شماره 1008 چهارم ، سال ژوئيه 1996 ، تير 1375 ، 2 سه‌شنبه 12
اينها كاشتند ، ديگران تره‌بار و ميوه گردش
!خوردند
و خدماتي نهادهاي ديگر همچون -تره‌بار و ميوه ميدان‌هاي اينكه
جمعيت نفر ميليون با 5/7 تهران چون كلان‌شهري ساختارهاي در -اقتصادي
ساماندهي و طراحي بايد چگونه متحرك جمعيت نفر ميليون حدود 5 و ثابت
پيچيده و جامع بسيار مطالعات به ساختارها ، اين اهميت به بسته شوند ،
بايد كه هستند صلاحيت صاحب مطالعاتي موسسات اين دست‌كم ، .دارد نياز
.كنند تعيين جامع طرح چهارچوب در را نهادها اين جايگاه
حل مشكلات كوه تهران‌با چون ابرشهري فصل‌مسائل و حل ديگر ، ازسوي
هزاران بسيج و ريال صدهاميليارد سالانه تجهيز آن ، علاوه‌بر ناشدني
همدلي و وفاق به همه از بيش ورزيده ، و متخصص انساني نيروي نفر
كشور ارشد مسئولان پيش سال چند همين تا كه شهري.دارد نياز سياسي
رسيده توافق به آن لاينحل مشكلات به‌سبب آن از پايتخت تغيير براي
چهارچوبهاي از بزرگتر فراترو ديدگاهي به مسائل براي‌حل بودند ،
محل و مي‌توان‌سرنوشت كه است راه ازايندارد نياز جناحي تنگ
تحميل‌كوچكترين بدون - را جمعيت‌كشور كل درصد تا 17 حدود13 زيست
شان شايسته كه بخشيد بهبود به‌گونه‌اي -دولت محدود بودجه به هزينه‌اي
.باشد اسلامي‌مان عزيز ميهن
با كه دارند قرار داران ميدان توزيع‌كننده‌اوليه از بعد دوم درمرحله
.مي‌دهند اختصاص بخود را محصول‌درامدي بربهاي مبلغي كردن اضافه
توليدكننده با مستقيم درارتباط مواقع بعضي در ميدان‌داران البته
ميزان.مي‌كنند حذف را عامل‌توزيع‌كننده ترتيب اين به و قرارداشته
با محصولات از دارد ، آن وفروش محصول نوع به بستگي كاري العمل حق
فاسد زود كه كشاورزي محصولات ساير و (ريال دو هرتومان) درصد دوام20
.ميشود دريافت العمل‌كاري حق بابت (ريال يك تومان هر) درصد ميشود 10
و (ريال سه تومان هر) درصد به 30 العمل حق ميزان چندگاهي هراز ليكن
منبع ارتباطي كانال در واسطه‌ها و دلالان وجود.مي‌رسد نيز بيشتر حتي
براي محصول قيمت بر مبلغي افزودن با يك هر توزيع ، مراكز و توليد
.مي‌دهند افزايش را محصولات شده تمام قيمت بتدريج خود حق‌العمل تامين
زارعين‌را محيطي ، -طبيعي وجودمحدوديت‌هاي و مالي و اقتصادي مشكلات
بهتر بعبارت و دلالان و واسطه‌ها وجودي علت خود و داده قرار تنگنا در
محدوديت‌هايي چنين زيرا مي‌رود بشمار دلالي نظامهاي شكل‌گيري و سلف‌خرها
توزيع‌كننده‌اي و توليدكننده بين مستقيم و سالم رابطه يك ايجاد مانع
.ميشود مي‌كند ، عرضه مصرف‌كننده به را مستقيمامحصولات كه
ميان كه روابطي مراتب سلسله كردكه نتيجه‌گيري مي‌توان ترتيب بدين
گرفته شكل واقتصادي محيطي برحسبجبر توزيع‌كنندگان و توليدكننده
ضرر به ناعادلانه روابط اين روزبه‌روز و بوده است‌ناعادلانه
يك نيز گسترشي چنين.مي‌يابد گسترش توزيع‌كنندگان نفع وبه توليدكننده
در ولي ندارد سيستماتيك شكل چند هر كه رامي‌طلبد تشكيلاتي و نظام
و مختلف كانالهاي از گذراندن با را توليدي محصولات است قادر مجموع
نهايي كننده مصرف به توليدكننده از حساب و بي‌حد قيمت افزايش
.برساند
مصرف‌كننده و توزيع‌كنندگان ميان ارتباطي كانال
تنها وتوزيع‌كنندگان توليدكننده ميان ناعادلاانه روابط موضوع
مصرف‌كننده با توزيع‌كنندگان دررابطه بلكه نبوده قلمرو اين منحصربه
توليدكننده از محصول خريد با توزيعكنندگانميباشد مشاهده قابل نيز
در كه آنچه و مي‌شوند تبديل تره‌بار و ميوه تام مالك به واقع در
برعهده را اساسي نقش بازار به مصرفي و غذايي مواد اين سريع انتقال
بر حاكم اقتصادي شرايط ثانيا و محصولات بودن پذير فساد اولا دارد
جهت در علل اين تلفيق با صورت هر در توزيع‌كنندگان و است فروش بازار
.برمي‌دارند گام خود منافع تامين
تره‌بار و توزيع‌ميوه امر در قشر دو با ميدان‌داران و توزيع‌كنندگان
نيمه بصورت را محصولات كه خرده‌فروشان قشر اول.دارند قرار ارتباط در
نهائي مصرف‌كننده قشر دومميكنند خريداري عمده توزيع‌كنندگان از عمده
.است
داشته حالتي‌خودجوش (مصرف -توزيع) كانون دو اين بين روابط شكل‌گيري
و جامعه كل اقتصادي شرايط مي‌كند كنترل را روابط اين كه آنچه و
داشته وجود برخوردهايي زمان طي در البتهاست توزيع‌كنندگان خواستهاي
توليدكننده حقه حقوق تامين جهت در روابط اين سازي دگرگون در سعي كه
موفقيت با كمتر موضعي برخوردهاي اينگونه ليكن كرده مصرف‌كننده و
به مي‌توان پشتوانه بدون مقطعي حركت‌هاي اين جمله از.است شده روبرو
شوش به امين‌السلطان ميدان از تره‌بار و ميوه ميدان انتقال جهت در تلاش
در ليكن شد استفاده نيز نظامي قواي از چند هر امر اين در كرد ، ذكر
گفته بنابه و ماندند باقي قبلي محل در ميدان‌داران از برخي كار آخر
.نيامد در ميدان‌داران‌ته‌اش
مختلفي نيازواحدهاي برحسب و زمان طول در كه ميشود مشخص ترتيب بدين
به توليد مراكز از وتره‌بار ميوه انتقال كانال در ناحق يا حق به
نظام جوش خود سازمان‌يابي به درنهايت و گرفته شكل مصرف‌كننده
درون در روابط اين پيچيدگي.است شده منجر فضايي‌ميادين و تشكيلاتي
در دستخوش‌دگرگونيها را توزيع نظام كه است عاملي مهمترين ميادين
ميدانها عملكرد و مشخصات آنجابرحسب از و مي‌كند زماني مختلف مقاطع
.مي‌دهد نشان را
ميدان در كار نحوه
هكتار يك و زندگي‌مي‌كند كرج شهر نزديك روستاي يك در بهرامي قهرمان
قدرت اينكه علت به و ديرينه يك‌عادت براساس او.دارد كشاورزي زمين
اختصاص گوجه‌فرنگي كشت به را خود زمين ساله نداردهمه خطرپذيري
محصول برداشت از پس كه است سال به 30 نزديك:مي‌گويد وي.مي‌دهد
فروش روش در تغييري كه مي‌گيرم تصميم سال هر.دارم را فروش گرفتاري
نحوه ميدان در مختلف گروههاي وجود.مي‌شوم موفق كمتر اما كنم ، ايجاد
.مي‌كند تحميل ما بر را فروش
:مي‌گويد وتره‌بار ميوه ميدان‌هاي در كار نحوه خصوص در كارشناس يك
را شغلي‌مختلفي گروههاي مي‌توان تهران تره‌بار و ميوه ميادين در
داده شكل را ميدان نظام‌عملكردي آنها ، فعاليت مجموعه كه كرد مشاهده
.مي‌شوند محسوب تره‌بار و ميوه فروش و توزيع و خريد اصلي گردانندگان و
:كرد اشاره زير موارد به مي‌توان گروهها اين جمله از
واسطه‌گري و كاري حق‌العمل
جهت نهايت بايستي‌در ميشود توليد كاشت ، مراكز در كه تره‌باري و ميوه
اقتصادي چرخهاي آوردن در گردش به و مردم غذايي نيازهاي رفع و تامين
.برسد مصرف‌كننده دست به اقتصادي تحرك تداوم و ايجاد و كشور
تسهيل در سعي مجموع در كه مي‌كند عمل زمينه همين در خاص مكانيزمهاي
بازارهاي به توليد و كاشت قطبهاي از توليدي تره‌بار و ميوه انتقال
.دارد نهايي مصرف‌كنندگان به آن عرضه و فروش
محصول اصولاهر و تره‌بار و ميوه انتقال در مكانيزمي وجودي علت
خلاصه مورد دو در رامي‌توان مصرف‌كننده به توليدكننده از ديگر توليدي
:كرد
براي لازم تجهيزات نبود حتي و توليدكننده تسهيلات و امكانات محدوديت -
بعضي.نهائي مصرف‌كننده به آن مستقيم عرضه و بازار به توليدات انتقال
بادهاي وزش تگرگ ، خشكسالي ، نظير) طبيعي بلاياي و ناملايمات وجود اوقات
بازار بر حاكم اقتصادي شرايط و (..و طوفان وقوع سرد ، يا گرم خيلي
به مجبور را توليدكننده كه است ديگري عوامل جمله از فروش و خريد
دلسردي به نهايت در است ممكن و كرده محصول سلف‌فروشي و پيش‌فروشي
توليد اقتصاد شدن متضرر سبب نهايت در كه بيانجامد توليدكننده
.ميشود كشور كشاورزي
جهت تجهيزات برخي نبود حتي و مصرف‌كننده تسهيلات و امكانات محدوديت -
مواد مستقيم خريد و تره‌بار و ميوه توليد مراكز به مستقيم مراجعه
.توليدكننده از نياز مورد
يك وجود كه سببشده مصرف و توليد قطب در محدوديت‌هايي چنين وجود
مصرف‌كننده قطب و توليدكننده قطب ميان موجود كانال در واسط عامل
توليدي محصولات انتقال نظام سازماندهي تنها نه عامل اينباشد ضروري
در هماهنگي ايجاد و تداوم براي لازم شرايط تنظيم و توليد مراكز از
بلكه دارد برعهده كشوري مقياس در را مصرف بازار به محصولات عرضه
و داشت و كشت وسايل سموم ، كود ، ) كالايي يا و مالي كمك‌هاي منبع بايستي
.باشد توليدكننده و زارع براي (...و بسته‌بندي برداشت ،
و شوش ميادين طرح‌در ميداني پژوهش‌هاي هيئت توسط كه تحقيقاتي براساس
نيست قادر مواقع بعضي در كه‌توليدكننده گرديد مشخص شد انجام گمرك
و بپردازد را كار حق‌العمل از دريافتي مساعده سال ، همان توليد با تا
توليدكننده ساله هر كه است تضميني هميشگي بودن مقروض يعني عامل همين
.مي‌كند واگذار مشخصي كار حق‌العمل به را خود توليدات
يك از مساعده‌اي چه اگر توليدكننده كه شده مشاهده نيز اوقات گاهي
اختيار در فروش جهت را خود توليدات ليكن كرده دريافت كار حق‌العمل
و برخوردها برخي ترتيب بدين و است داده قرار ديگري كار حق‌العمل
ميدان مطلعين از كه اطلاعاتي طبقاست داشته بدنبال را منافع اصطكاك
شرح كه شيوه‌اي همين به ميادين حجره‌داران درصد تقريبا 95 آمده بدست
.مي‌كنند عمل گذشت آن
چند دوره طي‌يك در تره‌بار و ميوه فروش و خريد فعاليت‌هاي سمت‌گيري
و است گشته توليدكننده به اجحاف سبب همواره كه بوده گونه‌اي به دهه‌اي
روزبه شرايطي چنين تسلط.است كاسته آنها عملكردي توان از مجموع در
افزوده دلالان و گران واسطه و كاران حق‌العمل فعاليتي مقياس بر روز
.است
و توزيع مبادلات و معاملات تمركزيابي تره‌بار ، و ميوه ميادين ايجاد
در كه شد سبب عامل همين و داشت بدنبال را بار تره و ميوه فروش
و كاران حق‌العمل تره‌بار و ميوه ميادين احداث از پس اوليه سالهاي
ميادين همين جغرافيايي قلمرو در را خود عملكرد نيز دلالان و واسطه‌ها
اين از و بپردازند فعاليت به بارفروشان موازات به و ساخته متمركز
.كنند غيرمسئولانه دخالت تره‌بار و ميوه توزيعي نظام در طريق
و فروشنده گاهي‌بصورت خود عملكردي ماهيت به توجه با دلالان و واسطه‌ها
مي‌كنند فعاليت ميادين عملكردي -تشكيلاتي نظام در خريدار صورت به گاهي
ميدان منظومه‌اي ميادين سطح در وسيعي خيلي عملكردي وسعت رو همين از و
از بعد در دلالان و واسطه‌ها عملكردي نقش.مي‌باشند دارا تره‌بار و ميوه
در را محدوديت‌هايي كه ساله هشت تحميلي جنگ وقوع و اسلامي انقلاب
و يافت زيادي افزايش آورد بوجود ملي و دولتي بخش شده كنترل اقتصاد
.كرد قشر اين نصيب را كلاني بسيار درآمدهاي راستا همين در
براي بسياري كه‌طرق مي‌دهد نشان دلالان و واسطه‌ها عملكرد شكل بر نگرشي
:دارد وجود قشر اين روي پيش در كار انجام
