شماره 1014 چهارم ، سال ژوئيه 1996 ، تير 1375 ، 10 چهارشنبه 20
اسلام در شهادت
آخر قسمت - مسيحيت و اسلام در شهادت مقايسه
شهادت مفهوم و پديده كه مي‌شود روشن شد ، بيان تاكنون آنچه به توجه با
جهاني ، اديان مخصوصا ديگر ، اديان بلكه ;نيست اسلام انحصار در صرفا
.مي‌باشد مفهوم و پديده اين داراي نيز مسيحيت بويژه
در و نيست انسان ويژه جاني فداكاري كه داديم نشان بحث اول قسمت در
شهادت مفهوم تنهايي به نمي‌تواند بنابراين ;دارد وجود حيوانات‌نيز
.كند تعريف و دهد تشكيل را
صورت مشقت تحمل و رنج خود ارزش اساس بر شهادت چون مسيحيت ، در ضمنا
اسلام در اما ;است گرفته صورت اشتباه نيز فداكاري كيفيت در مي‌گيرد ،
:از است عبارت شهادت
براي تنها و آن به ايمان اساس بر حقيقت ، از دفاع در جاني فداكاري1
(خدا راه در جهاد) حق رضايت جلب
داشته سازش حقيقت با كه باشد همان بايد نيز فداكاري اين كيفيت2
نوع هر و نمي‌كند توجيه را وسيله هدف بنابراين.نه‌تضاد باشد ،
شناخته شهادت باشد ، حقيقت به ايمان اساس بر چند هر جاني فداكاري
شناخته شهادت حقيقت ، به ايمان اساس بر انتحار مثلا و نمي‌شود
.نمي‌شود
و بردن رنج نه باشد ، حقيقت و حق از دفاع تنها بايد شهادت از هدف.3
مسيحيت شهداي.ديگر اهداف نه و (است مسيحيت در چنانكه) كشته‌شدن
جان خود انفرادي دين حفظ براي انفرادي شكنجه تحت كه بودند كساني
جان خدا راه در جهاد نتيجه در كه هستند كساني اسلام شهداي ولي ;دادند
.دادند
فرضيه اين به را ما اسلام و مسيحيت در شهادت تاريخ تطبيقي بررسي4
انفرادي دين حفظ براي كه بودند افرادي مسيحيت شهداي كه مي‌كند رهبري
و دادند در تن مرگ به (داشت سياسي جنبه كه صليبي جنگهاي در بجز)خود
راه در مبارزه و جهاد جريان در كه بودند افرادي اسلام شهداي اكثر
.شدند شهيد صلح ، و حق عدالت ، استقرار
جان خود شخصي دين حفظ براي كه انفرادي شهداي نيز اسلام در البته
كه بلال و بود زن و اسلام شهيد اولين كه سميه:مانند دادند ، بودند ،
.بود پوست وسياه اسلام شهيد اولين
و يافتن رسميت از قبل مسيحيت در شهادت كه حالي در ترتيب اين با
صورت به اسلام كه آن از پس اسلام در شهادت گرفت ، شكل مسيحيت شدن جهاني
علت اين به شايد و گرفت شكل درآمد اجتماعي و سياسي ديني ، كامل نظام
كه حالي در ندارد وجود نقشي معاصر مسيحيت در شهادت براي كه است
.است كرده حفظ كاملا را خود اهميت معاصر ، زمان تا اسلام ، در شهادت
صرفا مسائلي كه آن از بيش اسلام در جنگ و شهادت جهاد ، 5
صورتي به درآمدند ، فقهي و حقوقي مسايل صورت به ايدئولوژيكي‌باشند ،
شرايط آثار ، ويژگيها ، پيامدها ، مسايل ، حقوقدانان‌مسلمان ، و فقها كه
كاملا جنگ ، و جهاد مورد در مساله اين.كردند تعيين را آنها احكام و
جنبه بيشتر ، مسيحيت ، در شهادت كه اين به توجه بااست روشن‌تر
نتيجه مي‌توان نيست برخوردار حقوقي بعد از و دارد صرف ايدئولوژيكي
از نهي و معروف به امر همچنين و اسلام در جنگ و شهادت جهادو كه گرفت
سياسي اجتماعي ، حقوقي ، آنهاست ، مسايلي زيربناي حقيقت در كه منكر ،
مذهب دين ، تحميل براي و ايدئولوژيكي -مذهبي صرفا نه مي‌باشند
.وايدئولوژي
انسانها ويژه فداكاري شد ، گفته آنچه به توجه اسلام‌با در شهادت
واديان مذهبي مكاتب ويژه (نثاري جان) گسترده مفهوم به شهادت ;نيست
اسلام ولي نيست تشيع حتي و اسلام ويژه آن ، بسته مفهوم به شهادت ;نيست
و كردن استوار در شهادت براي فراواني اهميت ابتدا از تشيع ، مخصوصا
و پيامبر بستگان و صحابه از بسياري.شد قائل حقيقت و حق از دفاع
هدف اين تامين راه در شهادت رفيع درجه به تشيع بلافصل پيشوايان تمام
يا و شديم مسموم يا (ائمه) ما تمام:است آمده حديثي در.آمدند نايل
.مقتول
.است تسليم و صلح معني به (سلم) سلم ريشه از اسلام ، اول ، درجه در
براي آمادگي و (الله) حقيقت تمام برابر در همه‌جانبه و كامل تسليم
شهادت بنابراين ، .حقيقت اين حاكميت استقرار در فداكاري هرگونه
.است اساسي‌توحيد اصل مديون را خود اساسي ارزش و اعتبار
و براساس‌جهاد جان‌نثاري از عبارت‌است شهادت دوم ، درجه در
.مبارزه
مقدس رابه‌جنگ جهاد اشتباه به اسلام‌شناسان‌غيرمسلمان از بسياري
;(13)كرده‌اند تعريف است Holy Warاصطلاح‌هولي‌وار كه‌ترجمه مذهبي
كار به و رود به‌كار مسيحيت در مذهبي اصطلاح‌جنگ است ممكن كه درحالي
و است مسيحيت با آن مقايسه براساس قطعا ، اسلام ، مورد در آن بردن
تجويز مذهب و دين تحميل براي را هرگزجنگ اسلام زيرا ;نيست درست
نظامي جنگ از گسترده‌تر كاملا مفهومي ، داراي جهاد علاوه ، و است نكرده
فرا را صلح و عدالت و حق استقرار راه در مبارزه تمام و است
را جهاد و اسلام ، شهادت ضد اسلام‌شناسان اين.(14)مي‌گيرد
.نفهميده‌اند
مفهوم‌جهاد مي‌شودكه فهميده درصورتي اسلام ، تنها در مفهوم‌شهادت
درصورتي تنها خود ، نيزبه‌نوبه مفهوم‌جهاد و فهميده‌شود درست
فهميده درست منكر از نهي و معروف به مفهوم‌امر كه مي‌شود درك درست
مي‌شود فهميده درصورتي نيز ، منكر از نهي و به‌معروف امر مفهوم و شود
ظلم ، و عدل باطل ، و حق غلط ، و صحيح نادرست ، و درست منكر ، و معروف كه
مانند -اسلام در مفهوم‌شهادت.شود فهميده درست حقيقت‌نما و حقيقت
.شود تحليل و تجزيه اسلام كل چهارچوب در بايستي -اسلامي ديگر مفاهيم
اديان يا مسيحيت در شهادت مفهوم با اسلام در شهادت مفهوم مقايسه
را محقق است مقابل ، ممكن در ولي است ، مفيد بسيار كه درحالي ديگر ،
ترديد بدون.است يكي دو اين كند تصور كه كند رهبري اشتباه اين به
كه مي‌باشند ويژه‌اي مفاهيم داراي اسلام در جنگ و جهاد شهادت ، :اصطلاحات
.مي‌باشند متفاوت مسيحيت با و ديگر اديان با كاملا
شهادت ، مفاهيم مورد در غيرمسلمان اسلام‌شناسان اشتباه اصلي علت شايد
با اسلامي مفاهيم اين سطحي مقايسه از است عبارت اسلام ، در جنگ و جهاد
.مسيحيت مخصوصا ، ديگر ، اديان در آنها مشابه
(Holy War وار هولي) مقدس ، جنگ به ترجمه‌جهاد كه نسبت همان به
;است نادرست نيز مسيحيت در آن مفهوم به شهادت ترجمه است ، نادرست
در بار حدودپنجاه در د ، ه ش ريشه ديگراز مشتقات و شهيد كلمه
معاني در كلمه اين موارد ، اين اكثر در(15)است كاررفته به قرآن
كه آن‌جا از.است رفته به‌كار ناظر و نمونه گواه ، به‌معناي متفاوت
و اسلام در مجاهد و جهاد و اصطلاحي به‌معناي شهادت ، و شهيد بين رابطه
مشتقات و جهاد كلمه كه شود يادآوري لازم‌است است ، روشن بسيار قرآن
(16).است رفته به‌كار چهل‌بار درحدود قرآن ، در د ه ج ديگر
و متفاوت‌كوشش معاني به كلمه موارد ، اين اين اكثر در مجددا ،
با شهادت ، كلمه مانند نيز كلمه‌جهاد (17).رفته‌است به‌كار مبارزه
دو كه اين با يعني ;(شرعي منقول) درآمد ديني اصطلاح به‌صورت زمان مرور
همزمان مي‌روند ، به‌كار لغوي متفاوت معناي در شهادت و جهاد كلمه
.به‌كارمي‌روند نيز ديني ويژه اصطلاح به‌صورت
گواهي ديدن ، است‌از عبارت قرآني لغوي درمعناي شهادت صورت ، هر به
گواهي مي‌بيند ، كه كسي‌است شهيد معناي.الگوسازي نمونه‌و و دادن
و معناي‌لغوي بين رابطه كه ازآن‌جا (18).مي‌شود نمونه و مي‌دهد
مي‌شود ، مراعات هميشه ديني و شرعيه منقولات و اصطلاحات اصطلاحي‌در
و جهاد با و مي‌كند مشاهده و مي‌بيند را حقيقت شهيد كه مي‌رسد به‌نظر
مي‌شود الگو خود جان‌نثاري و شهادت با و مي‌دهد گواهي آن به خود زندگي
.مي‌شود حقيقت‌شناس انسان كامل نمونه و سرمشق امت براي و
.نرفته‌است به‌كار اصطلاحي قرآن‌به‌معناي در شهيد و شهادت كلمه
به‌كار به‌معناي‌اصطلاحي شهيد و شهادت درمعني قرآن در كه كلمه‌اي
.(خدا راه كشته‌در)(19)است في‌سبيل‌الله ومقتول قتل است ، رفته
در تنها را شهيد و شهادت است نخواسته قرآن كه است اين علت شايد
.برد به‌كار مرگ به منتهي مبارزه
شده داده فراوان‌قرار شرايط جهاد اسلامي‌براي فقه در كه همان‌گونه
:است لازم شرايطي نيز براي‌شهادت است ،
جان خود باشد ، هرچند جهاد مبتني‌بر يك‌انتخاب مي‌بايستي شهادت -1
و تصادفي نمي‌تواند به‌هرصورت‌شهادت.باشد نيست‌انتخابي لازم دادن
انتخاب حقيقت انتخابدر اين.گيرد چهارچوبصورت از خارج و اتفاقي
فرار آن از و مي‌كند مبارزه و مي‌جنگد مرگ با شهيد.مرگ نه است جهاد
(20).مي‌كند
آن كيفيت و جهاد ، اهداف شناخت و معرفت مي‌بايستي‌بر انتخاب اين -2
توجيه قابل جهاد چهارچوب جاني‌تنهادر فداكاري (21).استوارباشد
شهادت حقيقت در نيز ، انتحاري به‌ظاهر اعمال بعضي بنابراين ، .است
.هستند
براي خودمرگ ، از خارج را اهدافي دوبايستي هر شهادت و جهاد -3
خاص ، موارد در نيز ، جنگ مرگ‌بدون رابطه اين در.تعقيبنمايند مرگ
.مي‌شود شناخته شهادت
و شهادت و اسلام‌باشد تاييد مورد و اهدافي‌مقدس بايد اهداف اين -4
بايدهم بنابراين.گيرد اهداف‌صورت اين تامين راه بايددر جهاد
برخوردار اسلامي تاييد از دو هر اهداف وهم (شهادت و جهاد) وسيله
(22).باشد
مبارزه بنابراين‌هرگونه و نمي‌نمايد راتوجيه وسيله هدف اسلام در -5
.نيست شهادت و مرگ‌طلبي‌جهاد و
و خدا به نهايي‌تقرب خاص نيت بايدبراساس هردو شهادت و جهاد -6
از شهادت كه است ديگر شرايط و شرايط اين براساس.باشد رضايت‌او جلب
(23).نيست مرگ شهادت زيرا ;مي‌شود متفاوت غيرشهادتي مرگ
مرگ نه و مرگ‌است نه است ، داده اسلام‌اهميت در را شهادت آنچه
خوب نه خود ، به‌خودي و حيات‌به‌تنهايي نه و مرگ نه زيرا;انتخابي
جز چيزي غيرمفيد حيات و نيست حيات پايان جز چيزي مرگ.بد نه و است
استقرار براي مبارزه و جهاد مي‌كند ارزشمند را زندگي آنچه.نيست مرگ
را مرگ و حيات آنچه بنابراين ، .خوبيهاست و عدل حقيقت ، تحكيم و
كسي.دارد وجود مرگ و زندگي از يك هر در كه است ارزشي مي‌كند ارزشمند
فداكاري ، با و مي‌كند مصرف مقدس هدفي تامين راه در را خود زندگي كه
راه اين در اگر و است مي‌كند ، مجاهد زندگي خدا راه در ايثار و مبارزه
مجاهد.كشته مجاهد شهيد ، و است زنده شهيد مجاهد ، .است سپاردشهيد جان
زندگي به هدف ، اين تامين با شهيد و مي‌كند زندگي مقدس هدف تامين براي
(24).مي‌رسد ابدي
شكست‌پذير هرگز جهاد و است زنده هميشه شهيد كه است علت اين به شايد
(25).نيست
تامين را هدفي شهادت‌خود با (ع)حسين امام است‌كه جهت همين به شايد
.نداشت تامين شرايطامكان آن در خود حيات باادامه كه كرد
است ارزشمند مساوي طور به كه را دوانتخاب از يكي كه است كسي شهيد
.برسد مرگ به باشد لازم آنكه بدون ;است كرده اختيار
كشته قدرت‌انتخاب بدون خود ، جريان‌مبارزه در اجبار به فردي اگر
جهاد نه و بدانيم حق از دفاع راه در شهيد را مي‌توانيم‌وي ما شود ،
ضروري شهادت و جهاد در نهاني انتخاب عامل صورت هر به.حق راه در
.است
از است معرفي‌كرده شهيد را مختلفي اسلامي ، گروههاي ادبيات و منابع
:جمله
كسي -2(26).شود كشته خانواده و شرف‌خود از دفاع راه در كه كسي -1
از دفاع در كه كسي -3(27).شود كشته خود ناموس و مال از دفاع در كه
(29).شود كشته خود حقوق از دفاع در كه كسي -284).شود كشته خود دين
كسي -306).شود كشته خود خانواده و خود جان از دفاع در كه كسي -5
در كه كسي -7(31).شود كشته ظلم با ومبارزه عدل از دفاع در كه
در مبارزه و دفاع در كه كسي -8(32).شود كشته راه‌خدا در مهاجرت
.برود ازدنيا كامل ايمان با كه كسي -339).شود كشته حق راه
در كه كساني -11(35)سپارد جان اهل‌البيت حب با كه كسي -3410)
كه كسي -12(36).سپارند جان (فرج) عدل استقرار و الله حاكميت انتظار
جان غربت در كه كسي -13(37).سپارد جان تعلم و تعليم و تحصيل حال در
جان سپس و شود مجروح دفاع و جهاد در كه كسي -14(38).سپارد
(39).سپارند جان حمل وضع و بارداري جريان در كه زناني -سپارد150
-17(40).سپارد جان كامل اخلاص و خلوص و كامل طهارت در كه كسي -16
در كه كسي -18(41)سپارد جان ديني تكليف يك انجام جريان در كه كسي
(42).سپارد جان منكر از نهي و معروف به امر جريان
لالفاظ الفهرس المعجم-15 Ibid.- Ibid:نوشتها پاي
متعدد موارد -آيه 143 ، 18 بقره ، سوره-مدرك ، 17 همان-القرآن ، 16
-آيه 143 ، 19 بقره سوره:ازجمله قرآن ، در شهداء و شهادت كلمه استعمال
آيه يوسف ، سوره-آيه 156 ، 20 آل‌عمران ، سوره;آيه 154 بقره ، سوره
آيه 40 ، مومن ، سوره-مدرك ، 22 همان-آيه 104 ، 21 انعام ، سوره;108
آيه حجرات ، سوره;آيه 112 نساء سوره;آيه 124 اسراء ، سوره;19
سوره-آيه 169 ، 24 آل‌عمران ، سوره-آيه 15 ، 59 ، 23 نساء ، سوره;15
ج وسائل‌الشيعه ، -مفيد ، 199 ، 26 القلوب ، ارشاد-آيه 169 ، 25 آل‌عمران ،
وسائل-نهج‌الفصاحه ، 589 ، 29-مدرك ، 29 ، 63 ، 28 همان-2/63 ، 27
آيه نساء ، سوره-نهج‌البلاغه ، 32-مدرك ، 35 ، 31 همان-ج 2 ، 30 الشيعه ،
وسائل-ج 1/720 ، 35 سفينه‌البحار ، -آيه 157 ، 34 آل‌عمران ، -100 ، 33
همان-نهج‌الفصاحه ، 637 ، 38-مدرك ، 514 ، 37 همان -ج 2/21 ، 36 الشيعه ،
غرر-مدرك ، 41 همان-ج 1/720 ، 40 سفينه‌البحار ، -مدرك ، 624 ، 39
ج 1/720 ، سفينه‌البحار ، -الحكم2340 ، 42
عزتي ابوالفضل دكتر
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام