چهارم ، شماره 1090 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 9 چهارشنبه 18
|
|
زندگي‌شهري در اجتماعي مشاركت
ايران آينده در شهرنشيني و شهر به نگاهي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
قالب در داوطلبانه اجتماعي مشاركت‌هاي گسترش كه است داده نشان تجربه
فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، عديده مشكلات تنها نه غيررسمي سازمان‌هاي
نيز وحدت‌ملي ارتقاي و حفظ جهت عاملي‌در بلكه مي‌دارد بر ميان رااز
مي‌گردد تلقي
خوشنويس محمدحسن
در داوطلبانه اجتماعي نقش‌مشاركت‌هاي مبحث بررسي مورد مساله
.است قرن‌بيستم پايان جهاني تحولات پرتو در ايران آينده شهري زندگي
سبب جهاني نوين‌اقتصاد شرايط كه است اين‌پيشفرض سر بر سخن
شيوه‌هاي در آن تبع به شهرو عملكرد و نقش در تغييرات‌بنيادين
با جزانطباق چاره‌اي شهري نظام‌هاي اين‌روي از و است گرديده زندگي‌شهري
كارها و ساز تغيير رابراي خود بايد نداشته ، پرشتابجهاني دگرگوني‌هاي
كه‌مي‌تواند شد خواهند عديده‌اي دچارمشكلات صورت اين غير در.آماده‌سازند
پايان در كه تحولاتي شناخت دليل بدين.باشد منفي نتايج و آثار داراي
به مناسب روش‌هاي و راه انتخاب براي است شكل‌گيري حال در بيستم قرن
عنوان به اجتماعي مشاركت‌هاي ميان اين در.است شده بدل حياتي ضرورتي
اقبال با و مطرح شهري معضلات حل و اداره روش‌هاي مهمترين از يكي
عصر كه نيست بيهوده.است شده رو به رو شهري مسائل متخصصين و متفكرين
.خوانده‌اند نيز مشاركت عصر را حاضر
بيشتر شدن‌هرچه شهري سوي به ايران ازجمله و جهان كه امر اين در
پايان تا جهان شدن شهري و شهرنشيني اگرنيست روا ترديد است ، روان
آن از پيوست ، به‌وقوع پيشرفته جهان در عمدتا ميلادي و 60 دهه‌هاي 50
شدن شهري اصلي بخش بيستم قرن پاياني مراحل در به‌ويژه و بعد به زمان
اين در و سوم به‌جهان ابتدا كه است افتاده جوامعي دوش بر جهان
سال 2015 ، در موجود تخمين‌هاي به بنا.شده‌اند موسوم به‌جنوب اواخر
جهان مي‌شوند محسوب جهان شهرهاي پرجمعيت‌ترين كه شهر بيست از شهر هفده
و نمي‌شود محسوب كنترل بدون فرايندي شهري رشد گرچه.بود خواهند سومي
معاصر جهان شهري رشد ليكن دارد تنگاتنگ رابطه‌اي اقتصادي توسعه با
گرفته نام Globalization جهاني‌شدن كه است فرايندي منعكس‌كننده
(%61) يك‌درصد و شصت سال 2025 در مي‌شودكه برآورد نتيجه در.است
قهرابه شدن جهاني.شد شهرنشين‌خواهند جهان جمعيت 5ميلياردي از
مي‌توان را آن آثار از برخي كه مي‌شود جديدمنجر سرمايه‌داري تولد
از توليد فرايند شدن خودكار صنعت ، در جهاني مونتاژ برشمرد ، چنين
ساختار جدي تغيير (Robotization) ربوت‌ها از وسيع استفاده طريق
به بيشتر و بانكي شبكه از خارج در سرمايه پيش از بيش گردش مشاغل ،
فوق‌العاده گردش سرمايه بازار در كه بيمه‌ها متقابل ، اعتبارات صورت
در دولت‌ها دخالت تا شد خواهد سبب بحث مورد تحولات.داشت خواهند سريعي
كنار دريابد كاهش ساختاري انطباق سياست‌هاي قالب در اقتصادي امور
به محيطزيست آلودگيكرد خواهد رشد نيز شهري مشكلات گفته پيش موارد
قالب در نابهنجار مسكن صوتي ، آلودگي خاك ، آب ، هوا ، آلودگي شكل
سالم ، آب به دسترسي عدم درون‌شهر ، روستاهاي حلبشهرها ، آلونك‌نشيني ،
ترافيك توقف و ازدحام خشونت ، جرم‌شهري ، افزايش استاندارد ، زير بهداشت
مشكلاتي چنينشدهاند ياد مشكلات جمله از اوج ، ساعات در حداقل
رشد ، به رو اجتماعي و اقتصادي نابرابري‌هاي مستقيم نتيجه و واقعي‌اند
.فسادند مواردي ، در و مديريتي نارسايي‌هاي اقتصادي ، نايافتگي توسعه
.است شده دوبرابر و 1992 سال‌هاي 1962 بين ثروتمندان و فقرا بين شكاف
.است صادق اجتماعي طبقات مورد در چه و كشورها مورد در چه رقم اين
ساختن به‌محلي گرايش گرفت ، قرار مورداشاره كه مسايلي به واكنش در
غيردولتي سازمان صدها پيدايش و يكسو از امور محلي اداره و مديريت
كرده رشد ديگر سوي از داوطلبانه و ارادي مشاركت مجموع در و (NGO)
شهرهاي.ماند نخواهد بركنار شده ياد تحولات از ايران جامعه.است
در و شهرها اداره و شوند خودكفايي فرايند وارد بايد ناچار به ايراني
حقيقت در.كنند تجربه را محلي درآمدهاي برپايه آنها توسعه حال عين
واقعيت از است جزيي امورشهري ، و زندگي در نوآوري‌هايي اكنون هم از
چند و به‌همكاري‌هاي‌دوجانبه مستقلا شهرها.جهان ژئوپوليتيكي جديد
از وشبكه‌اي آورده‌اند روي كاملاغيرمتمركز مديريتي با جانبه
خودجوش مواقع از بسياري در كه است شده مرتبطتشكيل شهرهاي
زيرا.بپردازند تجاربي چنين آزمون به بايد نيز ايراني شهرهاي.است
ويژه به جمعي صحنه‌زندگي اصلي كارگزار نقش نخواهدبود قادر ديگر دولت
بيست يكصدو به كوتاهي زماني درمحدوده كشور جمعيت.كند راايفا شهري
جمعيت‌هاي جوانترين جمله از كه جمعيتي چنين.خواهدرسيد نفر ميليون
به درشت و ريز چيز هر براي نمي‌تواند ديگر مي‌شود ، محسوب نيز جهان
مناسب ، مسكن به دسترسي بهداشت ، پرورش ، و آموزش.بنگرد دولت
بخش طريق از نمي‌توان را ديگر حياتي ضرورت دهها و سالم آبآشاميدني
چنانچه پرورش و آموزش كه مي‌دهد نشان ساده‌اي تخمينكرد تامين دولتي
به مساله‌اي‌شهري عمدتا كه لازم‌التعليم افراد افزايش روند با بخواهد
كلاس هزار بيست از ساليانه‌بيش بايد سازد ، راهماهنگ خود مي‌آيد ، حساب
.سازد آماده كشور اقصي‌نقاط درس‌در
نفت صدور ازطريق حداقل نيز كشور كه‌درآمدهاي است حالي در امر اين
هجري سال 1386 از برآوردكارشناسان برابر و كاهش‌مي‌نهد به رو
بسيار توليد ، داخلي‌و مصرف شدن برابر به‌علت نفت صدور امكان شمسي
ميان‌رفته از يا كشور درآمد منبع‌اصلي روي اين از.كاهش‌مي‌يابد
دستخوش جامعه كارسنتي و ساز لذاداشت خيره‌كننده‌خواهد كاهشي يا
كه‌افراد مي‌افتد اتفاق درشرايطي امر اين و گشت خواهد تغييري‌جدي
شهري قالبهاي در ارادي‌آنهم و داوطلبانه مشاركت‌هاي‌اجتماعي جامعه
