شماره 1022 چهارم ، سال ژوئيه 1996 ، تير 1375 ، 21 يكشنبه 31
نظام يا خانواده دانش‌آموز ، تجديدند كدام
آموزشي؟
آخر قسمت - مي‌شوند تجديد دانش‌آموزان چرا
بر سال هر ماست‌و آموزشي نظام در واقعيت يك شدن اشاره‌تجديد
زمينه‌هاي و عوامل متاسفانه.افزوده‌مي‌شود تجديدي دانش‌آموزان تعداد
دانش‌آموز معمولاهمه و مي‌گيرد بررسي‌قرار مورد كمتر اين‌مشكل بروز
و آموزشي نظام خانواده ، چون مهم‌ديگري عوامل و مي‌دانند مقصر را
كه مقاله‌زير.نظرنمي‌گيرند در را اجتماعي - اقتصادي سايرنهادهاي
جامع ، ديدي با و باهم‌نگري يك در گذشت ، نظرتان از ديروز آن اول بخش
قرار بررسي مورد دانش‌آموزان تحصيلي افت در را فوق عوامل از هريك سهم
.داده‌است
يعني خود كار به بهانه‌ها ، و عذر به‌جاي بگيرد ياد بايد دانش‌آموز
كمك خود همكلاسيهاي و دوستان از است ، لازم اگر.دهد ادامه كتاب مطالعه
.بگيرد كمك همسايگان و آشنايان فاميل ، افراد از شد ، لازم اگر.بگيرد
زمان مدت و نمايد مطالعه را كتاب بار چند و چندين باشد ، لازم اگر
را مناسبي اقدام هر شد ، لازم اگر.كند صرف مسئله حل براي را بيشتري
گرفتن ياد براي را مناسب راهي بايد اودهد انجام گرفتن ياد براي
.داشت خواهد وجود مناسبي راه‌حل هميشه بگيرد ياد بايد اوكند پيدا
خواندن ، تراشيدن ياس نااميدي ، آيه و گذاشتن ، غصه دست روي دست
لحظاتي صرفا گرچه نيست ، و نبوده مناسب راه‌حل بهانه‌ها و عذر
.شد خواهد منجر بيشتر دلسردي‌هاي به مرور به اما است تسكين‌دهنده
نحو به مشكل با مشكل ، از فرار به‌جاي بگيرد ياد بايد دانش‌آموز
زماني مشكل.كند كسب جديدي توانايي است ، لازم اگر.شود مواجه مناسبي
.ندهيم انجام آن حل براي مناسبي اقدام كه است مشكل
نامناسب خانواده ، درون ناراحتيهاي به‌رغم بگيرد ياد بايد دانش‌آموز
نشدن نوشته خوب امتحاني ، سوالهاي بودن ناجور معلم ، تدريس بودن
شايد گرچه.دهد ادامه خود كار به پيگيرانه است موظف درسي ، كتابهاي
گوشه‌اي به را كتاب درسها ، نخواندن با مطمئنا ولي است مشكل كاري اين
.ماند خواهد باقي خود جاي بر همچنان مشكل كردن ، پرت
اقدامهايتان‌مناسب و شما راه‌حل داريدكه اطمينان گرامي دانش‌آموز
مناسبي كليد كليدشما ، حتما نشده باز اگرقفل‌مشكلات است؟ بوده
را جديدي تواناييهاي و امكانات مناسب ، كليد كردن پيدا براي.نيست
و قابليتها است كافي.شد خواهد باز مشكلات قفل حتما كنيد كسب
موفق حتما.شويد بهره‌مند آن از و كنيد كسب را لازم تواناييهاي
.مي‌ارزد كردنش امتحان به.شد خواهيد
نظر بهبخوانيد ديگر بار را سعادتيان زهره و ش-ليلا خانواده‌حرفهاي
را زيادي سهم مربيان و معلمان هم و دانش‌آموزان هم روزها اين مي‌رسد
از.قائلند تحصيلي نمرات كاهش در آن تاثر و خانواده اختلافات براي
و صميمي محيطگرم ، :معتقدند نيز مستعد موفق‌و دانش‌آموزان ديگر سوي
آنان خلاقيت و ارتقاي‌تحصيلي در اساسي عاملي اطمينان‌بخش‌خانواده
چنداني‌با تفاوت ما:همچنين‌مي‌افزايند دانش‌آموزان اين.بوده‌است
.مي‌بخشد ما به زيادي نيروي و قدرت خانوادهنداريم دانش‌آموزان ساير
و محبت مورد را ما بيشتر خانواده مي‌كنيم تلاش هرچه مي‌كنيم احساس
تلاش مي‌گيريم ، قرار محبت و حمايت مورد وقتي.مي‌دهد قرار خود حمايت
.مي‌كنيم بيشتري
روابط و جهات از بسياري از پژوهشگران ، خانواده‌ها از بسياري گفته به
و بودن فعال آزادمنشي ، شتابزدگي ، اغماض ، گرمي ، جهت از ;متفاوتند
فرزندان و مي‌كنند ابراز را خويش محبت خونگرم والدين اينها ، مانند
خانواده در.دهند بروز را خود احساسات تا مي‌كنند تشويق نيز را خويش
مادران.نمي‌كند جلب را والدين موافقت فرزندان اعمال از يك هيچ خشن ،
سلطه و تحكم با پدران و مي‌كنند دريغ خود فرزندان به محبت ابراز از
(1).مي‌كنند برخورد خود فرزندان با
و محيطامن خانواده:مي‌ورزند پژوهشگران‌تاكيد همين ادامه ، در
اگر.مي‌سازد رافراهم فرزندان نيازهاي كه‌عمده‌ترين است آرامش‌بخشي
از نظامها ساير سازد ، رابرآورده نيازها اين نباشد نظام‌قادر همين
با مي‌تواند خانواده.سختي‌برمي‌آيند به نيازها اين تامين عهده
.باشد نوميديها و ناكاميها برابر در مامني خود حمايت
جويا آنها از باره اين در رفته‌و والدين از برخي سراغ به
:نريماني‌مي‌گويد مهندس آقاي.مي‌شويم
احساس فرزندان باشد ، برقرار محبت و مادرتفاهم و پدر بين چقدر هر
.داشت خواهند ارزشمندي شخصيت و مي‌خوانند درس بهتر و داشته خوبي
است؟ برقرار تفاهم‌آميز اين‌جو حد چه تا شما خانواده در
مناسبي توانسته‌ام‌فضاي حال به تا نمي‌توانم‌بگويم بخواهيد را راستش
دارم مشكل كارم محيط در من وقتي.ببينم وتدارك تهيه فرزندانم براي
و همسر با متانت و آرامش با خانواده ، محيط در مي‌توانم چگونه
.كنم برخورد فرزندانم
باآنها متانت و آرامش با كه‌نتوانيد آمده پيش موقعيتهايي
كنيد؟ برخورد
.نزاعي‌بوده‌ام آغازگر جزئي سرمسائل شده‌ام متوجه گاه بله ،
مي‌شود باعث امر وهمين مي‌كند درك مرا كاري همسرم‌موقعيت خوشبختانه
.نكنيم پيدا مشكل‌چنداني
لباسهاي كه‌با حالي در ساله ، نقاش‌ساختمان 40 اسماعيلي علي آقاي
به پاسخ در بود ، داشته نگه دست در را كارش وسايل و نردبان رنگي ،
:گفت ما سوال
كه وقتي.است خوب هم خانواده‌ام باشد ، وضع خوب كار وضع كه زماني
.تلخ‌مي‌شود اوقاتم باشم بيكار
تلاش و كار روز يك خستگي از حاكي كه باچهره‌اي آبادي شهاب س خانم
ميوه و كاهو مقداري ديگر دست در و تخم‌مرغ شانه دست يك با دارد ،
سكويي روي بر را وسايلش استراحت ، اندكي براي مي‌كند سعي است ، برداشته
:گفت چنين ما پاسخ در وي.دهد قرار
تجديد تا فرزندمان 2 ولي مي‌كشيم زحمت و مي‌كنيم كار دو هر همسرم و من
.است آورده
چيست؟ در علت شما نظر به
در مدت‌زيادي دو هر همسرم هم و هم‌من كه همين مثلا.چيزها خيلي
پول فرزندانمان تفريح و گردش براي نمي‌توانيم ازاينكهنيستيم خانه
رد جواب مدرسه دعوتنامه به مجبوريم اينكه از.بگذاريم كنار زيادي
بگيريم مرخصي اداره از زحمت هزار با هم اگركنيم عذرخواهي و داده
كه بشنويم را معلمان حرفهاي و زده مدرسه به سري هولكي هول مجبوريم
فكر خب نيست مهم برايتان اگر.نمي‌رسيد بچه‌تان درسي وضعيت به چرا
.بكنيد ديگري
بيمار آنكه‌آخرين از پس ساله منشي‌مطب ، 38 مهرابيان رفعت خانم
:گفت سوالات‌ما به پاسخ در كرد ، دكترهدايت اتاق به را
.دكتر منشي ظهرها از بعد و هستم بخش منشي بيمارستان يك در صبحها من
.كرده‌ام پيدا اختلاف همسرم با است مدتي.مي‌روم منزل به شب ساعت 78
و من مدرسه ، ;مي‌رود بالا اختلافاتمان ميزان هرچقدر شدم متوجه اخيرا
يا من كار محل به هفته وسط در گاه.مي‌كند احضار بيشتر را همسرم
تحصيلي وضعيت شدن مشخص براي مي‌كنند درخواست و مي‌زنند زنگ همسرم
مراجعه با.شد تجديد دخترم دوم ثلث در.كنيم مراجعه مدرسه به دخترم
كمتر ما اختلافات از دخترم كنم سعي بايد شدم متوجه مدرسه مشاور به
ماه اواخر در ما اختلافات غالب كه شدم متوجه بعدها.كند پيدا اطلاع
مي‌دانند باشند كارمند كه كساني خب.مي‌شود بيشتر بعد به و 22 يعني 20
.مي‌گويم چه من
دردرون مشكلات و تنش‌ها از محيطي‌عاري ساختن فراهم است بديهي
نيز خانواده كه كرد فراموش نبايد اما.است والدين عهده به خانواده
عميق و وسيع ارتباطي جامعه نهادهاي ساير با و نمي‌برد بسر خلاء در
مي‌سازد متاثر را خانواده جامعه ، نهادهاي در تغييري و تاثير هر.دارد
به.مي‌گذارد تاثير تحصيلي نمرات كسب و دانش‌آموز استعدادهاي بر و
دندان ماه يك اين حداقل بگوييد ليلا خانواده به:سعادتيان زهره گفته
مي‌رسد نظر به.بياورد خوبي نمره ليلا مي‌دهم قول من.بگذارند جگر روي
را قابليتهايي و تواناييها دانش‌آموز تلاشهاي همپاي بايد نيز خانواده
اينكه.است غيرموثر گاهي و موثر خانواده دلسوزي‌هاي گاه.كند كسب
تا سازد برقرار تنش از عاري و صميمي فضايي است قادر خانواده چگونه
.دارد بستگي والدين به بپردازند ، تحصيل و تلاش به آن پرتو در فرزندان
تهيه را مناسبي كليد مشكلات كردن‌قفل باز براي بايد نيز آنها
اين گاهاست مناسب تواناييهاي و امكانات كليد اين.نمايند
آن از و شناخت را آنها بايد فقط است ، دسترس در امكانات و تواناييها
.كرد تلاش آن كسب براي بايد گاه.شد بهره‌مند
نظيرپوشاك ، اوليه امكانات تهيه وظيفه‌ما:معتقدند والدين از برخي
خود وظايف به به‌خوبي كه هستند معلمان اين.كتاباست و دفتر غذا ،
.نمي‌پردازند
معلمان‌چنين نقش درباره كارمندبازنشسته مهربان سعيد آقاي
:مي‌گويد
جديد روشهاي.كاري‌برمي‌آيد چه من دست از ندهد ، درس خوب معلم اگر
از كه من.مي‌داند ياد ديگري ماجور زمان.است كرده فرق آموزش
دارم ديپلم خودم آنكه با.نمي‌آورم سردر هيچ تدريس‌امروزي روشهاي
.نمي‌شوم متوجه را راهنمايي حتي و دبيرستاني دوره كتابهاي اصلا اما
تحصيلي افت كاهش باعث روشها ، مناسبترين با كه است معلم وظيفه اين
.شود
ترم‌مي‌روند يك.دارند دانشگاهي پيش آمده ، جديد مي‌گويندنظام الان
سر جديد آموزشي نظام از همسرم و من.جديد ترم و جديد درسهاي بعد
نيز آنها توضيحات مي‌كنيم ، سوال هم فرزندانمان از وقتي.درنمي‌آوريم
.است طوري چه جديد آموزشي نظام كه ندارند اطلاعي دقيقا و است ناقص
دقيقا آموزشي نظام هنوز كه است اين بر تصور آموزشي‌گاه نظام
يك يا و تحصيلي سال يك پايان در دانش‌آموز شخص از انتظاري چه نمي‌داند
كه ندارند باور مدارس و دبيرستانها از برخي مربيان هنوزدارد ترم
بلندگوي برسد ، حداقل به صداها و سر ميزان امتحان ، جلسه در بايد
براي.باشد دغدغه بدون فضايي امتحان جلسه فضاي باشد ، سالم مدرسه
برنامه‌ريزي و مناسب صندلي كافي ، هواي مناسب ، نور امتحان جلسه
گفته‌هاي به.دارد دانش‌آموزان تحصيلي نمرات بر مطلوبي تاثير شايسته ،
سوم سال اسكندري شميم و هنرستان سوم سال دانش‌آموز احساني مجيد آقاي
.بياندازيد نگاهي نيم دبيرستان
به چرا قرارنمي‌گيرد ، دانش‌آموزان اختيار در مناسب اطلاعات چرا
و مي‌آيد بيشتري سوالات كتاب يافصل و بخش كدام از نمي‌شود گفته آنها
از كه است سوالاتي مي‌دهد ، اختصاص خود به اين‌بخشها را بيشتري نمره
.مي‌پرسم راهنمايي دبير ساداتي سعيد آقاي
به آخر درروزهاي نمره بارم ميزان و معلمين‌بودجه‌بندي اصطلاح در
.مي‌كند بودجه‌بندي اين تهيه اقدام‌به دير خيلي اداره. مي‌رسد ما دست
مجبورند نيز دانش‌آموزان.دارد فايده چه مي‌كنيم‌ولي اعتراض سال هر
چه روي بدانند آنكه بدون بخوانند را كتاب انتهاي تا ابتدا از
.ندارند اولويت بخشهايي چه و كنند سرمايه‌گذاري بيشتر بخشهايي
نظام ازمجموعه عنصر نخستين و مستقيم‌ترين معلمان مي‌رسد نظر به
وي اولياي و دانش‌آموز با ارتباط در مداوم طور به كه هستند آموزشي
در كنيد ، مراجعه نوشته همين در بخش‌دانش‌آموز به اگر.دارند قرار
مسئوليتهاي درسي ، مطالب و درس دادن ياد از قبل معلم كه يافت خواهيد
و است معلم عهده به تواناييها و قابليتها عمده بخش.دارد بيشتري
هنر دهد ، آموزش را مشكلات با رويارويي هنر دانش‌آموز به بايد كه اوست
.دهد ياد را غيره و زندگي و درسي برنامه‌ريزي هنر كردن ، مطالعه صحيح
اين در پرورش و آموزش منطقه 17 دبيرراهنمايي س زهره خانم از وقتي
ماه‌تحصيلي براي 9 درسي مطالب ميزان:گفت جواب در سوال‌كرديم ، باره
باقي معلم براي زيادي فرصت است ، ضعيف دانش‌آموزان پايهاست زياد
و كميت.دهد ياد را كتاب مطالب سرعت است‌به مجبور او و نمي‌ماند
.است كيفيت از مهمتر اتمام‌كتاب
صورت به آموزشي نظام و مدرسه اجتماعي‌خانواده ، و اقتصادي نهادهاي
قرار ومناسبات روابط از مجموعه‌اي درون بلكه نمي‌كنند مجزافعاليت
نظام و مدرسه خانواده ، بر مناسبات‌هم و روابط اين از هريكدارند
.مي‌پذيرند اثر هم و كرده تاثير آموزشي
و آموزش وجامعه‌شناسي تربيت و تعليم پژوهشگران از برخي گفته به
زواياي و لايه‌ها عميق‌ترين در واجتماعي اقتصادي مشكلات پرورش ،
در ترتيب اين به و گذاشته تاثير آموزشي نظام مدرسه‌و خانواده ،
نظرات طرح به نيازي شايد.مي‌شوند منعكس دانش‌آموزان تحصيلي نمرات
صحبتهاي ادامه در (ساختمان نقاش) اسماعيلي آقاي.نباشد متخصصين اين
:مي‌كند مطرح ساده زباني با را نظرها همين خود قبلي
و شد تجديد چندين‌بار.دهد ادامه خودش تحصيل به نتوانست اولم فرزند
كار هنوز موقع آن.ببرم كار سر به خودم با كه شدم مجبور نهايتا
كار وقتها بعضي و بودم بيكار موقعها خيلي.نداشتم حسابي و درست
فرزندم دومين.كنم كارگري و بروم شهرستان به شدم مجبور.مي‌كردم
.ندارد تعريفي سومي ولي است خوب درسش نسبتا
و جلوآورده را دستش حرفهايش ، اثبات براي اسماعيلي آقاي
:مي‌گويد
بوده ، زبر دستم هروقت.است صاف پوستش كنيد نگاه دستهايم كف به
هم بچه‌ها درس مي‌اندازم ، راه صدا و خانه‌سر در كمتر است ، بهتر اخلاقم
.است خوبتر
معاصر ، برجسته‌ترين‌روان‌شناسان از تن دو پارك و هترينگتون گفته به
رويدادهاي و محيط از آنهاكاركرديندارند انزوا در خانواده‌ها
تاثير خود پيرامون تاريخي و اجتماعي فيزيكي ، فرهنگي ، بزرگتر
باشد ، تنش‌زا يا كننده حمايت اجتماعي جو كه ميزاني به.مي‌پذيرند
(2).دهد تغيير را خانوادگي روابط مي‌تواند
و عهده‌مسئولان به تنش‌زا يا حمايت‌كننده اجتماعي جو اين تامين
يا و سياستگذاري هرگونه.است سياسي و اجتماعي اقتصادي ، كارشناسان
جامعه بر نامطلوبي يا و مطلوب مي‌تواندتاثيرات سياستها اجراي
.بگذارد
آن كه‌در نيست برگه يك صرفا دانش‌آموز ، تحصيلي كارنامه
كارنامه خانواده ، برگه ، كارنامه اين بلكه است شده ثبت نمره تعدادي
.است جامعه سياسي و اجتماعي اقتصادي ، كارنامه‌نظام و آموزشي نظام
ملاك دانش‌آموز تحصيلي كارنامه تربيت و تعليم متخصصين از برخي گفته به
اجتماعي و اقتصادي نظام كارامدي از دقيق ارزيابيهاي براي را معتبري
بازتابي (كارنامه) چه ، .مي‌سازد فراهم خانواده و آموزشي نظام جامعه ،
قالب در را حكومت و آموزشي نظام خانواده ، دانش‌آموز ، اقدامات از
ساير و دانش‌آموز فعاليتهاي ماحصل نمره اين.مي‌دهد نشان نمره
درون بلكه ، نمي‌كند تحصيل و زندگي خلاء در دانش‌آموز.است جامعه نهادهاي
با روابط.قراردارد مناسبات و روابط از تنيده‌اي هم در مجموعه
از هريك.اجتماع و جامعه با مدرسه ، روابط و معلم با روابط خانواده ،
در.مي‌نمايند ايفا دانش‌آموز بالندگي و رشد در سهمي‌را روابط ، اين
خوبي به -نظام‌آموزشي خانواده ، -نهادها اين از هريك كه جامعه‌اي
مي‌كوشند وظايف اين تحقق در هماهنگ صورت به و شناخته را خود وظايف
اكثريت براي را بيشتري خلاقيت امكان و شده شكوفاتر استعدادها قطعا
از نگراني جامعه‌اي چنين در.مي‌نمايند فراهم دانش‌آموزان و جامعه احاد
بشري عالي ظرفيتهاي و خلاقيتها استعدادها ، تمامي نتوانند كه است اين
نظام خانواده اعضاي از هريك كه جامعه‌اي در عكس به و سازند شكوفا را
قادر يا و شده جدي نارساييهاي دچار اجتماعي و اقتصادي نظام و آموزشي
بپردازند ، شكستهاي خويش اصلي وظايف تحقق به هماهنگ صورت به نباشند
.بود خواهد فزاينده تحصيلي وافت‌هاي تحصيلي
در تحصيلي ، شكستهاي و مشاهده‌افت‌ها با آموزشي نظامهاي از برخي گاه
از برخي و مي‌كوشند جامعه نهادهاي از هريك نارساييهادر سهم تعيين
مسئله صورت كردن پاك و مسئله كردن پنهان به آموزشي سيستم‌هاي
هم و كرده پاك را مسئله صورت هم ديگر سيستم‌هاي از برخي.مي‌پردازند
دانش‌آموز.مي‌كنند واقعيتها اين از صحبت كه مي‌گيرند خرده كساني بر
گريخته و جسته را علت اگر تازه و چيست او تجديدي علت نمي‌داند دقيقا
دهد انجام اقدامي چه كاستيها ، و نارساييها رفع براي نمي‌داند دريابد ،
.نباشد اين‌تنبيه شاهد بار ديگر تا
و خانواده ، دانش‌آموز ، -امتحانات آغاز -مرداد پانزدهم تا شما نظر به
فراهم را قابليتهايي و تواناييها چه‌امكانات ، بايد آموزشي نظام
چيست؟ آنها وظايف باشيم؟ كمتري تحصيلي شكستهاي شاهد تا كنند
:پانوشتها
اول ، ج رضوي ، مسعود ترجمه كرانباخ ، .جي.لي تربيتي ، روانشناسي -1
از كودك روانشناسي -صفحه20189 دوم ، 1351 ، چاپ دهخدا ، انتشارات
مترجمان ، ترجمه پارك ، دي ، راس ، هترينگتون ، ميويس اي ، معاصر ، ديدگاه
.صفحه 100 فرهنگي 1372 ، معاونت رضوي ، قدس آستان انتشارات دوم ، ج
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام