چهارم ، شماره 1080 سپتامبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 28 شنبه 7
|
|
كم ، :سرمايه‌گذاري ;انساني علوم در پژوهش
هيچ:باور ناكافي ، :حوصله
پژوهشكده‌علوم اعضاي از تن چند و رئيس قبادي ، حسينعلي دكتر با گفتگو
دانشگاهي جهاد اجتماعي و انساني
زياد ما آن براساس كه است شده ايجاد ما جامعه در فرهنگي
همواره كه چرا بپردازيم ، پژوهشي پرمشقت كارهاي به كه احتياج‌نداريم
هستيم موجود منابع متكي‌به
مشكلات جمله از عالي آموزش نظام در آموزش از تحقيق بودن جدا مساله
است ايران در آموزش كنوني نظام
كهنه بحثي كشور علمي درمراكز كارامد پژوهشي نظام نبود:اشاره
علوم همچون‌خود انساني علوم در به‌پژوهش مربوط مشكلات اما است ،
كه است حالي در اين.است شده نهاده فراموشي دربوته بيشتر انساني
جوامعي محتوم سرنوشت از گريز راه تنها شايد علوم اين به اعتناي‌جدي
مشكلات اكنون و داده‌اند قرار خود هدف تنها را اقتصادي توسعه كه است
دوش بر خويش غفلت‌هاي صليب چون را يكسويه رويكرد اين رواني و اجتماعي
.مي‌كشند
نگري جامع عدم عنوان تحت مشكلي با اساس در ما كشور در انساني علوم
عمل ميدان كه مي‌كند توجه اساسي واقعيت اين به كسي كمتر مواجهند ،
و ابعاد تمام در بزرگ جامعه يك بايد و مي‌تواند انساني علوم
در سرمايه‌گذاري كه كرد باور بايد است بديهي و باشد آن پيچيدگي‌هاي
حتمي و مطلوب نتيجه آن ، نشستن ثمر به براي سالهايي تحمل و علوم اين
بيش بودجه‌اي دانشگاهي جهاد كه بود آمده خبرها در اخيرا.داد خواهد
مطلب اهميت به توجه با.است كرده تحقيقات صرف ريال ميليارد از 2
جهاد اجتماعي و انساني علوم پژوهشكده دست‌اندركاران با گفتگويي
بحث مورد پژوهش دشواريهاي و موانع آن طي كه داده‌ايم انجام دانشگاهي
:مي‌خوانيم هم با.است گرفته قرار
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه كشور در را فعلي‌پژوهش جايگاه و وضعيت
تحقيقات بويژه تحقيق ، تقويت و توسعه راه سر بر موجود موانع مهمترين
كشور ، چيست؟ در كاربردي
هدف را توسعه‌همه‌جانبه به دستيابي مختلف‌اجتماعي ، نظامهاي امروزه
يكي كه است اين از حاكي معاصر علم و تجربه و قرارداده‌اند خود
.است (R&D ) توسعه و تحقيق هدف اين به دستيابي شاخص‌هاي ازمهمترين
مهم مشكلات از يكي توسعه حال در كشورهاي در حال هر به توسعه و تحقيق
از هم ما كشور درنيست برخوردار مناسبي وضعيت از چون است توسعه
نشده وافي و كافي توجه توسعه و تحقيق مساله به انقلاب از پيش سالهاي
و داشته تغييراتي اخير سال شش يا از 5 خصوصا وضعيت البته و است
.است بهبود به رو آن مختلف شاخص‌هاي
است موجود مختلف جوامع در سنجش‌وضعيت‌تحقيق براي شاخص‌هايي امروزه
نسبت ملي ، ناخالص توليد به پژوهش هزينه بررسي آنها جمله از كه
مراكز تعداد دانشجويان ، و محققين تعداد به فني و علمي نشريات
اين‌شاخص‌ها به توجه با ما كشور آنكه نظاير و كتابخانه‌ها و تحقيقاتي
عنوان به.كند رانهادينه پژوهش بحث تا پيش‌دارد در راه‌طولاني
وضعيت(تحقيقات 72 ملي براساس‌گزارش) موجود آمارهاي نمونه‌طبق
مناسب چندان كشورها ، وضعيت ديگر با درمقايسه ايران در تحقيق
ناخالص توليد به تحقيق هزينه نسبت كه است آمده گزارش درايننيست
بوده ، درصد معادل 9/2 و 90 سال 1989 در امريكا ، مثل كشورهايي در ملي
به‌طور توسعه حال در كشورهاي در درصد ، معادل 21/2 اروپا قاره در
و درصد هند 9/0 درصد ، آلمان 3/4.است بوده درصد معادل 64/0 متوسط
.است بوده درصد معادل 3/0 (1993) سال 72 در ايران
در وتوسعه تحقيق مي‌رسد نظر به اين‌مسائل به توجه با حال هر به
خود ابتدا كه‌بايد است مواجه عديده‌اي ومسايل تنگناها با كشورها
مي‌شود كلي نگاه يك در.بگيرند قرار كاوش ومشكلات‌مورد مسايل
تنگناهاي اول دسته:كرد تقسيم دسته به 5 را كشور در پژوهش تنگناهاي
بخشي اثر به نسبت عمومي باور يك متاسفانه ما كشور دراست فرهنگي
يك شايد يعني.دارد متعددي دلايل خود البته كه.ندارد وجود پژوهشي
خيلي شايد ما كه است شده ايجاد (مختلف سطوح در) ما جامعه در فرهنگي
كه چرا بپردازيم پژوهشي پرمشقت كارهاي به كه نداريم اين به نياز
.(آماده‌خوري فرهنگ) بوديم موجود منابع به متكي همواره
و قانونمندي كشف ومشكل آن پيچيدگي و انساني علوم خاص طبيعت طرفي از
بيشتر كم‌توجهي به كه است ديگري معضل خود علوم ، اين در پيش‌بيني قدرت
در را جدي سرمايه‌گذاري اينكه دليل به و مي‌شود منجر انساني علوم به
نوعي طبيعتا نداريم ، كار اين براي را لازم حوصله و نمي‌كنيم تحقيقات
دسته.به‌وجودمي‌آيد كشور در انساني علوم به نسبت كم‌باوري و كم‌توجهي
توليد درصد دهم سال 73 ، حدود 3 در ما.است مالي تنگناهاي مشكلات ، ديگر
كشوري يك براي كه حالي در.داده‌ايم اختصاص پژوهش به را ملي ناخالص
و پژوهشي اساس بدون سازندگيهاي است ، برداشته گام پيشرفت سوي به كه
منجر سرمايه‌ها و هزينه‌ها اتلاف به كه بسا چه امر اين به لازم توجه
آموزش نظام در فرعي كاملا نقش يك به‌عنوان پژوهش ديگر سوي از.شود
پژوهش و تحقيق بر مبتني كه آموزشي كه حالي در مي‌شود ، تلقي ما عالي
آموزشي سيستم كه مي‌بينيم امروز ما و نيست اساسي و جدي آموزش نباشد ،
.است محفوظات بر مبتني ما كشور در
در وما است مشكلات ديگر جمله از نيز موجوددركشور اطلاعاتي تنگناهاي
و هستيم مشكل دچار دنيا كشورهاي ساير با پژوهشي اطلاعات تبادل زمينه
.مي‌باشيم كشور در منسجم اطلاع‌رساني سيستم يك فاقد حال عين در
كه انساني‌متخصص‌است ، نيروي كمبود اين‌زمينه ، در مشكلات ديگر دسته
تعداد لذا.است مطرح شاخص‌ها مهمترين به‌عنوان ادبيات‌توسعه در امروزه
ديگري مانع ديگر ، سوي از لازم مادي امكانات وكمبود سو يك از محقق كم
.است
كشور آموزش‌عالي و دانشگاهي نظام آموزش‌در از تحقيق شدن جدا مساله
.است نظام اين مبتلابه مسايل ديگر جمله از هم
اونيز كار با كمي و فيزيكي وبرخورد پژوهشگر با سازماني برخورد
و مديريت يعني‌سيستم.مي‌شود آنان دلسردي كه‌موجب است ، ديگري مشكل
كلي نكات اينها.است بسياركندي سيستم كشور در سازماندهي‌پژوهش
و نقش پژوهش ما آموزشي سيستم در.دارد وجود پژوهش مورد در كه بود
.ندارد جدي كاركرد
اين‌زمينه ، در موجود تنگناهاي و مشكلات رفع براي را راه‌حل مهمترين
مي‌بينيد؟ چه در
دقيقي شناخت بايد ابتدا معضل ، يك براي مناسب راه‌حل كردن پيدا براي
براي بايد سطح دو در بايد من نظر به كلي نگاه يك در.شود پيدا آن از
ما حال هر به كلان سطح در ديگري و خرد سطح در يكي ;كرد كار مشكل حل
جا را اين و بكنيم توهم‌زدايي يك پژوهش از جامعه در كه اين براي
آن خاص مشكلات براي و دارد اثر جامعه حيات در پژوهش كه بياندازيم
راهبردي و كاربردي پژوهش‌هاي به رويكرد لذا.دهد ارائه راه‌حل مي‌تواند
نهادينه تحقيق خرد ، سطح همين در كه ، اين ديگر است راه‌حل‌ها از يكي
.شود خارج داشته وجود ما مالوف سنت در كه مرسومي حالت آن از و شود
تحقيق معاصر دنياي در امروز كه حالي در بوده ، فردي كار يك تحقيق
تحقيقات عنوان خيلي‌به مباحث اين اصلا و نيست معنا بدين ديگر
جمعي كار يك‌فرايند تحقيق.نمي‌شود تلقي فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ،
.شود انجام نهادينه صورت به بايد كه است ،
يك‌پديده‌اي شود ، تاكيد رشته‌اي ميان تحقيقات بر بايد ديگر ، طرف از
تحقيقي ميان‌رشته‌اي تحقيقات.است مهجور و غريب بسيار ما كشور در كه
راه‌حل و مي‌شود ديده واحد تحقيق يك در پديده يك مختلف ابعاد كه است ،
.مي‌گردد ارائه
را آن مناسب راه‌حل برشمرديم كه مشكلاتي براي بايد ما كلان ، سطح در
بخش‌هاي بايد ما موجود ، فرهنگي مشكلات بخش در مثلا ، .كنيم پيدا
ايجاد را لازم فرهنگي باورهاي و الگوها و كنيم بسيج را جامعه مختلف
مناسب سياستگذاريهاي با بايد ما مالي ، تنگناهاي زمينه در.كنيم
.بدهيم افزايش ،GUP در را تحقيقات سهم.كنيم فصل و حل را آنها
مفيدتركنيم و ساده‌تر سيستم يك را تحقيقات به اعتبار اختصاص سيستم
.برداريم تحقيق پاي و دست از را مالي و اداري پاگير و دست ضوابط و
تربيت براي ما سياستگذار دستگاههاي طبيعتا انساني ، مشكلات بخش در
در.كنند سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي پژوهشگر و محقق انساني نيروهاي
را سيستمي و بدهيم سازمان تجديد هم ، را سازماني تنگناهاي حال عين
برخوردار تحقيق با ارتباط در لازم كارآمدي و انعطاف از كه كنيم طراحي
.باشد
در را روشني و دقيق نكات بخواهيم اگر و است كلي نكات اينها البته ،
ابتدا كه مي‌رسد نظر به كنيم ، مطرح معضل اين حل با ارتباط
اين با متناسب برنامه‌ريزي بعد و موضوع از دقيق‌تر شناخت نيازمند
علوم تحقيقات به اساسي توجه نيازمند ما اينكه ، ضمن.هستيم شناخت
قطعا راستا اين در و هستيم كشور كلان برنامه‌ريزيهاي در انساني
رئيس و رهبري معظم مقام فرمايشات به عنايت با بايد ما مديران
.دهند قرار مدنظر را اين‌امر جمهوري ،
كه‌قادر است تشكيلاتي نهادن بنياد جانبه ، همه توسعه به دستيابي لازمه
را فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، ساختهاي زير گوناگون ابعاد باشد
.كند طراحي
بر مبتني و واقع‌بينانه برنامه‌هاي تدوين توانايي بايد تشكيلات اين
دانشگاهي جهاد كه بود راستا اين در.باشد داشته را پژوهش مباني
.كرد اجتماعي و انساني علوم پژوهشكده تاسيس به اقدام
اهم جمله از و فراواني معنوي سرمايه‌هاي از پژوهشكده اين خوشبختانه
كردند ، تاكيد كه.است بوده رهبري معظم مقام فرمايشات تاكيد آنها ،
ارگانهاي و سازمانها سمت‌گيري در تعيين‌كننده‌اي نقش بايد انساني علوم
.كنيم مقايسه اول برنامه با را دوم برنامه اگر.باشد داشته كشور
چشم به بيشتر توجه اين دوم برنامه در كه مي‌كنيم ملاحظه كلي به‌طور
كه داشته انساني علوم پژوهش در موفقي تجربه سال جهاد 15 خود مي‌خورد ،
و است گرفته قرار مسئولين استفاده مورد مستقيما آن از عظيمي بخش
جهاد.مي‌كند ترسيم پژوهشكده آينده براي را روشني چشم‌انداز امر اين
دستگاههاي نياز اعلام به عنايت با و خويش سازماني وظايف حسب دانشگاهي
ايجاد -كرد1 تاسيس را پژوهشكده زير اهداف به رسيدن براي اجرايي ،
و متنوع تحقيقات ساماندهي -برنامه‌اي 2 تحقيق براي مناسب تشكيلاتي
پاسخ عرضه و اجرايي دستگاههاي نيازهاي كامل‌تر شناسايي -پراكنده 3
و عملي مجامع با نهادينه و مستمر ارتباطي ايجاد -آنها 4 به محققانه
.اجتماعي نيازهاي با انساني علوم پژوهش زدن پيوند و اجرايي نهادهاي
مصروف جهاد اعتبارات كل از درصد آنكه 82 بر افزون اخير سالهاي در
با قرارداد ، شد 203 موفق جهاد سال 1374 ، در است ، شده پژوهش
با كهسازد منعقد ريال ميليارد ارزش 17 به اجرايي مختلف دستگاههاي
تا جاري سال در رقم اين مي‌شود پيش‌بيني آمده عمل به برنامه‌ريزيهاي
.برسد ريال ميليارد ارزش 25 به قرارداد ، 250
دارد ادامه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
