شنبه ۱۵ مهر ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۴۱۰۳ - Oct 7, 2006
گزارشي از اولين مركز پلاسماگيري ايران
فاكتور گمشده يك زخم
سميه شرافتي
عكس: جواد گلزار
002121.jpg
مزاياي روش پلاسما فرزيس
از جمله مزيت هاي اين روش اهدا نسبت به روش هاي ديگر اهداي خون مي توان به اين موارد اشاره كرد: معاينات كامل باليني و آزمايش هاي پاراكلينيكي تمام اهدا كنندگان پلاسما، بازگرداندن كليه سلول هاي خوني به اهداكنندگان در هر بار اهدا پلاسما، سيستم مداوم كنترل هاي پزشكي اهداكنندگان دائم، كمترين عارضه جانبي براي اهداكنندگان پلاسما، با توجه به حجم پلاسماي دريافتي در هر بار اهدا خون كامل (حدود 200 ميلي ليتر) در مقايسه با حجم  پلاسماي دريافتي در هر بار اهدا پلاسما به روش پلاسما فرزيس (حدود 700 ميلي ليتر) نياز زمان كمتري است، از آنجا كه عمده مواد متشكله پلاسما را آب و آلبومين تشكيل مي دهد، آب پس از حداكثر 48 ساعت و آلبومين پس از 72 ساعت جبران مي شود و نياز به تعداد كم اهداكنندگان (حدود 14000 اهداكننده براي كل نياز فعلي كشور به فرآورده هاي پلاسمايي) و در نهايت استفاده از پلاسماي تازه، امكان جابه جايي كمتر پلاسما و جلوگيري از صدمه به كيفيت پلاسما در جريان حمل با توجه به شرايط ويژه نگهداري آن از جمله دماي منهاي 40 درجه است.
در خون ما علاوه بر سلول هاي خوني و پروتئين ها و سيستم هاي دفاعي، فاكتورهاي انعقادي وجود دارد كه به محض بروز خراش يا پارگي در هر قسمت از بدن مانند دست، پا، سر و يا صورت، اين فاكتورها مأموريت دارند كه سريع محل خونريزي را با تشكيل يك تور ببندند و خونريزي را متوقف كنند. در خون بيماران هموفيلي اين فاكتورها وجود ندارد لذا كوچكترين ضربه يا خراش بر بدن اين بيماران منجر به خونريزي هاي شديد مي شود و جان اين بيماران را تهديد مي كند. اين در حالي است كه در خون افراد سالم به مقدار فراواني از اين فاكتور وجود داشته و اهدا بخشي از آن به اين بيماران هيچ مشكلي را براي اهداكننده ايجاد نمي كند. اين فاكتورها در قسمت مايع خوني يعني پلاسما در جريان هستند كه با اهدا پلاسما سلولهاي خوني از بدن اهدا كننده خارج نشده و به اين ترتيب مشكلي را براي او ايجاد نخواهند كرد. كل فرآيند اهدا پلاسما 45 دقيقه طول مي كشد و بدن، پلاسماي اهدا شده را ظرف 48 تا 72 ساعت مجدداً  تأمين مي كند.
اولين مركز جمع آوري پلاسما از طريق پلاسما فرزيس براي اولين بار در ايران فعاليت خود را با هدف جمع آوري پلاسماي انساني از داوطلبان سالم ايراني براي ساخت داروهاي تخصصي با كيفيت و استاندارد جهاني براي بيماران هموفيلي و ساير بيماري هاي خاص شروع كرد. امروزه فرآورده هاي حاصل از پلاسما عليرغم توسعه بيوتكنولوژي و دسترسي بر داروها از طريق روش هاي نوتركيبي قسمت عمده  اي از داروهاي مورد مصرف بيماران خاص را تشكيل مي دهند. اين صنعت در آمريكا و اروپا با وجود 50 سال سابقه در پالايش پلاسما همچنان به رشد خود ادامه مي دهد و نتيجه آن داروهاي جديدتري است كه همه ساله به بازار عرضه مي شود به نحوي كه 70 درصد از پلاسماي جمع آوري شده در جهان به ايالت متحده اختصاص داشته و بسياري از كشورهاي جهان از داروهاي مشتق شده از پلاسما كه از پلاسماي مردم آمريكا تهيه شده است، استفاده مي كنند. امروزه تقاضا براي داروهاي جديدتر روز به روز در حال رشد است، بسياري از شواهد پزشكي بيانگر آن است كه داروهاي تهيه شده از پلاسماي افراد يك قوم و مليت براي آن قوم مؤثرتر است. سازمانWFH
(World Federatio of Hemophilia) همواره خاطرنشان مي سازد كه 80 درصد از بيماران هموفيلي در جهان از درمان كافي برخوردار نبوده و بر همين اساس توليدات داخلي را به شرط دارا بودن استانداردهاي مناسب و كافي پيشنهاد و تشويق مي نمايد. با توجه به دلايل ارائه شده به نظر مي رسد توسعه مراكز جمع آوري پلاسما و همچنين پالايشگاه هاي پلاسما راه حل مناسب براي نيل به خودكفايي در اين زمينه است. براي نيل به اين اهداف به نظر مي رسد پايه گذاري سيستم جمع آوري پلاسما، انجام آزمايش هاي لازم بر روي پلاسماي مورد نياز براي آزمايش، احداث پالايشگاه با سيستم هاي مدرن جهت افزايش سطح ايمني محصولات، انشعاب تكنولوژي مدرن جهت پالايش و ويروس زدايي و آموزش مستمر كاركنان ضروري باشد.
پلاسماي انساني
از مجموع 5 ليتر خون تام در يك فرد بالغ 2/2 ليتر آن را سلول هاي خوني و 8/2 ليتر آن را پلاسماي انساني تشكيل مي دهد. پلاسماي انساني بخش هايي از خون است كه كار حمل و نقل سلول هاي خوني را برعهده دارد و در عمل 56 درصد حجم خون را شامل مي شود. 90 درصد حجم پلاسما را آب تشكيل مي دهد يعني از كل حجم 8/2 ليتر پلاسما، 76/2 ليتر آن را آب و املاح تشكيل مي دهند. همچنين 7 درصد آن پروتئين و كلوئيد ها و 2 تا 3 درصد آن شامل هورمون ها و ويتامين ها هستند.
اهداي پلاسما به روش پلاسما فرزيس
اولين مركز پلاسماگيري ايران با دريافت مجوز از وزارت بهداشت آلمان و وزارت بهداشت ايران براي توليد پلاسما به روش پلاسما فرزيس اين پروژه را در چند مرحله اجرا مي كند.
دكتر بهنام كاوياني وحيد مدير تضمين كيفيت اين مركز مي گويد: هدف ما از پلاسماگيري، استفاده از پلاسماي مردم ايران است و اين به علت خطر عفونت ها و آلودگي ها در خون افراد غيربومي است. از نظر اقتصادي هم وارد كردن فرآورده هاي پلاسما به داخل كشور هزينه هاي زيادي را بر دارد.
وي در خصوص نحوه پلاسماگيري در اين مركز مي گويد: در ابتدا به اهداكنندگان اطلاعات اوليه در خصوص اهداي پلاسما و شرايط اهدا داده مي شود و بعد از تكميل فرم پرسشنامه و ورود اطلاعات شخصي اهداكننده به سيستم كامپيوتري و معاينات باليني از آنها جهت انجام آ زمايش هاي روتين نمونه خون از سرانگشت با لنست بسيار پيشرفته بدون اين كه فرد كوچكترين دردي را احساس  كند، گرفته مي شود. سپس نمونه خون آناليز شده و بلافاصله اطلاعات آن به صورت الكترونيكي وارد شبكه مي شود و توسط پزشك مركز مورد بررسي قرار مي گيرد. پزشك نيز بعد از معاينات باليني و مشاوره با فرد اهدا كننده تشخيص مي دهد كه فرد اهدا كننده صلاحيت اهدا دارد يا نه و در نهايت اين پزشك است كه دستور صدور اقلام يكبار مصرف را براي اهداي پلاسما مي دهد.
اين اقلام براي هر اهدا كننده كد مشخص دارد و براي هر اهدا نيز شماره و كد خاص تعريف شده است. در اين مرحله اهدا كننده پلاسما به اتاق اهدا مي رود. در طول مدت پلاسماگيري براي اهداكننده سيستم هاي تصويري ويدئويي در نظر گرفته شده تا اهداكننده احساس خستگي نكند.
دكتر كاوياني در ادامه مي گويد: در اين روش با استفاده از تكنولوژي دستگاه هاي پلاسما فرزيس و با كاربرد ست هاي استريل يك بار مصرف براي هر اهداكننده از طريق شلنگ استريل داخل محفظه سانتريفوژيك يك بار مصرف شده و پس از جداسازي پلاسما، باقي مانده سلول هاي خون توسط نرمال سالين شسته شده و از طريق همان شلنگ خون گيري به اهداكننده بازگردانده مي شود. اين عمل چندين بار تكرار شده و در نهايت حدود 750 ميلي ليتر پلاسما جمع آوري مي شود.
از آنجا كه در اين روش به سلول هاي خوني آسيبي وارد نمي شود يك اهداكننده سالم مي تواند سالانه بيش از 36 بار پلاسما اهدا نمايد. هم اكنون در تمام كشورهاي پيشرفته دنيا از جمله در اين مركز براي جبران هزينه هاي اياب و ذهاب و وقت صرف شده توسط اهداكنندگان دائم (و براي جبران عمل  انساني اهدا) اين اهداكنندگان تحت مراقبت هاي پزشكي قرار مي گيرند.در مورد فرد اهدا كننده پلاسما، تمامي اطلاعات جمع آوري شده همچنين تمامي اتفاقاتي كه در حين اهدا مي افتد، براي 30 سال ذخيره و نگهداري مي شود. دكتر كاوياني با اشاره به اين كه از پلاسماي فرد اهداكننده نمونه اي جهت بررسي هاي ويروسي گرفته مي شود مي گويد: در طي جريان پلاسماگيري، نمونه پلاسماي فرد اهدا كننده و انواع ماركرهاي ويروسي مثل HIV روي آنها بررسي مي شود و همچنين پارامترهاي شيميايي پلاسما نيز در طي اين جريان مورد بررسي قرار مي گيرند. وي در ادامه مي گويد: براساس قوانين اتحاديه اروپا اگر يك اهداكننده دو بار اهدا سالم نداشته باشد ما نمي توانيم اهدا اول او را بپذيريم، چون احتمال دارد دستگاه هاي ما نتوانند براي بار اول تشخيص دهند كه اهداكننده براي مثال HIV دارد يا نه. ممكن است اهداكننده پلاسما وقتي براي بار پنجم براي اهدا مراجعه مي كند، مشخص  شود كه خونش حاوي ويروس است در اين شرايط پلاسمايي كه اين فرد در گذشته اهدا كرده بود توسط شركت  توليد كننده فرآورده هاي پلاسمايي معدوم شده و جلوي استفاده از آن گرفته مي شود.
بعد از جمع آوري پلاسما به مقدار 4 هزار ليتر و نگهداري آن در دماي 30 تا 40 درجه زير صفر، اين محموله به شركت باتويست آلمان جهت تبديل آن به فرآورده هاي پلاسمايي فرستاده مي شود و در نهايت اين محصولات به كشور بازگردانده شده و مورد استفاد بيماران خاص و بيماران داراي نقص هاي ايمني و همچنين نوزادان نارس قرار خواهد گرفت.
لزوم وجود اين گونه مراكز در تمام شهرها وقتي بيشتر احساس مي شود كه اتحاديه اروپا مقرر كرده فقط افرادي كه تحت شعاع 200 كيلومتري اين مراكز هستند مي توانند اهداكننده باشند و اين باز برمي گردد به شايع شدن انواع عفونت ها در پلاسماي خون و اين احتمال براي كسي كه بيشتر از 200 كيلومتر از اين مراكز فاصله دارد بيشتر صادق است.

روز شمارپزشكي
در گذشت اولين محقق صرع
002118.jpg
گروه اجتماعي- جان هيولينگز، نورولوژيست انگليسي و از جمله اولين پژوهشگران در زمينه صرع، اختلالات تكلم، اختلالات دستگاه عصبي ناشي از تروماي مغز و نخاع و لوكاليزاسيون ضايعات نخاعي در 7 اكتبر 1911 مصادف با 15 مهر، در گذشت.صرع بيماري است كه با تشنجات مكرر در يك دوره زماني خود را نشان مي دهد. تشنج به يك حمله ناگهاني در فعاليت الكتريكي مغز اطلاق مي شود كه مي تواند باعث كاهش هشياري، حركات مكرر و انقباضات عضلاني و گاهي اختلالات حسي شود. 25 درصد موارد صرع در سنين قبل از 5 سالگي بروز مي كند و 50 درصد موارد آن قبل از 25 سالگي خودش را نشان مي دهد. معمولاً  قبل از شروع حمله صرع يك سري از علائم آگاه كننده به نام اورا كه ممكن است شامل بينايي، شنوايي و حس چشايي باشد رخ مي دهد و سپس فرد حمله را تجربه مي كند. بسته به اين كه كدام قسمت مغز درگير باشد، علائم صرع ممكن است حسي يا حركتي باشند. علائم حركتي شامل حركات شديد ناگهاني قسمتي از بدن و حركات حسي نيز شامل احساس مور مور و خواب رفتگي در يك قسمت از بدن است. هيولينگز نخستين كسي بود كه علت صرع را تخليه الكتريكي ناگهاني، بيش از حد و سريع سلول هاي مغز دانست كه اين امر بعدها با ساخت دستگاه نوار مغز (EEG) ثابت شد.

همايش
طرح پوشش بيمه دندان پزشكي
002124.jpg
مديركل دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي از اجراي طرح پوشش بيمه دندانپزشكي كودكان 6 تا 12ساله در كشور خبر داد.
دكتر محمد مهدي وردي با اعلام اين خبر افزود: از اين پس كليه كودكان 6 تا 12سال سراسر كشور به منظور پركردن دندان هاي شش دائمي تحت پوشش بيمه خدمات درماني قرار مي گيرند. وي با اشاره به اينكه اين طرح به دنبال توافقنامه همكاري در زمينه پيشگيري و درمان بيماري هاي دهان و دندان كودكان زير 12 سال ميان سازمان بيمه خدمات درماني و معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي منعقد شده است، يادآور شد: سال گذشته طرح بيمه درماني كودكان 6 تا 12سال در سطوح تحصيلي اول و دوم دبستان براي ترميم يك دندان شش اجرا شد كه با توجه به توافقنامه فوق امسال كليه دانش آموزان رده اول تا پنجم دبستان مي توانند، براي ترميم چهار دندان دائمي پوسيده از خدمات بيمه  اي بهره گيرند.

سلامت
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
بين الملل
فرهنگ و آموزش
سياسي
شهر تماشا
شهري
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   بين الملل   |  
|  فرهنگ و آموزش   |   سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   شهري   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |