن صبحانه نامناسب، باعث مي شود تا كودكان اضافه وزن پيدا كنند.
در بسياري از مدارس عرضه انواع غذاهاي حاضري و ساندويچ ها (Fast Food)، انواع پيتزا با مواد اوليه نامناسب و غير بهداشتي ، سيب  زميني سرخ كرده و چيپس و ساير مواد غذايي بي كيفيت، با ارزش تغذيه اي بسيار پايين، باعث شده تا دانش آموزان از برنامه منظم و سالم تغذيه اي محروم شوند؛ اگر به اين خوراكي هاي نامناسب مصرف انواع نوشابه ها، آبميوه، غذاهاي پرچرب و... را نيز بيفزاييم، به راحتي به علت چاقي كودكان پي مي بريم.
پژوهشگران دانشگاه آكسفورد با كنترل شيوه تغذيه كودكان چند مدرسه در ايالت هاي گوناگون و جايگزين كردن مواد غذايي با ارزش تغذيه اي بالا به جاي خوراكي هاي مضر با ارزش تغذيه اي پايين به نتايج جالبي به اين ترتيب دست يافتند؛
- رفتار كودكان به شدت تعديل شد.
- مشكلات گوارشي آنها برطرف شده و به طور كامل درمان شد.
- راندمان فراگيري آنها به ويژه در ساعات نخستين روز افزايش يافت.
- كاهش وزن در كودكان مشاهده شد.
اين پژوهشگران به والدين توصيه كردند كه نه تنها برنامه منظم و سالم تغذيه اي توسط والدين تأثير بسزايي بر سلامت كودكان دارد، بلكه آموزش به كودكان مي تواند روند بهبود تغذيه اي آنها را تسريع بخشد.
به عقيده پژوهشگران بهترين گزينه براي وعده ناهار، مصرف غذاهاي غني از پروتئين - گوشت سفيد و ماهي در اولويت است - سبزي هاي پخته شده؛ سالاد بدون سس - غلات و حبوبات و انواع غذاهاي تهيه شده با سبزي تازه است. بهترين نوشيدني نيز آب و آبميوه طبيعي اعلام شده است.
عصرانه
در فاصله بين ناهار تا شام، كودكان نياز دارند تا پيش از آغاز تكاليف مدرسه؛ مرور دروس امتحاني و يا حتي تفريح و بازي، تجديد قوا كنند.
بهترين عصرانه يك فنجان آجيل خام، يك بشقاب ميوه شامل يك عدد سيب و پرتقال يا موز و پرتقال، كمي نان و پنير و سبزي يا گوجه فرنگي، يك ليوان شير و چند عدد بيسكويت ساده و يك ليوان آبميوه طبيعي است.
خوردن بستني يا شكلات فقط هفته اي يك بار توصيه شده و مصرف بيش از اين مقدار اضافه وزن را به دنبال دارد.
پژوهشگران دانشگاه آكسفورد معتقدند مصرف عصرانه بسيار شيرين همان طور كه براي صبحانه توصيه نمي شود- به دلايلي كه گفته شد - براي عصرانه نيز توصيه نمي شود، چرا كه با ايجاد گرسنگي كاذب در كودكان، نياز به خوردن شام را افزايش داده و اضافه وزن كودكان را در پي دارد.
شام
متخصصان تغذيه مصرف شام براي همه رده هاي سني را مجاز نمي دانند، اما اگر غذاهاي سبك براي اين وعده انتخاب شود، چندان مضر نيست.
ميوه و سبزي تازه، سبزي هاي پخته شده، سالاد، نان و پنير و گردو و يك ليوان شير و غذاهاي سبكي از اين دست نه تنها نياز بزرگسالان، كه نياز كودكان - از همان سنين كودكي - را نيز تامين مي كند. فراموش نكنيم اضافه وزن و چاقي از همان كودكي بيماري هاي مختلفي را چه در كودكي و چه در بزرگسالي ايجاد مي كند و چاقي دوران كودكي، چاقي و بيماري دوران بزرگسالي به ويژه هنگام بلوغ را به دنبال دارد.
اگر اقتصاد خانواده اجازه مي دهد، مي توان از انواع كباب - بدون نان و برنج - همراه با سبزي هاي پخته شده نيز استفاده كرد.
جمع بندي
هر چند دانش آموزان نياز دارند تا در طول امتحانات از تغذيه مناسبي برخوردار شوند اما نبايد تغذيه مناسب با پرخوري و خارج شدن تغذيه از حالت تعادل اشتباه گرفته شود.
