چهارم ، شماره 1086 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 5 شنبه 14
مرگبار بيماريهاي و جمعيت
مرگبار بيماريهاي جمعيت‌و
ژاك‌ورون:نوشته
جهانگيري جهانگير دكتر:ترجمه
قرن در جهان حياتي و مهم موضوع ، افزايش‌جمعيت:اشاره
كمي رشد متناسببا انسانها كه آنجا از. است بيستم
و رفاهي امكانات‌زيستي ، نمي‌توانند انساني ، آحاد
همچون موضوع اين افزايش‌دهند ، نيز را بهداشتي
. است گرفته قرار جديد جوامع روياروي عظيم تهديدي
آموزش و برنامه‌ريزي با يافته توسعه كشورهاي
مصون جمعيتي سيل آسيبهاي از توانسته‌اند اجتماعي ،
دنياي يعني - جهان اكثريت‌كشورهاي در معهذا مانند ،
امر اين از مشكلات‌ناشي هنوز -نيافته توسعه
شرايط بهبود براي سنجيده‌اي برنامه‌هاي اگر. پابرجاست
حال تيرگي مي‌توان اكنون هم از نشود ، تهيه بشر زندگي
از. دريافت دور چندان نه آينده‌اي در را بشر روز و
كشورهاي در را آينده اين دورنماي از بخشي اكنون هم
مطلب.ديد مي‌توان جهان ديگر نقطه چند و آفريقايي
تكيه با موضوع‌را اين به مربوط مسائل از گوشه‌هايي حاضر
. است ساخته مطرح جهان بهداشتي اوضاع بر
سرويس‌مقالات
بر در را بعد دو توسعه حال در كشورهاي در سلامتي مسائل
ديگري ، جمعيت شتابان رشد به وابسته يكي:مي‌گيرد
در عمومي نيازهاي ، افزايش‌جمعيت.فقر به وابسته
فقر كه حالي در مي‌برد ، بالا را بهداشتي ساختهاي زير
محدود را بهداشتي هزينه‌هاي وضعيتها ، يا افراد
.مي‌سازد
حدي تا (عوامل ديگر از سلامتي بهداشت‌و) جداسازي اين
پديده‌هاي ميان كنش‌متقابل كه صورتي در ، است تصنعي
افزايش پس‌رفت‌جمعيت‌را احتمال است‌كه گوناگون
هستند ، (اپيدمي) برون‌زا حدي تا عوامل ، بعضيميدهد
پيامدهاي مي‌تواند ، آموزش فقدان با همراه فقر اما
.افزايش‌دهد آنرا
وضعيت‌سلامت‌جمعيت
در كه شاخصي:مادران و كودكان نوزادان ، مير مرگ‌و
يك‌جمعيت وضعيت‌سلامتي ارزيابي براي موارد بيشتر
نوزادان مير مرگ‌و نرخ ، است شده گرفته نظر در
پيش‌از وفات‌يافته نوزادان تعداد ، شاخص اين. است
متولدين تعداد نسبت‌به را تولد سالگرد اولين
يك توسعه‌ي (سطح) شاخص‌به اين.مي‌كند اندازه‌گيري
امر به كشوري كه هنگامي: حساس‌است بسيار كشور
گسترش‌مي‌يابد ، شهرنشيني اينكه يا آموزش‌مي‌پردازد
.كاهش‌مي‌يابد نوزادان مير مرگ‌و
و يافته توسعه كشورهاي ميان مير تفاوت‌مرگ‌و
كشورهاي در: است زياد بسيار توسعه حال در كشورهاي
كمتر وفات‌كودكان تولد ، 15 براي 1000 يافته ، توسعه
در كشورهاي در كه حالي در.شمارش‌شده‌اند يك‌سال از
كم كشورهاي در.(جدول 5) مي‌باشد برابر پنج توسعه حال
از 100 بيشتر خيلي نوزادان مير مرگ‌و يافته ، توسعه
بيش‌از 160 سال 1990 ، در مالي ، در) مي‌باشد درصد
(. است بوده درصد
سالهاي در) جهان در كودكان مير مرگ‌و -جدول 5
(19901985
كودكان مير مناطق‌مرگ‌و
(تولد هر 1000 در)
15 توسعه‌يافته كشورهاي
كشورهاي‌درحال‌توسعه76
(120)كمتر كشورهاي
توسعه‌يافته
متحد ، 1992 ملل سازمان:منبع
. است بالا بسيار نيز سال و 4 بين 1 كودكان مير مرگ‌و سوم ، جهان در
درصد يافته 16 توسعه كشورهاي در سال ، از 5 كمتر كودكان مير مرگ‌و
تجاوز نيز درصد از 100 توسعه حال در كشورهاي در كه حالي در مي‌باشد ،
مرگ‌و كشور ، چندين در.(صحرا و جنوبي آفريقاي در درصد و 160) مي‌كند
و افغانستان در ، موزامبيك در:مي‌باشد بالا بسيار كودكان و نوزادان مير
از تولدشان سالگرد پنجمين كودك‌پيش‌از ، 3 كودك هر 10 از آنگولا ، در
نزديك سال 1990 ، در سال از 5 كمتر افراد مير مرگ‌و نرخ) مي‌روند بين
پايين نسبتا سطح كودكان ، بالاي مير مرگ‌و اين (. است بوده %به 300
در سال مقابل 74 در سال 61) مي‌كند تبيين را تولد بدو در زندگي به اميد
.(دوره 19901985 طي در يافته توسعه كشورهاي
هر 1000 در مادر تقريبا 4:مي‌باشد بالا هنوز نيز مادران مير مرگ‌و
جان يافته كم‌توسعه كشورهاي در مادر و 7 توسعه حال در كشورهاي در تولد
درصد رقم 3 اين يافته ، توسعه كشورهاي براي.دست‌مي‌دهند از را خود
(1).مي‌باشد
و عفوني بيماريهاي توسعه ، حال در كشورهاي در: وفات و مرگ‌ومير علل
ميليون يك‌كل 38 روي) هستند ميرها مرگ‌و از درصد مسئول 40 پارازيتي
اسهالي بيماريهاي شامل اساسا بيماريها اين.(سال 1985 وفات‌در
.مي‌باشند (%20) شديد تنفسي بيماريهاي و (%7) سل ،(%13)
حدودي تا توسعه حال در كشورهاي اپيدمولوژيكي سيماهاي وجود ، اين با
دارد آنها شدن صنعتي و شهرنشيني سطح به بستگي نمونه ، براي.هستند متنوع
بعضي در مرگ‌ومير مهم عوامل از يكي كار ترافيك‌و از تصادفات‌ناشي)
يك‌مرگ‌و با عموما بالا ، بسيار يك‌باروري (. جنوباست شهرهاي از
بيش و آبكم وجود بويژه ، )زيست محيط.مي‌باشد همراه مادران بالاي مير
نگهداري مسائل آبكميابباشد ، اگر.مي‌كند بازي را مهم نقشي نيز (زياد
نادرست‌آب يك‌ذخيره‌سازي از ناشي تبزرد ، مورد) مي‌شوند مطرح آن
مي‌تواند نيز ( آب نگهداري درياچه‌هاي نمونه ، براي)آب فراواني (. است
.(شيستوزوما مالاريا ، ).باشد ديگري پاتولوژيهاي منشاء
كه شرايطي ارزيابي امكان گوناگوني معيارهاي:سلامتي برابر در نابرابري
مراقبتهاي به آنها دسترسي چگونگي و مي‌زيند سوم جهان جمعيتهاي آن در
:مي‌دهد را بهداشتي
آبسالم ، از جمعيت‌برخوردار درصد -
شهري ، و روستايي محيط در بهداشتي مراقبتهاي از جمعيت‌برخوردار درصد -
واكسينه ، افراد درصد -
به (دهان راه از) طبيعي آبرساني طريق از تراپي از استفاده نرخ -
ارگانيسم ،
پزشكي ، پرسنل بوسيله شده انجام نسبت‌زايمانهاي -
،(ناخالص‌ملي توليد % به) بهداشتي عمومي هزينه‌هاي -
... پزشك به ساكنين نسبت‌تعداد -
.مي‌سازند آشكار را زياد بسيار شدتي با ملي تباين‌هاي شاخصها ، اين تمام
حالي در:مي‌يابد تغيير توجه شايان صورتي به پوشش‌پزشكي ، ترتيب بدين
به ساكنين نسبت‌تعداد دوره 19891984 ، طي در صنعتي ، كشورهاي در كه
نسبت‌براي اين ، است به 1 از 400 كمتر چيزي متوسط ، طور به ، پزشك
جنوبصحرا ، آفريقاي در و به 1 كلي ، 5000 طور به توسعه ، حال در كشورهاي
(2). است به 1 نفر 24000
;مي‌يابد فزوني كشوري درون يك‌نابرابري با كشورها ، ميان نابرابري
.شده‌اند متمركز شهري مراكز در پزشكي پرسنل تجهيزات‌و
با پزشكي يك‌پرسنل كمبود يا تخصيص‌نادرست‌منابع و مالي منابع فقدان
سوم جهان كشورهاي از بسياري مشكلات‌بهداشتي مسئول حدودي تا صلاحيت‌تنها
وضعيت‌سهيم اين در نيز ايدز و مالاريا ويژه به مسري بيماريهاي.هستند
.هستند
فراگير و ساري بيماري دو
و پلاسموديوم گوناگون انواع از ناشي پارازيتي بيماريهاي:مالاريا
ناميده مالاريا بيماري كه آنوفل ، نوع از پشه‌هايي وسيله به شده منتقل
.مي‌كند تهديد را انسان ميليارد بيش‌از 2 حاضر حال در مي‌شود ،
:بود مالاريا كردن ريشه‌كن وسيله سالهاي 40 ، در ،(DDT)ددت از استفاده
منطقه. است بوده چشم‌گير سري‌لانكا در نمونه ، براي ، روش موفقيت‌اين
كردن رها با. يافت توسعه مقاومتهايي اما ، . است كاهش‌يافته آلوده
.افزايش‌يافتند نيز آلوده مناطق ،(مالاريا با) مبارزه برنامه‌هاي
.شدند پديدار (رواندا و بروندي بلنديهاي) جديدي مناطق در مالاريا ،
گسترش‌بيماري...گسترش‌مي‌يابد كامبوج و ماداگاسكار در مالاريا ،
.برمي‌انگيزد را متعددي پرسشهاي
.مي‌سازد نمودار اپيدمولوژي نقطه‌نظر از شديد يك‌ناهمگني بيماري
بيش‌طولاني ، و كم تكثير دوره)بحث پارازيت‌مورد نوع به مربوط ناهمگني
آفريقا سياهان) واكنش‌جمعيتها به ،(شده ايجاد بيش‌شديد و اختلالات‌كم
نشان خونشان گلبولهاي يواكس‌در پارازيت‌و نفوذ مقابل مقاومت‌در نوعي
مالاريا كه مناطقي در.دارد بستگي آهنگ‌انتقال شدت‌و به ،(مي‌دهند
خود زندگي دوران طي در شديد ، معرض‌آلودگي در جمعيتهاي ، است پايدار
حالي در مي‌سازد ، مبتلا را كودكان بيماري) مي‌دهند توسعه مصونيت‌را نوعي
مالاريا كه آنجاهائي مقابل ، در (.مصون‌هستند بالغ‌نيمه افراد كه
سالهاي اگر نمونه ، براي. متفاوت‌است وضعيت‌بسيار ، است ناپايدار
كه صورتي در مي‌شوند ، اپيدمي باعث‌توسعه (كوهستان در) گرم يا باراني
معرض در سني گروههاي تمام نباشد ، برخوردار مصونيت‌كافي جمعيت‌از
.مي‌گيرند قرار ابتلا