وبارفروشان حق‌العمل‌كاران يا و خود براي را باغها واسطه‌ها بعضا-
.مي‌كنند منتقل تهران رابه محصولات يادگيري ، از بعد و مي‌كنند اجاره
و معامله نوع گرفته صورت كسي چه باغ‌براي اجاره اينكه به توجه با
.مي‌كند فرق نرخ‌گذاري
با تره‌بار ميوه‌و چيدن و برداشت موعد هنگام به واسطه‌ها از بعضي -
را نظر مورد محصول و مراجعه‌كرده توليد اراضي به كاميونت و كاميون
انتقال زحمت از نيز توليدكننده اين‌ترتيب به و مي‌كنند خريداري
بجاي را شده خريداري محصولات واسطه‌ها.ميشود خلاص بازار به محصول
معامله اطراف خيابانهاي در بگذارند فروش معرض به ميادين در اينكه
.مي‌فروشند و كرده
مستقيم فروش و خريد
پيچيدگي تره‌بارتهران و ميوه ميادين عملكردي -تشكيلاتي نظام پيچيدگي
محصولات گشتن دست به دست دارد ، دنبال به نيز را فروش و خريد سيستم
در غيرقانوني بطور كه دلالان و واسطه‌ها اقسام و انواع ميان در توليدي
شدن پيچيده موجد اينكه ضمن مي‌كنند دخالت تره‌بار و ميوه توزيع امر
محصولات قيمت افزايش ضامن مي‌باشد تره‌بار و ميوه فروش و توزيع نظام
زيادي اقتصادي فشارهاي مجموع در كه مي‌رود بشمار نيز مردم نياز مورد
.مي‌كند تحميل مردم دوش بر را
آن رسانيدن توليدكننده‌و فرد از محصول خريد زمينه در كه فعاليت‌هايي
مي‌گيرد صورت نهايي مصرف‌كننده به آن ارائه نتيجه در و مصرف بازار به
.ميشود محسوب ميادين عملكردي نظام از بخشي خود
(محصول خريد پيش) سلف‌خري
عملكردي نظام.است ميداني مشاغل فعالين از ديگري قشر خرها سلف
كاملا شخص سلف‌خر ، فرد صورت هر در ليكن.دارد مختلفي اشكال سلف‌خرها
نظر مورد منطقه در محصول برداشت و داشت كشت ، مختلف مسائل به آگاه
.هستند سابق باغداران و كشاورزان همان سلف‌خرها اكثريت كه به‌طوري است
به باتوجه و داشته مناسبي مالي پشتوانه خود سلف‌خرها از برخي
به اقدام دارند ويژه منطقه‌اي در خاص محصول يك توليد از كه شناختي
از پس عملكرد ، سيستم.مي‌كنند توليدكننده از محصول موعد از قبل خريد
.ميشود منعقد طرفين بين كه است قراردادي مفاد از تابعي محصول خريد
همان با كماكان قرارداد عقد از پس كه ميشود متعهد توليدكننده بعضا
مورد امكانات لزوم صورت در و دهد ادامه محصول پرورش به سابق جديت
خريد از بعد خر سلف اوقات گاهي و كند تهيه خر سلف از را خود نياز
يا و خود و گرفته عهده به را توليدي محصول پرورش محصول ، موعد از قبل
.مي‌پردازند فعاليت به زمين روي وي كارگران
خسارتي غيرقابل‌كنترل يا و طبيعي حادثه هر وقوع علت به صورتيكه در
متحمل سلف‌خر شخص را ضرراصلي موارد اغلب در شود وارد محصول به
.باشد شده درج ديگري قراردادنكات در اينكه مگر ميشود
براي موعد پيش‌از را محصول و نداشته كافي سرمايه سلف‌خرها از برخي
سابقا خود كه افراد اينگونه.مي‌كنند پيش‌خريد دلالان و واسطه‌ها
شرايط و محصول كيف و كم و توليد تمامي‌مسائل به و بوده توليدكننده
قبيل اينميشوند ناميده محلي دارندخبرگان محلي‌آشنايي طبيعي
از را محصول معامله ، از درصدي يا و دستمزد دريافت با افراد
.مي‌كنند خريد پيش خاصي فرد براي توليدكننده
نشان صورت‌گرفته ميادين در حاضر طرح پژوهشگران توسط كه مطالعاتي
را ميادين شاغلين درصد قريب 95 كه كاران حق‌العمل اعظم قسمت كه مي‌دهد
بيشتر محصول پيش‌خريد امر در و نمي‌پردازند سلف‌خري به مي‌شوند ، شامل
فعاليت مالي بي‌پشتوانه و پشتوانه با محلي خبرگان و دلالان و واسطه‌ها
.دارند
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام