شماره 1015 چهارم ، سال ژوئيه 1996 ، تير 1375 ، 11 پنجشنبه 21
مي‌آيد سحر با بهار اينجا ،
ايران تاريخ زنده موزه:ابيانه
به مي‌روي كه‌راه كوچه‌ها در و نيست كوچه‌اي‌بن‌بست هيچ ابيانه در
نمي‌رسي بن‌بست
پيش هزارسال درحدود 4 كه شده معلوم به‌عمل‌آمده ، تحقيقات براساس
است شده به‌پا ابيانه در آلونك‌هايي
به‌كاشان‌مي‌رساند ، را تو كه جاده‌اي مسير ودر مي‌شوي خارج تهران از
جاده سوي دو و كوير ، و جاده‌است هست ، چه هر پيش‌رويت ، .مي‌كني حركت
باران ، دوري از كه زميني و گشوده دهان آب تمناي به كه خاكي ;خاك
و تنها درختي روييده ، درختي تركها همين ميان از گه‌گاه و خورده ترك
....كوير از گوشه‌اي در ايستاده غريب ،
كاشان‌وارد باستاني شهر از گذر تاريخ‌با دم سپيده از برآمده
پاي از كه كوهستاني جاده‌اي مي‌شوي ، نطنز - كاشان خم و پيچ پر جاده
.مي‌گذرد كركس كوههاي رشته
سرازيراست كوهها دل از چشمه‌سارهايي.مي‌شود خنك يكباره هوا پنداري
جاخوش سرسبز دره‌هاي ته كه آبادي‌هايي‌مي‌رود و باغها سوي و
.كرده‌اند
مي‌گويند كه هستي آبادي‌اي ديدار انتظار در بي‌صبرانه اما ، ميان اين در
آبادي‌اي !تاريخ سپيده‌دم ;مي‌رسد پيش سال هزار چهار به ديرينه‌اش
...نطنز كيلومتري و 40 كاشان شرقي جنوب كيلومتري در 70 ديرپاي
...كرد حس آن جاي جاي در مي‌توان را تاريخ بوي انگار كه آبادي‌اي
....كهن روزگاران از بار پر تمدني و فرهنگ نگاهدارنده ابيانه ،
مردان زنان‌و محلي تن‌پوش‌هاي و خانه‌هاي‌سرخ‌رنگ ورود ، آستانه در
هر بي‌اختيار هرچيز از بيش است ، صفويه يادگاردوران كه ابيانه‌اي
.مي‌كند خيره را تماشاگري
خورده‌و آفتاب چهره با مردماني اخرايي‌و خانه‌هاي اين با ابيانه ،
يك‌موزه بسان مي‌كند ، زنده دل رادر بهار انگاري كه تن‌پوشهايي
;موزه‌ها حصارديگر از بيرون موزه‌اي.فرداست به منحصر مردم‌شناسي
لم ديوارها بر صبح هر كه آفتابي:دارد جريان آن در زندگي كه موزه‌اي
عطر آبادي ، آبي آسمان در پرندگان آواز شفاف ، و زلال چشمه‌هايي مي‌دهد ،
روي از پاورچين پاورچين كه غروبي و پس‌كوچه‌ها كوچه در تازه نان
دشت زنده تن بر بي‌تشويش ، و آرام كه زندگي‌اي و مي‌رود سرخ‌رنگ ديوارهاي
.است جاري
روزگاران‌گذشته از تن‌پوشهايي
به‌محض باشد ، كرده زندگي شهر در ساليان‌سال اگر حتي ابيانه‌اي يك
خود زبان‌باستاني به و پوشيده را خود لباس‌محلي زادگاهش ، به ورود
.مي‌زند حرف - ساساني پهلوي -
:باره‌مي‌گويد اين در ابيانه‌اي ازبانوان يكي ابيانه دخت پروين.
و داريم رادوست شاد رنگهاي ما داريم ، لباسهايمان‌تعصب به ما
.تيره‌مي‌پوشيم لباس كمتر
امام عزاداري ايام در ويژه‌جوانان به ابيانه‌اي‌ها تمام معمولا
كه‌جمعيت طوري به ;مي‌گردند باز به‌ابيانه نوروز روزهاي و (ع)حسين
سالخورده وزنان مردان بيشتر كه زمستان ابيانه‌در نفري تا 300 250
.مي‌رسد نفر تا 5000 به 4500 تابستانها ويژه به اين‌روزها در هستند ،
حسيني‌در عاشوراي و تاسوعا سيدالشهداءبه‌ويژه عزاداري مراسم
كه ديدني‌است آنقدر مراسم اينبرگزارميشود باشكوه بسيار ابيانه
مراسم اين وتماشاي شركت براي اطراف وروستاهاي شهرها تمام از
.مي‌شوند ابيانه رهسپار
;نامش‌دويت‌است كه مي‌كنند تن گشادبه شلوارهايي ابيانه‌اي مردان
.است امروزي شمايل شكل‌و به پيراهن‌هايشان اما
براي‌ايام كه حقوق رشته ابيانه ، فارغ‌التحصيل اشرفي علي‌رضا.
تعصب زبانمان و لباسها به ما:مي‌گويد است ، آمده ابيانه به سوگواري
.داريم
ريشه‌اوستايي ابيانه مردم زبان باورندكه اين بر پژوهشگران برخي
.وهخامنشي اشكاني پهلوي ، ازواژه‌هاي است تركيبي و دارد
آنها زبان و تن‌پوش در رامي‌توان ابيانه پيشينه و تاريخ ردپاي
عمر درازاي بر كه هست شواهدي خطه اين در بي‌شك ، اما.كرد جست‌وجو
.مي‌افزايد ابيانه
طي كه اصيلي معماري ;ويژه‌اي‌دارند معماري ابيانه پيشينه‌خانه‌هاي
از نيز امروز و كرده حفظ گذشتگان سياق و سبك به را آن سال ساليان
نماي در سرخ خاك كاربرد.است بررسي و تامل قابل مردم‌شناسي ديدگاه
بي‌هيچ كه مشبك پنجره‌هاي حضور خاك ، اين دوام و استحكام براي خانه‌ها
و ميخ گل با كوتاه چوبي درهاي هستند ، متصل يكديگر به مهره‌اي و پيچ
هيچ مي‌روي ، راه كه كوچه‌ها درهمراهند خاص اصالتي با همگي...و كلون
در.دارد راه يكديگر به پس‌كوچه‌ها كوچه تمام.نمي‌رسي بن‌بست به وقت
....نيست بن‌بست كوچه‌اي هيچ ابيانه
رشته به درباره‌ابيانه كتابي كه دبيربازنشسته ابيانه ، خوانساري.
براساس:دارد ، مي‌گويد چاپ دست در اكنون وهم درآورده تحرير
پيش سال هزار حدود4 در كه شده معلوم آمده ، به‌عمل تحقيقات
.است شده پا به ابيانه در آلونك‌هايي
قـباز.هـ سال 477 به آن ديرينه ابيانه‌كه جامع مسجد بزرگ محراب
به‌ثبت اسلامي دوره در را حيات‌ابيانه و بقاء حضور مي‌گردد ،
به مربوط آتشكده‌اي بقاياي بازمانده;اما ميان اين در.مي‌رساند
پيش سال از 1400 پيش به را ابيانه ديرينه قطع طور به ساسانيان دوره
.مي‌رساند
دردوره اما ;بوده‌اند زرتشت پيرودين صفويه دوره تا ابيانه مردم
.راپذيرفتند اسلام خود ميل به صفويه
همراه به خود با جالبي حكايت به‌ابيانه آبادي اين نامگذاري صورت
.دارد
روايت:مي‌گويد دارد ، زمينه اين خوبي‌در اطلاعات كه ناظري مرتضي.
حمله به‌ايران مسلمانان كه هنگامي يزدگردسوم ، زمان در كه است
و زن و سالخورده مردان و زنان مي‌كوشند ازجوان‌ها عده‌اي مي‌كنند ،
مناطق اين اينكه به نظر.ببرند كشور شمال به فارس استان از را بچه‌ها
در را پيرزن‌ها و پيرمردها بچه‌ها ، زنها ، بنابراين است ، كوهستاني
و زنها.مي‌كردند حركت كوه بالاي از جوانها و مي‌دادند حركت كوه حاشيه
آب كه مي‌پرسيدند مي‌كردند ، حركت كوه بالاي در كه جوانهايي از بچه‌ها
به‌ابيانه بعدها و به‌آبيانه محل اين احيانا كه.نه يا هست
.است شده ناميده
براساس كه هستند ويژگي‌هايي و باورها ، اعتقادات داراي ابيانه مردمان
.مي‌دانند ايراني ميراث‌هاي و سنت‌ها نگاهبان را خود قوم آنها
خالص‌ترين دارندكه‌نژادشان ادعا ابيانه اعتقادات‌مردم و باورها
.آريايي‌است نژاد
چون.هستيم خالص آريايي ما:مي‌گويد باره اين در ابيانه دخت پروين
.نمي‌كنيم ازدواج غريبه با
كسي‌نمي‌دادند به دختر پيش‌ابيانه‌اي‌ها قرن‌ها از:مي‌دهد ادامه او
كه سال‌است دهها البته و.مي‌گرفتند ابيانه‌زن از فقط پسرها و
مناسب را اولاد دو داشتن و مي‌دهند اهميت خانواده تنظيم به ابيانه‌اي‌ها
.مي‌دانند
:باره‌مي‌گويد اين در شيمي دانشجوي‌مهندسي ابيانه ، ظهيري مهرداد.
اهميت بسيار فرزندانشان تحصيلات ابيانه‌اي‌هابه كه آنجا از
در تحصيل براي تنها نه را آنها شده طور هر كه دارند سعي مي‌دهند ،
تحصيل براي بلكه بفرستند ، اطراف شهرهاي به دبيرستان و راهنمايي دوره
.نمي‌كنند كوتاهي تحصيلي عالي دوره‌هاي در فرزندانشان
عبارتي به.باسوادند سال زير 30 جوانان همه ابيانه در حاضر حال در
.هستند باسواد ابيانه‌اي‌ها درصد حدود 80
ومردمان كويرنشينان ديگر ابيانه‌اي‌ها ، مانند ويژگي‌هاي ديگر از
در و نادراست بسيار آنها ميان در اينكه‌طلاق ايران مركزي نواحي
نشده ديده آنها بين طلاق انگشت‌شمار مورد چند در جز گذشته سال پنجاه
.است
خود تربيت‌فرزند به بيشتر باشد ، داراي‌فرزند و شود بيوه زني هرگاه
.ازدواج‌كند ديگر بار كه شده ديده بسياركم و مي‌گمارد همت
امري موادمخدر به اعتياد و نشده هرگزگداديده ابيانه‌اي‌ها ميان در
.مي‌شود طرد جامعه از معتاد فرد و است منفور و زشت
يكديگردعواي با وقت هيچ مردم‌ابيانه:مي‌گويد اهالي از يكي
در مراجع‌قانوني به مشكلي بروز صورت در نمي‌كنندو كشدار و قهرآميز
حل حقوقي شكل به را دعوايشان و مي‌كنند مراجعه نطنز يا اصفهان
.چماق يا چوب طريق از نه ;مي‌كنند
زمين‌يا باغ ، وقت هيچ كه است ابيانه‌اي‌هااين اعتقادات ديگر از
.ابيانه‌نمي‌فروشند در را خود خانه
يكديگر براي را زمستان بلند همدلي‌شبهاي و مهرباني با ابيانه مردم
تنهايي كردن دور قصد به و كرده برپا اتاق ميان كرسي‌اي:مي‌كنند كوتاه
آمده گرد يكديگر دور زمستان ، برف و سوز پر شبهاي بلند قامت شكستن و
.مي‌خوانند كتاب و
است بوده مرسوم آنها ميان..و سعدي ، حافظ شاهنامه ، خواندن قديم‌ها ،
.است كرده تنگ خواندن بر را مجال تلويزيون حالا اما
زمستان‌به شبهاي بيشتر:آموزگارمي‌گويد ابيانه ، خانقاهي محمد
.مي‌خوانند زياد هم تاريخ امااهالي ;مي‌گذرد تلويزيون تماشاي
ساكن مردم اصلي فعاليتهاي جمله از كشاورزي و ابيانه‌دامداري اقتصاد
گردو ، آلو ، سيب ، باغهاي جمله از باغداري..و گندم كشتاست ابيانه
.مي‌گيرد صورت ابيانه در...و بادام
بهره كشاورزي براي آن آب از كه روان‌است ابيانه در كوچك رودخانه‌اي
.مي‌برند
فصل در هرساله:مي‌گويد ازاهالي يكي ابيانه اميري اما ، محمد
.هرزمي‌رود آن آب و شده عوض مسيررودخانه و مي‌آيد سيلاب بهار
.كرده‌است خراب را محصولات بسياري‌از سيلاب هم امسال
جهاد مسئولان به.مي‌خواهد سيل‌شكن رودخانه:مي‌گويد ادامه در او
مي‌گوييم ، فرمانداري به بگوييد نطنز فرمانداري به مي‌گويند مي‌گوييم ،
.كنيم كار چه نميدانيمبدهد انجام بايد جهاد مي‌گويند
هنگام و است غروب نزديك وقت‌كوتاه ، و است بسيار حرف البته
....بازگشت
همه:مي‌زند حرف جوانها رفتن ابيانه‌درباره پروين‌دخت لحظه اين در
اما براي‌تحصيل ، البتهرفتهاند شهرهاي‌اطراف به ابيانه جوانان
درست اينجا در اگرامكاناتي ترتيب ، اين با.اينجانمي‌مانند ديگر
.نمي‌آورد دوام و مي‌ماند خالي ديگر سال تا 10 ابيانه نشود ،
واز است شهر اما نيست ، رفتن‌فاصله‌اي و ماندن ميان كرد؟ بايد چه
.نيست گزيري و گريز آن دوري
در موزه‌مردم‌شناسي يك گشايش از دبيربازنشسته ابيانه ، خوانساري.
منحصر ابيانه فرهنگ:مي‌گويد و مي‌دهد خبر نزديك آينده‌اي در ابيانه
زيرا ;مي‌شود بيروني فرهنگ جذب دارد فرهنگ اين اما ;است فرد به
نمي‌كند ، آن ايجاب را جايي همچنين در زندگي امروز زمان مقتضيات
به دارد رسيده‌و انتها به است بوده اينجاحاكم بر قرن‌ها كه نظامي
اين با.نشده‌است آن جايگزين جديدي سويي‌نظام از.مي‌رسد پايان
دست از را خودشان هويت‌فرهنگي اما شده‌اند شهر بسياري‌جذب كه حال
.نداده‌اند
بعددوباره و اتومبيلي نور گه‌گاه.تاريك و است خلوت جاده...
خالي‌نخواهد هيچ‌گاه ابيانه كه مي‌كردم فكر خود با...تاريكي
...مي‌گذارد پا ابيانه به باسحر هميشه بهار چه ، بود ،
مجرد هاله
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام