چهارم ، شماره 1081 سپتامبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 29 يكشنبه 8
دريا و صحرا كرانه در
ليبي به سفر گزارش
است جهان سوي به ليبي دروازه عمده‌ترين اكنون مالت ، جزيره
قدرت ، شعار اما ندارد وجود پارلمان و اساسي قانون حزب ، ليبي ، در
دارد وجود مردمي شوراهاي و مي‌كنند مطرح را مردم آن از ثروت و سلاح
اسم‌بي‌مسمايي اين و ناميده‌اند عروس‌دريا را -ليبي پايتخت -طرابلس
به‌ويژه -مي‌رسي ساحل‌ليبي به مديترانه برخيزابهاي سوار وقتي.نيست
در درخشان نگيني كه مي‌كني حس -كشتي‌باشي عرشه بر و شبباشد اگر
.مي‌خواند خود سوي به را تو دريا كبود آبهاي و صحرا سرخ شن‌هاي ميان
بلند برج‌هاي درخشان پرتو و مي‌زنند چشمك سويت به دريايي فانوس‌هاي
دريا عروس تماشاي غرق تا مي‌كنند وسوسه‌ات نوراني هتل‌هاي و پايتخت
.شوي
مالت جزيره پنجره‌هواپيما از وقتي طرابلس‌برسيم ، به آن‌كه از پيش
كه ديدم سبزموي زالي راهمچون مه‌آلود سرزمين اين تماشامي‌كردم ، را
را تاريخ اين از سال دويست.نشسته‌است تاريخ كبود آبهاي درميان
جزيره خاك بر گام وقتيكردهاند حكومت جزيره اين بر مسلمان عربهاي
مي‌زني پرسه -مالت كشور پايتخت -والتا كرانه‌هاي و كوچه‌ها در و مي‌نهي
ميانه سده‌هاي از كه مي‌شود آشنا دژهايي و كليساها خانه‌ها ، با چشمانت
كودك.مي‌برند تاريخ ژرفاي به تورا اينهااست مانده يادگار به
در متعصبسنت‌جان كاتوليك‌هاي سپاهيان ترس از كه مي‌بيني را مسلماني
محكمه‌هاي آتش ترس از مي‌بيني‌كه را زني يا.است شده پنهان پستويي
اما.مي‌سپرد دريا امواج به مخفيانه را شوهرش پيكر عقايد ، تفتيش
مالت مردم مسيحي ، و اسلامي تمدن دو تلاقي براثر فشارها ، آن به‌رغم
سي‌وپنج از بيش مي‌خوانندو و مي‌نويسند به‌عربي را ارقامشان و اعداد
و صرف برمبناي مالتي زبان نحو و صرف.است عربي زبانشان واژگان درصد
و ايتاليايي انگليسي ، عربي ، از ملغمه‌اي مالتي زبان.است نحوعربي
كه نه‌ايتاليايي همگان تصور برخلاف مالت مردم اما.است يوناني
توريست‌هاي با اين‌جزيره متعصب كاتوليك‌هاي اما.نژادند يوناني
خالي در رانندگان و كنارمي‌آيند به‌خوبي غربي ونيمه‌عريان عريان
عمده‌ترين اكنون مالت ، .ويژه‌دارند تخصصي خارجيان كردن‌جيب
نوايي و نان به قبل اين از مردمانش و است جهان به‌سوي دروازه‌ليبي
...بريزد ماستي بشكند ، تغاري.رسيده‌اند
مورداستفاده كمتر يكي اين كه نيزهست مصر و تونس هوايي راه‌هاي
صحبت كه ليبيايي‌ها با.است دور ما ، يكي‌براي آن و مي‌گيرد قرار
تونس و مصر و مالت زميني و دريايي راه‌هاي شدن باز:مي‌گويند مي‌كني
تحريم پيامد عارضه بدترين اين و.است شده هرويين و حشيش ورود باعث
زندان ظاهرا.آلوده‌اي‌نبوديم كشور ما.ماست كشور عليه امپرياليسم
خيابان‌ها در ما.وسيع سطح در نه اما است بوده كار در هم اعدام‌هايي و
اين گوياي نيز مردم و جوان‌ها چهره.نديديم مواد ردوبدل از چيزي
فراوان سالم تفريح‌هاي جوانان.است ممنوع هم الكلي مشروب.نبود مساله
دريا ، كنار اردوگاه‌هاي ورزشي ، باشگاه‌هاي جوانان ، خانه‌هاي ;دارند
خودشان محلي موسيقي به.غربي و محلي و عربي موسيقي متعدد گروه‌هاي
آوازهاي و ترانه‌ها آميختن موسيقي ، اين ويژگي.مي‌دهند فراوان اهميت
.است آفريقايي سازهاي با عربي
اختصاص‌داشت خارجي خبرنگاران به توريستي‌كه مجتمع در و هتل‌ها در
مصر تلويزيون(ليبي 2 تلويزيون (مي‌توانستي‌بگيري10 را كانال هفت
تلويزيون كانال يك (6DW تلويزيون‌آلمان (بي‌بي‌سي 5(سي‌ان‌ان 4 (3
خانه‌ها اغلب فراز بر ضمناV فرانسه تلويزيون كانال يك (ايتاليا 7
.ديد را ماهواره‌ها بشقاب مي‌توان
قدرت به ليبي در1969در قذافي معمر ستوان ليبي‌وقتي شگفتي‌هاي
وي.بود شگفتي‌آور جهانيان از بسياري براي اين و داشت سال رسيد 29
يك طي عبدالناصر ايده‌هاي از الهام با و آزاد افسران كميته با همراه
انگليس‌با و امريكا.كرد سرنگون را ادريس ملك خونريزي ، بدون كودتاي
انقلابگران با آفريقا ، شمال در خود باوفاي ياران از يكي دادن ازدست
.برخاستند دشمني به جوان
عرصه انگليسي‌در و امريكايي شركت‌هاي كوشيدبا آغاز در قذافي سرهنگ
ليبي بزرگ صحراي در وقتي امريكاييان.كند نفت‌همكاري استخراج و كشف
.كردند كشف صحراها زيرزمين در را آب عظيم ذخاير بودند ، نفت به‌دنبال
كره شركت‌هاي و كارشناسان با شركت‌ها ، اين همكاري قطع از پس ليبي دولت
در بزرگ طرح اين مرحله سال‌نخستين هشت از پس.بست قرارداد جنوبي
به سال‌آب سيزده از پس و دوم طي‌مرحله.رسيد به‌ثمر بنغازي سواحل
مصنوعي اين‌رودخانه از مرحله يك.رسيد پايتخت‌نيز ساحلي مناطق
لوله‌هايي توسط آب.طول‌دارد كيلومتر هزار انسان‌حدود ساخته دست
تمامي به شده‌اند كشيده زيرزمين در كه تن وزن 80 به و متر قطر 4 به
معتقد هشتگانه عجايب به اكنون ليبيايي‌ها.مي‌رسد ليبي ساحلي سرزمين
هزينه‌هاي.افزوده‌اند قديم هفتگانه عجايب به را طرح اين و شده‌اند
عامل سه طرح اين تحقق در.مي‌رسد دلار ده‌ميليارد به ملي طرح اين
وتصميم اراده (نفت 3 پول (جنوبي 2 كره تكنولوژي (داشت 1 عمده‌دخالت
.ملي
آلمان وزيردارايي خودشاخت اوايل‌حكومت در قذافي سرهنگ مي‌گويند
او از و كرد دعوت ليبي به را -شد مغضوب بعدها كه -هيتلر كابينه در
شاخت.دهد ارائه ليبي اقتصاد به بخشيدن رونق براي طرح‌هايي تا خواست
ليبي شدن صنعتي امكان كه گفت او به و ريخت سرهنگ دست روي پاكي آب
به نياز صنعت زيرا نيست موجود كار اين مقدمات چون ندارد وجود
عمده بخش چون ندارد امكان هم كشاورزي.دارد اقتصادي رونق و آباداني
صنعت بخش دو با ارتباط در فقط هم خدمات.است كويري و بياباني كشور
