چهارم ، شماره 1077 سپتامبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 24 سه‌شنبه 3
|
|
حال در كشورهاي در تحقق‌خطمشي موانع
توسعه
كه‌كمك‌هاي دريافته‌اند هم‌اكنون توسعه درحال كشورهاي از بسياري
نمي‌باشد مشكلاتشان براي راه‌حلي بين‌المللي توسعه‌اي
به براي‌نيل برنامه‌ريزان و كارگزاران حركت راهنماي مشي ، اشاره‌خط
-مي‌شود1 تدوين سوال‌عمده به 3 توجه با است ، خطمشي‌معمولا توسعه
اول سوال بكنيم؟ چه‌مي‌توانيم -كرد؟ 3 مي‌توان چه -بايدكرد؟ 2 چه
سوال.است ايده‌آل حركت‌هاي خطوط ترسيم و اهداف به معطوف و آرماني
بحث مورد اهداف وحوش حول حركت براي متفاوت امكان‌هاي به معطوف دوم
شرايط در حركت براي ما امكانات و توانايي‌ها به معطوف سوم سوال و است
دارد زيرسعي مقالهاست توسعه راه سر بر عمده موانع درك با موجود
خارجي ، كمكهاي از ناشي محدوديتهاي به توجه با را خطمشي تحقق موانع
كشورهاي در بوروكراسي مدل تغيير به توجه عدم و ساختاري محدوديتهاي
.دهد توضيح توسعه حال در
مقالات سرويس
وسيله به كه است فراگير و اصول‌كلي از عبارت (1)عمومي مشي خط
جامعه در تصميم‌گيرندگان براي مي‌شودو وضع كشور در ذي‌صلاح مراجع
.است نظام مختلف اجزاء كننده هماهنگ و دارد راهنما حكم
آيد ، در در اجرا به بايد شد عمومي‌تدوين مشي خط اينكه از پس
محدوديتهايي‌مواجه و مشكلات با اجراي‌خطمشي سوم ، جهان كشورهاي
.است
خاطر 3 به توسعه درحال كشورهاي عمومي‌در خطمشي اجراي موفقيت عدم
:از عبارتند كه مي‌باشد عمده مشكل
خارجي ، كمك از ناشي محدوديتهاي -1
بوروكراسيها ، شده متمركز ساختارهاي -2
.وبر بوروكراسي مدل شكل تغيير -3
خارجي كمك از ناشي محدوديتهاي -1
و كمكها از توسعه حال در كشورهاي مشي‌در خط اجراي اصلي مشكل اولين
.مي‌شود ناشي بين‌المللي و خارجي امكانات
كه است اين سوم جهان ازكشورهاي بسياري موفقيت موانع از يكي
و ندارند را برنامه‌ها وتنظيم تهيه توانايي دولت ، كاركنان
و مشي‌ها خط اگر حتي كنند ، اجرا را آنها صحيحي طور به نمي‌توانند
باز دولت كاركنان گردد ، تنظيم و تهيه خارجي كشورهاي توسط برنامه‌ها
اجرا خوبي به را آن نمي‌توانند و مي‌باشند مشكل داراي آن اجراي در هم
اداري ناتواني (White) وايت و (Bryant) بريانت نظر نقطه از.نمايند
جاي به است شده نمايان پاگير و دست و وسيع بوروكراسيهاي شكل به كه
تاخير باعث شود برنامه‌ها اجراي و خدمات ارائه در تسريع باعث كه اين
.است شده آنها
عمومي ، توجه مشي خط اجراي از هدف‌نهايي توسعه ، حال در كشورهاي در
ملي برنامه‌هاي‌توسعه در كه است اهداف‌توسعه‌اي به دستيابي و نمودن
خارجي ازكشورهاي ملهم معمولا برنامه‌ها اينشدهاند گرفته نظر در
از شده‌اند ، تنظيم كشورهاي‌خارجي از تكنيكي براساس‌كمك‌هاي و هستند
يك توسعه حال در كشورهاي اكثر كه است اهميت حائز نكته طرفي‌اين
.نمي‌باشند دارا كمكها ، اين اداره براي موثر و لازم اداري نظام
انتقال مستلزم دولت ، اداري توانايي افزايش و توسعه اهداف به دستيابي
از بسياري حاليكه در است ، بوده فني كمكهاي شكل در تكنولوژي و سرمايه
توسعه‌اي كمكهاي كه دريافته‌اند توسعه‌هم‌اكنون حال در كشورهاي
قسمت مجبورند آنها زيرا نمي‌باشد ، مشكلاتشان راه‌حلي‌براي بين‌المللي
نموده‌اندبپردازند دريافت گذشته در كه كمكهايي براي را اعظم‌درآمدشان
نموده منتشر جهاني بانك.نمايند استفاده جديد كمكهاي از بتوانند تا
از توسعه حال در كشورهاي معوقه تا 1985بدهيهاي سال 1970 از كه است
حاليكه در است يافته افزايش دلار ميليارد دلاربه 7/484 ميليارد 9/50
به دلار از 7/17ميليارد توسعه درحال كشورهاي نفتي صادرات مدت درهمين
كه شد متوجه مي‌توان دقت باكمي.است داشته افزايش دلار ميليارد 5/226
بوده كشورها اين درآمدهاي رشد ميزان بيشتراز خيلي بدهيها رشد ميزان
و اداري توانايي بايد توسعه حال در بنابراين‌كشورهاي.است
بهتركمك‌هايي اداره به بتوانند تا دهند افزايش را مهارتهاي‌مديريتي‌شان
.بپردازند مي‌كنند دريافت كه
بوروكراسيها شده متمركز ساختارهاي -2
تمركز توسعه حال در كشورهاي در خطمشي اجراي اصلي مشكل دومين
يك سمت به سريعي طور به متحده ايالات هنگاميكه.است اداري ساختارهاي
توسعه حال در كشورهاي اكثريت است ، حركت حال در وضعيت‌عالي‌تر و موقعيت
كشوربرزيل در مثال براي.مي‌نمايند پيروي و تقليد قبلي ، وضعيت يك از
كه تحقيقاتي نتايج است توسعه حال در كشورهاي پيشرفته‌ترين از يكي كه
دولتي كاركنان از درصد كه 12 مي‌دهد نشان شده ، انجام قبل سال چند
پايان به را ابتدايي مدرسه درصد نرفته‌اند ، 21 مدرسه به هرگز برزيلي
نشده‌اند ، فارغ‌التحصيل اما شده دبيرستان وارد درصد نرسانيده‌اند ، 13
حضور دانشگاه در درصد و 13 شده‌اند فارغ‌التحصيل دبيرستان از درصد 15
وضعيت اين نموده‌اند ، اخذ را دانشگاهي مدرك درصد فقط 2 اما يافتند ،
.است نكرده تغييري تاكنون پيش سال از 20
كاركنان‌دولتي رسمي (پرورش و آموزش)تحصيلات پايين سطح واقع در
سطح در قدرت زياد تمركز پاسخگوي حدودي تا توسعه ، حال در كشورهاي
.مي‌باشد كشورها اين اداري نظام مديريت عالي
به‌شغل ، مربوط اطلاعات كه مي‌نمايد مطرح نيجريه درباره (Cohen)كوهن
به وظايف‌جزيي و مي‌گيرد قرار اختياركاركنان در كمي مقدار به
برنامه‌ريزيها ، هماهنگي‌ها تمام.مي‌شود واگذار (مرئوسين) زيردستان
.مي‌گيرد صورت عالي مديران توسط تصميم‌گيريها نظارتها ، و سرپرستي
عدم‌تمركز به راجع دوگانه‌اي به‌سياست محقق دو بريانت و وايت
:يافتند دست توسعه حال در كشورهاي
براي را زيادي اختيارات محلي ادارات به چه اگر وزارتخانه‌ها (الف
منابع اما بودند ، كرده تعويض مديريتي وظايف و توسعه برنامه‌هاي اجراي
آنها اختيار در را امور انجام براي صلاحيتدار و لايق پرسنل كافي ، مالي
.نداده‌اند قرار
فعاليتهاي به‌انجام مايل اغلب محلي سازمانهاي كه نمودند بيان آنها (ب
نظر زير كه مي‌دهند بلكه‌ترجيح نمي‌باشند مستقل طور به سازماني
.نمايند تصميم‌گيري مستقلا خودشان تااينكه باشند مربوطه وزارتخانه
توان بردن بالا به معطوف بيشتر بايد ما توجه:مي‌گويد (Esman)اسمان
اجرايي استقلال و حرفه‌اي توان ارتقاء به احتياج اين و باشد بوروكراسي
.آن بيشتر كردن كنترل تا است آن
در را دخالت‌دولت توسعه ، حال در دركشورهاي شده برنامه‌ريزي توسعه
منجر خود نوبه به اين كه مي‌دهد افزايش واقتصادي اجتماعي زمينه‌هاي
مقررات ، و قوانين در افزايش اين.مي‌شود مقررات و قوانين افزايش به
را فرصتهايي مي‌شود اداري بينش و آگاهي افزايش موجب اينكه بر علاوه
براي مي‌تواند قوانين كه زيرا مي‌آورد فراهم فساد براي نيز
.گيرد قرار استفاده مورد نيز دولت فعاليتهاي بي‌فايده‌نمودن
از تمركزيكي:معتقدند (Amaro- Reyes)ريز -آمارو و (Gould)گلد
توسعه حال در كشورهاي در بوروكراسي فساد و تباهي باعث كه است عواملي
تصميم‌گيري ساختارهاي حد از بيش تمركز و دقت آنها نظر به.است شده
منظور به رجوع ارباب نتيجه در مي‌شود ، اداري عمليات در تاخير به منجر
.مي‌كنند رشوه پرداخت به مبادرت اداري‌شان عمليات در تسريع
حال در كشورهاي اكثر در سياستمداران كه مي‌كند مطرح (Harris)هاريس
دولتي كاركنان با مشورت رابدون مهم سياسي تصميمات توسعه ، غالبا
بسيار موارد در افراطي طور به حتي‌آنها مي‌كنند ، اتخاذ نظرشان زير
خاطر به كار اين دليل كه مي‌كنند دخالت نيز خطمشي اجراي در جزيي ،
.مي‌باشد (اداري كاركنان) بوروكراتها به نداشتن اعتماد
كه‌كاركنان است بي‌ارزش اسناد زياد خاطرحجم به اداري فعاليت تاخير
كامپيوتر از استفاده طريق از كه) است خودكرده به مشغول را دولتي
براي كاركنان كه مي‌شود اين به منجر و (داد كاهش را آن مي‌توان
.باشند داشته كمي وقت مهمتر ، وظايف اجراي و تصميم‌گيري
وبر بوروكراسي مدل شكل تغيير -3
شكل‌مدل تغيير توسعه حال در دركشورهاي خطمشي اجراي مشكلات از يكي
به ديوانسالاري استفاده‌از كار دست‌اندر كسانيكه.است وبر بوروكراسي
در كه دريافتند توسعه‌بودند حال در كشورهاي در ابزارتوسعه عنوان
روبه‌رو مشكلاتي با دستگاه ازاين انتظار مورد وظايف عمل ، ايفاي
.است بوده
آن از حكايت وسيع سازمانهاي مطالعه:مي‌نويسد (Diamant)ديامانت
شرايطواقعي و وبر عقلايي مدل‌ديوانسالاري بين وسيعي شكاف كه دارد
.دارد وجود سازمانها در
را سازماني اختيارات عقلايي ، -ويژگي‌قانوني وبر بوروكراسي مدل در
بوروكراسي هدف حصول خصيصه در چنداني نقش قدرت ساختار و مي‌كند مشروع
.ندارد
كه آشكارمي‌شود غربي اروپاي تاريخ‌اجتماعي به اجمالي بررسي يك با
توسعه تاثير وسيعي‌تحت طور به آنجا در مديريت‌دولتي توسعه و تكامل
.است شده واقع رقابتي نسبتا جامعه يك در مستقل بازاري نيروهاي
گروه هر كه مي‌دهد شكل را مشابهي جامعه مستمرا سرمايه‌داري افزايش
هنگاميكه.بپردازد ديگر قدرت با رقابت به طريقي به است ممكن اجتماعي
مدل اين باشد ، غربي مدل از ملهم توسعه حال در كشورهاي بوروكراسي مدل
.سازد مرتفع را توسعه حال در كشورهاي نيازهاي و احتياجات نمي‌تواند
تفاوت توسعه حال در كشورهاي با كشورها آن ويژگيهاي و شرايط زيرا
.دارد
و ثبات براي وسيله‌اي توسعه‌بوروكراسي حال در كشورهاي اكثر براي
بين مشخصي مرز توسعه حال در كشورهاي در.مي‌گيرد قرار رژيم مشروعيت
كه الگويي از زاد مثال‌فاين طور به.ندارد وجود سياست و بوروكراسي
اين در.مي‌آورد ميان به سخن مي‌خواند سالارانه حاكم آنراديوانسالاري
و خودكامه حاكم يك شخصي كاملا ابزار عنوان به دولتي ديوانسالاري مدل ،
از و مي‌كند اعمال را مطلقه‌اي قدرت كه شده تلقي ديكتاتوري يا
تحميل و كردن كنترل براي آورده ، وجود به كه سازمان‌ديوانسالارانه‌اي
.مي‌جويد استفاده خود سلطه تحت مردم بر مقاصدش
و حفظ بوروكراسي‌براي توسعه حال كشورهاي‌در از بسياري در هنگاميكه
كه رسمي عملاسازمان مي‌گيرد ، قرار استفاده سياسي‌مورد سيستم ثبات
عمل غيررسمي سازمان به‌صورت است ، شده داده نشان چارت‌سازماني در
تعدد اين.است وظيفه چند داراي بوروكراسي مواردي ، چنين در مي‌كند ،
تخصصي داشتن و مي‌شود مختلف ساختارهاي در وظايف تداخل به منجر وظايف
.ندارد وجود ممكن پاسخهاي و مختلف مشكلات براي كافي
تمركز) توسعه حال در كشورهاي در اجراي‌خطمشي اصلي مانع دو هنگاميكه
بوروكراتها يابند ، كاهش (وبر بوروكراسي مدل شكل تغيير و حد از بيش
به خطمشي توسعه و بهبود در بيشتر مشاركت و موثرتر اجراي به قادر
.بود خواهند خطمشي اجراي در علاوه ،
Jean- Claude Garcia- Zamor:شود مراجعه زير منبع به -پانوشت1
Problems of Public policy Implementation In Developing Countries,
of political Science, Howard University Washington, D.C.
Department
كتاب از بلكه است نشده مطرح اصلي متن در عمومي خطمشي تعريف -2
الواني ، مهدي سيد دكتر تاليف دولتي ، مشي خط تعيين و تصميم‌گيري
.است گرديده استخراج صفحه 33 سمت ، 1369 ، انتشارات
عمل و تئوري در توسعه و مقاله‌ديوانسالاري به بيشتر آگاهي براي -3
پژوهشي علمي مجله شماره 2 در مندرج فقيهي ، ابوالحسن دكتر نوشته
.شود مراجعه مديريت و اقتصاد
دانشگاه توسعه مجله:ابراهيمي‌منبع سيدعليرضا:تلخيص و ترجمه
واشنگتن هووارد
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
