چهارم ، شماره 1096 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 16 چهارشنبه 25
|
|
دستاوردها و بنيادها ;سيستمي نگرش
دانشگاه رمضاني‌استاد دكتر با گو و گفت
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
رشته‌هاي‌جداگانه علمي داوري‌هاي هيچ‌وجه‌بر به سيستمي نگرش در
و تلفيق براي لازم مصالح و مواد عنوان به را بلكه‌آن نمي‌شود ، تاكيد
مي‌آورد حساب به تركيبنظرها
و رشته‌هاي‌علمي كردن نزديك براي طرحي‌نو واقع در سيستمي نگرش
اول.است آورده به‌ارمغان جهان براي بزرگ سه‌دستاورد كه است فني
به بهادادن دوم.هستي گسيخته هم از ظاهرا به‌نمودهاي وحدت‌بخش نگرش
در صرفه‌جويي با همراه مادي عظيم سود سوم و انسان در نهفته توانهاي
اقتصاد عرصه
حياتي نيازي راه‌و پيمودن براي تاريك شب در است چراغي روش:اشاره
نهايتا و هدف‌ها به ما رهنمون‌كردن و سوال‌ها براي‌منسجم‌نمودن
اما ;جستجوي‌حقيقت جريان در شده نه‌طي و شونده ايجاد است راهي
باواقعيتهاي مطابق ارائه‌قانونمندي‌هاي توانايي وروش راه كدام
تفاوت‌هاي اين‌سوال ، درباره به توجه با راداراست؟ عيني و ذهني
دكتر با يك هر دستاوردهاي و پي‌آمدها و تحليلي و سيستمي نگرش بنيادين
از كه داده‌ايم انجام وگويي گفت كبير امير دانشگاه استاد رمضاني رضا
.مي‌گذرد نظرتان
نحوه در تحولي چه و سيستمي‌چيست نگرش:مقالات‌همشهري سرويس
است؟ كرده ايجاد پديده‌ها تبيين
لازم سيستمي نگرش پرداختن‌به از پيش چندبخش‌است ، داراي سوال اين
.اجمالي‌شود اشاره‌اي سيستمي ظهورنگرش ضرورت‌هاي و به‌سابقه است
و اديان كمك به ، جوامع‌مختلف ،(رنسانس) عصرنوزايي از پيش تا
مورد در كمابيش‌منسجم باورهايي و همواره‌پندارها رايج ، فلسفه‌هاي
وكهكشان آسمان زمين ، انسان ، طبيعت ، جايگاه آدم‌داشتند ، و عالم
باورهايي گهگاه البته.بود تبيين قابل كل‌گرايانه گونه‌اي به همه
دوران اتميست‌هاي مانند مي‌گرفتند ، قرار فراگير جريان اين مقابل در
چون ولي مي‌كردند تاكيد تجزيه‌گرايي بر عده اين باستان ،
ماندند محاق در كنند ، هستي‌ارائه نمودهاي براي نمي‌توانستندتوجيهي
در.شد زده كل‌گرايي‌رقم نگرش حاكميت بشريت‌با تاريخ.نيافتند واقبال
و مسيحيت عقايد از بود آميزه‌اي اروپا ، در حاكم وسطي ، كل‌گرايي قرون
يافته‌هاي و زمان گذار كليسا ، ديرپاي حاكميت ارسطويي ، منطقي دستگاه
حوادث قبال در اروپا در حاكم گرايانه كل نگرش ناتواني انسان ، تازه
نگرش استواري و درستي در ترديد و اندك ، شك اندك كه شد سبب واقعه ،
.شود ايجاد ارسطويي منطقي دستگاه و مسيحيت عقايد به‌ويژه كل‌گرايانه
به تهاجم موضع از زبان‌شناسي يافته‌هاي با كليسا اصحاب نهايت ، در
.گرفت پا عصرنوزايي و افتادند تدافع
با مقابله فكري‌به پهنه‌هاي در آن حاكميت‌ديرپاي و كليسا از كينه
دوره اين از پس.شد بدل -كل‌گرايي يعني -كليسا موردحمايت افكار
استقلال‌ماهوي به باور آن ، بارز وجه كه شد مرسوم تجزيه‌گرايي كم كم
طبيعي نتيجه.رياضي‌بود صوري دستگاه وانتخاب تجربه‌گرايي اجزاء
ماشين شد ، وتكنولوژي صنعت بي‌سابقه ودستاوردهاي تخصص‌گرايي اين‌رويكرد ،
و قدرت افزايش‌شگفت سبب ماشين دوران‌است ، همين ثمره آن مفهوم‌رايج به
همانگونه.كرد فراهم ساختن زيستن‌و براي بسياري تسهيلات شدو آدمي سرعت
و اوج بلكه نيست ، صرف منطقي و فكري نظام زاده فقط آدمي باورهاي كه
و مستقيم تاثير باورها و برپندارها عمل ميدان حضيض
يعني آن بر مبتني نگرش گرايي‌و ترتيبماشين بدين.غيرمستقيم‌مي‌گذارد
گرفته فرا را جهان اخير قرن چهار طي و شد زمانه تب مكانيستي نگرش
.است
داراي ابتدا در كه مكانيستي نگرش اساسا و گرايي گرايي ، تخصص تجزيه
دهه در ابتداشد بن‌بست‌هاي‌آن‌روشن به‌تدريج عديده‌بود ، مزاياي
زمينه هم ولي بردند پي مكانيستي نگرش بن‌بست‌هاي به آزمايشگاه در 1940
از دوم جهاني جنگ هم و نبود مناسب بحث طرح براي دانشگاهي محافل
تا شد سبب متفقين نيازهاي جنگ جريان دركاست مسائل اين به حساسيت
در.ببرند پي آن تخصص‌گرايانه و مكانيستي نگرش اشكالات به نظامي محافل
و تجزيه‌گرايانه دستاوردهاي تلفيق براي عرصه‌اي جنگ ميدان نتيجه
طرح براي زمينه دوم جهاني جنگ از پس.شد سيستمي نگرش براي مقدمه‌اي
به مرسوم روال براساس ابتدا.شد گشوده مكانيستي نگرش بن‌بست‌هاي
دهه دو رويكرد اين.آوردند روي نظري تجارب بافتن هم به براي رياضيات
سيستمي نگرش.گرفت پا سيستمي نگرش تلاش‌ها اين موازات به و يافت ادامه
است تلاش در سيستم‌ها مهندسي و سيستم‌ها علوم مانند آن مختلف شكل‌هاي در
.دهد رواج آدمي و عالم تبيين در را جديدي كل‌گرايي بار ، ديگر تا
دستاوردهاي از كل‌گرايي اين وسطي ، قرون گرايي كل برخلاف البته
نگرش واقع در.مي‌برد را استفاده تخصص‌گرايي‌كمال و تجربه‌گرايي
نيازهاي حسب را تخصصي و علمي رشته‌هاي بين مرزهاي تا مي‌كوشد سيستمي
در گسترده‌اي تلاش‌هاي منظور اين براي.بردارد ميان از نظر و عمل ميدان
.است گرفته صورت تاكنون دوم جهاني جنگ از پس و طي
شده‌است؟ حاصل سيستمي نگرش تحولاتي‌از چه:همشهري
آفرين رشته‌هاي‌تحول نظر از آينده به‌دهه نگاهي است بهتر
وعلوم پليمر -شيمي الكترونيك ، ژنتيك ، مهندسي چهاررشتهبيندازيم
ايده‌هاي باارائه رشته چهار اين.درخشاني‌دارند افق‌هاي سيستم‌ها
براي مختلف ابعاد تصوري‌در غيرقابل و عمده تازه‌تحولات محصولات و نو
.علوم‌سيستم‌هاست رشته‌ها ، اين يكي‌از.آورد خواهد ارمغان بشريت‌به
رشته‌هاي تعداد سيستم‌ها ، نگرش رواج و آمدن به‌وجود پيش‌از نمونه براي
اين معمولا دانشگاه‌ها در.مي‌شد خلاصه اندكي تعداد به مهندسي و فني
رشته‌هاي تعداد نسبت همين به بود ، رشته ده از بيشتر اندكي تعداد ،
جهان در رشته‌ها تعداد سيستمي ، نگرش پناه در اكنون.نبود زياد ديگر
انفجاري و گسترش چنين چگونه اما.است رسيده رشته از 2500 بيش به
تركيب و تلفيق با كه بود سيستمي رويكرد عمده علت است؟ شده امكانپذير
واقع در سيستمي نگرش پرداخت ، تركيبي رشته‌هاي ايجاد به مختلف رشته‌هاي
سه نگرش اين.است فني و علمي رشته‌هاي كردن نزديك براي نو طرحي
به بخش وحدت نگرش اول:است آورده ارمغان به جهان براي بزرگ دستاورد
نهفته توانهاي به دادن بهاء دوم.هستي گسيخته هم از ظاهرا نمودهاي
و رشد عرصه در صرفه‌جويي با همراه مادي عظيم سود بالاخره و انسان در
.اقتصادي توسعه
را جدايي روش‌تحليل ، گفت بايد گرايش‌سيستمي ، دقيق توصيف براي
برجستگي مي‌كند ، نيزبرجسته‌تر را رشته‌ها بين مرزهاي مي‌كندو تشديد
و شباهت‌ها از فني و علمي رشته‌هاي كه شد سبب تحليلي روش در مرزها
تصور كمتر ارولوژي متخصص نمونه برايباشند بي‌خبر يكديگر هم‌سنخي‌هاي
براي بسياري لوله‌كشي ، حرف‌هاي متخصص و سيالات مكانيك متخصص كه مي‌كند
براي سيستمي روش.بالعكس و ارولوژي‌دارند در الهام‌بخشي و رهگشايي
خطوط فنون ، و علوم رشته‌هاي مرسوم و عمودي مرزهاي ميان شباهت‌هاي فهم
انتقال با سپس.شوند معرفي و كشف شباهت‌ها تا است كرده ايجاد افقي
فني و علمي ابزارهاي از جديدي دنياي به‌هم ، رشته‌ها قواعد و قوانين
كه‌ميان بود چنين اين.شد رشته‌ها تلاش‌هاميان اين حاصلشد حاصل
اين.شد دانشگاهي رشته‌هاي در بي‌سابقه گسترش و انفجار سبب رشته‌ها
پهنه‌هاي به آن تسري و تكنولوژيك عظيم دستاوردهاي از جدا دستاورد ،
است ، شده واقعيت شناخت در عظيم تحول موجب هنر ، حتي و انساني علوم
.مي‌رود كماهي الاشياء ارني اللهم دعاي تحقق سوي به آدمي انگار
دستاوردعظيم‌نگرش سه درباره شما موارداشاره از يكي:همشهري
كه مي‌آيد به‌وجود سوال اين ميان اين در بود ، تحول‌اقتصادي سيستمي ،
توسعه معضلات به پرداختن در نگرش‌تحليلي و سيستمي نگرش ميان چه‌تفاوتي
دارد؟ وجود
درفرايند مسايل حل سيستمي ، به‌برخورد نيازمندي مصاديق از يكي
دخالت عديده بخش‌هاي و مولفه‌ها آن در كه مسايلي مجتمعي‌است ، حركت‌هاي
.است مسايل از دسته اين از توسعه مسايلدارند
سياستمداران ، برنامه‌ريزان فيلسوفان ، روانشناسان ، اقتصاددانان ،
ابراز آن راه‌حل‌هاي و مسايل‌توسعه زمينه در بسياري‌ديگر و شهري
در كشور چند دهه1970 در تحليلي چارچوبروش در.مي‌كنند نظر
در ناكامي‌هاي‌شگفت دچار و راآزمودند خود آفريقا و امريكاي‌لاتين
كه رشته‌هايي تمام كنيم اگرفرض كجاست؟ در كار شدند ، اشكال توسعه
ماهوي لحاظ به مي‌كنند طريق ابراز و نظر اظهار توسعه مساله در
سبب عواملي و علل چه باشند ، داشته را بودن براي‌علمي لازم قابليت
ايجاد آشكار دورهاي هم كنار در مختلف رشته‌هاي علماي اظهارات شده
توسعه لازمه جامعه كردن عقلاني كه مي‌كند تاكيد فيلسوف نمونه براي كند؟
توسعه اقتصادي و مادي مقتضيات كه مي‌كند تاكيد نيز اقتصاددان و است
را توسعه يك هر كه دوري چنين مي‌شود ، جامعه افراد شدن عقلاني سبب
درست كسي چه ميان اين در است؟ توجيه‌پذير چگونه مي‌كند خود به مشروط
چگونه باشد چنين اگر كنند؟ خطا دسته دو هر است ممكن آيا مي‌گويد؟
در پرسش‌ها اين بازشناخت؟ نادرست از را درست توسعه عرصه در مي‌توان
سيستمي نگرش كه مي‌رسد نظر به.دارد قرار رشته‌ها از بسياري برابر
از دور نگرش اين طبق بر داراست ، را فوق پرسش‌هاي به پاسخگويي توانايي
مي‌شوند ، گرفتار خود رشته تنگ دايره در متخصصان كه مي‌شود حاصل آنجايي
لازم مقدمه واقعيت شناخت دارد ، وجود تنگ‌نظري چنين نيز توسعه زمينه در
علمي برداوري‌هاي وجه هيچ به سيستمي نگرش در است ، مشكل رفع براي
لازم مصالح و مواد عنوان به آنرا بلكه نمي‌شود ، تاكيد جداگانه رشته‌هاي
سيستمي نگرش اساس براين.مي‌آورد حساب به نظرها تركيب و تلفيق براي
از تا دارد باور تخصصي تعاطي‌رشته‌هاي اندركنش‌يا رشته‌هاو برميان
را رشته‌ها از يك هر علمي ارزش حال عين ودر بكاهد نادرست داوري‌هاي
از مانده كه ما جامعه در فردگرايي روحيه با البته كند ، حفظ نيز
جمعي كار موانع و سيستمي نگرش دشمنان است ، ديرينه‌اي و كهن استبداد
همراهي و همدلي به سيستمي نگرش رواج و رونق و بود نخواهند كم
.دارد مبرم نياز گوناگون پهنه‌هاي دانشمندان و روشن‌انديشان
طريق مرحله‌ارائه واقعگرايانه‌تر ، ازدرك پس دكتر آقاي:همشهري
مي‌كند؟ چگونه‌برخورد مرحله اين در سيستمي نگرش مي‌شود ، مطرح
روش.وسلبي ايجابي:دارد وجود دوشيوه مسايل به مواجهه در
برنبايدها سلبي وروش مي‌دهد نشان را معمولابايدها ايجابي
از پسنميشود مطرح داوري مرحله‌شناخت در البته.مي‌كند تاكيد
اگر سپس.يافت دست بديل‌ها يا جايگزين راه‌هاي به مي‌توان شناخت
مي‌توان باشد داشته وجود برتر جايگزينه‌هاي گزينش براي معيارهايي
.است برخوردار مختلف سطوح از خود طريق ارائه همچنين كرد ، طريق ارائه
وچه كرد؟ مي‌توان كرد؟ ، چه بايد بين‌چه است فرق نمونه براي
هم با مجموعه‌اي فوق رابطه رياضي نظر از سطوح اين بكنم؟ مي‌توانم
.است بكنم؟ مي‌توانم مجموعه‌چه فوق كرد؟ مي‌توان يعني‌چه دارند ،
زيادي بهاي موجود توانهاي بر ديگر ، برخلاف‌نگرش‌هاي سيستمي نگرش
بدون طريق ارائه مي‌پردازد ، مشكل تعريف به اساس اين بر و مي‌دهد
عدم علل از يكي بود ، خواهد كاستي و نارسايي انواع دچار مشكل تعريف
تعريف تعريف‌مشكل‌است ، در نابساماني و آشفتگي طريق‌ها ، ارائه موفقيت
مي‌توانم باچه منسجمي و تنگاتنگ بسيار رابطه سيستمي نگرش در مشكل
مجموعه‌اي آن مشكل كه گفت مي‌توان اوليه تعريف عنوان بهدارد بكنم؟
قاطبه متاسفانه;نيست ولي باشد بايد يا هست ولي باشد نبايد كه است
و غيرسيستمي برخورد اين و دارند توجه مشكل تعريف اول نيمه به مديران
پهنه بحث اين.است كوتاه‌نگري و روزمره‌گي پرتگاه در فروغلطيدن
.آن‌پرداخت ابعاد همه به محدودنمي‌توان فرصت اين در داردكه گسترده‌اي
دارد ادامه