قذافي سرهنگ به شاخت.است منتفي هم آن كه مي‌گيرد پا كشاورزي و
آسوده را خود خيال و بدهد مردم به را نفت فروش از سهمي كرد پيشنهاد
.كرد عمل برعكس درست قذافي اما.كند
ساخت‌قاريونس تلويزيون و تلفن طرابلس ، در اقامتمان محل در وقتي
اين فهميديم كه شد بيشتر وقتي ما تعجب.خورديم يكه ديديم را ليبي
خودروهايي.مي‌كند مونتاژ نيز سواري خودروي ميليوني چهار كوچك كشور
بخش‌هاي ديگر از نيز نفت صنايع و فولادسازي صنايعايتاليايي موتور با
.هستند ليبي اقتصاد عمده
مبناي بر و تولدپيامبر سال به هجرت سال از را هجري تاريخ قذافي
به.داده تغيير نيز را ميلادي كه‌سال همچنان.است داده تغيير شمسي
شده ميلادي معادل 1425 ليبيايي‌ها تقويم در سال 1996فرنگي مثال طور
:يافته‌اند نام تغيير نيز ميلادي ماه‌هاي.است
...و به‌فاتح سپتامبر و به‌هانيبال اوت
از پس تاريخ تغيير رابا تاريخ تغيير اين عرب كارشناسان از برخي
كار آن از تقليدي را آن و مقايسه‌مي‌كنند فرانسه كبير انقلاب
در كه پيوست وقوع به ليبي انقلاب آغاز در نيز ديگري كارهاي.مي‌دانند
هفتاد دهه اوايل سوزان كتاب برنامه همانند بود عجايب از خود نوع
و كتابخانه‌ها طرابلس و است شده دگرگون وضع اما اكنون.ميلادي
از.دارد سياسي و اجتماعي ادبي ، متنوع كتابهاي با بزرگ كتابفروشي‌هاي
و اروپا و مراكش و مصر چاپ كتابهاي تا گرفته بيروت چاپ كتابهاي
در شگفتي‌ها مساله البته.مي‌شود برگزار كتاب بين‌المللي نمايشگاه سالانه
و كهن روميان نزد مثل اين كه نيست بي‌خود.دارد طولاني تاريخي ليبي
ليبي ، از:مي‌گفتند كه بود زبانزد ليبي سرزمين پيشين استعمارگران
.مي‌آيد شگفتي‌ها
و ندارد وجود اساسي قانون ندارد ، وجود حزب ليبي اجتماعي‌در وضع
بيهوده اينها قذافي‌همه سرهنگ نظريه طبق.ندارد وجود نيز پارلمان
مجلس ، نمايندگان نيابت بدون بايد توده‌ها.است مردم فريب براي و
رد را حزبي تك و تحزب وي.دهند تشكيل را خود كنگره‌هاي و شوراها
.مي‌سازد مطرح را مردم آن از ثروت و سلاح شعارقدرت ، و مي‌كند
آن شناخت كه پيچيده و ويژه حكومتي سياسي ، نظام با ويژه انديشه‌هايي
پياده ليبي جامعه در نظريه اين صد در صد شايد.دارد زمان به نياز
اقتصاد شيوه مي‌توان مردم آن از مقوله‌ثروت زمينه در اما باشد نشده
.كرد مشاهده ليبي جامعه در خوبي به را سوسياليستي
و بحث به مردم با و مي‌كند شركت مردمي شوراهاي نشست‌هاي در گاهي قذافي
تاجران به قذافي نشست‌ها اين مستقيم پخش برنامه يك در.مي‌نشيند گفتگو
وي.ندارد مشترك وجه مصرف‌كننده با تاجر كه گفت و كرد حمله واسطه‌ها و
كه كرد تاكيد قرآن از آيه‌اي آوردن با و كرد تشبيه دزدي به را تجارت
به آنگاه.است امكان‌پذير طرف دو بودن راضي يعني باتراضي فقط تجارت
پاكسازي هيات تشكيل خواستار و كرد حمله سودجويان و رشوه‌گيران
متهمان از شماري كه خواندم انگليسي مجله يك در بعدها.شد رشوه‌گيران
پيشنهاد چند قذافي.شده‌اند دستگير ليبي نفت شركت در مالي فساد به
مردم از وي نظرخواهي و صحبت‌ها.نرسيد تصويب به كه داد ارائه هم ديگر
رد وي پيشنهادهاي از برخي نيز پيشتر كه مي‌داد نشان شورا در گردآمده
مقوله كه شد مشخص داشتيم مردم با كه جويي و پرس در.است شده
يا لساكنه والبيت مزدبگير نه است شريك كارگر يعني شركاءلااجراء
اين طبقپابرجاست همچنان دارد سكونت آن در كه است كسي آن از خانه
كند سكونت خانه‌اي هر در هركس و ندارد وجود مستاجر ليبيايي هيچ اصل ،
طرف از هم آن است ، خارجيان براي فقط اجاره.مي‌آيد در او مالكيت به
پيش سال سيزده به نسبت پايتخت حومه در طبقه چند آپارتمان‌هاي.دولت
اغلب دربرآوردهاند سر قارچ مثل داشتم ديدار ليبي از كه
در غالب رنگ سبز رنگاست سبز پايتخت خانه‌هاي و مغازه‌ها آپارتمان‌ها ،
علف و بي‌آب و خشك صحراهاي برابر در واكنشي احتمالا اين و است ليبي
فراموش نبايد نيز را آن اسلامي ريشه‌هاي البته.است ديار اين
خصوصي اكنون بود دولتي -پيش سال سيزده حدود -پيشتر كه مغازه‌ها.كرد
و كسب لذا.دولت كارمند نه است مغازه مالك اكنون مغازه‌دار و است شده
شخصي خودروهاي.است گرفته رونق -بزرگ تجارت نه و -حد اين در كار
چشم به خيابان‌ها در خصوصي تاكسي‌هاي و گوناگون و بالا بامدل‌هاي
راننده و است دولتي كه دارد وجود تلفني تاكسي نوعي اما.مي‌خورد
ما به را بنز مدل نوع از ميني‌بوس‌هايي ما راهنماي.دارد حقوق‌بگير
در اقامت اول روزهاي همان در.بودند كرده وارد ايران از كه داد نشان
وجود حزب گفتم كه همان‌گونه ليبي ، در.ديديم را ايراني تاجر چند ليبي
از برداشتي را احزاب وجود عدم ليبي دراست مردود هم حزبي تك.ندارد
يعني كشور عمده استان سه در كه مي‌دانند تجزيه‌طلبانه‌اي گرايش‌هاي
جزو طرابلس.دارد وجود غرب در وبرقه شرق در جنوب ، فزان در سبها
فرانسه ايتاليا ، آمريكا ، تصميم از آنان.مي‌رود شمار به استان‌برقه
را ليبي گرفتند تصميم دوم جهاني جنگ از پس كه مي‌گويند سخن انگليس و
درخواست را خود سهم و كرد مخالفت طرح اين با شوروي اما كنند تقسيم
در دولت با مردم ارتباط مكانيزم مهمترين.شد منتفي مساله و نمود
نمي‌توانند من نظر به البته كه است ، مردمي كنگره‌هاي و شوراها ليبي
نظر سبز كتاب اما بگيرند را پارلمان يا آزاد احزاب و مطبوعات جاي
حكومت زمان تا مي‌تواند فقط احزاب نبود حالت بي‌گمان.دارد ديگري
كه است نوعي به مردم ميان در محبوبيتش زيرا يابد ادامه قذافي سرهنگ
وي از پس دوران در اما پرمي‌كند جمعيت كم كشور اين در را خلا اين
دستاوردهاي از احتمالا مردم.بود خواهد چگونه اوضاع كه نيست مشخص
را كثرت‌گرايي و تنوع سياسي ، وضع اما.كرد محافظت‌خواهند خود اقتصادي
