چهارم ، شماره 1100 اكتبر 1996 ، سال مهر 1375 ، 21 دوشنبه 30
1900- قرن2000 گزارش
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
و اتم دانش جهان در سال 1913 در ادبي و علمي رويدادهاي ميان از
دانشمندان موردتوجه موضوع مهمترين كوچك ، بي‌نهايت جهان بغرنج معماهاي
فرضيه دانماركي فيزيكدان (Niels-Bohr) بوهر نيل و بود گذشته سال در
توسطراترفرد شده ارائه قبلا الگوي كه داد ارائه اين‌باره در جديدي
دروني اجزاء و اتم ساختار چگونگي و مي‌كند كامل را نيوزيلندي دانشمند
.مي‌دهد انطباق پلانك ماكس فرضيه با را الكترونها و هسته يعني آن
اتم مركز هسته دور معيني مدارهاي در الكترونها جديد ، فرضيه براساس
در و مي‌دهد تغيير را خود مدار الكترون يك هنگامي‌كه و مي‌زنند گشت
آن از نوراني انرژي مي‌كند ، گردش به شروع اتم هسته به نزديكتر مداري
اوليه مدار از الكترون جهش قدرت به بستگي نور اين طيف و مي‌شود ساطح
مدار در الكترونها كه عادي شرايط در.دارد هسته به نزديكتر مدار به
از و نمي‌گيرد صورت مدار تغيير و جهش مي‌زنند ، گشت هسته دور خود معين
.نيست اثري هم پرتوافشاني
پروست ومارسل رومن وژول شعر در آپولينر هنرگيوم و ادبيات
هركدام و بودند سال 1913 در فرانسه ادبي بحث‌انگيز شخصيتهاي رمان ، در
شعر دركردند خود متوجه را منتقدان شمشير تيز لبه به‌گونه‌اي
هيچگونه مي‌شود ، ديده اشعارش از جديدي مجموعه در چنانكه آپولينر
جمله يك در.است گنگ مفاهيمش و هم در زبانش.نيست مطرح شعري قواعد
و متكلف كلامي بعدي جمله در و دارد عاميانه و خودماني گفتاري
رعايت و گذاري نقطه دشمن او اين‌كه عجيبتر.مي‌برد به‌كار فاضل‌مابانه
!است نوآوري نشانه‌هاي همه اينها البته و است نوشتاري قواعد هرگونه
نوعي‌طنز و دارد برخود را عنوان‌رفقا رومن جديدژول رمان
اولين با پروست به‌نام‌مارسل نورسيده‌اي امانويسنده است ، اجتماعي
به مي‌كوشد رفته دست از زمان جستجو عنوان‌در با مجموعه‌اي رمان‌از
ادبيات جديد قلمرو را روانشناسي او.كند رسوخ انسان ذهن ژرفناي
.مي‌داند
و استثناييها ، تكروها اوج‌متفاوتها ، دوران سال 1913 نقاشي ، در
نه كه عرضه‌مي‌شد نوپردازي به‌عنوان همه‌اينها و بود نامفهومها
در مستقل نمايشگاه‌نقاشان در.مي‌انگيخت حيرت‌بر بلكه تحسين ،
فوتوريستها و تازه‌كوبيستها آثار عرضه به بزرگ چهارسالن پاريس ،
درهنرهاي بدعتي تابلوها اين برخي‌از و بود شده داده اختصاص
تداعي را نقاشي سنتي مفهوم عادي تماشاگر ذهن در بي‌آنكه بود ، تزئيني
.كند
شد منتشر سرخ راهنماي سيزدهمين
ژانويه 1914
رانندگان دانستنيهاي‌موردنياز و همه‌اطلاعات كه سرخ‌ميشلن راهنماي
سالنامه سيزدهمين مي‌گيرد ، دربر را دوچرخه و اتومبيل ، موتوسيكلت
بيستم قرن آغاز با راهنما اينكرد منتشر نسخه هزار در 90 را خود
اولين مقدمه در ميشلن آن ، آندره مبتكر و گذارد وجود عرصه به قدم
اين انتشار مي‌شود آغاز اكنون كه تازه‌اي قرن با:نوشت شماره‌اش
با زيرا يافت ، خواهد تكامل قرن با همگام و است شده شروع هم راهنما
اطلاعات سلسله يك به راننده‌اي هر موتوري ، نقليه وسايل و اتومبيل رواج
.داشت خواهد نياز جديد پديده‌هاي اين درباره
و بخشيده تحقق خود بنيانگزار به‌پيش‌بيني سال از 13 پس سرخ راهنماي
گردآوري را سواران خودرو موردنياز دانستنيهاي همه جديدش مجموعه در
در جاده‌ها و راهها شنانسايي تا گرفته رانندگي مقررات از است ، كرده
و اتومبيل تعمير فن و فوت همچنين و اروپا كشورهاي اكثر و فرانسه
رستوران و هتل انتخاب مورد در راهنماييهايي حتي يا و لاستيك تعويض
دقيق و كامل نقشه‌هاي امسال ، مجموعه آن از گذشته جهانگردان ، براي
.دارد هم را جاده‌ها و شهرها و اماكن
در وقابل‌تعويض بادشو لاستيكهاي اولين برادرش‌مخترع و ميشلن آندره
براي را جديد لاستيكهاي اين نمونه اولين سال 1895 در و هستند فرانسه
از 300 فرانسه در اتومبيل تعداد آن‌زمان در.كردند عرضه اتومبيل
!نمي‌كرد تجاوز دستگاه
واگنر تسخير در اروپا
ژانويه 1914 اول
همه در معروف موسيقيدان واگنر اثرريچارد موزيكال‌پارسيفال درام
برلن ، لندن ، پاريس ، در:است صحنه روي اروپا مهم شهرهاي و پايتخت‌ها
درام اين قبلا.فرانكفورت و بولوني بارسلون ، بوداپست ، مادريد ،
به‌مورد نيويورك در سال 1903 در سپس و بيروت در اولين‌بار موزيكال
بي‌سابقه هنر جهان در بين‌المللي موفقيت چنين.بود شده گذاشته اجرا
.است
باتفاق امپراتورآلمان ويلهلم‌دوم دربرلن ، نمايش اين گشايش شب در
.كردند تشويق را هنرمندان و حضوريافتند آن در ملكه
ژانويه 1914 14 ژاپن در آتشفشان فوران
از پس كوه‌آتشفشان يك ژاپن خليج‌كاگوشيماي در جزيره‌ساكورا در
.كرد فوران سال‌خاموشي 130
شد كشيدآغاز طول ساعت چند كه زمين‌لرزه‌هاي‌متوالي پي در آتشفشاني
مي‌كرد ، پرتاب زياد به‌ارتفاع را سنگهايي تخته بودكه آن‌قدر آن شدت و
زمين در سنگها اين از تعدادي كيلومتري فاصله 30 در حتي كه آن‌گونه
.شده‌اند پراكنده
كوه روستاي‌پيرامون سه در كه موادمذاب از سيلي زير نفر صدها
به روستائيان از نفر هزار حدود 70 انتقال و شدند هلاك.يافت جريان
دشواري با شديد حرارت و دود اثر بر محل ، نزديكي در كاگوشيما ، شهر
در و دريا سهمگين امواج و حريق اثر بر نيز شهر اين در.گرفت انجام
از قشري حتي.است شده كشيده ويراني به قسمتهايي آتشفشان ، و زلزله پي
پوشاند آتشفشان شمال كيلومتري در 160 را ناكازاگي بندر نرم ، خاكستر
.داد تغييرشكل و فروريخت كوه قله كه بود باندازه‌اي فوران شدت
به ديگرناگزير بار ندارند ، رهايي اززلزله كه ژاپنيها بدين‌گونه
.هستند طبيعي فاجعه اين سنگين‌خسارات بيلان تحمل
فرانسه از روسيه جديد قرضه
فوريه 1914
دراختيار فرانك هزار و 221 ميليون مبلغ 8 به جديد قرضه فرانسه دولت
هزينه كشور اين شهرداريهاي استفاده براي تا است داده روسيه‌قرار
كل درصد از 61 بيش حاضر حال در روسيه به قرضه‌هاي‌فرانسه مجموع.شود
و ميليارد به 36 و مي‌دهد تشكيل را خارجي كشورهاي به فرانسه قرضه‌هاي
را آن فرانك ميليون و 400 ميليارد يازدهميرسد فرانك ميليون چهارصد
برابر روسيه 5 به فرانسه قرضه‌هاي.است كرده تضمين روسيه دولت
.است تزاري امپراتوري به آلمان قرضه‌هاي برابر و 15 انگليس قرضه‌هاي
فوريه 1914 راي 15 حق براي مبارزه در انگليسي بانوان خشونت
انگليس زنان سياسي و اجتماعي اتحاديه ستيزه‌جوي رهبر پانكهرست املين
و زد غذا اعتصاب به دست زنداني در بود ، بازداشت پيش ازمدتي كه
بي‌ثمر تلاش سال چند پي در زن اينكند آزاد را او شد ناگزير پليس
جنگ اعلان انگليس دولت به صريحا اكنون زنان ، براي راي حق كسب براي
توجه براي شنوا گوش لندن سياسي بلندپايگان دارد عقيده چون است ، داده
سخن آنان با خشونت زبان به بايد و ندارند بانوان منطقي خواستهاي به
!گفت
بردند هجوم انگليس كشور وزارت به تازگي به بانوپانكهرست طرفداران
تنيس كلوب لوكس ساختمان همچنين شكستند ، را وزارتخانه وشيشه‌هاي
از ديگر يكي سن بانوريچارد آشوبها اين در.كشيدند آتش به را لندن
كه يافت محكوميت زندان ماه شش به و شد دستگير زنان اتحاديه مبارزان
قصد پليس بار اين ظاهرا اما است ، زده غذا اعتصاب به دست نيز او
.ندارد شدن تسليم
بيني‌اش از زور به كه باريكي كائوچوئي لوله به‌وسيله زندان مخصوص پزشك
عده‌اي و مي‌خوراند او به را غذايي مواد است كرده فرو معده‌اش به‌داخل
جوش و جنب و زدن پا و دست با اعتصابي زنداني كه مراقبند زن مامور
درشت عناوين با لندن مطبوعات.نشود پزشك كار مانع اعتراض‌آميز
اما مي‌كنند ، منعكس انتخابات در شركت حق كسب براي را بانوان مبارزات
جنجال و جار اين زيرا مي‌زنند ، لبخند خونسردي با انگليسي سياستمداران
.نمي‌گيرند جدي را
مارس 1914 اول سرعت مسابقات پيشتاز
يك آمريكا ، كاليفرنياي در اتومبيلراني‌سانتامونيكا مسابقات در
دست به را قهرماني جام مارك‌مرسدس با آلمان ساخت جديد اتومبيل
ميدان در زدن دور براي كه را كيلومتر مسافت 473 خودرو اين.آورد
كيلومتردر سرعت 123 ميانگين بود ، با شده گرفته نظر در مسابقه
.نهاد برجا خود از تازه‌اي ركورد و پيمود ساعت