چهارم ، شماره 1037 آگوست 1996 ، سال مرداد 1375 ، 8 پنجشنبه 18
زبان به كريم قرآن واژه‌هاي فرهنگ
انگليسي
حيات و حضور و فراگيري شمولي ، جهان قرآن ، انكارناپذير ويژگيهاي از
نه قرآن مخاطب و است متوالي عصرهاي و جاري نسلهاي ميان در آن دايمي
قرآن سخن روي بلكه ويژه‌اند ، نژادي نه و مخصوص قبيله‌اي ونه خاص قومي
.مردمند توده‌هاي مكان ، و زمان وبي‌مرز عام عنواني در
صورت گسترده گونه‌اي به وعربي فارسي زبان در وحي مفاهيم تبيين در تلاش
.است شده بسته كار به كمتر زبانها ساير در تلاش اين ولي گرفته
-خراسان اسلامي تبليغات دفتر پژوهشهاي و تحقيقات واحد اساس اين بر
قرآن واژگان مفاهيم تبيين جهت در تلاش -مشهد قرآني معارف و فرهنگ بخش
از بخشي كه داد قرار خويش تحقيقاتي برنامه‌هاي در را انگليسي زبان به
انگليسي زبان استاد شاهسوندي شهره وسيله‌خانم به آن روشهاي و اهداف
.است درآمده تحرير رشته به طرح مجري و مشهد ادبيات دانشكده در
انسانها بين ارتباط برقراري سيستم يا زبان كه است علمي زبان‌شناسي ،
با مربوط فنون و علوم در علم اين روزافزون اهميت.مي‌كند رامطالعه
مرتبط فنون جمله از.مي‌نمايد چندان دو را آن با آشنايي لزوم زبان ،
متن بررسي در دخيل كه جا ازآن مترجم و است ترجمه شناسي ، زبان با
مستثنا قاعده اين از است ، مقصد زبان به آن برگردان و مبدا زبان
بر مبتني كه ترجمه تئوريهاي و علم اين از او آگاهي اهميت.نيست
به مترجم.كرد پوشي چشم آن از بتوان كه نيست امري است ، زبان‌شناسي
نموده تعيين خود براي را ملاكهايي مي‌تواند شناسي ، زبان يافته‌هاي مدد
اختيار در منسجم ، گونه‌اي به او تلاش محصول تا كند پيروي ضوابطي از و
اساس بر تنها خويش ، اثر ارائه از ترتيب ، بدين.گيرد قرار خوانندگانش
.مي‌زند خويش اثر بر علمي صبغه و رنگ و كرده خودداري سليقه و ذوق
را بسياري علمي مباحث غرب ، در شناسي ترجمه و شناسي زبان علوم پيشرفت
كه گونه‌اي به است ، ساخته مطرح انجيل ، مخصوصا مذهبي ، متون ترجمه در
اجزاء دستوري ، ارتباط واژگان ، زبان ، مختلف سطوح مطروحه مباحث
در آنها به توجه اهميت و دربرمي‌گيرد را پيام و معنا ساختارها ،
و مجلات.مي‌سازد روشن را ديگر زبان به زباني از پيام و معنا انتقال
موجود ودشواريهاي شيوه‌ها و يافته اختصاص امر بدين نيز فصلنامه‌هايي
نوپايي متاسفانه.مي‌گيرد قرار بررسي و مداقه مورد انجيل برگردان در
كاربردي جنبه‌هاي به كافي توجه عدم و اسلامي كشورهاي در علوم اين
ترجمه و شناسي زبان در مطروحه مباحث تا گرديده موجب آنها يافته‌هاي
اجمالي بررسي.باشد نداشته قرآن ترجمه در اعراب از محلي عملا شناسي ،
كه مي‌سازد آشكار را عمده‌اي اشكالهاي بوضوح قرآني شده ترجمه آثار
مختلف سطوح در قرآني آيات و واژه‌ها بررسي در علمي بي‌دقتي از ناشي
.است ترجمه
لحاظ از كه ديگر ، زبانهاي به مجيد قرآن برگردان در نقصاني چنين
راه سر در را بيشتري مشكلات ندارند ، قرآن و اسلام با فرهنگي‌سنخيتي
اقصي در كريم قرآن فعلي مخاطبان زيرا مي‌آورد ، به‌همراه قرآن درك
مسلمانان كه هستند زباني فرا و زمينه‌اي پيش اطلاعات فاقد عالم ، نقاط
عصر دربودهاند برخوردار آن از جاهليت دوران اعراب و اسلام صدر
وحدانيت فرهنگ با اساس در كه بوده وشرك بت‌پرستي غالب ، فرهنگ جاهليت ،
و آداب از بسياري خود ظهور با اسلام.دارد مغايرت اسلام يگانه‌پرستي و
آنها از برخي اما نمود ، رد را آنها و شناخته مردود را دوران آن سنن
از مي‌توان مثال براي.پذيرفت اسلام فرهنگ بر تطبيق و تغيير با را
.برد نام حيات و معروف تضرع ، تسليم ، موت ، مروت ، جاهليت ، :واژه‌هاي
از بعد و قبل اعراب فرهنگي جغرافيايي و تاريخي شرايط از اطلاع عدم
در و نشود ادراك خوبي به محيط ، بر حاكم فضاي تا شد خواهد موجب اسلام ،
.نگردد منتقل ترجمه
بر تكيه با قرآن ، تنها ترجمه كه است ضروري نكته اين به توجه البته
آن مترجمان و نيست ممكن عملا ترجمه نظريات از آگاهي و زبان‌شناسي علم
تاريخ قرآني ، معارف تفسير ، عربي ، زبان در وسيعي آگاهي و اطلاعات بايد
باشند ، داشته آن ويژگيهاي و مقصد زبان همچنين و اديان ساير و اسلام
.يازند دست خطير امر اين به بتوانند تا
است افرادي دست به آن برگردان قرآن ، ترجمه زمينه در مسائل ديگر از
ديدگاه به محدود آنان درك كه است طبيعي و نبوده‌اند مسلمان كه‌خود
ادا را مطلب حق شايد ، و بايد كه آنچنا نمي‌توانند و خودبوده خاص
بوي و رنگ مسلمانها غير دست به شده ترجمه قرآنهاي بررسي در.نمايند
.است مشهود خوبي به ديگر ، اديان فرهنگ و مفاهيم
ما اسلامي ، انقلاب پيروزي از پس اسلامي معارف و فرهنگ اشاعه راه در تلاش
در كريم قرآن از دقيق ترجمه‌اي فقدان به توجه با تا داشت برآن را
به كريم قرآن واژه‌هاي فرهنگ تاليف و پژوهش به دست غيراسلامي ، ممالك
و دانسته راضروري امر اين چندي دلايل به و بزنيم انگليسي زبان
.مي‌دانيم
اسلامي اصطلاحات فرهنگهاي همچنين و كريم قرآن ترجمه‌هاي روي بر تحقيق
در مولفان يا و مترجمان كه ساخت روشن را نكته اين انگليسي ، زبان به
دلايل به و نبوده برخوردار معادل‌يابي در كافي نظر دقت خوداز آثار
:بوده‌اند عاجز دقيق ، معادل ارائه از مختلف
... و مسيحيت اسلام ، قرآن ، فرهنگ با كافي آشنايي عدم.1
.زبان دو اين ظرايف و عربي و انگليسي زبان با كافي آشنايي عدم.2
و ترجمه‌شناسي جديد نظريات و زبان‌شناسي با كافي آشنايي عدم.3
.عملي صورت به ترجمه كاربردآن‌در
واژه هر معنايي آحاد و واژه‌ها متعدد معنايي وجوه نگرفتن نظر در.4
.آن معادل با مقايسه در
.فردي صورت به متن برگردان انجام.5
قرآني واژه‌هاي نام‌فرهنگ به پژوهشي طرح اين انجام در روي ، اين از
.شد همت‌گماشته
تفاسير ، ) مختلف منابع از استفاده با قرآن واژه‌هاي تاليف‌فرهنگ در
موارد (آن معنايي آحاد) واژه هر معنايي وجوه (...و لغت ، كتابهاي
را قرآن در ديگر لغات با آن همايش (...صفت فعل ، اسم ، ) آن كاربرد
.مي‌شود پرداخته انگليسي زبان در يابي معادل به سپس نموده ، مشخص
نظر ، مورد واژه براي.است ضروري زير نكات ذكر معادل‌يابي ، زمينه در
:انگليسي زبان است‌در ممكن
باشد داشته وجود مناسب معادل -1
باشد نداشته وجود مشخصي معادل -2
القا را آن و داشته را مقصد زبان مذهبي -فرهنگي بار موجود معادل -3
.نمايد
هر معنايي آحاد به توجه با همچنين و نكات‌فوق از يك هر به توجه با
گروه واژه‌هاي براي معادل‌يابي.مي‌شود انتخاب آن مناسب معادل واژه ،
دسته آن قرآني واژه‌هاي دوم گروه.داشت نخواهد همراه به مشكلي اول ،
اصطلاح به و نداشته وجود مقصد زبان در آنان معادل كه هستند لغات از
بخواهيم اگر واژگان ، خلا اين با مقابله براي.دارد وجود واژگان خلا
كليدي واژه‌هاي از لغت چنانچه شويم ، متوسل واژه‌ها توضيح و توصيف به
كارگيري به با عملا باشد ، زياد قرآن در آن بسامد كه اين يا و باشد
اگر و زد خواهيم لطمه ترجمه انسجام و زيبايي به كلمه‌اي چند معادل
كنيم ، انتخاب نامناسبي معادل واژه ، معنايي بار گرفتن نظر در بدون
.شد خواهيم معنايي افت دچار يقينا
دراين.برد نام را الجهاد واژه‌هاي‌الزكاه ، مي‌توان مثال براي
يااز و نمود اقدام مقصد زبان واژه‌در جعل به بايد يا زمينه
;كرد واژه‌استفاده مفاهيم و معاني براي‌انتقال ديگري مكانيزمهاي
ترجمه alms يا و Poor dueبه مترجمان را واژه‌الزكاه مثلا
مي‌شويم متوجه كنيم ، دقت الزكاه واژه معنايي آحاد به اگر.كرده‌اند
زيرا باشند ، براي‌الزكاه مناسبي معادل نمي‌توانند مذكور واژه‌هاي كه
.هستند آن معنايي آحاد فاقد
ارائه‌مي‌شود ، مترجمان سوي از گاه ناقصي‌كه توضيحات ديگر ، طرف از
.مي‌گردد خوانندگان گمراهي باعث خود
كه‌معادل واژه‌هاست از دسته آن قرآني ، شامل واژه‌هاي از سوم گروه
فرهنگي داراي‌بار اما دارد ، وجود انگليسي‌زبانان فرهنگ در آنها
وتوبه نظيربرزخ ، شهادت واژه‌هايي.هستند فرهنگ‌قرآن با متفاوت
مسيحيت‌به فرهنگ بار با درانگليسي عموما را آنها كه‌معادل
به اگر حال.قرارمي‌دهند martyrdom; purgatoryrepentence; ترتيب
آن معناي مي‌بينيم كنيم ، قرآن‌مراجعه در واژه‌برزخ وجوه‌معنايي
.است برزخ عالم و فاصله مانع ، حايل ، معادل
اين:كرده‌اند ذكر Purgatoryبعضي درانگليسي ، را برزخ عالم معادل
خاطر گناهكاران‌به كه مي‌شود اطلاق به‌مكاني مسيحيت فرهنگ در واژه
به اشاره برزخ كه‌عالم حالي در.مي‌شوند آنجامجازات در خود ، معاصي
شيوه به بسته و شده آن وارد مرگ از پس انسانها همه كه دارد مكاني
.شد خواهند مجازات يا و شده ، داده پاداش دنيا در خود زندگي
در به‌خاطر دهيم قرار برزخ عالم رامعادل Purgatoryواژه اگر حال
.داشت خواهيم معنايي افت آن ، معنايي آحاد نگرفتن نظر
داراي آيات‌مختلف ، در كه قرآن ازواژه‌هاي پاره‌اي ديگر ، سوي از
تنها به عنايت با بعضي‌مترجمان توسط هستند ، معنايي‌متفاوتي وجوه
طرح اين در كه مواردي جمله از.گرديده‌است ترجمه آن معنايي يك‌وجه
مثال براي.است واژه يك معنايي ابعاد به توجه مي‌گيرد ، قرار مدنظر
بقره سوره در مناسب گفتن سخن احزابشيوه سوره در واژه‌معروف
متعارف حد ودر شرعي مقررات رعايت وبا درست و پسنديده و شايسته
آنان بين و شده شناخته مردان نظر از كه معاشرتي نساء سوره در و
متفاوت معنايي وجوه توجه‌با عدم با مترجمان ولي آمده.است متداول
ترجمه honorable معنا يك به اكثرا مجيد ، قرآن در المعروف واژه
.كرده‌اند
:است آمده زير صورت به Webster لغت فرهنگ در honorable.
sense of rightof being honored.. havinghonorable:.Worthy
honesty and integrity, or wrong, characterized by or showing a
doer..doing honor, honor to the owner or upright.. Bringing
عدم مي‌كنيم ، مشاهده كه همچنان marks of respect accompanied with
آن در واژه اين كه آيه‌اي متن و مذكور واژه معنايي وجوه به توجه
به واژه اين آيات تمامي در تقريبا تا شده موجب است ، گرديده استعمال
.گردد بيان واژه يك با و معنا يك
معنا اساس بر واژه‌هاي‌قرآن ابتدا اول ، مرحله طرح‌در پژوهشي روش
تاثيري واژه ، بسامد لذا.مي‌شوند انتخاب آيه مفهوم درك در آن اهميت و
كلمات حروف ، ربط ، كلمات انتخاب از مرحله اين در.ندارد آن انتخاب در
ايجاد معنايي تغيير كه صورتي در فعلي شده صرف صورتهاي و استفهام
كتابهاي در انتخابي واژه‌هاي بررسي از پس.مي‌گردد خودداري نشود ،
واژه ، هر معنايي وجوه.مي‌شود آغاز آنها تحليل و تجزيه لغت ، و تفسير
و.مي‌گردد مشخص ديگر واژه‌هاي با آن همايش مشتقات ، معنايي ، آحاد
معناي لغوي ، معناي واژه ، در موجود تصورات پيش مورد در لازم اطلاعات
جمع...و متضاد و مترادف لغات همايشي ، معناي ارجاعي ، معناي تلويحي ،
معنايي آحاد با واژه‌ها معنايي آحاد بعدي مرحله در.مي‌شود آوري
اول گروه از چنانچه شده ، مقابله انگليسي زبان در آن موجود معادلهاي
سوم و دوم گروههاي مورد در.نمي‌شود ايجاد مشكلي طبعا باشد ، واژه‌ها
و ترجمه ترجمه‌شناسي ، در موجود پيشرفته روشهاي به توجه با نيز
.مي‌شود اقدام آنها معادل يافتن به نسبت زبان‌شناسي
:مي‌شود زيرارائه اطلاعات واژه هر مورد در
;عربي زبان به واژه خود -1
;واژه تلفظ -2
;كلمه نوع -3
ازقرآن شواهدي يا و شاهد با آن‌همراه معادلهاي يا و معادل -4
;آيه و سوره ذكر با كريم
;ديگر كلمات با آن همايش -5
(بودن موجود صورت در) متضاد و مترادف لغات -6
قرآني پژوهشهاي فصلنامه از برگرفته
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام