چهارم ، شماره 1033 آگوست 1996 ، سال مرداد 1375 ، 4 يكشنبه 14
باستان تحفه‌هاي شده فراموش موزه نطنز
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
براي هم آن فراوان ، ديدني‌هاي جهانگردان و ايرانگردان براي درنطنز
دارد وجود سليقه‌اي و ذوق نوع هر
مي‌شوند اصفهان شهر يا كشور راهي‌جنوب كاشان شهر از كساني‌كه:اشاره
كهنسال شهر عباس‌آباد ، گردنه از گذر و كيلومتر حدود 77 پيمودن از پس
برابر در است گسترده شرق به غرب از دره‌اي در كه را نطنز زيباي و
به مورچه‌خورك‌اصفهان از كه افرادي همچنين و مي‌بينند خود ديدگان
و كيلومتر طي 79 از پس مي‌شوند وارد اردستان و نطنز آسفالته جاده
از فراوان زيباييهاي داراي كه شهر اين به ابيازن گردنه از عبور
باستان‌تا دوران از بي‌مانند تاريخي آثار و شگفت‌انگيز و طبيعي مناظر
.مي‌شوند وارد است ، اخير قرن
قرار كوير مجاورت در گرچه كه واردمي‌شوند شهري به سخن ديگر به
و غربي بخشهاي در.است لطيفي‌برخوردار هواي و آب از ولي گرفته
ويژه‌اي سرسبزي از و قرارگرفته كركس كوه دره‌هاي در كه جنوبي‌نطنز
برافراشته ، قد تنومند درختان و چشمه‌سارها و سبزه‌زاران وجود دراثر كه
.است چشمگيرتر بسي لطافت اين آمده ، به‌وجود
مي‌آيد به‌دست حبوبات و غلات و وزميني درختي ميوه‌هاي انواع نطنز در
ضربالمثل به‌صورت آن خوبي كه است نطنز معروف آنهاگلابي سرامد كه
و آورده به‌دست شهرتي سالهاي‌اخير در نيز نطنز انار.است درآمده
.كرده‌است پيدا خوبي نسبتا فروش درنتيجه‌بازار
را طبيعي‌نطنز زيباييهاي و فرهنگي آثار از بخشي حاضر مطلب
ريسندگي كارخانه چند دور نه‌چندان گذشته سالهاي در گرچه.بازمي‌نمايد
در حياتي نقش ايفاي ولي شده ايجاد نطنز در فرش‌ماشيني و بافندگي و
نور دانشگاه‌پيام شعبه.است نگرديده ميسر آنها براي نطنز اقتصاد
درشرف نيز كار دانشگاه شعبه و يافته گشايش نطنز در كه است چندسالي
و اقتصادي ازنظر خود شايسته جايگاه به هنوز نطنز ولي است تاسيس
شمالي ايالتهاي سوق‌الجيشي و كارواني راه گرچه.است نرسيده جهانگردي
تا باستان دوران از شرق و جنوب و مركزي ايران به اصفهان و ايران
اين اقتصاد شكوفايي در و مي‌كرده عبور نطنز از قاجاريه دوره پايان
به قم جاده مسير تغيير از پس ولي.مي‌كرد ايفا بسزايي نقش شهرستان
سير شكوفايي اين قاجار ، دوره اواخر در دليجان و نيزار ازطريق اصفهان
نائين اردستان ، كاشان ، راه مسير تغيير با و كرد آغاز را خود نزولي
بيشتري سرعت نزولي سير اين مي‌گذشت نطنز از قبلا كه اخير سالهاي در
.يافت
مردم چشمگير مهاجرت آن نتيجه شهركه رونق نزول از جلوگيري منظور به
نگارنده است ، بوده ونزديك دور شهرهاي ساير و اصفهان تهران ، به
به‌طريق‌سنتي نطنز درشهرستان توريسم صنعت طرحي‌تحت‌عنوان‌احياي
شده ، پذيرفته آن كليات ظاهرا كه كرده مسئول مقامهاي تقديم و تهيه
اينجا درنيست برخوردار سرعت از بايد كه آنچنان آن اجراي اما
كارگاههاي به‌كارافتادن بر طرح اين اساس كه مي‌شود اكتفا مقدار به‌همين
تزييني ، هنرهاي گيوه‌بافي ، سفالگري ، مانند سنتي دستي هنرهاي
كلاه‌نمدي محلي ، لباسهاي دوخت منبت‌كاري ، پشمي ، جوراب بافت شال‌كمربافي ،
.است تاريخي آثار نقش با كوچك قاليچه‌هاي بافت و
وجوددانشمنداني.رسيد شكوفايي‌خود به‌اوج صفويه دوران در نطنز
ميرزاطاهر و محمود نجم‌الدين چون وزيراني و مجلسي چون‌محمدتقي
ميرزا فرزندانش ، و وزير باقر ميرزا فرزندانش و ميرابوالمعالي
اميربيك جلال‌الدين خواجه مستوفي ، محمدقاسم خواجه افوشته‌اي ، ابوتراب
.است داشته بسزايي نقش آباداني و شكوفايي اين در ديگران و مهردار
دو نطنز جنوب و شمال در اول شاه‌عباس كه رسيد آنجا تابه آباداني اين
باز مرگ هنگام به حتي و كرد ايجاد تاج‌آباد و عباس‌آباد به‌نامهاي كاخ
يكي قله برفراز داد دستور منطقه اين به‌نام‌بازلونددر علاقه‌اش مورد
به امروز بنا اين كه كنند ايجاد او به‌نام بنايي كركس كوه رشته‌هاي از
كه مي‌آيد به‌شمار ايران تاريخي آثار نوادر از و است مشهور باز گنبد
.خواهدشد معرفي خود جاي در
سرزمين اين در حاضر عصر تا باستان دوران از كه نطنز تحفه‌هاي ديگر از
آسمان در ستارگان چون و بود برخوردار چشمگيري گيرايي و درخشش از
در كه است آن بي‌مانند تاريخي آثار درخشيده‌اند ، سرزمين اين كهن تاريخ
كركس و طرق‌رود برزرود ، بادرود ، بخشهاي‌چهارگانه و نطنز شهر جاي جاي
.دارد وجود فراواني به
پيرامون دره‌هاي كوهستاني درمناطق به‌ويژه زيبا طبيعي مناظر به‌غيراز
و طبيعي غارهاي وگروند ، فريزهند آبمعدني چشمه‌هاي كوه‌كركس ،
و چيني‌سازي كارگاههاي سنتي ، گلابگيري گلستانهاي‌گل‌محمدي‌و
كلهرود و ابيانه روستاهاي در خراطي كارگاههاي و سنتي سراميك‌سازي
و كاسه گلدان ، قليان ، ميانه چون بسياري تزييني كالاهاي كه دارد وجود
و مي‌سازند زيبايي و به‌طرزظريف چوب از غيره و چنگال و قاشق بشقاب ،
.مي‌كنند عرضه
فراوان ديدني‌هاي جهانگردان ايرانگردان‌و براي نطنز در سخن ديگر به
ازآن نيز متعدد زيارتگاههاي.دارد وجود سليقه نوع براي‌هر آن‌هم
.جمله‌است
موسي‌بن اما فرزند عباس آقاعلي امامزاده يا زيارتگاه آنها معروفترين
جنگلهاي انبوه در درخشان نگيني چون بادرود منطقه در كه است (ع)جعفر
به‌وسعت 33600 حياطي داراي زيارتگاه اين.مي‌كند خودنمايي كويري
و رواق.است مترمربع پيراموني‌به‌وسعت 3025 بناهاي و حرم و مترمربع
.تزييني سنتي هنرهاي از بي‌مانند است موزه‌اي خود پيرامون ايوانهاي
و كم‌نظير آيينه‌كاري با مخلوط گچ‌بري را سقف و حرم داخل تزيينات زيرا
دوره يك كاشي‌كاري سبك به ايواني هر آن‌هم) كاشي‌كاري را ايوانها پوشش
داده پوشش (قاجاريه تا مغول ايلخانان از ايراني كاشي‌كاري ادوار از
بقاياي عبارتنداز نطنز شهر ارزشمند تاريخي آثار ديگر از برخي.است
سلجوقي ، دوران از مير ، مسجد(ع)علي‌بن‌موسي‌الرضا حضرت قدمگاه آتشكده ،
تا ديلميان دوره از بناهايي شامل جمعه مسجد شگفت‌انگيز مجموعه
نورالدين شيخ آرامگاه ق ، . ه تا 725 ق ه سال 389 از مغول ايلخانان
به متصل آن مناره‌مرتفع و هجري هشتم قرن پايه بلند عارف عبدالصمد
بناي احمد ، سلطان آرامگاه و عبدالله امامزاده بناي جمعه ، مسجد بناي
،(ق. ه 1001) اول شاه‌عباس زمان از باز گنبد بانو ، رقيه امامزاده
و مسجد (ق. ه 1029) كوهاب قلعه به مشهور ميرابوالمعالي كاروانسراي
كوي تاريخي آثار مجموعه زيبا ، منقش كاشي‌كاريهاي با فاره كوچه حمام
،(ق. ه 828) سيدواقف به مشهور حسيني سيدحسن آرامگاه شامل افوشته
بناي (ق. ه 849) سيدواقف سردرخانقاه ،(ق. ه 831) افوشته مسجد
شاهرخ دوره تاريخي آثار نوادر از) شربت‌خانه به چهارصفه‌مشهور
ميرسيد ، گنبد و قابل‌توجه و شكيل طرحي با افوشته حمام ،(گوركاني
زمان از چهارصفه طرح با سادات محله سرداب گوركاني ، دوره از تمامي
چنار قاجاريه ، زمان از نطنز حاكم انتخابالسلطان خانه صفويه ،
است ، شده كاشته (ع)امام‌رضا مبارك به‌دست احتمالا كه رهن كوي كهنسال
كوي در يحيي امامزاده سرشك ، كوي جامع مسجد و سيدمحمد امامزاده
آنها از برخي كه قابل‌توجه‌ديگر تاريخي آثار بسياري و مزيدآباد
.مي‌شود معرفي مختصرا
نطنز شهر كهنسالي شناسنامه يا آتشكده
شده ساخته مرتفع قطور ستون نطنزچهار جمعه مسجد غرب در محوطه‌اي در
هنوز بسيار گذشت‌سده‌هاي كه‌با سربرافراشته گچ ، و رودخانه ازسنگ
كمر بر خم و كرده ايستادگي زمان رويدادهاي برابر در استوارش قامت
قرارگرفتن به باتوجه است معروف آتشكده به كه بنا اين.است نياورده
تا دامنه‌تاسيساتش كه مي‌رود آن احتمال جمعه ، مسجد پيرامون محوطه در
بنا آن ويرانه‌هاي روي بر را مسجد سپس و داشته ادامه مسجد از بخشي
.باشند نهاده
باز ، گنبد كوه غربي شمال دره در(ع)علي‌بن‌موسي‌الرضا حضرت قدمگاه
.مي‌گردد سرازير استخري به و راپيموده دره سراسر گوارا آبي چشمه
.مي‌نامند علي قدمگاه را مكان اين محل مردم
به به‌هنگام‌مسافرت (ع)علي‌بن‌موسي‌الرضا به‌عمل‌آمده ، حضرت تحقيقات طبق
.داشته‌اند توقفي اندك اين‌چشمه كنار در خراسان
حاشيه بر.دارد نطنزقرار شهر مير محله در مسجد ميراين مسجد
مشاهده ثلث‌برجسته خط به نوشته‌هايي آن ضربي بلندطاق سردر لبه
حاوي آن گچي‌ارزشمند محراب.است شده زمان‌ناخوانا گذر در كه مي‌شود
حمد مباركه سوره و هود سوره از مباركه 116 آيه بوته‌و و گل نقوش
سلجوقي عصر بناهاي از را آن فرانسوي باستانشناس گدار آندره.است
.است دانسته
جمعه مسجد - عبدالصمد شيخ خانقاه سردر
مناره‌اي نطنز ، مركزشهر سرسبز باغستانهاي انبوه جمعه‌در مسجد
به را واردين تازه توجه آن كنار در شكل هرمي گنبدي و قدبرافراشته
ديلمي ، گنبد شگفت‌انگيز مجموعه از بخشي گنبد و مناره.مي‌كند جلب خود
.است وي خانقاه سردر و عبدالصمد نورالدين شيخ آرامگاه جمعه ، مسجد
به آن ايواني چهار مسجد ق. ه سال 389 به گنبددار ضلعي شبستان‌هشت
پوشش با سردرخانقاه سال 707 ، به عبدالصمد شيخ آرامگاه ق ، . ه سال 704
كوفي و ريحان خط به كتيبه‌هايي و گوناگون طرحهاي و نقوش داراي كاشي
با 118 بام سطح تا آن متري مرتفع 37 مناره و سال 716 به زاويه‌دار
.شده‌اند ساخته ق. ه سال 725 در پله‌مارپيچي
واقفي اعظم سيدحسين