شماره 1029 چهارم ، سال جولاي 1996 ، مرداد 1375 ، 29 دوشنبه 8
تاريخي هويت‌ساز عناصر تقويت
خرگرد غيائيه مدرسه نماي
تيموري دوره در هنر و ادب كنگره گزارش
ديگري بايسنقري‌و يكي‌شاهنامه هنري‌هرات مكتب جهاني شاهكار دو
است گوهرشاد مسجد
مختلف كنارممالك و گوشه از حضورهنرمنداني ماحصل تيموريان هنر
با هنرمندان هنراين و ذوق اختلاط و سمرقند تيموردر سلطه تحت
بوده‌است تيموري سلسله قومي بافرهنگ و يكديگر
بايسنقري شاهنامه از برگي
بر تاكيد و كشورمان فرهنگي هويت و دهند تداوم عناصر به توجه ضرورت
ديگر ، ملل با ايران اسلامي جمهوري فرهنگي روابط گسترش در عناصر اين
بين‌المللي كنگره توسط كه بود تيموري دوره هنر و ادب كنگره اهداف
اين.شد برگزار مشهد شهر در امسال تيرماه و 29 در 28 ايراني مطالعات
تركمنستان ، ايران ، كشورهاي از فارسي هنر و اساتيدادب شركت با كنگره
با و تشكيل ازبكستان سفير حضور با و تاجيكستان افغانستان ، هند ،
از.شد افتتاح رسما اسلامي ارشاد و فرهنگ وزير ميرسليم ، مهندس سخنان
از تعدادي سپس و برگزاركنندگان توسط سمينار آغاز در كه نكاتي جمله
معرفي براي نه كنگره اين كه بود اين شد ، تاكيد آن بر كنگره سخنرانان
و هنرمندان و اديبان معرفي براي كه تيمور ، شخصيت از تجليل يا
و آثار خلق با تيموري دوران سراسر در كه شده برپا دانشمنداني
وجود به را اسلامي كشورهاي دورانهاي شكوفاترين از يكي خود ، ابداعات
.آوردند
كنگره دبير شعاعي ويژه‌تيموري ، هنر و ادب كنگره برگزاري خصوص در
كنگره دبيرخانه وظايف از يك‌بخش واقع در كنگره اين برگزاري:گفت
تشكيل شاهد نيز آينده سالهاي در و است ايراني مطالعات بين‌المللي
گفتگويي در وي.بود خواهيم خارجي كشور يك يا و ايران در كنگره همين
تاكنون كه گفت كنگره تشكيل درباره‌انگيزه‌هاي همشهري خبرنگار با
ايران هنري آثار و تاريخ تدوين و تحليل به خارجيها هميشه
اما.است نبوده غرض از خالي آنها نگاه مواردي در كه پرداخته‌اند ،
به فن ، اساتيد پژوهندگان‌و كمك به تا هستيم آن درصدد ما اينك
در را خود نقش آن علاوه‌بر و بپردازيم خود تاريخي هويت بازشناسي
هم باز اين‌صورت درغير كنيم ، ايفا جهان و منطقه فرهنگي ارتباطات
برطبق‌علايق و كرد خواهند ثبت خود به‌نام را ما مفاخر و آثار ديگران
كه افزود وي.كرد خواهند نظر اظهار ما هويت و تاريخ درباره خود
كه است استثنايي كشور چند جزو يونان و مصر مثل هم ايران البته
و تاريخ با آميخته و گوناگون عناصر از متشكل و ديرينه بس تاريخي
غنا عين در را ما فرهنگ عوامل ، اين مجموع و دارد ، همسايه ملل فرهنگ
و گسترده كاري ابتداي در ما جهت همين به.است ساخته پيچيده بسيار
متن در كه تيموريان ، ازتاريخ خلاصه‌اي.هستيم طولاني و دشوار راهي
:شد اشاره بدان نيز سخنرانان از تن چند سخنراني
قمري ، هجري سال 736 به ايران ، در ايلخانان قدرت اضمحلال و فروپاشي با
در.گرفت فرا را اسلام جهان از قسمت اين تمام سياسي كامل مرج و هرج
محلي متعدد سلسله‌هاي دولتهاو مركزي ، مقتدر دولت نبوديك
تشيع مكتب از خصوصا كه مذهبي مختلف عقايد آن همراه و سربرآوردند
از نيز سربداران.شدند شكوفا مختلف سرزمينهاي در بودند گرفته مايه
اختلافات پي در هجري‌قمري سال 782 اوايل در.بودند سلسله‌ها اين جمله
خراسان به تيمور بود ، آمده به‌وجود سربداران نهضت در كه ضعفي و داخلي
و يافت گسترش بعد سالهاي در تيمور قلمرو.شد متصرف را آن و كرد حمله
به تيمور از پس قلمرو اين.شد تقسيم شرقي و غربي بزرگ قسمت دو به
قمري هجري سال 911 در بالاخره تا مي‌شد اداره نوادگانش و پسران وسيله
.شد منقرض تيموريان سلسله بايقرا ميرزا حسين سلطان قتل با
به علوم‌مختلف و هنر و ادب اين‌دوران در:تيموري دوره ادب.
و نامي شاعران تعدادزيادي و مي‌يابد دست ارجي‌كم‌نظير و شكوفايي
در كه حاكمي دكتر.مي‌يازند دست مختلف آثار خلق به هنرمندان‌گرانقدر
ضمن كرد ، سخنراني تيموري دوره شعري سبك درباره سمينار روز دومين
و ادب و شعر ترويج در سلسله اين اميران و شاهزادگان اهتمام به اشاره
و كلمات نفوذ:برشمرد گونه اين را دوران اين در فارسي زبان ويژگيهاي
و سادگي به فارسي شعر شدن متمايل -فارسي زبان در تركي تركيبات
نكات رعايت عدم و گويندگان زبان در تاليف ضعف به گاهي كه رواني ،
مضمون در مبالغه -غزلها در دقيق افكار بروز -است مي‌شده منجر دستوري
مقدمات شدن فراهم بالاخره و -معنوي و لفظي آرايشهاي به گرايش با سازي
.هندي سبك ظهور
:داده‌مي‌نويسد انجام زمينه همين كه‌در تحقيقي در ذابح ابوالفضل
دانشمندان ، به‌گردآوري خود پايتختي به انتخابسمرقند با تيمور
شاهرخ ، همچون او جانشينان و گماشت همت معرفت ارباب و اديبان
اديبان و دانشمندان از حمايت به بايقرا حسين سلطان و بايسنقرميرزا
نه بايقرا حسين سلطان دربار كه است اين توجه جالب نكته يك.پرداختند
به را ايراني دانشمندان نظر بلكه گرديد ، فارسي زبان ترويج باعث فقط
ترك ادبيات در ايراني افكار عظيم تاثير و نمود متوجه تركي زبان
حسين دانشمند وزير شيرنوايي ميرعلي.شد شروع تاريخ آن از عثماني
شيخ ايران مشهور شاعر و بود استاد تركي و فارسي نظم در بايقرا
همچنين...و مي‌نمود مكاتبه يزيدعثماني با سلطان با جامي ، عبدالرحمن
.است درآورده تركي شعر به را سعدي بوستان تفتازاني ، معروف عالم
ايران‌دكتر هنر و ادب به وپاكستان هند تيموريان خدمات درباره
آرزوي و ميل ازاقبال ، شعر چند قرائت با(پاكستان از) اصغر آفتاب
ودقت توجه مورد كشورهاي‌ماوراءالنهر ملي حيات به‌تجديد را او
باعث پاكستان و هند تيموريان حمايت كه افزود وي همچنين.داد قرار
ايران و ماوراءالنهر كشورهاي به فرهنگي نظر از كشور دو اين كه شد
دوم روز سخنرانان جمله از پاريزي‌نيز باستاني دكتر.بمانند نزديك
كرد ، سخنراني حافظ به ساقي‌نامه تعلق موضوع در كه وي.بود اين‌سمينار
معرفي با سپس و گفت سخن حافظ با تيمور ملاقات احتمال از ابتدا در
خواجه كه گفت وي درباره مرواريد ، به معروف عبدالله خواجه شخصيت
انصاري عبدالله خواجه اماكن توليت وزارت ، گذاشتن كنار از پس عبدالله
باقيمانده‌از نسخه چهارصد تا بود داده دستور ضمن در و پذيرفته را
اين مقايسه با تا بود كرده مامور را عده‌اي و گردآورند را حافظ اشعار
.آن‌بپردازند تصحيح به نسخه‌ها
منبع اكنون كه ديواني‌است همان تقريبا نيز اين‌عده تصحيح نتيجه
اشاره با سپس پاريزي دكترباستانياست علاقه‌مندان ومطالعه تحقيق
اين بر است موجود اكنون شده تصحيح نسخه‌هاي ين ا از يكي كه اين به
دارد ، وجود نسخه اين در كه يادداشتي برطبق كه كرد تاكيد نكته
.است شده سروده منصور شاه براي و حافظ توسط ساقي‌نامه
سخنراني به دوم روز در كه نيز (افغانستان از) طالقاني سيرت دكتر
مقاله‌اي تهيه به قادر كنگره به شدن دعوت دير به‌دليل كه گفت پرداخت
تيموري عهد در عرفان رواج و به‌وجود خلاصه به‌طور وي.است نشده مكتوب
از كه را سوم دوره عرفان ، سطح نظر از دوره اين تقسيم با و كرد اشاره
.ناميد عرفان اوج دوران مي‌شود ، شروع زيب اورنگ زمان
مجمع را سمرقند خود دردوران تيمور.:تيموري دوره هنري آثار.
مبادي برمي‌آيد ، مختلف اسناد از كه چنان و كرد وهنرمندان دانشمندان
مختلف ممالك كنار و گوشه از هنرمنداني حضور ماحصل تيموريان هنر
يكديگر با هنرمندان اين هنر و ذوق اختلاط و سمرقند ، در تيمور تحت‌سلطه
تيمور اينكه ، مضافابراست بوده تيموري سلطه قومي فرهنگ با و
بود قائل آنها عظمت و بزرگي براي زيادي اهميت بناها ساخت در به‌خصوص
و مدارس و مساجد آرامگاه‌ها ، ساخت در زيادي نوآوريهاي باعث همين و
اين‌باره در خود ، سخنراني در مظاهري مهرانگيز دكتر خانمشد كاخها
دو به‌صورت گنبدها تا شد باعث تيمور نظر مورد عظمت و بزرگي كه گفت
علاوه‌براين.شوند ساخته يكديگر از زياد فاصله با نيز پوششها و پوششه ،
در آنها گرفتن قرار و مساجد در مناره‌ها جاي تغيير به مظاهري دكتر
نيز و نكته اين و كرد اشاره سردرها در گرفتن قرار به‌جاي گوشه‌ها
و ايلي فرهنگ از برگرفته احتمال به را مناره‌ها تعداد افزايش
.دانست تيموري عهد چادرنشيني
تشويق و هنر پرورش به خود درقلمروهاي نيز پسرانش تيمور ، مرگ بعداز
پرورشگاه بود ، شاهرخ حكومت پايتخت كه هرات.پرداختند هنرمندان
در هرات مكتب.آمد به‌وجود آن درنتيجه هرات مكتب و شد مختلف هنرهاي
اوج به تجليد و تذهيب ، تشعير مصورسازي ، نقاشي ، خوشنويسي ، زمينه‌هاي
تا هرات مكتب.رفتند هرات به سو هر از نامي هنرمندان و رسيد شكوفايي
آن بعداز و قمري هجري نهم قرن اواخر و بايقرا حسين سلطان عصر اواخر
يكي‌شاهنامه مكتبهنري ، اين جهاني شاهكار دو.مي‌شود ديده نيز
اينها بر علاوهاست مشهد قدس آستان گوهرشاد ديگري‌مسجد و بايسنقري
تزييني هنرهاي ساير و كاشي‌كاري گچبري ، فلزكاري ، تيموري ، دوران در
درباره خود سخنراني در روح‌فر زهرهيافت بسيار گسترش و رواج
پارچه‌بافي تحول به فوق ، نكته تذكر با تيموري ، دوره در پارچه‌بافي
را دوره آن پارچه‌بافي نزديك رابطه اسلايد ، چند نمايش ضمن و كرد اشاره
پارچه‌هاي در را گذشته دوره‌هاي نقشهاي تاثير و مينياتور ، و نقاشي با
.داد نشان دوره ، اين
و نجار زمينه‌هنرمندان در بودكه چگيني ناصر سمينار سخنران آخرين
به اشاره با وي.كرد سخنراني مازندران در تيموري چوبي‌دوران آثار
منطقه ، يك مردم فرهنگي فعاليتهاي در اقليمي زيست‌محيطي‌و صنايع نقش
در كه گفت و دانست مازندران خطه هنرمندان كار منبع مهمترين را چوب
و مي‌يابد بسيار ارتقاء و گسترش منطقه اين چوبي هنري آثار نهم قرن
زيبا نقوش و تزئينات با زيادي صندوقهاي و كتيبه‌ها و درها و بقعه‌ها
دست فراوان به‌شهرت نجار هنرمند چهل قرن اين در همچنينميشود ساخته
جنوبي دامنه‌هاي در آنها از عده‌اي و شده متفرق بعدها كه مي‌يابند
.مي‌شوند مستقر البرز
دوره هنري آثار از نمايشگاهي كنگره ، برگزاري با همزمان است ، گفتني
و مينياتور خطي ، كتب نمايشگاه اين در.بود برپا مشهد در تيموري
آستان همچنين.بود شده گذاشته به‌نمايش دوره اين از باقي‌مانده اشياء
تماشا به را خطي نفيس نسخه‌هاي از ديگري نمايشگاه نيز رضوي قدس
بيش فرهنگي ، ميراث سازمان كارشناسان از يكي گفته بنابه).بود گذاشته
آخر نكته و (.دارد وجود كشورمان سراسر در تيموري دوران بناي ششصد از
و بزرگداشت در مراسمي ازبكستان تاشكند شهر در امسال مهرماه در اينكه
ازبكستان دولت بدين‌منظور و خواهدشد برگزار تيمور ، شخصيت از تجليل
.است كرده دعوت خود كشور به جهان مختلف نقاط از را بسياري ميهمانان
درنظر تيموري دوره با آشنايي درخصوص را برنامه‌هايي امسال نيز يونسكو
.است گرفته
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام