شماره 1031 چهارم ، سال جولاي 1996 ، مرداد 1375 ، 31 چهارشنبه 10
تلويزيون آسيبشناسي
ماجراجوييهاي متن در خويش تخيل واسطه به تلويزيون مشاهده با كودك
ميكند زندگي ديگران
دشواري به عادتكند سريع حركت نظام و تلويزيون به كه كودكي
شادماني باعث تلويزيون كند رامطالعه كتاب يك صفحات ميتواند
ميشود موثر و عميق غني ، مطالعهباعثشادماني و سطحي
مطالعه به چنداني علاقه بچههايشان كه ميكنند گله اغلب خانوادهها
.هستند قضيه اين دلايل دنبال به و ندارند
دورانهاي آياكودكان كه است اين ميشود مطرح اينجا در كه پرسشي
ميكردند؟ مطالعه امروز كودكان از بيش گذشته
.ندارد گذشتهتفاوتي با واقع در ميدهد رخ امروز چه آن گفت بايد
كودكاني هم و دارند دوست را كهمطالعه ميشوند يافت كودكاني هم زيرا
صدق نيز بزرگسالان درباره امر اين.ندارند آنعلاقهاي به كه هستند
.ميكند
مطالعه نام قضيهايبه با مطالعه از گرفتن بهره كه پيداست ناگفته
خستگي به يقينا مطالعهپراكنده ، و دارد تنگاتنگ ارتباط صحيح
داشته را مطالعه كلمه رايج معناي تواندرك بايد انسان.ميانجامد
.دارد وسيع تخيل و فرهنگي شناخت به نياز امراحيانا اين.باشد
احساس هنگاممطالعه ، -نيستند هم كم كه -كودكان از برخي اينرو از
چيزهايي مطالعه به نميكنند احساسلذت چون شايد و نميكنند خوشحالي
و آگهيها مطالعه نظير ميكنند بسنده سودمنداست برايشان كه
يك كم دست و دارد هم محاسني و دلايلي خواندن نوع اين.روزنامهها
اين به هست هم لذتبخش كه واقعي مطالعه دلايل اما.است ضروري مطالعه
تلويزيون سوي به اتهام انگشت كه اينجاست در.نميشود پيدا آساني
تلويزيون تماشاي به را خود اوقات بيشتر كودك زيرا.ميرود نشانه
بر.كند مطالعه صرف را آن ميتواند كه است وقتي همان اين و ميگذراند
در ميتواند خويش تخيل واسطه به و تلويزيون مشاهده با كودك اساس ، اين
مطالعه انگيزههاي تلويزيون لذا.كند زندگي ديگران ماجراجوييهاي متن
.ميگيرد كودك از را
برجستهاي گوياياحساسات بزرگ ، نويسندگان و انديشمندان يادداشتهاي
اثر بر كار اين.فراميگرفت وجودشانرا جهان كشف هنگام كه است
.مييافتند پدرانشان كتابخانه در كه ميگرفت كتابهاييصورت مطالعه
كشورهاي شناخت براي ولع و تازه ماجراجوييهاي به اشتياق آنان
در نويسندگان اين.ميكنند توصيف ما براي را جهان كشف و ناشناخته
كتابهايي به نسبت را هراسآميزشان احساسات خود ، عاطفي يادداشتهاي
يا ده سن از پيش و است زهرآگين انديشههاي داراي كه ميكنند توصيف
ما ، امروز كودكان اما.نداشتند را آنها مطالعه امكان سالگي دوازده
سن در آنان از هريك.ميكنند آغاز كودكي دوران همان از را تجربه اين
فشار را تلويزيون دكمه ميتوانند ببيند آموزشي كه بيآن و سالگي دو
و تصور از فراتر رويدادهاي شامل كه شوند زندگي هنگامه وارد و دهند
امكان آنان به ماجراجوييها گونه اين.است تخيلي حادثهجوييهاي انواع
سرشار زيبا روياهاي از و روند بيرون عادي زندگي دايره از تا ميدهد
آن در زندگي متنوع جنبههاي با -تلويزيون با كودك زودرس آشناييشوند
از برخي تا ميشود باعث -دارد تفاوت كودكان زندگي واقعيت با كه
به قادر واقعي زندگي چهارچوب در كه شوند پذيرا را مسايلي و دشواريها
ايفا را مطالعه كاركرد همان زمينه اين در تلويزيوننبودهاند تحملش
برنده و پيروز موضع هميشه كه اينجاست اززودرس شكلي به اما ميكند
.دارد را
انحصار در نبودبلكه كودكان همه دسترس در مطالعه گذشته ، زمانهاي در
با كه جوي.ميبردند سر به مناسبفرهنگي فضاي در كه بود كودكاني
.بود چيره آن بر معرفتي روابط و داشت هميشگي كتاب ، پيوندي دنياي
فرصت حتي كه است كساني حتي و كودكان همه دسترس در مطالعه امروزه اما
مطالعه شاهد هيچگاه كه كساني يا نكردهاند پيدا را كتاب زبان يادگيري
.نبودهاند مادرشان و پدر
به متن ، يك يا مساله يك تشريح براي كه است آن تلويزيون ويژگيهاي از
با مستقيم طور به تا ميدهد امكان بيننده به و دارد نياز كمتري تلاش
به اين و ميگويد سخن خود از خود تصوير ، .كند برقرار ارتباط تصوير
در كه است كودك بر.شود منفي بيننده تربيت به منجر كه نيست آن معناي
به است ، واقعي ذهني فعاليت خور در كه احساسات ، و تصاوير امواج برابر
به نياز مشاهدهباشد چهارچوب در كه هرچيز.بپردازد خود امور تدبير
وي زيرا دارد ارتباط كودك زندگي با تلاش اين.دارد كودك ذهني تلاش
.كند ايجاد ارتباط آنان با و بشناسد خودرا پيرامونيان بايد
قرائت براييادگيري وي از مدرسه در كه تلاشي با ذهني تلاش نوع اين
بايد كودك مدرسه ، در.است معمولادشوارتر و دارد فرق ميشود خواسته
.يابد دست متن خواندن از ناشي لذت به كندتا دقت خوب
.ميآيد نظر به برنده نخست ، وهله در تلويزيون كه كنيم اعتراف بايد
ميتواند دشواري به كند عادت سريع حركت نظام و تلويزيون به كه كودكي
را ماجرا يك حوادث تا بزند ورق مطالعه براي را كتاب يك صفحات
نيست تلويزيوني مشاهده چهارچوب در كه ژرفكاوي و توصيف از وي.بخواند
دكورها ، تصاوير ، از مجموعهاي براساس تلويزيوني متن زيرا ميشود خسته
شكل به تلويزيون زبان در كه ميگيرد قرار طبيعي مناظر و لباسها
براي كه است چهره حركت نشانههاي آن بر علاوه.ميرود كار به مستقيم
كودك خستگي باعث كه هست نياز صفحه چندين به عادي متن يك در آن توصيف
.ميشود
براي مربيان و واولياء خانواده چرا چيست؟ خاطر به مبارزه بنابراين
واقع در آنان است؟ همراه شكست با همانآغاز ، از كه ميجنگند مسالهاي
فكر آنان از برخي آغاز در.ميكنند مبارزه متفاوتي طبقمعيارهاي
سودمند زندگي طول در كودكي ، دوران در شده انجام تلاشهاي كه ميكنند
مطالعه كه معتقدند آنان است؟ صحيح واقعا امر اين آياخواهدبود
قبل] نتواند كه كودكي نتيجه در و ميسازد آماده مدرسه براي را كودكان
.بفهمد را خود وظايف و درسها نميتواند بخواند ، خوبي به [دبستان از
كه است شده ساخته دنيايي براي مدرسه كه كردهاند فراموش همگان ظاهرا
زودتر كودك آيا و برود را جديدي راه بايد مدرسه آيا.نداشت تلويزيون
بهره دبستان اطلاعات از بتواند تا بياموزد را خواندن موعد ، از
گيرد؟
گفتيم پيشتر كه را گذراست؟شرايطي تلويزيون از ناشي خوشي آيا
.دارد تاكيد مطالعه اهميت بر كه كنند رانفي عمدهاي دلايل نميتواند
شكلي به اولي كه ميانجامند جهان كشف به مطالعه و اگرتلويزيون
به دومي و سادهتر شكلي به اولي يا ديرتر ، شكلي به دومي و سريعتر
يكساني ماهيت دو ، اين از كودك لذت ميگيرد ، انجام دشوارتر شكلي
.ندارند
از آنمجموعهاي اساس كه ميشود سطحي شادماني باعث تلويزيون ،
تصاوير از مجموعهاي تسلسل روند در كه است سطحي و سريع برداشتهاي
غني ، شادماني ايجاد با مطالعه برعكس ، .ميگيرد انجام ساده ، ضرورتا
انجام آماده ، تصاوير مبناي بر مطالعه زيرا.ميشود عميق و موثر
ذهن درون از و كند ايجاد را تصاوير اين خود بايد خواننده و نميشود
احساسات رنگ به را قهرمان احساسات و انديشهها خواننده.بيافريند خود
و نقشها با خود انگاشتن يكسان باعث امر اين.درميآورد خود دروني
.ميشود دردرام موجود شخصيتهاي
در جانبه ، چند و بعدي چند Identifieationشدن يكسان اينگونه
.نيست ممكن تلويزيوني متن چهارچوب
كه ارايهميدهد حادثه تفسير عنوان به را خود تلويزيون تصوير
تحميل را آن ويژهاش خلالديدگاه از و ميسازد مطرح را آن كارگردان
و ميكند انتخاب را جذابتر قهرمان معمولابيننده اينجا در.ميكند
شتاب با تلويزيون در كار اين.ميگيرد ناديده را ثانوي شخصيتهاي
نهفته امر اين در مطالعه و تلويزيون بزرگ اختلاف.ميگيرد صورت فراوان
انديشهها آن طي كه دارد وقت به نياز كتاب يك خواندن يا مطالعه.است
جا ناخودآگاه شكلي به و مييابد را خود روند خواننده تخيل در
.ميافتد
كتاب درمتون موجود مبهم نشانههاي و حالتها انديشهها ، از برخي
.ميشود آشكار تعطيلات دراثناي يا روز در كار هنگام به شده مطالعه
ميشود گفته تلويزيون پرده روي بر دقيقه طيچند چيز همه كه حالي در
معناي به اين.ميگيرد قرار فراموشي معرض در چيز همه ترتيب همين به و
بيگمان.نيست برخوردار تاثير قدرت از تلويزيون تصوير كه نيست آن
كودك حافظه و وجدان در و ميدهد رخ كوتاهتر مدتي در تلويزيوني حوادث
زماني مدت به نياز مطالعه ، گفت ميتوان اساس براين.نميافتد جا چندان
كودكان ، فراوان فعاليت و تحرك علت به واقع در و دارد طولاني نسبتا
.است دشوار لازم ، زمان مدت اين تدارك
فرزندانشان اوقات خود اغلب خانوادهها ، نيست تلويزيون از فقط تقصير
.ميكنند مطالعه كم آنان كه دارند شكايت حال همان در و ميگيرند را
را خود استتعطيلات مجبور و ميبرد رنج خستگي و دلتنگي از كه كودكي
نميتواند برد ، بهسر بزرگ حاشيهشهرهاي انزواي در و بگذراند خانه در
يك چهارچوب در فقط بلكه كند خالي كتابها ژرفاي در را دلتنگي اين
.دهد انجام را كار اين ميتواند نشاط با و فعال زندگي
از انسان كه است باشد؟بديهي مطالعه مشوق ميتواند تلويزيون آيا
مطالعه.ميكند استفاده بيشتري سهولت كتاببا با مقايسه در تلويزيون
انسان تامل و تفكر باروري و ذهني تجريد به تلويزيون از بهتر
كتابها شيوه به برنامهها گويندگان بگوييم اگر است بيهوده.ميانجامد
از بيش ميدهند ارايه خود از كه تصويري زيرا ميكنند ، صحبت انسان با
زيرا است طبيعي امر اين.ميگذارد تاثير درخواننده شده قرائت تصوير
و را نهانديشهها ميكند منتقل را تصويرها اول ، درجه در تلويزيون
با اگر تصاوير بيشك.ميسازد رامنتقل احساسات مفاهيم ، با قياس در
مطالعه ، عرصه در كه درحالي ميشوند ، داده ترجيح همراهباشند بازيگري
متخصصان اينرو از.ميشوند گذاشته نمايش به تاملات و تصورات انديشهها ،
.ميكنند منتشر را كتابهايي خود ، هنري كارهاي تشريح براي تلويزيون
كتاب نيز زندانيان حتي و هنرپيشگان پزشكان وكلا ، اساس براين
.مينويسند
از آگاهي از محروميت معناي به آثاري چنين مطالعه از امتناع لذا
ديگر عبارت به يا آنان تجربههاي از استفاده عدم و ديگران آزمونهاي
.است انديشيدن با مخالفت
و اكراه با اينامر است ، خوشبختي و شادي منبع واقعا مطالعه ، اگر
ممكن كه ميبيند را چيزهايي تلويزيون ، در كودك.نيست شدني انجام زور
ديگري خاص انگيزههاي بايد نتيجه در.بكشاند مطالعه سوي به را او است
ژرفكاوي شدن ، تنها به تمايل همانند آوريم وجود به مطالعه براي را
همان از كودكي اگر.آن آني تصوير جاي به حادثه خود از اطلاع و معاني
استعداد زيرا شد نگران نبايد كند مطالعه خوبي به نتواند طفوليت
.ميشود پديدار شد ، بزرگتر قدري وقتي مطالعه
انتظار در درككنندو را قضيه اين بايد آموزشي برنامهريزان و مربيان
تنهايياش كه برود موضوعهايي دنبال به سن آن در كودك كه بمانند سني
در كودك.پركند وي براي را خانواده در زندگي خالي جاي و پركند را
به را او ميتواند مربي و شد خواهد آزاد تلويزيون جادوي از سن اين
.كند هدايت مطالعه سوي
خانودهاش و كودك ميان رابطه نكند ، درك را منطق اين خانواده وقتي اما
كند ، مطالعه به مجبور را كودك خانواده اگر زيرا.ميگرايد وخامت به
كه پيداست ناگفتهكشت خواهد وي در هميشه براي را كتاب به ميل
برنامههاي كه كند كمك كتابهايي فهم در كودك به ميتواند تلويزيون
.ميشود ساخته آنها براساس تلويزيوني
آثار اين شهرت اغلبباعث ادبي ، آثار از برگرفته تلويزيوني سريالهاي
.بخوانند و بيابند را آنها تا بودهاست كودكان براي انگيزهاي و
كار به كتابهاي فروش مطالعه ، انگيزه اين شناخت با كتابفروشاننيز
.دادهاند افزايش را تلويزيوني برنامههاي در رفته
از.كند راايجاد تلويزيوني برنامههاي شادي همان ميتواند كتاب
به را نويسندگان و ناشران هموارهكوشيدهاند تلويزيون مسئولان اينرو
صحبت آثارشان درباره ميدهند ترجيح نويسندگان اما.همكاريفراخوانند
-آنان.نمايند تبديل تلويزيوني برنامههاي به را آنها كه اين تا كنند
ابداع كه دارند تاكيد و نميفهمند را تلويزيون كار اصول -حال هر به
.ميدهد انجام فني و اداري كار فقط تلويزيون و است نويسندگي خاص فقط
در تلويزيوني برنامههاي از بسياري ريشه گفت ميتوان اين ، وجود با اما
مطالعه به كودكان علاقهمندي باعث مساله ايناست ادبي آثار و كتابها
امكان ما به كتاب اما ميگذرند بهسرعت تلويزيوني تصاوير زيرا.ميشود
.كنيم مرور باره چند را متني تا ميدهد
چاپ خطر اول درچاپ كتاب موفقيت ميزان از اطلاع بدون معمولا ناشران
بار پخش از ناشي نتايج مورد قضيهدر اين.نميخرند جان به را بعدي
كار شيوه درك به علاقهاي كودكاست صادق تلويزيونينيز سريال اول
كتابهايي مطالعه به نيز و تلويزيون تصاوير به بلكه ندارد تلويزيوني
ميكنند تكرار وي براي را كوچك پرده بر شده ديده تصاوير كه دارد علاقه
از كتاب -گذشته برخلاف -گاهي.ميدهند ارائه او به را بيشتري جزييات و
با رابطه دشواري دراينجا.ميشود اقتباس تلويزيون برنامه روي
ضرورت به آنان كردن وقانع دوچندانميشود نويسندگان و ناشران
مشكل بينندگان ، براي جذاب جديد شخصيتهاي و داستانهايجديد نوشتن
قيد در مولفانشان كه كتابهايي از اقتباس زمينه ، اين در.ميگردد
وقتي اما است ، آسانتر كنند ، نظارت كتاب نقل صحت بر خود و باشند حيات
همكاري.ميشود مشكلتر و پيچيدهتر مساله باشند ، كار بر ناظر وارثان
زيرا.مينمايد ضروري عرصه اين در تلويزيون و ناشران ميان مستحكم
خدمت بهترين تلويزيون از آن پخش هنگام به كتاب يك چاپ تجديد
.است مسالهمطالعه به تلويزيون
اين.سودمندمينمايد زمينه اين در مصور روزنامههاي از استفاده
متن با همراه تصاوير كودك و ميشود تهيه برنامه يك درباره روزنامهها
يا نوجوان خواننده به نياز روزنامهها اين اما.مييابد آنها در را
كه برنامههايي حال هر به.بفهمد را آنها بتواند كه دارند جواني
اين در.است مثبت و سودمند نسل دو هر براي ميشود پخش بازي با همراه
با همراه تصوير كه كنيم اشاره فرانسه تلويزيون تجربه به بايد زمينه
سريال تهيه دشواري و كرد پخش تلويزيونياش كانالهاي از يكي از را متن
حال همان در.نمايد داستان در تعمق به وادار را كودك تا داد شرح را
اين بر.گرفتند قرار كودكان سودمند برنامههاي جريان در نيز مردم
طريق از را سرگرمكنندهاي مسابقههاي و بازيها فرانسه ، سوم كانال اساس
و مطالعه ميان واكنش و كنش تا ميكند پخش تلويزيوني روزنامههاي
.بخشد تحكيم را تلويزيون
مطلوب و اساسي است كاري مطالعه ، و كتاب و تلويزيون ميان واكنش و كنش
درك مدرسه در را آن اهميت و تلويزيون جايگاه كه است معلمان بر و
ما مدرسه فعاليتهاي در آن اهميت و تلويزيون به نگرش شيوه لذا.كنند
.كنيم استفاده خوبي به وسيله اين از تا ميسازد قادر را
ارائه كودكان كتابهاييبه پيرامون را لازم اطلاعات ميتواند تلويزيون
.برانگيزد را آنان اهتمام و وشگفتي باشد سودمند آنان براي كه دهد
را او و كنند جلب كتاب به را كودك توجه قادرهستند برنامهها اين
نيز را بزرگسالان بايد و نيست كافي اين اما.نمايند تشويق مطالعه به
كمك كودكان به ميتوانند آنان زيرا كرد قانع برنامهها اين اهميت به
به گرايش و بروند آنها دنبال به و ببرند لذت كتابها اين از تا كنند
برنامههاي.ندارند علاقه آن به كه كنند تقويت كودكاني نزد را مطالعه
وي در را مطالعه حس و كند جلب كتاب به را كودك توجه ميتواند شده ياد
داستاني كه اين همانند دارد ، متعددي شگردهاي كار ، اين.برانگيزد
كتاب به شود خواسته كودك از آنگاه و شود ارائه پايان ، و نتيجه بدون
تصوير بدون داستانهايي كه اين يابيابد را آن پايان و كند مراجعه
در -مطالعه همانند -را تصوير بيننده ميشود باعث موضوع اين.شود پخش
بيننده بتواند كه ماهر قصهگوي يك وجود اينجا در.نمايد تخيل خود ذهن
.است ضروري بكشاند ، قصه خواندن و قصه سوي به را
در موجود وزن ميبردو لذت غنايي شعر شنيدن از بچگي همان از كودك
متنهاي زمينه ، اين در كودكان كتابهاي امروزه.ميكند احساس را واژهها
درنتيجه ، و نيست دشواري معاني داراي اصولا كه ميدهد ارائه را سادهاي
داراي كتابها اين.ميسازد گوارا و لذتبخش كودك ، براي را مطالعه
نويسندگان و مينمايد مسحور را كوچولو خواننده كه هستند زيبا بياني
اضافه را پيشين واژههاي از سختتر واژه چندي از هر ميتوانند آنها
داشته دنبال به را بيشتري شادي آن ، فهم و طنين كه گونهاي به ;كنند
كارها از غير چيزهايي به را كودكان نظر قادرند يادشده كتابهاي.باشد
.بكشانند نيز قهرمانان دروني حادثهجوييهاي به بلكه امر ظواهر و
چه به و دارند دوست را چيزي چه كودكان اصولا كه مساله اين همانند
كار اين در البته.ميپرورانند درسر آرزويي چه و ميانديشند چيزي
توجه گفت بايد.شود گرفته ناديده متن دروني نگارهاي و نقش نبايد
نمايانگر نشانهها ، و معاني از سرشار هنري تصاوير اينگونه به كودك
و نقش.است تلويزيوني تصوير و تلويزيون نسبتبه او انتقادي ديدگاه
كودك به باشد همراه جزييات با كه صريح نهچندان تشريحهاي و نگارها
تعمق متن در عميق شكلي به و نمايد تامل آنها درباره تا ميدهد فرصت
.كرد خواهند فراوان كمك وي به متنهايي چنين سطح اين در.كند
اتكاي كه شود طوريدگرگون بايد مدرسه سبكهاي و روشها ساختار اصولا
با ميتوان همچنيننباشد وخواندني نوشتاري متون بر فقط آن اساسي
.كرد دگرگون را تلويزيون كار مطالعه ، و خواندن در انگيزه ايجاد
تخصصيتر دهيمكه تغيير و تجديد شكلي به را كودكان كتابهاي بايد
تغييرات اينگردد تلويزيونمتفاوت نقش با بهطوركلي نقششان و شوند
.مينمايد دشوار آن اجراي كه است بزرگي طرح و كار برنامه نمايانگر
آن تاثير كردكه اشاره سادهاي شيوه به ميتوان دشواري اين حل براي
مرحله آغاز در -كودك كهبراي ترتيب اين به.است رسيده اثبات به
روي بر كه بخوانيم گشودهاي كتاب روي از سادهايرا داستانهاي -كودكي
با كودك كه مرحلهاي در بويژه امر اين.ميگيرد قرار طفل زانوهاي
.مينمايد ضروري ميشود آشنا تلويزيون
كودك كسيبراي چه كه است اين ميشود مطرح اينجا در كه مسالهاي
بازميگردند خانههايشان به هنگامغروب خانواده افراد بخواند؟ داستان
به كودك تا ميشود باعث امر اين.كنند حمل خود با كتابي كه بيآن
و دارد وجود خانه در كه كند رجوع تلويزيون يعني آسانياب منبعي
.است ساده آن كاربرد
وي كردن وآماده كودك شكليابي در مرفه فرهنگي -اجتماعي قشر بيگمان
مهمي نقش معرفت ، كسب و مسالهكتاب با خوب برخورد و مطالعه براي
معكوسي نقش خود كودكان مورد در اجتماعي ديگرقشرهاي.ميكند ايفاء
يكديگر از فرهنگيشان-اجتماعي وضعيت براساس اصولا كودكان و دارند
بهعهده را خود واقعي نقش بايد مدرسه كه اينجاست در.ميگيرند فاصله
ناديده را كودكان ميان اجتماعي و طبقاتي تفاوتهاي و فاصلهها و گيرد
.بگيرد
الادبي الاسبوع:منبع
خارجي رسانههاي واحد:ترجمه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام