شماره 1025 چهارم سال جولاي 1996 ، مرداد 1375 ، 24 چهارشنبه 3
آسيبپذيرند؟ بيشتر كساني چه
دژكام محمود با گفتگو در جامعه رواني بهداشت
وارد مغزكودك در كردنيها حفظ سري يك شده باعث دروس بودن سنگين
مي‌شود استرس منبع خود اين و نخورد دردش به هم‌زياد بعدها كه شود
خود بدون‌آنكه دارند ، محبت انتظار بچه‌هاي‌خود از مادرها از خيلي
مي‌شود استرس براي منبعي اين كنندو محبت آنها به
اشاره
جامعه در رواني بهداشت پيش از بيش روز هر رواني ، - اجتماعي فشارهاي
دژكام محمود دكتر با گفت‌وگويي در را مسئله اين.مي‌كند تهديد را شهري
نخست بخش در.گذاشته‌ايم ميان در بهشتي شهيد دانشگاه روانشناسي استاد
مورد رواني فشارهاي نشانه‌هاي و علائم گذشت نظرتان از ديروز كه گفت‌وگو
آسيب معرض در افراد ويژگيهاي به ادامه در امروز گرفت ، قرار بررسي
.مي‌خوانيم هم با است شده پرداخته
به اينوجوددارند جامعه در نخواهيم چه بخواهيم چه استرسورهارا
بيشتر كساني چه ديد بايد لذا است جهان در جوامع همه مسئله اصطلاح
و بدهيم تشخيص را آسيبپذير گروههاي اين حتما بايد ما و پذيرند آسيب
در.كنيم پيشگيري را بشوندآن استرس‌زا عوامل وارد آنها اينكه از قبل
زندگي حلقه در كه آسيبپذيرافرادي‌هستند گروههاي گفت مي‌توان واقع
دلايلي به فردي يا مي‌گيرد فردي‌طلاق وقتي مثلا.شده‌اند دچارنقصي
آن‌فرد جاي نمي‌تواند كسي يعني آسيبپذيراست گروه جزو مي‌شود ، بيوه
كمبود اين گونه‌اي‌آثار به بايد ما بنابراين.بگيرد را شده مفقود
زياد خيلي ما جامعه در كه آنچهكنيم پر دارد وجود كه روشهايي با را
شهرها به روستاها از كه است مهاجرتهايي كرد تاكيد آن روي مي‌توان
به فرهنگي از فرضا يا ديگر محل به محلي از مهاجر شخص.مي‌گيرد صورت
مي‌شود فرهنگي دچارشوك معمولا شهري ، به ازروستايي يا ديگر فرهنگ
در شخص كه است صورت به‌اين مي‌شوند فرهنگي شوك افرادي‌كه‌دچار و
اين‌صورت در و باشد داشته فرهنگ‌تعلق دو به است مجبور يك‌زمان
و آداب با فرد مثلا.مي‌آيد بوجود اجتماعي و فرهنگي تعارضات اولين
كنار را قبلي رفتارهاي اجبارا كه مي‌شود روبرو جديد ارزشهايي و رسوم
اتفاق ملي سطح در معمولا بگذارم فرهنگي شوك را آن اسم اگر.مي‌گذارد
آثار از يكي.است روبرو اقتصادي كسادي با جامعه زمانيكه مثل مي‌افتد ،
مورد دولتها به نسبت را ملي اعتماد كه است اين اقتصادي كسادي مخرب
اندازه‌اي به بي‌اعتمادي اين دامنه وقتي علي‌الخصوص.مي‌دهد قرار تهديد
از بعضي در كه مسائلي از يكي.كند روبرو بحران با را جامعه كه باشد
در.هست بحران نوع بدترين اين و است اعتماد بحرانهاي هست ، جوامع
و هست اجتماعي و اقتصادي سياسي ، بحران بناي زير اعتماد بحران واقع
و يكديگر به نسبت افراد تك تك اعتماد كه مي‌شود باعث آن شدن فراگير
قيمت به ملي پيوستگي و اتحاد و شود سست جامعه به نسبت آنها مجموعه
عوامل دخالت با كه است شديد زماني آن و بيفتد خطر به فردي امنيت كسب
نزول آن اوج كه مي‌دانيد و بگيرد قرار جدي‌تري خطر در فردي امنيت كسب
نهايتا و جمعي معيارهاي شدن گرفته ناديده و فرد اخلاقي معيارهاي
مختلف باج‌گيريهاي بصورت و آشكار بصورت حتي ديگران حقوق به تجاوز
كه ديگران وجود انگاشتن ناديده گروهي ، تجاوزگري حس داشتن.است
اصطلاح به وسيله‌اي هر به توسل بالاخره و مي‌شوند تلقي جدي خطر به‌عنوان
و است ابتدايي و بدوي بصورت مواقع بيشتر كه امنيت كننده تامين
.است خويش تحويل تاريخ ابزارهاي پايين‌ترين به انسان رجعت نشانگر
است ، استرس به‌وجودآورنده تغييري هر گفت‌كه مي‌توان آيا دكتر ، آقاي
هستيم؟ استرس شاهد مهاجرتها در آيا مثال براي
اين خواه.مهاجران‌هستيم در فرهنگي يك‌شوك شاهد مهاجرت هنگام در
جامعه به جامعه‌روستايي يك از يا ديگر كشوري ازكشوري‌به مهاجرت
مهاجر فرد.دارد خود با را مشكل اين فعلا ما جامعهباشد شهري
صحنه آن تماشاگر دور از روزي كه مي‌شود مواجه جديد محيط با معمولا
است تماشاچي يك نكرده مهاجرت زمانيكه تا روستا در شخص اين.است بوده
بين و بگيرد قرار آن با نزديك تعامل در بايد مهاجرت‌كرد وقتي ولي
انتخاب را يكي ناآشنا و مخالف جديد ، رفتارهاي و آشنا قديمي رفتارهاي
در و استرس منبع فرد درون در مي‌تواند حالت اين از حاصل تعارض.كند
سالها كه شخصي مثلا.باشد زشت اجتماعي رفتارهاي تظاهرات بصورت بيرون
شهري زندگي در نشده طي ديگران با خاص نظم و مقايسه در او شخصي زندگي
تجسم و قضاوت مورد ديگران با را خود ترتيبي و فضايي رابطه نمي‌تواند
گم محيط با را خود رابطه ندانسته و ناخواسته بنابراين.دهد قرار
.بزند برهم را شهري ترافيك يك مثلا اجتماعي نظم دارد واحتمال مي‌كند
مي‌كند اشغال كه فضايي با را رابطه‌اش نگرفته ياد آدمي چنين كه چرا
سطوح در نظم آن شدن تجربي نيازمند نظم شدن دروني واقع در.كند پيدا
البته.استرس‌زاست خود نظم اين با ناگهاني شدن روبرو و است رشد مختلف
چونكه برد خواهند رنج استرس آثار از كمتر موارد گونه اين در كودكان
و نگرفته‌اند ياد قبلي زندگي با رابطه در را طولاني مهارتهاي گذشته در
كه شخصي كلي طور به اما.مي‌دهند نشان سازگاري جديد زندگي به سريع‌تر
كه مي‌كند تجربه را هيجانات مختلف انواع مي‌شود فرهنگي شوك اين دچار
سطوح در كدام هر كه است كناره‌گيري و افسردگي اضطراب ، آن شايع‌ترين
را اقتصادي و اجتماعي خانوادگي ، فردي ، آثار شدت نظر از مختلف
.باشد داشته بدنبال مي‌تواند
هم‌دارد؟ مثبت نقش استرس آيا
كه‌بعضي‌ها شويم قايل اضطراب و بين‌استرس تمايزي بتوانيم ما اگر
در اضطراب كه براحتي‌بگوييم مي‌توانيم هم‌مي‌گيرند ، معادل را آنها
بسيار انگيزه‌اي كه است اين هم دليلش و باشد مثبت مي‌تواند پايين حد
نظريه‌پردازان از برخي به‌قول.است انسان بردن پيش براي قوي
از اينكه براي انسان.است شدن و بودن بين فاصله اضطراب روانشناسي ،
كه شخصي ولي.دارد احتياج اضطراب اين به برسد شدن به و شود رها بودن
و است راضي خود بودن از كه است شخصي واقع در است اضطراب اين فاقد
هر از انسان هر تحول لازمه اينكه.بود نخواهد شدن دنبال به هيچوقت
بودن از انسان كه است انگيزه‌اي يك اخلاقي و معنوي اجتماعي ، فردي ، بعد
نقش اين مي‌تواند پايين حد در اضطراب كه شده گفته و رود جلو شدن به
همين ولي ببرد جلو را او كه باشد محركي عامل شخص براي كند ايفا را
شخص يعني مي‌شود تبديل مخرب عامل يك به و شده بيشتر كمي مفيد اضطراب
خود رفتارهاي هدايت براي سوخت يك جاي به اضطراب از اينكه جاي به
.كند مصرف اضطراب كنترل براي را ديگر رفتارهاي بايد كند استفاده
استرس‌كه با رابطه در اما مي‌كند پيدا مخربي نقش اضطراب كه اينجاست
سيستم و مي‌شود سيستم شكل تغييرات باشدباعث استرس مي‌تواند حاصل‌اضطراب
در استرس بنابراين.مي‌كند تبديل نابهنجار شكل به بهنجار شكل از را
.است منفي مقداري هر به و شكل هر
باشد؟ آسيبزا باشدكه بايد حدي چه در استرس
خيلي حالا همين.مي‌افتند هم اتفاق و دارند وجود بيرون رويدادها
شما و من براي ولي مي‌دهد روي زمين كره و كشور شهر ، در اتفاقات
به بايد رويداد آن كه است اين اصل اولين چونكه چرا ، نيستند استرس‌زا
او در نباشد شخص با خصوصي ارتباط رويدادي‌در اگر.شود مربوط ما
مطالعه روي از را استرسها نمي‌توانيم حتي ما.نمي‌كند استرس ايجاد
مشاهده تجربه روي از مواقع بيشتر در نمي‌توانيم ما كنيم ، تجربه كتاب
استرس تجربه‌كننده بايد شخص يعني.بيايد ما سر به بايد استرس.كنيم
.باشد
كرد؟ بايد چه استرس‌زا وعوامل استرس با مقابله براي
حسبسخت‌رويي بر افراد شدن نحوه‌روبرو و افراد سخت‌رويي روي ما
به سخت‌رويي نظر از كه افرادي شديم ومتوجه داديم انجام تحقيقي
عوامل تاثيرات بود ، كمتر آنها روي استرس تاثيرات بودند قوي‌تر اصطلاح
روي كنترل احساس كسانيكه اينكه اول.بود كمتر آنها روي استرس‌زا
در.بود كمتر آنها روي رويدادها استراس‌زايي اثرات داشتند رويدادها
مي‌دهد انجام كاري شخص وقتي يعني.بود مهم تعهد حس داشتن آن كنار
به ما يعني باشد تحميلي رويدادي هر اگر.كند حس متعهد را خود چقدر
ما بنابراين است زياد آن استرس‌زايي خاصيت نباشيم متعهد شدنش روبرو
متعهد وقتي و متعهديم كه وقتي برويم پياده را طولاني راه حاضريم
مهمتر و برويم اتومبيل با حتي را كوتاهي فاصله نيستيم حاضر نيستيم
رويدادهاي با كه افرادي كه است حالتي.است چالش عامل سوم عامل آن از
.مي‌كنند حساب چالش يك را شدن روبرو اين مي‌شوند روبرو ناگوار يا سخت
شما حتي.مي‌گيرند قرار چالش حالت در خود وجود اثبات براي اينكه مثل
را استرس‌زايي عامل اينكه براي دارند مذهبي اعتقاد كسانيكه مي‌بينيد
آزمايش مي‌گويند مثلا.مي‌شوند مواجه آن با اعتقاد روي از كنند كم
به‌عنوان.مي‌پذيرند مي‌افتد اتفاق كه چيزي عنوان به را آن يعني.خداست
.مي‌كند عمل درست دقيقا دارد اعتقاد هركس.مي‌كنند تلقي آزمايش يك
با آنها وقتيكه ديده‌اند و داده‌اند انجام خوب مديران روي تحقيقي
مي‌شوند روبرو بود زيرنظرشان كه سازمانهايي شرايطبحراني
بالادارند حد در (چالش.تعهد.كنترل)را فوق صفت سه كه كسانيكه
را كه‌خودش شخصي تا شوند خارج اين‌بحرانها از مي‌توانند به‌راحتي
را مهارتها مي‌شود ، دچاراسترس مي‌كندو گم را كه‌خودش كسي.مي‌كند گم
در.حداقل‌مي‌رسد به محيط با ميزان‌سازگاري نتيجه در مي‌دهد ازدست
نه بنابراين.است كرده سلاح خلع را خود مي‌شودكه آدمي مثل واقع
و مي‌كند هم مضاعف آنرا مي‌كندبلكه تشديد را خاصيت‌استرس‌زايي تنها
ديگر ديدگاه از.مي‌شود اضطراب و افسردگي و گوشه‌گيري حالتهاي دچار
از مي‌توانم من كه مي‌فهميم كجا از مي‌شويم مواجه رويدادي با ما وقتي
به كنيد فرض.كنم آزمايش را خود بايد اولرويدادبربيايم اين پس
مخارج حدود وقتي.شكسته و افتاده تلفن مي‌بينيد و مي‌كنيد مراجعه خانه
در دارد ، مخارج تومان هزار پنج مثلا كه مي‌كنيد ارزيابي را اتفاق اين
مثبت ، ارزش شما تواناييهاي با مقايسه در تومان هزار پنج آن واقع
.مي‌كند پيدا منفي نيمه يا منفي
همين است ، حياتي شما براي تومان هزار پنج كه باشيد كسي شما اگر
استرس‌زايي خاصيت بنابراين بود خواهد استرس‌زا شما براي تلفن شكستن
به رويدادها والا مي‌شود معين ما دروني منابع با رابطه در بيروني
.ندارند معنايي تنهايي
ثبات‌تر با و محكم‌تر -قوي‌تر -مثبت‌تر خودمان از ما برداشت اندازه هر
.بود خواهد منطقي‌تر دروني استرس‌هاي با ما رويارويي ميزان باشد
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام