چهارم ، شماره 1084 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 2 چهارشنبه 11
پنهان گنجينه‌اي مركزي تهران
(آخر قسمت) تهران شهر پيرامون‌مركز پژوهشي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
كردن تاريخي ، محدود ميراث قبيل‌حفظ از برنامه‌هايي:افشاري مهندس
حل به قادر نه‌تنها مجزا به‌طور بريها كار انتقال و وتغيير ترافيك
آن بيشتر انزواي و انحطاط به مي‌تواند بلكه بود نخواهد شهر مركز مشكل
كند كمك
بناي تجديد به بازنگري درباره معماري كارشناس افشاري غلامرضا مهندس
و جهاني تجارب به توجه با:دارد اعتقاد شهر مركز بافتهاي
مسايل به يك‌وجهي و موردي رويكرد كه گفت مي‌توان نوين گرايش‌هاي‌شهرسازي
كه مي‌شود توصيه بيشتر امروزه.نيست كارساز و موفق شهرهاچندان مركز
و چندرشته‌اي جامع ، برنامه‌اي خاص ، شهر هر مسايل و به‌ويژگيها توجه با
براي ساماندهي جامع برنامه يك ديدگاه اين از.شود تدوين‌واجرا هماهنگ
بناي تجديد)نوسازي قبيل از مضاميني و محورها بايستي‌شامل شهر مركز
از جلوگيري)حفاظت ،(مناسب جديد بافتهاي وايجاد فرسوده بافتهاي
كيفيت ارتقاء)بهسازي ،(اجتماعي و كالبدي ، اقتصادي ارزشهاي انحطاط
احساس تقويت) بخشي هويت و (رواني و فرهنگي محيطي ، زيست نظر از زندگي
از برنامه‌هايي اجراي بنابراين ، باشد (شهري جاذبه‌هاي و تعلق
انتقال و ترافيك ، تغيير كردن بامحدود تاريخي ميراث حفظ قبيل
حل به قادر تنها نه منفرد ، و مجزا طور به اينها مانند و كاربريها
انزواي و انحطاط به مي‌تواند حتي بلكه بود ، نخواهد شهر مركز مشكلات
مراكز نمي‌توان علمي شهرسازي و شهرشناسي ديدگاه از.كند كمك آن بيشتر
متروكه موزه يك يا مرده اندام يك مثابه به را بزرگ شهرهاي قديمي
شهر تمام عملكردي مركز و قلب عنوان به برعكس يا و كرد قلمداد تاريخي
يكي عنوان به شهر مركز كه است اين واقع‌بينانه رويكرد.گرفت نظر در
اول ، درجه نقش با ضرورتا نه و شهر پيكر ضروري و زنده اندامهاي از
شهر ، عمومي حيات عملكرد و ساختار نيازهاي به توجه با و آيد حساب به
.شود داده اختصاص آن به مناسب جايگاه
تهران شهر درباره‌مركز مردم نظرات
در ابتدا از:گفت نيز مولوي خيابان در دار رستوران شالچي ، مهدي.
از به‌خارج كه كنم تصور نمي‌توانم.شده‌ام بزرگ و آمده دنيا به محل اين
كه شوند خارج شلوغي ازاين كساني است بهتركنم مكان نقل شهر
براي.كنند داير را خود كسب محل يا تجارتخانه جايي هر در مي‌توانند
جابجايي ، امرهستم اين در طولاني سابقه داراي كه من مانند كسبه‌هايي
.نيست خوشايند
هويت پيرامون تحقيقاتي كه رشته‌معماري دانشجوي جنتي ، سيداحمد.
