چهارم ، شماره 1059 سپتامبر 1996 ، سال شهريور 1375 ، 3 سه‌شنبه 13
|
|
ايران در جديد كتابخانه‌هاي
غلامرضا و حائري عبدالحسين استاد با گفتگو در ايران كتابخانه‌هاي
(دوم بخش)عراقي فدايي
صحبت‌را ايران در جديد درباره‌كتابخانه‌هاي است ممكن اگر:همشهري
دهيم؟ ادامه
تنها ايران در شد ، شروع مجلس كتابخانه تاسيس كار وقتي:حائري استاد
ديگري و ملي كتابخانه يكي:داشت وجود مهم و پرسابقه كتابخانه دو
كتابخانه همان بي‌گمان ايران كتابخانه قديميترين.قدس آستان كتابخانه
زيادي بسيار مقدار كتابخانه ، اين در.است مشهد در رضوي قدس آستان
در موقوفات ، و وقف وجود دليل به اساسا.است داشته وجود موقوفه كتب
وجود محدود كتابخانه‌هاي صورت به كتاب مقداري همواره متبركه اماكن
نسخه‌هاي و داشته مذهبي خصلت عمدتا كتابها اين منتها است ، داشته
آستان كتابخانه در.است بوده معصومين روايات يا ادعيه كتب و قرآن
وضعيتهاي و ناامني‌ها يعني شد ، گفته قبلا كه دليل‌مسائلي به قدس ،
مردم مي‌آمد ، پيش مردم براي زمانها برخي در كه بسياراسف‌انگيزي
اين تا مي‌شد سعي بدين‌وسيله.مي‌كرده‌اند قدس آستان وقف كتابهايشان‌را
.شود حفظ شدن سوزانده و نابودي خطر يا و مهاجمان دستبرد از كتابها
در.شد بنيان‌گذاري اينگونه دارد قدمت قرن چند كه قدس آستان كتابخانه
كه قاجاريه دوره در خصوصا كرد ، گسترش‌پيدا كتابخانه اين بعد ادوار
و سياسي عقبماندگيهاي عليرغم نسبي ، آرامش و امنيت يك هرحال به
مجهزترين و بزرگترين از يكي كه هم حالا.آمد پيش اجتماعي ،
.است كتابخانه همين كتابخانه‌ها ،
به نزديك هم الان كه است معروف‌ملي كتابخانه ديگر ، كتابخانه
هجري سال 1316 در كتابخانه اين.هست درآن كتاب جلد نيم‌ميليون
درموزه كوچكي ساختمان در اين‌كتابخانه ابتدا در.شد تاسيس شمسي
ازكتابخانه هم را اوليه كتابهاي.قرارداشت باستان ايران فعلي
تشكيل دارالفنون مدرسه كتابخانه كتابهاي مجموعه از كه معارف عمومي
هر آن طبق بر كه گذشت مجلس از قانوني بعدها.گرديد تامين بود شده
ملي كتابخانه به نسخه‌اش دو مي‌بايد مي‌رسد چاپ به كشور در كه كتابي
.شود ارسال
كتابخانه مثل بوده‌اند هم ديگري كتابخانه‌هاي كتابخانه‌ها ، اين كنار در
از كه است مجلس كتابخانه ومعروفتر مهمتر ازهمه اما.امثالهم و ملك
كنوني اسلامي شوراي مجلس و سابق ملي شوراي مجلس تابعه موسسات
.مي‌باشد
ممكن اگر بفرماييد ، بحث مجلس كتابخانه درباره اينكه از قبل:همشهري
را مطالبي جديد با قديم كتابخانه‌هاي تمايز وجود درباره قدري است
.بفرماييد مطرح
كه قديم كتابخانه‌هاي برخلاف جديد ، كتابخانه‌هاي:عراقي فدايي غلامرضا.
از مي‌توانند مردم همه و است عمومي است ، بوده خاصي اشخاص اختيار در
آن از پس وضعيت و مشروطه انقلاب به هم مسئله اين و.كنند آنهااستفاده
.برمي‌گردد
.محسوبمي‌شود ايران در جديد موسسات‌تمدني از يكي يعني:همشهري
در جديد كتابخانه‌هاي از محتوا و شكل در.بله:عراقي فدايي غلامرضا.
اولا يعني.است شده تاسيس كتابخانه‌ها اين و شده پيروي اروپا
نوع همه ثانيا و شده ايجاد آن در مطالعه سالن با جديد ساختمانهاي
گردآوري آن در مباحث‌مختلف و علوم در و گوناگون زبانهاي به كتاب
عظيمي تفاوت كه مي‌شود خودبخودمشخص نكات ، اين به توجه با.است شده
تاسيس هدفدارد وجود كتابخانه‌هاي‌قديم با جديد بين‌كتابخانه‌هاي
اين از كتابخانه‌هاي‌جديد اصلا و است متفاوت حدودي تا حتي هم آنها
معلومات سطح رفتن بالا به كمك و عمومي فرهنگ رشد به كه شد تاسيس جهت
فقط قديم كتابخانه‌هاي كه حالي در.كند كمك جامعه افراد همه
شرايط واجد مي‌بايد كه گروهي اختيار در و است بوده اختصاصي گنجينه‌هاي
.بوده‌باشند خاصي
ايران در اجتماعي طبقات وضعيت اصلا كه مي‌دهد نشان نكته اين:همشهري
پيدا امكان بار اولين براي مردم مشروطيت ، انقلاب اثر در و شده دگرگون
نسبتا شرايط يك در حقوق ، و حق واجد موجوداتي عنوان به كه كرده‌اند
تا يعني گذشته ، در كه چيزيكنند استفاده جامعه امكانات از برابر
.است نبوده مقدور مردم عامه براي مشروطه انقلاب تحقق از پيش
درمدارس‌جديد ، كه تحصيلاتي و مدارس‌جديد البته.بله:حائري استاد.
و بوده موثر نيز است شده امكانپذير دارالفنون‌تاكنون تاسيس زمان از
كردگان ، تحصيل و گروهها همين نيازهاي حقيقت در كه بگويم مي‌خواهم من
به ضروري جديد كتابخانه‌هاي تاسيس كه آورد وجود به را شرايطي جديد ،
سياستمداران‌و و دست‌اندركاران از برخي ديگر ، طرف از اما.رسيد نظر
مشاهده با بروند ، كشور از خارج به توانستند وقتي علم اهل آدمهاي
كتابخانه‌هاي تاسيس فكر بود ، سرزمينها آن در كه جديدي كتابخانه‌هاي
ارباب كه احتشام‌السلطنه مثلا.كرد خطور ذهنشان به ايران در جديد
يادداشتهايش در بوده ، او از مجلس كتابخانه تاسيس فكر كه نامي كيخسرو
فروغي محمدعلي افتادم ، كتابخانه تاسيس فكر به من وقتي:مي‌نويسد
ايران از خروج قصد السلطنه احتشام كه هنگامي گفت من به (ذكاءالملك)
ارزشمندي و مهم خطي و چاپي آثار كه را كتابخانه‌ام گفت من به داشت را
خواست مجلس روزي واگر گذاشته‌ام هدايت مخبرالسلطنه نزد است آن در
شخص اينميكنم هديه آن به را كتابهايم من باشد داشته كتابخانه‌اي
وجود با چون.است بوده روشن‌بين و جالب فردي احتشام‌السلطنه يعني
با بوده ، مجلس رئيس دوم دوره پايان تا اول دوره اواخر از اينكه
شده درست كه هم ازمشروطه‌اي و مي‌كرده مخالفت مملكت جريانات و اوضاع
آلمان به و مي‌كند ترك را ايران دليل همين به و بوده ناراضي سخت بود
كتابهاي.مي‌ماند همانجا و مي‌گيرد دولتي پست يك آنجا در.مي‌رود
تشكيل را كتابخانه اساس واقع در و بوده جلد حدود 3000 احتشام‌السلطنه
احتشام تحصيل به توجه با كه است چاپي بيشتر و خطي كمي مقدار.مي‌داده
.است زبان آن به كتابها اين اكثر فرانسه ، در السلطنه
و به‌نهادها توجه پي در بوده‌اند فرنگ‌رفته به كه كساني اينكه غرض
تاسيس‌كتابخانه‌هاي فكر بود ، آمده بوجود درآنجا كه جديدي وضعيت
.ايران‌آوردند به خود با را مامي‌بينيم كه صورتي به جديد
كتابخانه ارزشهاي و تاريخچه درباره لطفا عراقي ، فدايي آقاي:همشهري
نماييد؟ بيان ما خوانندگان براي مطالبي مجلس
جمعي مساعي سايه در آغاز در كتابخانه‌مجلس:عراقي فدايي غلامرضا.
وجود عرصه به پا زماني ودر بوجودآمده دوست فرهنگ نمايندگان از
وجود ايران در زمان نيازهاي با منطبق و غني كتابخانه‌اي كه گذاشت
شمسي سال 1304 به كتابخانه اين رسمي تشكيل و تاسيس آغازنداشت
دوره چهار به را آن حيات دوران مي‌توان تاريخي لحاظ به اما برمي‌گردد ،
:كرد تقسيم
ساده باشرايطي قديم ساختمان در كه‌كتابخانه است دوره‌اي:اول دوره
زماني نظر دوره‌از اين.مي‌شود تاسيس روز امكانات‌آن با مناسب و
سال در مجلس‌دوم اوايل در كتابخانه پيشنهادتاسيس طرح زمان از
ساختمان در آن رسمي تاافتتاح شمسي با 1287 برابر قمري هجري 1327
.مي‌شود شامل را شمسي سال 1304 در مجلس شرقي قسمت در واقع قديم ،
انتقال‌آن تا سال 1304 در آن كاررسمي آغاز و افتتاح از:دوم دوره
.فعلي ساختمان به
بهمن در 17 آن گشايش جديد ساختمان در افتتاح‌كتابخانه از:سوم دوره
.ايران اسلامي انقلاب وقوع تا 1341
.تاحال انقلاب شروع از:چهارم دوره
بعد و بوده كسي چه از كتابخانه‌اي چنين بنيانگزاري اوليه فكر:همشهري
است؟ گرفته چطورشكل
نام به فردي از كتابخانه طرح ابتكار ظاهرا:عراقي فدايي غلامرضا.
تاسيس مقدماتي مراحل انجام در او.است بوده شاهرخ اربابكيخسرو
وايجاد كتابها نگهداري براي جايي تعيين و كتاب كتابخانه ، گردآوردن
رسمي و اساسي استقرار براي مناسبي جاي گرفتن نظر ودر كتابخانه‌موقت
برمي‌آيد چنين او يادداشتهاي از.است داشته بسزايي سهم نيز كتابخانه
قفسه در را كتابها نخستين از تعدادي تنظيم و ترتيب وظيفه شخصا كه
آنها ، براي فهرست تنظيم و آنها نمره‌گذاري و الفباء حروف ترتيب به
گواه آمده دست به اطلاعات و مجلس موجوددر اسنادگرفت عهده به يك‌تنه
اهل نمايندگان از جمعي همكاري با شاهرخ كيخسرو ارباب كه است آن
و زنجاني ابراهيم وشيخ افشار رضا مثل‌دكتر مجلس ، فرهنگ
طرح از مجلس كتابخانه تاسيس مقدمات آوردن فراهم در تقوي سيدنصرالله
.داشته‌اند كوشش اندازه چه تا آن پاگرفتن و استقرار تا پيشنهاد
احتشام بردند ، نام فدايي آقاي كه براشخاصي علاوه:حائري استاد.
پايه‌گذاري در هم (الملك ذكاء)فروغي ومحمدعلي علامير السلطنه‌محمود
.داشته‌اند مساعي تشريك كتابخانه اين
-تا 1302 سالهاي 1291 حدود -آغاز در.بله.:عراقي فدايي غلامرضا.
رسما و شود افتتاح ويژه ساختماني در مجلس كتابخانه ازآنكه پيش
مجلس براي اهداء يا خريداري صورت به كه كند ، كتابهايي كار به آغاز
حوضخانه شرق قسمت در تو تودر و كوچك اطاق دو در مي‌گرديد فراهم
همواره كوچك ، كتابخانه اين.مي‌شد چيده چوبي قفسه چند در و نگهداري
حسن الملك موتمن مرحوم و بود نمايندگان استفاده و مراجعه مورد
در بالاخره چندي ، از پس.داشت آن به فراوان توجه مجلس رئيس پيرنيا
مناسبتر و بزرگتر درجايي كتابخانه تاسيس براي تلاشهايي سال 1302 ،
از يعني خود ، موقت محل از كتابخانه كه شد آن نتيجه و گرفت انجام
و ساخته كتابخانه براي كه مجلس شرقي سمت در ساختماني به حوضخانه ،
سال 1304 در سال ، دو به نزديك از پس و گرديد منتقل بودند كرده آماده
الملك اعتصام يوسف همچون كاردان مديري نظر زير و يافت گشايش
ساده خيلي آغاز در كتابخانه تشكيلات.كرد كار به شروع رسما آشتياني ،
.بود محدود آن مخزن گنجايش و
دارد ادامه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