هم و تكنيك نظر از هم.نمي‌زنند دل به چنگي ليبي مطبوعات.مي‌كند طلب
ميان در درامد اختلاف و نيست بي‌طبقه جامعه ليبي جامعه.محتوا نظر از
سرمايه‌دار و تاجر كشور اين در اما است محسوس مختلف مشاغل با افراد
موجود طبقاتي و اجتماعي تفاوت‌هاي و ندارد وجود ميلياردر و بزرگ
گدا مورد سه تا دو فقط شايد خيابان‌ها در ما.مي‌آيد نظر به طبيعي
نفر هزار پنجاه و هفتصد و ميليون يك كه پايتختي در هم آن ديديم ،
سرمايه‌داري كشورهاي اقتصاد با ليبي اقتصاد كلي طور به.دارد جمعيت
.كرد جستجو كوبا اقتصاد با را آن همانندهاي بايد نيست قياس قابل
دو هرهست وليبي كوبا ميان فراواني تشابه كوباوجوه و ليبي
اداره قذافي و همچون‌كاسترو رهبراني توسط كه ديرزماني‌است كشور
جوان انقلابي دو به‌عنوان و گرفتند دست به را قدرت جواني در كه مي‌شوند
به اخير دهه چند تحولات دربرابر دو اينكردند جلب خود به را نظرها
اما دارند اختلاف هم با ايدئولوژي در گرچه.كرده‌اند مقاومت خوبي
برخورداري آنان دوام علت شايد.است يكي تقريبا اقتصاديشان نظام‌هاي
اين و باشد جوانان ميان در به‌ويژه و ملت‌هايشان ميان در محبوبيت از
.دارد بسيار دلايل البته
مي‌توان‌چنين را باتيستا دوره وهاواناي ادريس ملك دوران طرابلس
ايتاليا و آمريكا به مطلق وابستگي و مطلق‌سرمايه حاكميت:كرد ترسيم
تحقير و حلبي‌آبادها شهرها ، حاشيه فقيرنشين زاغه‌هاي.غرب بلوك و
.فحشا و بي‌بندوباري رواج و بوميان
و سفيدپوستان از آميخته‌اي هم‌ليبي و كوبا ساكنان هم كه آن جالب
طرابلس در.باشد داشته فرق آنان ميان نسبت فقط شايد.سياهپوستان‌اند
و دادند نشانم را دريا كنار و شهر مركز قشنگ و تميز خيابان سه دو
به ورود حق عرب بوميان و بود ايتاليايي‌ها خاص خيابان‌ها اين كه گفتند
شده اعمال كشور دو هر بر آمريكا تحريم هم‌اكنون.نداشتند را آنها
كمك از و هستند ستيزه‌جو و چالش‌طلب آمريكا دربرابر رژيم دو هر.است
.نكرده‌اند دريغ جهان آزادي‌بخش جنبش‌هاي و نهضت‌ها به
حادثه از پس سال‌هاي در ليبي و شوروي فروپاشي از پس كوبا البته
.كرده‌اند محدود را مساله اين لاكربي ،
كمونيست احزاب با يكي‌فقط آن.است ماجراجوتر كاسترو از قذافي
ارتش سرخپوست‌ها ، آمريكا ، جنبش‌هاي‌سياهان با يكي اين و ارتباطداشت
مذهبي نيروهاي با او ، با ضديت ودر شاه زمان در حتي و ايرلند سري
.مي‌كرد كمك آنها به و داشت ارتباط ايران چپ و
فقير كشوري كوبا كه باشد آن وليبي كوبا ميان فرق عمده‌ترين شايد
در سازمان‌ملل تحريم‌هاي بي‌گمان.ثروتمندي‌است سرزمين ليبي اما
بلندمدت در لايحه‌داماتو تحريم و ليبي هوايي‌عليه تحريم و سال 1990
.خواهدداشت مخرب تاثير ليبي اقتصاد بر
دارد ادامه - عزيزي‌بني‌طرف يوسف
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام