چهارم ، شماره 1064 سپتامبر 1996 ، سال شهريور 1375 ، 9 دوشنبه 19
!مي‌آورد توسعه و آباداني قنات ،
پاياني بخش -قناتها:ايران سنتي تكنولوژيهاي معرفي
.مي‌شود انجام مرحله شش در قنات قنات‌ساخت ساخت مراحل
حفر -آن 2 ميزان و آب وجود از اطمينان براي آزمايشي چاه احداث -1
سال طول تمام در قنات آب توليدكننده و قنات تغذيه منبع كه مادر چاه
مقني توسط كه است عمودي چاه عميق‌ترين و دارد فراواني اهميت و است
زمين اعماق در كه افرادي به هوارساني براي ميله حفر -مي‌شود 3 كنده
-بالا 4 از قنات حفر عمليات كنترل و قنات لايروبي تسهيل و مي‌كنند كار
-است5 زيرزمين از آب عبور محل كه زيرزميني كانال يا مجرا احداث
در معمولا كه زمين سطح روي بر قنات آب ظهور محل يا قنات مظهر احداث
.است زراعتي و شرب آب تامين‌كننده و دارد قرار مسكوني نواحي مجاورت
مظهر محل از آب كه است روبازي و كوچك كانال‌هاي كه هنج هر احداث -6
قنات ساختمان كه آن وجود با.غيره‌مي‌رساند و مزارع باغات ، به قنات
و است فرسا توان و مشكل بسيار آن حفر است‌ولي ساده تكنيكي نظر از
.انجامد طول به قنات يك كندن دراز ساليان بسا چه
تقسيم گروه سه به كل مي‌كننددر شركت قنات احداث امر در كه كساني
و دارند عهده بر را حفرقنات كار مديريت كه استادكاران -مي‌شوند10
و كار مسئوليت و هستند وصاحبكاران قناتها صاحبان با طرف‌قرارداد
يا بالا رده كارگران -است 2 ايشان عهده بر كارگران و وسايل تامين
برعهده را قنات حفر يعني كار اصلي بخش كه داران كلنگ يا كلنگ‌كاران
و دارند كارگران ديگر از بيشتري اهميت استادكاران از بعد و دارند
سوم گروه -مي‌شوند3 استادكار مدتي از بعد زرنگ و ماهر داران كلنگ
كه مي‌پردازند چاهها از گل خاك تخليه و انتقال به كه هستند كارگراني
.مي‌شوند دلوگيرناميده و كش چرخ كش ، لاشه بند ، گل
كه آنجا از استفاده مرحله در ساخت‌قنات از قنات‌بعد آب تقسيم
آب كه هستند مجبور است محدود آب ميزان و زياد استفاده‌كنندگان تعداد
:مي‌گيرد انجام شيوه دو به كه نمايند تقسيم را
آب حجمي تقسيم -آب 2 زماني تقسيم -1
اساس بر گذشته در كه مي‌گيرد انجام شبانه‌روز اساس بر آب زماني تقسيم
آب تقسيم گرفت را آنها جاي ساعت بعدها بودولي ستارگان و خورشيد گردش
مناطق در كه مي‌گيرد صورت كوچكتري واحدهاي اساس بر روز شبانه در
طاق ، نيم طاق ، به مي‌توان جمله از.است خاصي نام‌هاي داراي گوناگون
.داشت اشاره...و نيچه طسوج ، دانگ ، سرجه ،
مي‌كنندكه استفاده آب سنگ يا سنگ بنام واحدي از آب حجمي تقسيم در
قزوين باسنگ تهران سنگ مثلا است متفاوت آن ميزان گوناگون مناطق در
مانند واحدهاي‌كوچكتري به خود واحد اين.دارد تفاوت ميزان نظر از
قنات در كه افرادي تمام به قنات آب كه اين نظر از.مي‌شود تقسيم سير
.مي‌شوند آب گردش مدار تعيين به مجبور برسد دارند سهم
تحويل فردخاصي به آب يكبار روز شش يا و پنج هر نقطه دريك مثلا
هر ميانگين طور به ولي بيشتري زمان مدت در ديگر نقطه‌اي در و مي‌گردد
يا كوتاهي كرد اضافه بايد كه مي‌شود داده قرار نوبت يكبار روز 12
قنات آب ميزان و سهامداران تعداد به بستگي آب مدار بودن طولاني‌تر
آب تقسيم بر كامل نظارت كه است ميراب عهده بر آب تقسيم معمولا.دارد
خدمت زيردست عنوان به كه مي‌گيرد كمك نفرديگر چند از اينكار در داردو
تنها گاهي مي‌گيرد صورت گوناگون شيوه‌هاي به قنات بر مالكيت.مي‌كنند
وقف بصورت هم گاهي و هستند شريك آن در نفر چند گاهي و دارد صاحب يك
حوادث و خشكسالي زمان در.مي‌شود گذاشته مردم عامه دراختيار
را قنات آب روز دو يا يك هستندگاهي قنات داراي كه افرادي غيرمترقبه
است افراد ميان همياري و كمك از كه‌نمونه‌اي مي‌گذارند مردم اختيار در
نزاع‌هاي آب تقسيم سر بر كه مي‌افتد اتفاق نيز بسيار چه همه اين با
كليه قناتها لايروبي يا تعمير زمان در.آيد وجود به افراد ميان سخت
هزينه و مي‌كنند شركت امور اين در آب ، از خود سهم نسبت به سهامداران
.مي‌بندند قرارداد مقني‌ها و استادكاران با مي‌شوندو متقبل را آن
و فن يك عنوان به قنات:قنات فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، اثرات
امروز تا است ، هماهنگ ما كشور اقليمي مقتضات با كه آبرساني مهم شيوه
خشك نيمه و گرم مناطق در بخصوص آب تامين زمينه در را خود كارايي
به توسعه و آباداني است شده ايجاد كجا هر در و است داده نشان ايران
شده‌اند ايجاد آن جنب در كه مشاغلي بسيار چه و است آورده خود همراه
.است گشته افراد ميان همياري و تعاون و همكاري زمينه‌ساز بسيار وچه
كانال‌هاي در آب افتادن جريان به از بعد اينكه بدليل طرفي از
نيست آن جريان ادامه براي ديگري مكانيكي انرژي به احتياج زيرزميني ،
و است ايران آن زادگاه كه آنجا از و است ارزان و موثر تكنيك يك
داراي است گرفته صورت اينجا در توسعه‌آن و رشد و ايجاد مراحل
فرهنگ با كه مي‌باشد وآبرساني آب تهيه امر در خودكفايي زمينه‌هاي
از استفاده راه سر بر چندي امامشكلات است سازگار آن اقليم و ايراني
بسيار قناتها تعمير و ساخت اينكه ، هزينه جمله از دارد وجود قناتها
به نياز صورت در و شود صرف‌نظر ساخت‌آن از مي‌شود باعث كه است بالا
در كه گيرد قرار بي‌اعتنايي مورد صاحبان‌قنات طرف از لايروبي ، و تعمير
و انرژي و وقت ميزان مي‌توانند جديدحفاري تكنولوژيهاي زمينه اين
امروزه كه است اين دارد وجود كه مشكل‌ديگري.بياورند پائين را هزينه
شوند خشك قناتها از بسياري است شده عميق‌باعث نيمه و عميق چاههاي حفر
حالي در اين و كرد استفاده آن از نمي‌توان قنات‌ديگر يك شدن خشك با و
ميزان و است عميق چاه از كمتر مراتب به تعميرقنات هزينه كه است
.است بيشتر آن آبدهي
نظري است‌كه اين داشت توجه بدان زمينه اين در بايد آنچه مجموع در
كه وانرژي وقت ميزان و شده حفر زيرزميني مجراهاي و چاهها مجموع به
اين به توجه و گرفته صورت متعدد حفاري‌هاي براي دراز ساليان طول در
سرزمين اين نشان و بي‌نام زحمتكش كاوشگران دست به قناتها اين تمام كه
بزرگترين مبين شده‌اند ، حفر خطرات بيشترين و امكانات كمترين با
كه ماست كشور فرهنگي ميراث و ارزش با گنجينه‌هاي حكم در و سرمايه‌ها
.است انسانها ممارست و تجربه تلاش ، سال هزاران حاصل
.جوادصفي‌نژاد ايران ، در سنتي آبياري نظامهاي -منابع1
.سجادي سيد منصور سيد.كاريز و قنات -2
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام