چهارم ، شماره 1059 سپتامبر 1996 ، سال شهريور 1375 ، 3 سه‌شنبه 13
خيال و دست جادوي لالجين سفالينه‌هاي
مي‌كنند مصرف رس خاك تن سالي 50000 لالجين سازان سفال
واحد به848 پيش سال در 45 واحد از 50 لالجين كارگاههايسفالسازي شمار
است رسيده حاضر درحال
انساني ، جوامع تشكيل و تمدنهاي‌بشري نخستين شكل‌گيري با:اشاره
فراروي عمده‌ترين‌مشكل زندگي ، رفع‌نيازهاي براي ابزار تهيه
با كه مي‌كرد ايجاب نياز احساس اين.بود وخلاق متفكر انسانهاي
رفع جهت در پويا ، انديشه به‌كارگيري و موجود امكانات از بهره‌گيري
براي آتش سپس و خاك و آب به توسل.كنند چاره‌جويي خود روزمره نيازهاي
اولين پرداختن و ساختن با نيازها ، اين از بخش‌قابل‌توجهي كردن برطرف
اعماق از خلاقيتها اين استمرار و شد واقع كارساز تاريخ سفالينه‌هاي
انواع شدن سرازير وجود با كه آنجا تا است يافته تاكنون‌ادامه تاريخ
درحال همچنان سفال صنعت مصرف بازارهاي پلاستيكي ، و توليدات‌فلزي
افزوده سفالگران توليدات تنوع بر روزبه‌روز و است گسترش و اعتلا
وفور و اقليمي مناسب شرايط از برخورداري به‌لحاظ همدان استان.مي‌شود
اين در همدان لالجين و تويسركان فرسنج چون مناطقي در مطلوب خاك و آب
آمده به‌دست سفالينه‌هاي.است ساله هزار تاريخي 3 پيشينه داراي زمينه
ادوار در كه است واقعيت اين مويد باستاني‌هگمتانه ، ويرانه‌هاي از
با و بوده مستقر مناطق اين در سفال صنعتگران اسلام ، از پيش تاريخي
سفالگران هم امروز و بوده‌اند مردم نيازهاي پاسخگوي انبوه ، توليد
در 17 لالجين كوچك شهر سفال دست‌اندركارصنعت يكهزار بويژه و همداني
.مشغولند توليد كار به همچنان همدان ، شمال كيلومتري
:است ترتيبزير به سفال توليد خط آن‌نمودار توليد نحوه و سفال
پخته سفال خام ، سفال دادن ، شكل گل ، ورز آب ، با آسياب ، تركيب خاك‌رس ،
دو سراميك و سفال توليد در لعابدار ، سفال و خام لعاب با سفال شده ،
لعاب و بدنه:دارد وجود عمده بخش
.استفاده‌مي‌كنند گل‌رس از سفال ، سفال‌سازان بدنه براي:بدنه -الف
داراي آهك و اكسيدآهن داشتن خاطر به كه را خاك‌رس منظور اين براي
محل به معادن از انتقال از پس است ، خاصي چسبندگي و شكل‌پذيري خاصيت
در دوغاب صورت به را آن و مي‌ريزند حوضچه‌اي در آن ، كردن الك و كارگاه
است حوضچه كف از بالاتر مقداري كه سوراخي از را دوغاب سپس.مي‌آورند
دوغاب اضافي آب تبخير از پس و.مي‌كنند منتقل ديگر حوضچه‌اي داخل به
شود خارج آن از هوا حبابهاي تا مي‌دهند ورز و انتقال كارگاه به را آن
قصد كه محصولي حجم نسبت به را گل آنگاهكند پيدا را لازم چسبندگي و
به سفالگري چرخ روي آن دادن قرار با و كرده چانه دارند را آن ساخت
.مي‌پردازند توليد
صنعتگر ومهارت است سفالگري كار حساس‌ترين‌مراحل از يكي كاري چرخ
ساخته اشياء ساخت ، كار اتمام از بعددارد آن مهمي‌در بسيار نقش
به و لعاب بدون كه اشيايي.شود خشك تا مي‌گيرد قرار آزاد هواي در شده
تا 1000 بين 900 حرارتي درجه در بايد مي‌شود ، بازار روانه ساده شكل
.شود پخته كوره در سانتي‌گراد درجه
عنوان با و لعاب از پوششي با موارد دربيشتر سفالين اشياء:لعاب -ب
است صورت اين به معمولا لعابكاري نحوه.مي‌رسد مصرف‌كننده بدست سراميك
از پس و مي‌برند فرو لعاب محلول در را آن سفالينه ، اول پخت بعداز كه
.مي‌دهند حرارت و داده قرار كوره در مجددا را آن شدن خشك
حرارت‌ببينند ، كافي بحد وقتي كه مواداست از مخلوطي سراميكي لعاب
و مي‌گيرد سراميكي‌فرم اشياء روي شيشه‌اي وسخت ثابت ورقه بصورت
.مي‌سازد براق پرجلاو آنرا سطح و نفوذ راغيرقابل شي‌ء بدنه
صيقلي به تا مي‌كنند پرداخت را لعابكاري مورد قطعه سطح كار ، اين براي
.بيافزايند بدنه درخشندگي و
:دوگونه‌اند مي‌كنند تهيه ولالجيني ايراني صنعتگران كه لعابهايي
اصطلاحاشفاف ، ناميده كه لعاب ، تهيه‌اين براي:شيشيه‌اي لعاب -1
با سرب و سيليس سنگ همانند ديگر موادي اتفاق به را شيشه مي‌شود ،
را آن بخواهند اگر و مي‌كنند پودر آب ، همراه به مخصوصي آسيابهاي
به منگنز و كبالت و آهن و مس همانند فلزاتي اكسيدهاي سازند ، رنگين
.مي‌افزايند آن
مات اصطلاحا كه لعاب اين:پوششي لعاب -اكسيدسرب2 از استفاده
با سيليس و چخماق سنگ و شيشه سرب ، قلع ، از است تركيبي مي‌شود ناميده
.نمي‌شود مشخص آن زير سفال بدنه لعابي چنين از استفاده
ماده اين است سرب اكسيد لالجين ، درلعاب مصرفي مواد از يكي متاسفانه
كنندگان توليد هاضمه جهاز وارد دهان و بيني راه از كه آن بر علاوه
اينگونه كنندگان مصرف براي مي‌شود سرب از ناشي مسموميت‌هاي سبب و شده
.است كشنده و خطرناك بسيار نيز توليدات
شماركارگاههاي موجود ، اطلاعات لالجين‌طبق در سفالسازي كارگاههاي
در تعداد اين بوده‌كه كارگاه قبل 50 سال لالجين‌در 45 در سازي سفال
حاضر حال در و به 480كارگاه سال 60 در كارگاه ، به110 سال 1355
پروانه كارگاه تعداد 500 ازاين كهاست رسيده كارگاه حدود848 به
بستگي عوامل اين به گذشته سال ده در كارگاهها بي‌رويه رشد.دارند كسب
:است داشته
وملامين چيني‌آلات همانند خارجي واردات‌كالاهاي در محدوديت -1
.بيشتر درآمد وايجاد سراميك و سفال ضعيف رشد -2
مالكي كنترل تحت كه ظروف سهامي شركت انحصار از كارگاهها شدن خارج -3
.است بوده خزاعي سالار نام به
نقل و حمل و ارتباط وسايل وبهبود كشور راههاي شدن مساعد -4
و صنعت‌ملي اين توسعه از دولت وعملي تبليغي حمايت و تشويق -5
در لالجين در كارگاههايسفالسازي همه گفت تقريبامي‌توان ناوابسته ،
كه است بزرگي مشكل خود كه‌اين يافته‌اند استقرار شهر ناحيه‌مسكوني
سال ازيكصد بيش قديمي كارگاههاي.شده‌است محلي مسئولان گريبانگير
و است رسيده ارث به آنها پسران به ازپدران كه دارند كار سابقه
.مي‌كنند كار فاميلي روابط روي از كارگاهها بيشتر
لالجين 1200نفر كارگاه در 480 سال 1360كه آمارگيري به توجه با
در افرادشاغل تعداد مي‌توان نيز حال‌حاضر در بوده‌اند ، كار مشغول
ميان اين از كه زد تخمين نفر راتقريبا 2544 لالجين كارگاه 848
.كرده‌اند مهاجرت لالجين به كار جهت مجاور روستاهاي از زيادي تعداد
.است ساعت هشت روزانه كارگاه هر در نيز كار ساعات متوسط ميزان
همه مصرف متوسط و سال در تن هركارگاه 60 در رس خاك مصرف ميانگين
.است سال در رس خاك تن از 50000 بيش لالجين كارگاههاي
با درلالجين سراميك آموزشكده ايجاد لالجين‌طرح سراميك آموزشكده
رسيد تصويب به سال1371 در سراميك و سفال كيفيت‌توليد ارتقاء هدف
حال در و دربرمي‌گيرد را توليد خدماتي مجتمع كارگاه از واكنون‌بخشي
.تحصيلند مشغول آموزشكده اين در دانشجو حاضر 20
اقتصادي‌لالجين وضعيت بهبود ازراه‌هاي يكي سراميك آموزشكده احداث
تسريع را اين‌امر اقداماتي انجام با استان‌مي‌توانند مسئولان و است
صنعتي شهرك احداث طرح سريعتر هرچه اجراي مثال ، عنوان به.بخشند
به سفالسازي پراكنده واحدهاي آنكه شرط به مي‌رسد نظر به ضروري لالجين
خدمات ارائه با دستگاهها همه است لازم همچنين.شوند منتقل شهرك اين
تحقق منظور به را لازم زمينه منطقي ، و صحيح سياست‌هاي اعمال و لازم
گرانمايه و اصيل صنعت اين از جانبداري و حمايت جهت در دولت اهداف
و تكنيك تزريق و سفالسازي نوين شيوه‌هاي ابداع با بايد.آورند فراهم
رشد براي را زمينه صنعت ، اين در توليد با مناسب و منطبق تكنولوژي
هموار ديگر سوي از ضايعات كاهش و سو يك از توليدات كيفي و كمي
لوله خط انشعاب طرح سريعتر اجراي در مسئولان است لازم همچنين.سازيم
اصلاح منظور به تعاوني شركت‌هاي به بانكي وام اعطاي و لالجين به گاز
اجناس با آن رقابت توان افزايش و توليدات بهبود سراميك ، اوليه مواد
.ورزند مساعدت...و وارداتي لوكس
همدان در روزنامه‌همشهري خبرنگار ياري مريم
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام