شماره 1028 ، چهارم سال ، جولاي 1996 مرداد 1375 ، 28 يكشنبه 7
شهر مجلل ، روستاي دهه 60 تهران سيماي
فلاحتي
كافي نيمه اندازه به حتي بوستان ، و سبز فضاي از دهه 60 ، در تهران
.بود بي‌بهره نيز
درنقاط:چنين‌بود تهران هواي مشخصه پاياني‌دهه 60 ، درسالهاي
هواي شمال‌شهر ، در و هوا به آلوده گازئيل و دود شهر ، مركزي و جنوبي
.گازوئيل دود به آلوده
كه اجتماعي‌درشهرهايي نابسامانيهاي دشواري‌هاو:دانشگاه استاد يك
كه دارد نامطلوبي از 6درصداست‌پيامدهاي بيش رشدساليانه‌آنها
.است برنامه‌ريزي در اختلال آنها مهمترين
معرض در و روزافزون باجمعيتي مجلل ، روستايي ابر يا شهر !تهران
جهان شهرهاي ازكلان يكي و ايران شهر بزرگترين امروز تهرانانفجار
تمام از مهاجرت‌بي‌رويه.مي‌شود محسوب بزرگ‌دنيا شهر زمره 20 در و
را آن كه بود كرده معضلاتي دچار را تهران منطقه ، اين به كشور نقاط
و ساخته دور -!پايتخت به رسد چه -شهر يك حتي مشخصه‌هاي ازبرخورداري
.بود كرده تبديل مجلل كمابيش روستايي ابر به
مهاجرتهاي كه شد آشكار دست‌كم يا آغاز زماني تهران بيشترمعضلات
حادتر روز هر مساله اين و گرفت صورت شدن متعدد به‌دليل آن ، به بي‌رويه
حتي تهران معضلات به‌موقع ، برخي و موثر اقدام عدم با كه گونه‌اي به ;شد
تكامل و رشد كه بود مهاجرتها اين پي در.است شده نيزنهادينه اكنون
در ناخواسته و داد ازدست را خود طبيعي سير تهران شهر گسترش حتي و
.نمي‌گنجيد نيز تصورها در حتي اكنون آن از رهايي كه افتاد مسيري
خود در ساكن جمعيت با متناسب دهه 60 ، امكانات سالهاي در تهران
كاملا هوايي در.شد منفي پيامدهاي بروز موجب مساله همين و رانداشت
و فرهنگي آموزشي ، فضاهاي.بود محسوس نقل و حمل وسايل كمبود آلوده ،
داده تشخيص سكونت غيرقابل تهران...و رانداشت مردم تكافوي تفريحي
.شد
آهنگين ، نه‌چندان و شتابان تهران‌همچنان به مهاجرت روند حال ، اين با
از بسياري و رسيد مرگ‌خود مرز به اوضاع اين در تهران.ادامه‌يافت
قنات هزار ييلاق به كه تهراني.شستند دست درميان‌مدت آن حيات ادامه
مبدل آلوده منطقه‌اي به سالهاي 1360 در داشت ، شهرت تنومندش بيدهاي با
زيباي و خوش‌آبوهوا سالم ، شهرهاي از يكي مي‌توانست كه شهري.بود شده
شده تبديل مجلل روستايي ابر به آغازدهه 70 از پيش تا باشد ، دنيا
.بود
و ييلاقي مناطق از روزگاري كه تهران‌تهران روستاي ابر
و بي‌دروپيكر شهري به مدت‌كوتاهي در مي‌رفت ، به‌شمار خوش‌آبوهوا
متراكم سرزميني هيات به عملا مدت ، تهران اين در.شد بي‌هويت‌تبديل
كاستي‌هاي و معضلات طبعا و درآمد گوناگون فرهنگي و قومي ويژگيهاي با
.ديد به‌چشم را بسياري
و مركزمطالعات ارشد كارشناس-مرادي.سرعت تمام با حركت