تا كرده‌اند عادت سنتي وبه‌طور فرانگرفته‌اند روي به‌هيچ را
حيطه‌ها آن در مداخله از و دارند محسوب حكومتي حيطه را امورعمومي
درشت و ريز از را جامعه امور تمامي دولت تا شوند منتظر و بپرهيزند
براي پس.دارد قرار عمومي حيطه مباحث صدر در شهري مسايل.دهد سازمان
شرايط و جهاني پردامنه تحولات حاصل كه عظيم بحران‌هاي از جلوگيري
از بايد مي‌باشد ، آن فوق‌العاده جواني و كشور جمعيت رشد جمله از داخلي
آموزش برنامه‌هاي تا دارد ضرورت يكسو از.بود چاره فكر به هم‌اكنون
حيطه‌هاي در داوطلبانه اجتماعي مشاركت‌هاي زمينه در همگاني
گذاشته اجرا به و تدوين شهري ، و رسمي محدوده‌هاي يعني غيرخانوادگي
و كوي محدوده‌هاي در تا آيد پديد مشاركتي نهادهاي ديگر سوي از و شود
شيوه به و بپردازند فعاليت به شهر كل و محله و محله خرده و برزن
از بخشي تقبل به قادر نزديك آينده‌اي در تا يابند پالايش خطا و آزمون
قالب در اجتماعي‌داوطلبانه مشاركت‌هاي كه‌گسترش است داده شو شهري امور
فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، عديده مشكلات تنها نه غيررسمي سازمان‌هاي
ملي وحدت ارتقاي و حفظ درجهت عاملي بلكه مي‌دارد ميان‌بر از را
پيوندهاي‌اجتماعي به سنتي بركنارازشيوه‌هاي و مي‌گردد تلقي نيز
ناگفته البته.مي‌شود جمعي همدلي‌هاي باعث‌تقويت رسانده ، ياري
و مي‌رسد نتيجه به تنهازماني اجتماعي مشاركت‌هاي گذاشت‌كه نمي‌توان
.باشد غيرنمايشي و سرنوشت‌ساز و فعال مشاركتي كه مي‌گردد نهادي
مي‌گيرد واقعيت‌نشات اين از كرد نمي‌توان‌غفلت آن از كه ديگري خطر
حيطه‌هاي كاهش با رافرانگيرند اجتماعي مردم‌مشاركت‌هاي اگر كه
واگذار بخش‌خصوصي به حيطه‌هايي چنين مگر نيست چاره‌اي دولت ، عمل مورد
بسياري آنكه علاوه.داشت خواهد بر در بسياري زيان‌هاي طبعا كه گردد
روبرو نيز خصوصي بخش استقبال با سودآوري عدم دليل به زمينه‌ها از
اين از برخي كه بسا چه و ماند خواهد متولي بدون لذا و شد نخواهد
بنيادين اهميتي از جوانان مساله و پرورش و آموزش جمله از حيطه‌ها
داوطلبانه اجتماعي مشاركت‌هاي كردن نهادي و راه‌اندازي.برخوردارند
كار است ، كرده عادت ستم‌شاهي استبداد به قرن‌ها براي كه ايران در محلي
.نيست آساني
كه مي‌دهد نشان تحميلي جنگ و انقلاباسلامي شكوهمند تجربه ليكن
فعال چنانچه كه است نهفته جامعه در توجهي درخور بالقوه توانمندي‌هاي
رابراي زمينه و بردارد راه ازسر را بزرگي موانع مي‌تواند گردد ،
تحقق است بديهي.سازد آماده جمعي مشاركت پرتو در بيشتر اجتماعي وحدت
.است نيازمند زمان به خواستي چنين
مردم آحاد بين همدلي لازم ، عوامل ساير و زمان عامل از مهمتر اما
براي به‌خوبي مساله اهميت كه مي‌گيرد شكل زماني نيز آن و دارد ضرورت
ايران شهري زندگي آينده در مشاركت ضرورت و شود مردم‌بازگو يكايك
و پرفراز است راهي مشاركتي به نامشاركتي جامعه‌اي از عبور.شود آشكار
.آينده نسل‌هاي بهروزي به‌سوي است راهي ليكن نشيب