متخصصان تغذيه معتقدند رژيم غذايي غني از پروتئين - گياهي يا حيواني - انواع ويتامين ها و مواد معدني - با مصرف ميوه و سبزي تازه - و لبنيات به ويژه ماست و شير، بهترين برنامه غذايي براي دانش آموزان در همه حال به ويژه در طول امتحانات است.... سلامت و موفق باشيد.
مهتاب صفرزاده خسروشاهي
منبع: http://www.about.com

مرتضي اسلام زاده
اين روزها تب رايانه ها آنچنان فراگير شده كه تقريباً در هر خانه اي يكي از آنها وجود دارد. در نگاه اول، اين يك افتخار بزرگ و فرخنده و مايه مباهات ما ايرانيان است و از آن مهم تر، اينكه بيشتر استفاده كنندگان از اين تكنولوژي، كودكان و نوجوانان هستند. به يقين، تعداد بيشماري از اين كاربران، نحوه صحيح و مناسب استفاده از ادوات رايانه را به درستي نمي دانند لذا در اينجا سعي شده است تا حد ممكن نحوه صحيح استقرار تجهيزات رايانه اي ارائه شود.
ميز كار: يكي از شاخص هاي استقرار تجهيزات، ميز كار است. ميز كار را مي توان به سه قسمت تقسيم كرد:
۱- ناحيه اي كه به ندرت از آن استفاده مي شود (قسمت عقب سطح ميز كار).
۲- ناحيه اي كه گهگاه از آن استفاده مي شود (قسمت وسط سطح ميز كار).
۳- ناحيه اي كه همواره از آن استفاده مي شود (قسمت جلويي سطح ميز كار).
ناحيه اول يا قسمت اول كه سطح انتهايي ميز كار است و به ندرت از آن استفاده مي شود، مكاني است كه فقط جهت نمايش است. اشيايي همچون مانيتور، عكس، ساعت، گلدان، جاي مداد و خودكار، بلندگو يا اسپيكر در اين ناحيه قرار مي گيرند. ناحيه يا قسمت دوم،  سطح مياني ميز كار است. در اين ناحيه، اشيايي قرار مي گيرند كه گهگاه از آنها استفاده مي شود؛ لوازمي همچون تلفن، ماشين حساب، سيني و... .
ناحيه يا قسمت سوم، سطح آغازين يا جلويي ميز كار است. در اين منطقه ادواتي قرار مي گيرند كه همواره كاربرد دارند؛ ادواتي همچون كي برد، موس و موس پد. در مورد ميزكار ذكر اين نكته الزامي است كه ميزهايي كه صفحات جداگانه اي براي صفحه كليد و موس دارند، به هيچ عنوان مناسب كار كاربران نيستند.
مانيتور: يكي از قسمت هاي مهم اين ادوات، مانيتور يا نمايشگر است. مانيتور بايد به صورتي استقرار يابد كه اولاً در ناحيه اول باشد و در ثاني دقيقاً روبه روي صورت باشد؛ به گونه اي كه هنگام كار با آن، بتوان بالاترين نقطه مانيتور را مشاهده كرد يا به عبارتي ديگر، چشم كاربر به موازات بالاترين قسمت مانيتور باشد و فاصله مانيتور از چشم كاربر نيز بين چهل و هفتاد سانتي متر باشد.
كي برد: كي برد يا صفحه كليد، يكي از ادوات پركار در رايانه است. به جرأت مي توان گفت كه بيشترين تماس بين كاربر و رايانه را كي برد به خود اختصاص داده است. ذكر اين نكته بسيار مهم است كه صفحه كليد هرگز نبايد در ارتفاعي بالاتر يا پايين تر از سطح ميز كار باشد. به عبارت ديگر، صفحه كليد بايد دقيقاً روي ميز كار و در قسمت سوم و روبه روي مانيتور باشد. در اين حالت زاويه بين بازو و ساعد در هنگام كار نبايد از نود درجه تجاوز كند.
نكته ديگر در مورد صفحه كليد، نحوه استقرار مچ دست ها روي آن است. خيلي مهم است كه هر دو مچ كاملاً به موازات هم روي صفحه كليد به نحوي قرار بگيرند كه هر يك سهمي از صفحه كليد را به گونه مساوي تقسيم كند. جمع شدن مچ دست به سمت داخل يا خارج، هرگز اصولي نيست. زاويه گرفتن كف دست از مچ نيز باعث آسيب خواهد شد.
نكته بسيار مهم و قابل اشاره، اين است كه ديده شده بسياري از كاربران، پايه هاي زير صفحه كليد را باز مي كنند تا به كي برد زاويه بدهند؛ اين كار بدترين حالت براي مچ دست است.
بهترين حالت براي كي برد آن است كه صفحه كليد، كمترين زاويه را داشته باشد.
موس: يا موش واره، بعد از كي برد بيشترين كاربرد را دارد. محل استقرار آن براي كاربران چپ دست، سمت چپ و براي كاربران راست دست، سمت راست و در ناحيه سوم است. ديده شده كه بسياري از كاربران، موس و موس پد را در ناحيه دوم ميز قرار مي دهند و اين باعث مي شود كه زاويه بين بازو و ساعد بيش از نود درجه شود. در مورد مچ دست نيز به اين نكته بايد اشاره كرد كه هنگام كار با موس، دست بايستي با موس در يك امتداد باشد. يعني خم شدن مچ به سمت چپ يا راست يا بالا و پايين صحيح نيست.
محل استقرار انگشتان روي موس نيز به اين قرار است كه سه انگشت وسطي بر روي موس و انگشت هاي شست و كوچك در دو طرف موس قرار مي گيرند.
صندلي: يكي از اركان مهم كار با رايانه، صندلي است كه بسياري، از آن به سادگي مي گذرند. يك صندلي خوب بايد داراي اين مشخصات باشد.
* تكيه گاه يا پشتي آن، قابل تنظيم باشد.
* ارتفاع آن قابل تنظيم باشد.
* محل نشستن آن قابل تنظيم به جلو و عقب باشد.
* محل نشستن آن از جنسي باشد كه قابل سرخوردن نباشد.
* حداقل ۵ پايه باشد (تعداد بيشتر بهتر است) و قابليت چرخش ۳۶۰ درجه داشته باشد. نكته مهم آنكه صندلي هايي كه داراي تكيه گاه براي دست ها هستند، مناسب نيستند. حال به چگونگي تنظيم صندلي مي پردازيم.
مرحله اول: درست روبه روي صندلي بايستيد. در اين حالت زانوها بايد با محل نشستن در يك راستا باشند. به عبارتي، زانوها با محل نشستن تماس داشته باشد. در اين حالت محل نشستن تنظيم شده است.
مرحله دوم: روي صندلي بنشينيد. در اين حالت قسمت داخلي زانو با لبه صندلي بايستي به اندازه يك مشت جمع شده كاربر فاصله داشته باشد. توجه داشته باشيد كه زانو بايستي زاويه اي حدوداً نود درجه بين ساق و ران داشته باشد.
مرحله سوم: تكيه گاه يا پشتي بايد به نحوي تنظيم شود كه دقيقاً قسمت انحنا يا تورفتگي كمر را پر كند.
اگر هر يك از اين سه مرحله تنظيم نبود، در صورت اينكه صندلي كاربر داراي ۵ شرط ذكر شده باشد، به راحتي مي توان آن را تنظيم كرد.
چگونگي نشستن:  هنگام نشستن، كف پاها بايد به طور كامل روي سطح زمين قرار بگيرد. در اين حالت دست ها از دو طرف به سمت پايين نگه داشته شود، آرنج ها بايد با سطح ميز در يك امتداد باشد و حتي الامكان هيچ چيزي را زير پاها نبايد قرار دارد اما اگر با توجه به موارد ياد شده، اختلاف سطحي پيش آمد، مي توان از يك كتاب عريض يا يك سطح مسطح عريض براي زير پاها استفاده كرد كه اين سطح عريض حتماً بايد از عرض هر دو پا بيشتر باشد(دو برابر سطح هر دو پا). لازم به توضيح است كه سطح مسطح فوق، نبايد هيچ زاويه اي داشته باشد.
نور يا روشنايي اتاق:  هرگز محل استقرار تجهيزات رايانه نبايد روبه رو يا پشت به پنجره باشد. بهتر است پنجره، سمت چپ يا راست تجهيزات باشد. منبع روشنايي نيز بهتر است بالاي سر باشد. اگر از كپي هلدر يا منشي يار استفاده مي شود، بهتر است از منابع روشنايي كه روي ميز كار نصب مي شود، استفاده شود، به نحوي كه نور به صورت مايل به سطح منشي يار بتابد. در اين حالت، بازتاب نور در چشم كاربر نخواهد بود.
در پايان به آگاهي مي رساند كه رعايت موارد يادشده از ضعف و سوزش چشم، كمردرد، پا درد، درد گردن، سندروم مچ دست و انگشتان و بسياري موارد مضر ديگر جلوگيري مي كند.

پنجمين نمايشگاه فعاليت هاي پژوهشي دبيرستان نيكان برگزار شد
پنجمين نمايشگاه فعاليت هاي پژوهشي و كامپيوتري در روزهاي پنج شنبه، جمعه و شنبه ۷ تا ۹ ارديبهشت ماه در دبيرستان نيكان برگزار شد.
هدف از برگزاري اين نمايشگاه كه همه ساله برگزار مي شود، ارائه توانمندي هاي دانش آموزان ايراني و نمايش خلاقيت  ها و ابتكارات آنهاست.
مهندس حبيبي رئيس ستاد برگزاري اين نمايشگاه در گفت و گويي به تشريح عملكرد دستاوردهاي پژوهشي دانش آموزان پرداخت. وي گفت: پروژه هاي ارائه شده در نمايشگاه، ۲۱ پروژه شامل ۱۴ پروژه مكانيكي و ۷ پروژه روباتيكي كه دانش آموزان طي ۷ ماه به طراحي و ساخت آنها مشغول بودند و در نهايت در نمايشگاه آنها را عرضه كردند. امسال استقبال بسيار خوبي از اين نمايشگاه شد و حدود ۱۵۰۰ نفر طي سه روز از اين نمايشگاه بازديد كردند.
همچنين نيكنام سرپرست سال اول دبيرستان در تشريح اهداف اين فعاليت ها به شكوفايي استعداد دانش آموزان و يادگيري كار تيمي اشاره مي كند. او همچنين درگيري دانش آموزان در طراحي و ساخت پروژه ها و آشنايي با رشته هاي گوناگون دانشگاهي را از ديگر اهداف اين فعاليت ها ذكر مي كند و مي گويد: پروژه هاي ارائه شده در اين نمايشگاه شامل فروشنده اتوماتيك، پايه دريل اتوماتيك، فاضلاب نورد، نظافتچي، خط كش خيابان،  مريخ پيما، لانچر، آسانسور دو جهته، تونل كن، ماشين روزمند، كاميون، تاوركرين، ماشين دونفره، هاوركرافت و روبات هاي فيلمبردار، فروشنده، نويسنده، كتابدار، بسكتباليست، تست خوان و استوانه نورد بود و در پايان نمايشگاه، ماشين دو نفره و هاوركرافت در معرض عموم به نمايش درآمد.  
علم روان شناسي نيازهاي كودكان را بررسي مي كند
منبع:بي.بي.سي
مترجم: معصومه كيهاني
تجربيات دانش آموزان و والدين آنها، زماني كه كودكان كم كم شروع به شناخت افكار خودشان مي كنند و جايگاه خاصي براي آن قائل مي شوند، موضوع يك پروژه مطالعاتي در دانشگاه ناتينگهام است.
در اين بررسي از كودكان ۷-۵ و ۹ ساله داوطلب، خواسته شد تا به مجموعه سئوالاتي كه پيرامون اينكه تا چه اندازه خودشان را خوب مي شناسند، پاسخ دهند. از والدين نيز همان سئوال ها پرسيده مي شود. محققان اين پاسخ ها را مقايسه مي كنند و مورد بررسي قرار مي دهند.
اين تحقيقات كه در دهه ۱۹۶۰انجام شد، مشخص كرد كه نوجوان ها در سنين ۱۱ سال به بالا مادرشان را به عنوان فردي كه براي آنها بهترين محسوب مي شود، تشخيص مي دهند. اين شناسايي افكار از اوايل دوران نوجواني آغاز شده و توسعه مي يابد.
اما اخيراً در مدرسه روان شناسي ناتينگهام كار مشابهي انجام شد كه نشان مي داد چرا كودكان در واقع از سن هفت سالگي كم كم به صورت مستقل تر فكر مي كنند.
پروفسور ميتچل، مدير اين پروژه مطالعاتي گفت: بسياري از پدرها و مادرها اگر بتوانند افكار كودكان شان را تشخيص دهند، تمايل دارند كه در مورد آنها صحبت كنند. براي مثال آنها چنين مي گويند: «من مي توانم بگويم كه شما خسته ايد و موقع خواب است.» اين نحوه برخورد در بين روش هايي كه اوليا به كار مي گيرند، به طور چشمگيري نمود دارد.
خيلي از نوجوانان ظاهراً اين مسئله را مي پذيرند اما ما روان شناسان علاقه مند به زماني هستيم كه تغييرات شروع مي شود. زماني كه كودكان كم كم به اين فكر مي كنند كه آنها خيلي بيشتر از پدر و مادرهاي شان مي فهمند، در چنين شرايطي، اين روش برخورد اوليا براي نوجوانان، تنش زا و مشكل آفرين است.

از دوران كودكي پرتحرك و علاقمند به كار و فعاليت بود. حتي زماني كه نزد حليمه بود روزي از او پرسيد كه برادرانم به كجا مي روند؟ حليمه پاسخ داد گوسفندان را به چراگاه مي برند. فرمود من هم از امروز با آنها خواهم رفت. در هفت سالگي او را ديدند كه خاك و كلوخ را در دامن ريخته و در خانه سازي عبدالله بن جدعان به او كمك مي كند.
در طول زندگي ديده نشد روزي را به بطالبت بگذراند. كارهاي شخصي خود و اموري را كه مربوط به خانه بود، شخصاً انجام مي داد. در مقام نيايش عرض مي كرد: «خدايا از بيكارگي و تنبلي و زبوني به تو پناه مي برم.» و مسلمانان را به كار كردن تحريض نموده، مي فرمود: «خدا كارگر امين را دوست مي دارد، عبادت هفتاد جزء دارد و بهترين آنها كسب حلال است.» مي فرمود: من كان في امر دنياه كسلاً فهو في امر اخرته اكسل: كسي كه در امور دنيايش كسل و بي حال باشد، در امور آخرتش كسل تر خواهد بود و فرمود: ملعون من القي كله علي الناس: هر كس بيكار بگردد و خرج خودش را بدوش مردم بيندازد ملعون است.
روزي پيامبر(ص) به مردي برخورد كه نيرو و قدرتش موجب شگفتي آن حضرت گرديد. رسول اكرم از شغل و حرفه اش سؤال كرد و چون جواب منفي شنيد، فرمود: سقط من عيني «از چشم من افتاد.»
يكي از اصحاب خيلي فقير شده بود با مشورت و پيشنهاد همسرش تصميم گرفت كه وضع مالي خود را براي رسول اكرم(ص) شرح دهد و كمكي بگيرد. با همين نيت رفت، ولي قبل از آن كه حاجت خود را بگويد، رسول اكرم(ص) اين جمله را فرمود: «كسي كه از ما چيزي بخواهد به او مي دهيم، اما اگر كسي بي نيازي بورزد و دست حاجت پيش مخلوقي دراز نكند، خداوند او را بي نياز مي كند.» آن روز ديگر چيزي به آن حضرت نگفت و تقاضايي نكرد. به خانه آمد، ولي به علت چيرگي فقر بعد از آن دو بار ديگر هم مراجعه كرد. ولي باز هم از حضرت همان جمله را شنيد، بدون طرح نياز خود به خانه برگشت، ولي اين بار با خودش فكر كرد كه از من چه كاري ساخته است؟ به نظرش رسيد كه اين قدر از او ساخته هست كه برود به صحرا و هيزمي جمع كند و بفروشد. تيشه اي عاريه كرد و به صحرا رفت، هيزمي جمع كرد و فروخت و بدينوسيله نه تنها مايحتاج خويش را فراهم ساخت، بلكه كم كم صاحب سرمايه و ثروتي هم شد.
روزي رسول اكرم (ص) به او رسيدند و تبسم كنان فرمودند: «نگفتم، هر كس از ما كمكي بخواهد، ما به او كمك مي كنيم، ولي اگر بي نيازي بورزد، خداوند او را بي نياز مي كند.»
مي فرمود: اينكه يكي از شما ريسمان خويش برگيرد و به كوه برود و هيزم فراهم آورد و بفروشد و از درآمد خود بخورد و صدقه دهد، براي او بهتر است از اين كه از مردم چيزي بخواهد.
جمعي از اصحاب آن حضرت وقتي اين آيه را شنيدند كه: «و من يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لا يحتسب»(۱)، «كسي كه تقوا و پرهيزكاري پيشه كند، خدا دري به روي او مي گشايد و روزي او را از جايي كه گمان نداشته باشد مي رساند.» دست از كار و كوشش برداشتند و در بروي خود بستند و به عبادت پرداختند و با خود گفتند ديگر احتياجي به كسب و كار نداريم. رسول اكرم(ص) از عمل آنها اطلاع يافت و به احضار آنان فرمان داد. چون حاضر شدند فرمود چرا از كار و كوشش دست كشيده ايد و تنها به عبادت اكتفا كرده ايد؟! گفتند خداوند ضامن شده روزي ما را بدهد، ما هم از كار صرف نظر كرديم و به عبادت پرداختيم. پيامبر(ص) آنها را سرزنش كرد و فرمود: هر كس چنين روشي در پيش گيرد و از فعاليت و كار شانه خالي كند، دعايش مستجاب نخواهد شد. بر شما لازم است كار كنيد و روزي خود را در سايه تلاش و كوشش با استمداد از ذات لايزال خداوند بدست آوريد.
در جاي ديگر فرمود: ان اطيب ما اكل الرجال من كسبه. پاكيزه ترين غذايي كه انسان مي خورد، غذايي است كه با كار و كوشش خودش به دست آورده باشد.
پيامبر اسلام همه تلاشها و فعاليتهاي مشروعي را كه هر كس به خاطر تامين زندگي و رفع احتياجات خود انجام مي دهد، عبادت دانسته و از آن به جهاد تعبير مي فرمودند. روزي با اصحاب نشسته بودند، جوان توانا و نيرومندي را ديدند كه اول صبح به كار و كوشش مشغول شده است. اصحاب گفتند اين جوان شايسته مدح و تمجيد بود، اگر جواني و نيرومندي خود را در راه خدا به كار مي انداخت. رسول اكرم(ص) فرمود: اين سخن را نگوييد، اگر اين جوان براي معاش خود كار مي كند كه در زندگي محتاج ديگران نباشد و از مردم مستغني گردد، او با اين عمل در راه خدا قدم برمي دارد، همچنين اگر كار مي كند، به نفع والدين ضعيف يا كودكان ناتوان كه زندگي آنان را تامين كند و از مردم بي نيازشان سازد، باز هم به راه خدا مي رود، ولي اگر كار مي كند تا با درآمد خود به تهيدستان مباهات نمايد و بر ثروت و دارايي خود بيفزايد، او به راه شيطان رفته و از صراط حق منحرف شده است.
پيغمبر اكرم افراد زحمتكش و كارگر را مورد مهر و عنايت خود قرار مي دادند، تشويق و احترامي كه تاريخ در هيچ رهبري از رهبران عالم سراغ ندارد. چنانكه انس ابن مالك مي گويد: موقعي كه رسول اكرم(ص) از جنگ تبوك مراجعت مي فرمود، سعد انصاري به استقبال آمد. حضرت با او مصافحه كرد و دست سعد را زبر و خشن ديد. فرمود: چه صدمه اي و آسيبي به دستت رسيده است؟ عرض كرد يا رسول الله من با طناب و بيل كار مي كنم و درآمدم را خرج معاش خانواده ام مي نمايم. رسول اكرم(ص) دست او را بوسيد و فرمود: اين دستي است كه آتش با آن تماس پيدا نمي كند.(۲)
بنابراين مشاهده مي شود كه كار در تعاليم عاليه پيشواي بزرگوار اسلام صرفا يك وظيفه از روي ناچاري نيست، بلكه اگر نياز مالي هم نباشد باز كار از نظر سازندگي انسان مفيد و لازم بوده، در شكوفا ساختن انواع استعدادها و تواناييهاي بالقوه او بسيار موثر و مهم است.
رسول خدا(ص) لحظه اي از عمر شريف خود را بيهوده نمي گذرانيد. وقتي بعد از انجام وظايف خطير روزانه به خانه برمي گشت، وقت خود را به سه قسمت تقسيم مي فرمود:
۱ _ قسمتي را به عبادت خدا مي پرداخت
۲- قسمتي را به خانواده اختصاص مي داد.
۳ _ سهمي را براي استراحت و كار شخصي خود در نظر مي گرفت. البته باز از اين قسمت، بخشي صرف خواص صحابه و ديگر مردم مي شد.

پانوشت:
۱- سوره طلاق، آيه ۲.
۲- اسدالغابه، ج ،۲ ص ۲۶۹.