چهارم ، شماره 1094 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 14 دوشنبه 23
|
|
كاسته‌ها و سرچشمه‌ها ، افزوده‌ها :شاهنامه
كيكاووس ترجمه هانزن ، كورت‌هاينريش قالب ، و ساختار فردوسي ، شاهنامه.
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
قيمت 650.ص ش ، 256 فرزان ، 1374 پژوهش و نشر تهران ، جهانداري ،
.تومان
گفته كتاب اين درباره آلماني ، نامدار ايران‌شناس شدر ، هاينريش هانس
دكتري ، رساله) شاهنامه ساخت درباره هانزن كورت عظيم اثر:است
و نهاده نولدكه‌فراتر حدود از پا بار نخستين كه(برلين ، 1943 دانشگاه
داده قرار تدقيق مورد ادبيات تاريخ شيوه‌هاي راطبق فردوسي شاهنامه
رونق ديگر بار شاهنامه در تحقيق اينكه بر است مژده‌اي...است
.بيابد
مي‌گذرد ، كتاب انتشاراين از سال و 42 ازتاليف سال كه 53 حالي در
يكي:مي‌شود آغاز نامه شجره دو كتاببا.دارد تازگي هنوز مطالبآن
پادشاهان نامه شجره ديگري و سهراب ، تا گرشاسپ از سيستانيها شجره‌نامه
چگونگي نيز كتاب بحثهاي مدار واقع ، در.كيكاووس تا كيومرث از ايران
آميختگي اين و است سيستان افسانه و شاهان افسانه تلفيق و تركيب
بوده پذيرفته صورت بيابد ، را خود اثر منبع فردوسي آنكه از پيش مدتها
شاهنامه اخبار سرچشمه كه مي‌سازد مطرح را فرضيه اين نخست هانزن ، .است
است شاهنامه‌اي آن‌هم و است يكي ثعالبي به منسوب اخبار غرر و فردوسي
محمدبن‌عبدالرزاق ، فرمان‌ابومنصور به ق ه در 356 نثركه به
جاي بر آن مقدمه اينك‌تنها و بود آمده طوس ، فراهم فرمانرواي
پايان تا ازآغاز را فردوسي مطالبشاهنامه هانزن.است مانده
ومي‌كوشد مي‌كند مقايسه اخبار غرر كتاب با جابه‌جا سهراب و رستم داستان
و افزودگيها نيز و كند ، بازسازي را كتاب دو اين اخبار سرچشمه
گرفته صورت روايات اصل در ثعالبي و فردوسي دست به كه را كاستيهايي
.بنماياند است
و پادشاهان سرگذشت به تنها كه است تاريخ‌نگاري ثعالبي هانزن ، ديده به
كلمات با هم آن مي‌پردازد ، دارد ارتباط آن با نوعي به كه روايتهايي
ربط كمتر شاهان افسانه به كه را رواياتي و بي‌روح و خشك و معدود
آنكه با مي‌نمايد ، شگفت‌انگيز او زعم به كه آنهايي‌را نيز و مي‌يابد
هفت روايت جمله‌اند آن از.مي‌اندازد قلم از داشته ، وجود او ماخذ در
و دوستي ميهن به‌سبب برابرفردوسي در سهراب و داستان‌رستم و رستم خوان
تنها نه سيستان ، افسانه به عنايت‌ويژه و ايراني عنصر بر تكيه با
به نيز را مطالبي گاه بلكه مي‌كشد ، نظم رشته به را روايات گونه اين
.مي‌افزايد روايات اصل
فرمانروايي آغاز تا كيومرث از را روايات‌شاهان بررسي هانزن ،
از اما ;(كتاب از صفحه حدود 40) مي‌كند برگزار به‌اختصار منوچهر ،
پادشاهان ، اخبار بدنه به سيستان افسانه نفوذ با بعد ، به منوچهر زمان
.مي‌گرايد تفصيل به
اختصاص وسهراب رستم داستان بررسي هانزن‌به اثر آخر قبل ما بخش
اين‌داستان.مي‌آيد شمار به كتابنيز اين بخش كه‌بزرگترين دارد
شد ، چون گفته پيش‌تر وچنانكه مانده ، باقي شاهنامه‌فردوسي در تنها
.است شده اخبارحذف درغرر ندارد ، پادشاهان‌اهميتي تاريخ نظر از
آن با را داستان اين كه روندارد پيش در الگويي اينجاهانزن در
آن بن‌مايه‌هاي و مي‌دهد نشان توجه داستان دروني ساختار به پس ;بسنجد
رخ بن‌مايه چهار داستان ، آغاز همان از هانزن ، نظر به.مي‌كاود را
منطقي نحوي به و هستند مهم داستان بعدي براي‌جريان همگي كه مي‌نمايد
به سهراب شباهت(2;رخش گزينش(مي‌شود1 پرداخته بدانها پايان‌كار تا
آن براي است موجبي خود اين و مي‌شود ياد آن از تكرار به بعدها كه سام
براي نشانه‌اي تهمينه ، به رستم(3;جنگ ضمن در رستم ناگوار انديشه‌هاي
پسر شناختن به محتضر ، سهراب نزد آن يافتن كه شناسايي‌مي‌دهد
نگه پوشيده كس همه از تهمينه با را خود ماجراي رستم (4;مي‌انجامد
داستان اين در پسر و پدر رابطه مايه بن اينها ، از مهمتر و ، مي‌دارد
زير را ديگر انگيزه‌هاي و اسباب همه و مي‌كند احراز را بالا دست براستي
همان مايه ، بن يك عنوان به پسر -پدر رابطهميدهد قرار خود تاثير
برعهده را تقدير انديشه و توران و ايران بين جنگ مضمون مهم نقش
آشنايي روايات متن محتواي در هم مورد دو هر اين با شاعر ، .دارد
رسيده بدان خود ، بيني جهان از حاصل بنيادين انديشه در هم و يافته
ريشه فردوسي شخصي زندگي در اصل ، در پسر -پدر رابطه مايه بن.است
.دارد
رستم داستان از فريدريش‌روكرت منظوم برترجمه نقدي با هانزن كتاب
.مي‌رسد پايان به سهراب و
يزداني محمدحسين