رسيده نتيجه اين به داده تهران‌انجام شهر مركزي محله‌هاي فرهنگي
وكالبد تهران گذشته پيشين ، وبررسي‌هاي تحقيقات بيشتر در كه است
شده بي‌جان‌تصور جسدي همچون تهران و نگرفته‌است قرار مدنظر او زنده
درست.پرداخته‌است آن تشريح به خود وسليقه ميل بنابر كس هر كه
دليل معايب اين موجودزنده هر مثل اما دارد تهران‌معايبي كه است
تصور مرده را بيمار آنكه نه نمود كوشش آن رفع در بايد و بيماري‌است
به توجه اندازه به تهران فرهنگي هويت به اهميت وي به‌اعتقاد.كرد
همان كه كلان بعد در توجه اين چنانچه و است مهم خانواده هر در اصالت
فرهنگي و حياتي ريشه عنوان به تهران شهر مركز سنتي بافت نگراني
گذشته از خانواده‌اي كه است آن مثابه به برود ، ميان از تهران ساكنين
.مي‌برد به‌سر تاريخي بي‌قيدي يك در و بوده بي‌اطلاع خود
در:گفت معماري رشته ازدانشجويان ديگر يكي پرديسان ، حسين
و تهران بازار به وقتي اما.مي‌دهند آموزش ما به را اصول دانشكده
مشكلي دچار شهري بافت آنجا در مي‌بينيم مي‌زنيم ، سري آن اطراف محله‌هاي
بسيج يك و نيست كافي آن حل براي ما تئوري اصول تنها كه است شده
.برود بين از معضل اين تا است لازم شهري مسئولان و مردم ميان عمومي
يا بازارها و محله‌ها و بناها شهرچگونه مركز و شالوده‌ها ميان
تا كنيم متناسب امروز زندگي رابراي تاريخي‌مان شهري خدماتي هسته‌هاي
پيكره‌هايي صورت به آنها مدني و هنري تاريخي ، فرهنگي ، هويت ضمن
باره اين در فلامكي. منصور دكتر نيايد؟ در امروزي مردم بر بيگانه
معناي به شهري مرمت درباب موفق تجربه‌هايي ما كشور در:مي‌گويد چنين
اين در اقدام از ترس دليل ، همين به و نداشته وجود مدرن يا امروزي
فرآورده‌هاي.است نموده سلب ما از را ابداع توان و جرات زمينه ،
باب و به‌هنگام رفاهي -فني شرايط آوردن وجود به و مدرن تكنولوژيك
ظرافتهايي و سليقه و دانش مطابق و هستند ما دست در و ما تابع روز ،
در.مي‌شوند شهرها تاريخي وبخشهاي بناها وارد دارند ، حرفه اهل كه
الزاما قديمي ساختماني پيكره‌هاي در كه مي‌كنم يادآوري تنها اينجا
در وينيست آنها تخريب مستلزم يا ندارد دنبال به را آنها تخريب
از بيش ايرانيان ما جهان ، فرهنگي اقوام ميان در:مي‌گويد ديگر جايي
مي‌كنيم زندگي زمان ، از كوتاه لحظه‌اي در فقط كه داريم اعتقاد ديگران
داراي برايمان آينده به انديشه و گذشته بر نظاره نيز دليل همين به و
هنري‌مان فرآورده‌هاي كه است روي اين از و مي‌شوند معنوي و الهي ابعاد
خانه‌ها ، اينجا ، در.داريم نظر برماندگاريش و مي‌خواهيم جاودانه را
داراي ابزارهايي مثابه به را پل‌هايمان كاروانسراهاو مساجد ، بازارها ،
در بيشتر اندازه هر.فردا به ديروز از گذر براي مي‌سازيم ، معنوي بار
ميان را بيشتري الفت و انس يابيم ، توفيق ساختمان‌سازي گونه اين
از آنها بودن ماندگار به و مي‌كنيم ايجاد ساخته‌هايمان دست انسانهاو
باغ‌سازي و گازرساني و اتومبيل عده‌اي ، چنانچه حال ، .مي‌رسيم راه همين
قرار بهانه را بيشتر تراكم به دستيابي براي نوسازي يا خانه‌ها ميان
از را قديمي بازارهاي و شهري مركزي هسته‌هاي و بومي معماري تا مي‌دهند
جلوگيري اقدماتشان از و شناخت دقت رابه اهدافشان بايد بردارند ، ميان
.كرد
مركزي تك شهر قرن‌يك نيم حدود از تهران:مي‌گويد همچنين فلامكي دكتر
به تهران موجوديت روي نظر اظهار سرآغازهرگونه موضوع همين و نيست
كه سالهايي از.است ارزش با بناهاي دربرگيرنده و قديمي شهري عنوان
عنوان به تا كردند آن به شروع سابق بوذرجمهري و ناصرخسرو خيابانهاي
ابتدا:مي‌شد آشكار نكته دو شوند ، مطرح تهران بازار براي ذخيره فضاي
را جديد خدماتي فضاهاي و جديد مشاغل گنجايش ديگر تهران بازار اينكه
كه جاهايي سواي و شده سپرده اتفاق دست به تهران شهر دوم ، و ندارد
ساختمان خود نيازهاي رفع براي ديگر سوي از شهرداري و يكسو از حكومت
اقدام شهري عمومي خدماتي مراكز احداث به آنها در و مي‌كنند سازي
هر و مي‌شود شناخته فضايي‌بي‌تفاوت صورت به شهر سطح بقيه مي‌كنند ،
آزادانه آساني به و بيش و كم مي‌تواند است سرمايه و عرصه صاحب كه كسي
منسوخ از پس كه شيوه‌هايي همان به واقع دركند ساختمان‌سازي آنجا در
دربرهاي مي‌كردند ، عمل آزادانه پيشه‌وران و حرفه‌مندان صنفها ، شدن
نوساز فلكه‌هاي گرداگرد و مهمتر خيابانهاي تقاطع‌هاي در و خيابانها
مراكز نطفه آنها از برخي تدريج به كه پرداختند استقرار به تهران
را آن منزلت توانستند بخشهايي آن تنها.درآمدند آب از تهران بعدي
اصلي خصيصه دو داراي و آيند شمار به شهري عطف نقطه كنندكه پيدا
:داشتند ساله‌شان چندهزار تاريخ طول تمامي در ايران بازارهاي كه شدند
با حال هر به(مشتريان براي) گزينش امكان و (بازاريان ميان) رقابت
است ، شده انجام تهران بازار مورد در تاكنون كه پژوهشهايي تمامي وجود
تهران بازار فضاي مديريتي نظام از درستي تصوير نه نمي‌توانيم هنوز
مراكز با را قديمي بازار وابستگي‌هاي و پيوندها نه باشيم داشته
و شدن وزاده دگرگوني با نه آن‌مي‌شناسيم ، از خارج توليدي -بازرگاني
و آني نيازهاي همچنين.هستيم بازارآشنا درون مشاغل رفتن ميان از
.نكرده‌ايم ارزيابي را وخدماتي ايمني تاسيسات به تهران بازار آتي
كه پيداست مديريت‌نمي‌كنيم ، را بازار فضاي كه شرايط اين در
هويت و خاص روحيه نيز و آن جسم كه باشيم داشته انتظار نمي‌توانيم
ميدان روحيه نتوانستيم چنانكه.شوند حفاظت آن مدني و تاريخي
كه شهر ديگر جاهاي از بسياري مانند كنيم ، حفظ را تهران سابق توپخانه
.تشخص از برخوردار و بودند ارزشمند
عنوان به اخير ، چندساله طي بويژه تهران ، :مي‌دهد ادامه فلامكي دكتر
.مي‌شود ديده كاربردي و كالبدي يا شكلي تنوع از برخوردار شهر يك‌كلان
(امروزي مقياس به) آن به دادن سامان براي قديمي تدابير بسياري‌از
تاسيسات و تجهيزات به پرداختن مهمتر ، همه از شده‌اند ، كه مطرح
ناميده شهري شالوده‌هاي كه‌ميان چيزي.است شهر شبكه‌اي و خدماتي
به شهر حياتي پديده‌هاي از بسياري تعيين براي اساس و پايه و مي‌شود
.مي‌آيد شمار
مي‌گيرد صورت تاخيري چنان با تهران شهري شالوده‌هاي احداث‌ميان البته
با.است نگذاشته عملي سنجي‌هاي نكته و ظرافتها به دقت براي جايي كه
و فاضلاب و سطحي آبهاي دفع شبكه‌هاي و بزرگراهها احداث همه ، اين
عمومي خدمت‌رساني مراكز مدرن و منطقي توزيع و يكسو از مترو بالاخره
توليدي ، كارهاي و سكونت تمركز امروزي چگونگي‌هاي به توجه با روزمره
هموار يافته سازمان شهري به دستيابي براي را راه دولتي ، و اداري
مناسبت به و تاريخي مهم فرصت اين در كه است آن اساسي نكته.مي‌كند
شهروندان ، گونه‌گون لايه‌هاي براي كلانشهر اين شالوده‌اي بازسازي
آزادانه توليد به آنها درون بتوانند تا بيابيم مناسب مكانهايي
تكليف تهران بازار ترتيب اين به.بپردازند فرهنگي -اجتماعي روابط
خود بروني و دروني نيازهاي سنجش در و تهران كلانشهر مقياس در را خود
.مي‌كند روشن
آورده بيرون بايد كه است گنجي همانند مركزي تهران...پايان در و
را رويش خاك كه است ميراثي و نهفته ثروت.پرداخته‌شود آن به و شده
جزو عودلاجان ، محله و بازار محله.دارد توجه‌جدي به نياز و گرفته
اما.است آن بافت و فرم كلي حفاظت بر كه‌قرار است ارزشي با بافتهاي
واحد از 5000 بيش (سال 1335 محدوده) مطالعه مورد محدوده در فقط
عنوان به وبايستي هستند ارزشهايي داراي كه شده شناسايي ساختماني
نگهداري و حفظ گسترش ، تاريخي روند در شهر اين معماري فرهنگ ميراثهاي
وروند تاريخ از نشاني آباد حسن ميدان ساختماني مجموعه و بافت.شوند
شهرباني ، عمارت با ملي باغ مجموعه.دارد خود همراه شهري طراحي توسعه
بر را خود تاريخي بار يكديگر درجوار خارجه امور وزارت و پست عمارت
باقي توجه مورد هميشه ارزش پر بافتي عنوان به بايستي كه دارند دوش
بخشهايي فردوسي ، خيابان وجمهوري ، نادري استانبول ، خيابانهايبماند
...انقلابو و خميني امام اسلامي ، وحدت خيابانهاي از
عنوان به كه دارد وجود زيادي ميدانهاي و خيابانها آنكه خلاصه
ساخت در الگويي عنوان به بايستي تهران توسعه خاص دوران از ارزشهايي
آنها از فراگرفته درسهاي با و گيرند قرار توجه مورد آينده سازهاي و
.كوشيد تهران شهر سيماي بخشي هويت و زيباسازي در
آن ديروز و امروز كه است واكنشهايي و كنشها از مجموعه‌اي تهران شهر
بار از فارغ معنوي ارزشي كه را آنچه هر بايد و ماست فرداي ميراث
دوش به كه فرهنگي بار از حفاظت براي و شمرد فرهنگي ثروتي زماني‌دارد ،
كوتاه نتيجه مي‌رود ، شهر سيماي بر امروز كه آنچهنمود مي‌كشد ، حفاظتش
فرهنگي ثروتهاي بر و فرهنگي بار اين بر كه است وبي‌توجهي‌هايي نگريها
تهران مي‌گرفت ، صورت توجه اين اگراست شده تهران وشهرسازي معماري
خود سياسي شخصيت موازات به دارد ، دوش بر كه تاريخي سيمايي‌شايسته
.مي‌يافت