چهارم ، شماره 1097 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 17 پنجشنبه 26
بشري نيازهاي و قرآن جامعيت
شيرازي مكارم آيت‌الله با مصاحبه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
برآورده زماني هر در را انسان نيازهاي مي‌تواند كه است كتابي قرآن
اجتماعي ، مسايل بحث‌پيرامون به شديدي نياز امروز سازد
قرآن ديدگاه از قرآني شاخه‌هاي‌علوم تمام كلي بطور و حقوقي ، اقتصادي
وجوددارد
وجود نوراني شعاعهاي آن شويد هرچه‌نزديكتر است ، نور واقعا قرآن
.مي‌بريد بيشتري لذت و مي‌كند روشن بهتر را شما
جوامع اساسي نيازهاي پاسخگوي نسلها و عصرها همه در مي‌تواند قرآن آيا
پذيرفته صورت شيوه‌اي چه به قرآن در كلي خطوط اين ترسيم و باشد ، بشري
است؟
كلام قرآن اعتقاددارند كه است كساني مابا سخن روي اول ، درجه در
باور نيز و است ، اسلام اساسي قانون قرآن معتقدند همچنين و خداست ،
مقام داراي (ص)اسلام پيامبر و آسماني ، دين آخرين اسلام كه دارند
كه مي‌شود استفاده يكديگر ، به اصل سه اين ضميمه از ;مي‌باشد خاتميت
شده منعكس قرآن در -قيامت دامنه تا -انسان نيازهاي تمام حتم ، بطور
.است
بي‌پايان -مثل‌وجودش -هم خدا كلام ;ونامحدود بي‌پايان است وجودي خدا
و ;ماند خواهد باقي پايان‌دنيا تا كه هم اسلام ;نامحدوداست و
بپذيريم بايد بنابراين ;است اسلام قانون‌اساسي هميشه براي نيز قرآن
قرآن در آينده ، و امروز قرون ، و اعصار تمام در بشر ، زندگي اصول كه
.است شده ترسيم
باز بحث‌كنيم ، نيز خودمان معتقدات نظراز قطع با بخواهيم اگر حال
درك درست را جهان‌بيني‌قرآن و شود آشنا قرآن كه‌با كسي مي‌بينيم هم
نيست اصولي گرديده ، بيان قرآن در كه اصولي اين كرد خواهد تصديق كند ،
تابنده‌تر روز به روز بعكس ، بلكه ;بيابد كهنگي دوران شدن سپري با كه
و مي‌رود پيش بشريت ، پيشرفت دوش به دوش اصول ، اين.مي‌شود درخشنده‌تر و
.مي‌گردد بيشتر زمان گذشت با آن درخشش
حضور صحنه‌هاي‌اجتماعي در گذشته از قرآن‌بيش كه شاهديم امروزه ما
سابق از بيشتر استفاده‌مي‌كنيم ، قرآن از اكنون چيزهايي‌كه و دارد
با حتي:مي‌گويد ما به موفق اينتجربهاست كارساز بشر براي‌زندگي
را انسان نيازهاي مي‌تواند كه است كتابي قرآن اسلامي ، تعهد از نظر قطع
.سازد براورده زماني هر در
انجام باموفقيت اسلامي جمهوري در است‌كه تجربه‌اي اين خوشبختانه
تنظيم قرآن براساس ومقررات ، قوانين همه مي‌شود الان‌سعي و گرفته
مي‌خورد ، چشم به كمبودي و نارسايي زمينه‌ها برخي در اگر حال ;گردد
;مي‌شويم روبه‌رو مشكلاتي با اجرا در گاه كه ماست ناحيه از نقص مسلما
وجود قرآن در كسري و كم هيچ‌گونه حكومت ، مباني و اصول نظر از وگرنه ،
.ندارد
مطلب اين جزئيات به بخواهيم اگر شما ، سوال دوم بخش مورد در اما
زندگي بخصوص -بشر زندگي براي را كلي خطوط كدام قرآن كه بپردازيم
من ولي ;شويم طولاني و عميق بحث يك وارد بايد كرده ، ترسيم -اجتماعيش
:قرآن نظر از ما ;مي‌كنم عرض جمله چند در را بحث اين فشرده
داريم ، خدا با رابطه‌اي يك
داريم ، خدا خلق با رابطه‌اي يك
داريم ، خويشتن با رابطه‌اي يك
داريم ، زيست محيط با هم رابطه‌اي يك
آنها ، بوضوح از يك هر با متناسب تكاليف و وظايف و چهارگانه روابط اين
بحث يك به ووظايف ، روابط اين بسط و شرح اما ;شده‌است ترسيم قرآن در
.است نيازمند موضوعي بشيوه مفصل تفسيري
نيازمنديم؟ تفسير به الزاما قرآن ، صحيح فهم براي آيا
مواردي در داريم‌و تفسير به نياز درمواردي قرآن ، صحيح فهم براي
از اصطلاح به و روشن‌است كاملا آيات بعضي مفهوم.نداريم نياز
;ندارند تفسير به نيازي گونه‌آيات اين.مي‌آيد به‌شمار محكمات‌قرآن
حتي است يگانه خداوند:احد هوالله قبيل‌قل از آياتي مثلا
و قرآن متشابهات جزء كه موردآياتي در ولي ;فهمند قابل هم تفسير بدون
در مثال ، بطور ;داريم تفسير به مسلمااحتياج متشابهات‌اند ، ياشبيه
صمد معني كه مي‌آيد سوال‌پيش اين الله‌الصمد ، :مي‌خوانيم توحيد سوره
چيست؟
است ، روشن ما براي -تفسير بدون -آيه مفهوم‌يك گاهي گذشته ، اين از
دست تازه‌اي معناي به مي‌توانيم كنيم ، مراجعه تفسير به وقتي ولي
.يابيم
معمول‌تفسيري ، روشهاي ميان از و كدام‌است تفسير شيوه بهترين
است؟ موثرتر قرآن آيات واقعي مقصود درك براي كداميك
كه‌آماده است اين تفسير ، در روش تقسيم‌بنديها ، بهترين اين همه از پيش
درواقع !بگويد چه مي‌خواهيم ما اينكه نه;مي‌گويد چه قرآن ببينيم شويم
كنيم ، قرآن‌تحميل بر را خودمان كه‌پيشداوريهاي باشيم اين پي در نبايد
قرآن شاگرد:ديگر تعبير به و ;بگويد چه‌مي‌خواهد قرآن ببينيم بلكه
!آن استاد نه باشيم ،
ذهنياتمان قرآن ، از برابر در كه اصل‌پذيرفتيم يك بعنوان اگر حال
وقت آن بگذاريم ، زمين شاگردي‌بر زانوي مكتب ، اين ودر بشوييم دست
قرآن ، به قرآن:موجود تفسيري روشهاي ازميان كه مي‌آيد پيش بحث اين
و بهتر همه از كداميك علم ، به قرآن و عقل به قرآن حديث ، به قرآن
از يك هيچ به را خودمان نبايد ما كه است اين حقيقت است؟ قبول‌تر قابل
همچنان -را آيات ما موارد ، بسياري در.سازيم مقيد و محدود روشها اين
جاها ، بعضي در ;مي‌كنيم تفسير يكديگر به -داده دستور هم قرآن خود كه
بسياري و مي‌آيند ما ياري به رسيده معصومين از كه رواياتي و احاديث
موارد ، پاره‌اي در و ;مي‌كنند حل ما براي را قرآن مبهمات و معضلات از
.مي‌دهند كمك ما به عقلي دلايل
راتفسير قرآن و آمده ميدان علم‌به كه مي‌شود مشاهده هم گاهي
شده ثابت منظورم‌كشفيات علم ، :مي‌گويم كه‌وقتي مي‌كنم تاكيد ;مي‌كند
زمان ، گذشت با فرضيه‌ها:كنند اشكال كه فرضيات نه است ، قطعي‌علمي و
را تغييرناپذير و قرآن‌ثابت نمي‌توان و مي‌شوند دگرگوني و تغيير دستخوش
!داد تطبيق شونده فرضيات‌دگرگون بر
اين‌روشها ، همه از است آميزه‌اي و قرآن‌تركيب تفسير در شيوه بهترين
معتبري هرقرينه و هستند نقلي و عقلي اينهاقرينه‌هاي همه اينكه براي
روش يك در را خودمان نبايد بنابراين ، ;باشد مارهگشا براي مي‌تواند
.بگذاريم كنار مسلمي‌را نقلي يا عقلي قرينه‌هاي كنيم‌و محصور
قرآن چگونه است‌و چگونه دانشگاهها و علميه حوزه‌هاي قرآن‌در موقعيت
بيابد ، مي‌تواند علمي مراكز در خودرا واقعي منزلت
بهتر دانشگاهها در هم و علميه حوزه‌هاي در هم سابق ، به نسبت قرآن وضع
زيادي حد تا و بود مهجور واقعا قرآن اين ، از پيش ;شده‌است
سابق با ولي ناشناخته ، و است مهجور هم هنوز بگويم بايد ;ناشناخته
حوزه‌هاي در مردم ، زندگي قرآن‌در حضور چشمگيري بطور الان ;كرده خيلي‌فرق
وظيفه‌اي به نسبت اما ;شده بيشتر دانشگاهها در -تفاوتي با -و علميه
كافي پيشرفتها اين هيچ‌يك‌از دارند ، قرآن برابر در ما علمي مراكز كه
!نيست
بر علاوه.شود تقويت قرآن رشته‌هاي‌تخصصي بايد علميه ، حوزه‌هاي در
بشود حوزه‌ها وارد عمومي و وسيع سطح يك در بايد قرآن تخصصي ، دوره‌هاي
فقه كه همان‌طور يعني ;باشد متني درس ;نگذارند جنبي درس هم را اسمش و
داشته حضور همه‌جا و شود درسي متن هم قرآن است ، تفسير درسي متن اصول و
.باشد
قرآن با رابطه‌اي هرجا اسلامي علوم در سعي‌كنيم بايد گذشته ، اينها از
طرق از قرآن هم دانشگاهها در.شود سرمايه‌گذاري آن روي شد ، برقرار
معارف درس با آميخته اينكه اول ;باشد داشته فعال حضور مي‌تواند مختلف
تا گردد برگزار عمومي بصورت قرآن تفسير كلاسهاي آن ، كنار در يا
اساتيد براي همچنين.كنند پيدا قرآن با بيشتري آشنايي دانشجويان
و قرآن با گرفتن انس ضمن تا شود تفسيري‌گذاشته جلسات دانشگاهها
علوم چه و طبيعي علوم چه -مي‌كنند تدريس كه علومي در هرگاه تفسير ،
دارد ، مناسبت و ارتباط قرآن آيات با كه برخوردند مطلبي به -انساني
.نمايند استفاده آن تفسير و مربوطه آيات از جا همان
و نشريات موسسات‌و توسط كه است موضوعاتي‌ضروري چه حاضر حال در
گيرد؟ قرار تحقيق مورد قرآن شيفتگان
را وسيعي و عميق كار كه دارد وجود اساسي محور سه حاضر ، حال در
:مي‌طلبد
قرار بحث گسترده‌مورد خيلي بصورت درقرآن هم كه عقيدتي مسائل نخست
مباحث‌قرآني اگر ;ماست تفكرات‌مذهبي همه اساس و هم‌ريشه و گرفته
بحثهاي سايه در اعتقادي پايه‌هاي و شود باز عقلي مسائل زمينه در
.مي‌گذارد برجا شئون همه در عميقي تاثير گردد ، محكم منطقي و مستدل
مسائل‌اجتماعي ، پيرامون بحث به نيازشديدي ما امروز اينكه دوم
ديدگاه از انساني علوم شاخه‌هاي تمام كلي وبطور اقتصادي ، حقوقي ،
.داريم قرآن
وسيع بطوربسيار و گيرد قرار توجه داردمورد جا كه موضوعي سومين
فراواني سرمايه‌گذاري اين‌زمينه در قرآن ;است شود ، اخلاق كار آن روي
خوب مسائل اين اگر كه داده بها پرهيزگاري‌خيلي و تقوا به و نموده
موثر بسيار افرادجامعه كارايي و آگاهي سطح بودن بالا در شود ، باز
.بود خواهد
به كارهاي‌قرآني زمينه در دراز طي‌ساليان كه تجربه‌اي به توجه با
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه را قرآن با انس آورده‌ايد ، دست
كه آموخته‌ام قرآن روي جدي كار تجربه سال پنج و بيست حدود از بعد من
خود در بيشتري روشنايي كند ، كار قرآن با بيشتر هرچه انسان
شعاعهاي آن شويد ، هرچه‌نزديكتر است ، نور واقعا قرآن.مي‌يابد
بتدريج‌احساس.مي‌بريد بيشتري ولذت مي‌كند روشن بهتر را شما نوراني‌وجود
بركت ابعاد همه در و كرده پيدا تازه‌اي محتواي شما زندگي كه مي‌كنيد
اين كه مي‌كنيم توصيه جوانان بويژه و همه به دليل همين به.است يافته
هم كنند ، تجربه هم خودشان كردم عرض را آنچه و كنند دنبال را راه
.تحصيل