جمعيت و مساحت ازنظر تهران:مي‌گويد تهران برنامه‌ريزي‌شهرداري
گسترش روند تاكنون سال 1330 از فقط.است يافته گسترش چشم‌گيري به‌طرز
.است بوده برابر اروپا 80 شهرهاي به نسبت تهران فيزيكي
از 160 تهران جمعيت تا 1373 طي‌سالهاي 1270 موجود ، آمارهاي براساس
كيلومتر از 4/23 آن مساحت و يافت افزايش نفر ميليون به 7/6 نفر هزار
.رسيد كيلومترمربع به 700 مربع
آمده بررسي‌هاي‌به‌عمل نتايج.نبود بي‌دليل تهران به مهاجرت بي‌شك
مي‌دهد نشان دراين‌باره تهران شهرداري برنامه‌ريزي و مطالعات مركز توسط
آن ، اطراف مناطق و تهران در جمعيت سريع رشد و تمركز دليل عمده‌ترين
در عمومي خدمات اشتغال ، امكانات صنايع ، از قابل‌توجهي بخش واقع‌شدن
.است تهران شهر در تفريحي بهداشتي ، آموزشي ، خدمات سرانجام و ملي سطح
و تمركز اين اصلي عامل تهران در كشور سياسي و اداري يافتن مركزيت
.مي‌آيد به‌شمار امكانات و ثروت تراكم
را تهران در خدمات و توليدات از عمده‌اي بخش براين ، تمركز علاوه
.دانست منطقه اين به مهاجرت و جمعيت رشد عمده علل ديگر از مي‌توان
درسال 1345 تهران ، جامع طرح اطلاعات اينجاست‌بنابر همه‌چيز
سال 1371 در.است شده ايجاد شهر اين در ملي ناخالص توليد يك‌سوم حدود
افزوده ارزش درصد معدن ، 34 بخش افزوده ارزش از درصد حدود 6
و 39 غيرصنعتي خدمات افزوده ارزش درصد صنعتي ، 33 بزرگ كارگاههاي
آن از گذشته و بود يافته تمركز تهران استان در تشكيل‌سرمايه درصد
و داخلي توليدات و محصولات توزيع مركز بزرگترين به‌عنوان شهر اين
اين به باتوجهدارد كشور اقتصاد در تعيين‌كننده سهم كشور در خارجي
ساير كار جوياي جمعيت جاذب مي‌تواند تهران هم هنوز البته شاخص‌ها ،
.است نشده متوقف يكسره هنوز آن ، به مهاجرت و باشد كشور نقاط
رشد به‌لحاظ:مي‌گويد دراين‌باره شهرسازي مهندس-امدادي حسين.
جمعيت اين نياز مورد خدمات تجهيزات‌و و تاسيسات جمعيت ، تامين
كمبودهاي گذشته سالهاي طول در و نشد ممكن منطقه اين در هيچ‌گاه
در كه شده‌است ريشه‌اي به‌حدي مشكلات اين از برخيآمد به‌وجود گسترده‌اي
.نخواهدبود قابل‌حل كوتاه‌مدت دوره يك
عدم نيز و تحميلي جنگ با كشور درگيري ازجمله كه باورند براين گروهي
كافي شهري تاسيسات و امكانات تا شد موجب شهرنشيني عوارض پرداخت
.نيايد به‌وجود
در استاددانشگاه.-توسلي غلامعباس.ژرف دگرگوني‌هاي تراكم ،
افزايش:مي‌گويد ايران جامعه‌شناسان انجمن رئيس و جامعه‌شناسي رشته
محيطهاي در را ژرفي دگرگوني‌هاي مثال‌زدني ، سرعتي و گستره با جمعيت
به‌پاره‌اي و يافت افزايش تنش‌ها و تعامل تردد ، .آورد به‌بار اجتماعي
زده دامن آن ، از ناشي اجتماعي پيامدهاي و شهري زندگي ويژه روشهاي
بسيار تهران ، بويژه ايران شهرهاي جمعيت ساليانه رشد نرخ متوسط.شد
.درصدمي‌رسد از 6 بيش ساليانه به و است جهاني نرخ متوسط از بالاتر
رشد كه شهرهايي در نابسامانيهاي‌اجتماعي و دشواري‌ها:مي‌افزايد او
كه دارد پيامدهاي‌نامطلوبي است ، درصد از 6 بيش ساليانه‌آنها
چون‌افزايش پيامدهايي.است شهري برنامه‌ريزي اختلال‌در آنها مهمترين
آسيبهاي گسترش و رشد كاذب ، اشتغال پنهان ، و آشكار بيكاري سطح‌مصرف ،
محيطهاي در جرايم و انحراف‌ها افزايش شهري ، محيط در اجتماعي
و اجتماعي اقتصادي ، برنامه‌ريزي روند حاشيه‌نشيني ، توسعه و مهاجرپذير
.است كرده تبديل سردرگم كلافي به را آن و مختل تهران در فرهنگي‌را
از بسياري شد موجب مجموع در عوامل اين تمامي توسلي ، دكتر گفته به
.بدهند دست از را خود كاركرد پديده‌ها
.شد فلج و ناكارا كاملا ومسافر بار ترابري نظام ميان ، اين در
وضعيت كافي ، به‌اندازه عمومي نقليه وسايل نبود معابر ، كمبود علاوه‌بر
اقدامات تمام وجود با كه به‌طوري ;آورد به‌وجود تهران در را استثنايي
همواره تهران ميني‌بوس‌هاي و اتوبوس‌ها اخير ، سالهاي سرمايه‌گذاريهاي و
شيب به‌دليل اين و مي‌كنند حمل مسافر خود مجاز ظرفيت بيش‌از بسيار
استهلاك موجب طولاني ، راه‌بندانهاي همچنين و جنوب به شمال جهت قابل‌توجه
برخلاف نيز تاكسي‌ها گذشته ، آن از.است شده نقليه وسايل اين سريعتر
ظرفيت با عموما و كرده عمل كوچك اتوبوسهاي به‌صورت جهاني رايج عرف
.مي‌كنند آمد و رفت مشخص و كوتاه مسيرهاي در مسافر ، كامل
عامل مدير.-هاشمي‌عربي سيدجمال.ديگري نقش در هريك
به‌جاي ميني‌بوس‌ها مترو ، به‌جاي اتوبوس‌ها:مي‌گويد تهران تاكسيراني
.مي‌كنند عمل ميني‌بوس به‌جاي تاكسي‌ها و اتوبوس
سفرهاي.شد نيزوحشتناك خيابانها در خودروها ترافيك سنگيني
و پيچيده آنچنان ترافيك.گرفت انجام طولاني‌تري درزمانهاي درون‌شهري
تنها تهران ، ترافيك.نبود متصور خود جز را نمونه‌اي كه شد معضل‌آفرين
معابر بودن ناكافي كنار در خودروها فرسودگي.بود تهران ترافيك مثل
و افزود هوا و صدا آلودگي‌هاي انواع بروز و مساله برابعاد خود عمومي
و سنگين ترافيك تهران ، نشانه شفاف‌ترين و عالي‌ترين ترتيب ، اين به
.شد هوا شديد آلودگي
از بيش درصد و 61 سال از 7 تهران‌بيش در خودروها از درصد حدود 83
مورد موتورهاي پائين تكنولوژي و فرسودگي اين.دارند عمر سال 15
ارزيابي تهران هواي در آلودگي ايجاد علل عمده‌ترين از يكي استفاده ،
.مي‌شود
هواي‌تهران مشخصه دهه 60 ، پاياني سالهاي گازوئيلي‌در هواي
و هوا به آلوده گازوئيل دود شهر ، ومركزي جنوبي نقاط در:بود چنين
روزگاري در كه تهراني.دودگازوئيل به آلوده هواي شهر ، شمال در
به سالها اين مي‌باليد ، در خود لطيف هواي داشتن به نه‌چندان‌دور
حد برابر تا 7 هوا 3 آلاينده‌هاي.شد مبدل آلودگي‌ها و دود از جهنمي
حدود 2 گوگرد دي‌اكسيد:بود جهاني بهداشت سازمان توسط شده اعلام مجاز
.برابر تا 7 بين 3 سرب و مجاز حد برابر
داشتن از سالها آن در تهران علاوه‌براينها ، !چاه ميليون يك تا
بيش.بود بي‌بهره فاضلاب ، جمع‌آوري شبكه يعني خود اصلي نيازهاي از يكي
چاههاي ازطريق شهر اين بيمارستاني و صنعتي فاضلابهاي از درصد از 90
.مي‌شد دفع زيرزميني آبهاي يا و زمين داخل به جذبي
آمدن بالا باعث شده ، استخراج آبهاي‌زيرزميني از فاضلاب مداوم دفع
آن جدي مشكلات از يكي به واكنون تهران زيرزميني آبهاي سطح تدريجي
!فاضلاب چاه ميليون يك بر شده بنا شهري:است تبديل‌شده
بر روز هر ورزشي ، و فضاهاي‌فرهنگي بودن ناكافي علاوه‌بر همچنين ،
و جمع‌آوري براي مناسبي‌نيز كار و ساز و مي‌شد افزوده ميزان‌زباله‌ها
نقاط تمام انباشت‌زباله‌ها ، از ناشي تعفن بويوجودنداشت آنها دفع
.بود كرده اشغال را تهران
نيز كافي نيمه به‌اندازه حتي وبوستان سبز فضاي سالها آن در تهران
و نمي‌گنجيد مردم تفكر درقاموس سبز فضاي نام به چيزي شايد.نداشت
همين.نيزمي‌نمود اندكي‌لوكس امر اين مشكلات ، ديگر مقايسه‌با در
.بود شده اجتماعي و فرهنگي بروزناهنجاريهاي موجب مساله
ما محله در.مي‌كردم زندگي درجواديه آن‌روزها:مي‌گويد. م -اكبر.
به بعضي‌وقتها فراغت ، اوقات گذران براي محل بچه‌هاي بوستان‌نبودو
اختلافات و تبعيض‌ها تا مي‌شد موجب رفتنها همين.ملت‌مي‌رفتند بوستان
.مي‌شدند فكري آشوب دچار آنها از بعضي.شود آشكارتر طبقاتي
تا بودند آلاينده بيشتر نيز تهران در مزاحم صنايع اينها ، علاوه‌برهمه
.افزود بايد را بيش‌ازحد صنفي واحدهاي وجود عوامل ، براين.توليدي
به شهركرد زشت را تهران عمومي چهره صنفي واحدهاي بي‌رويه افزايش
مي‌شد مشاهده متري به‌طول 200 كوچه يك در.بود شده مبدل عظيم فروشگاهي
از هريك عمل ، در كه داشت وجود بيشتر حتي و خواربارفروشي مغازه كه 3
تهران در سبز فضاي كمبود هنوزبودند گراني دلايل از يكي خود آنها
اخير سالهاي طي تهران گسترده‌شهرداري تلاشهاي باوجود.مي‌خورد به‌چشم
است ميليون‌مترمربع تهران 154 شهر عمومي سبز فضاي مجموع حاضر حال در
.مي‌رسد مترمربع به 23 شهروند هر براي سبز فضاي سرانه و
مترمربع ، نفريعني 30 هر براي فضاي‌سبز مطلوب سرانه به باتوجه
.شود احداث شهر در ديگر عمومي سبز فضاي مترمربع ميليون بايد 47
بويژه تهران در كه مواردي‌است از نيز عمومي بوستانهاي كمبود به‌هرحال
.است محسوس هم هنوز تازه‌ساخت شهركهاي در
دارد ادامه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام