چهارم ، شماره 1107 اكتبر 1996 ، سال آبان 1375 ، 29 سه‌شنبه 8
و پيچيدگيها:مدارس مديران مسئوليت
دشواريها
تا دبستان مقاطع در دانشگاه ، از پيش تا به‌ويژه آموزشي نظام‌هاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
براي را خاصي ارزشي اگرچه‌ويژگي‌هاي گوناگون ، جوامع در دبيرستان
سطح ارتقاي ازقبيل هدفها برخي در اما دارند موردنظر تربيت و تعليم
و عاطفي و شخصيتي -فكري بلوغ ايجاد دانش‌آموزان ، معلومات و دانش
نشاطدر و اميد نوآوري ، و خلاقيت باروري زمينه‌هاي كردن فراهم
.دارند نظر اشتراك دانش‌پژوهان
و هدفها چه عمل در جامعه‌اي هر آموزشي برنامه‌هاي اينكه اما
نكته و آنهاست افتراق وجه داده قرار توجه مورد را اولويت‌هايي
.مي‌رسد به‌نظر اساسي‌تري
يك تدوين معتقدند ، براي تربيت و تعليم صاحبنظران و كارشناسان
با را فردي چه اولا ، بدانيم بايد هرچيز از قبل مناسب آموزشي برنامه
مي‌خواهم ثانياچي.كنيم تربيت مي‌خواهيم روحي و سني ويژگي‌هاي چه
.كنيم تربيت
تحقق روشهاي و راه تربيت‌و و تعليم اساسي‌تر اصول كه زماني درواقع ،
مسايل مي‌رود انتظار شوند ، تبيين و تعريف آموزشي نظام يك در آن
.نشوند تبديل اصلي مسايل به غيراساسي و حاشيه‌اي
هستند؟بدون ويژگي‌هايي چه با كساني چه جوامع آموزشي نظام مخاطبان
.بود خواهند موفق كمتر آموزشي برنامه‌هاي مخاطبان ، شناخت‌ويژگي‌هاي
دانش‌آموزان.دارند را خود خاص نيازهاي و ويژگي‌ها سني گروه هر زيرا
و مي‌گذرانند را نوجواني دوران بحران دبيرستان ، و راهنمايي مقاطع در
اين در دانش‌آموزان.هستند شكننده و حساس روحيه‌اي داراي سنين ، اين در
مسايل به نسبت تصميم‌گيري در مشاركت حق و احترام طالب سني گروه
خود شخصيت استخوان‌بندي مي‌كوشد نوجوان دوران اين در.هستند خودشان
اين.سازد استوار و محكم است ، گرفته مايه كودكي تجربه‌هاي از راكه
درصورتي تنها دانش‌آموز آن طي و مي‌كند طي را پيچيده‌اي روند فرايند ،
با تعامل در بتواند كه يابد دست قوي و مقاوم شخصيتي به مي‌تواند
نفي را كژيها و نادرستيها ;سازد غني را خود انديشه و افكار ديگران
.گيرد به‌كار را است بالندگي و رشد موجب آنچه و كند
والدين:است باور براين روند اين بررسي در.طوسي محمدعلي دكتر
توان مي‌خواهد نخست به‌هنجار ، و طبيعي حالت در نوجوان كه بدانند بايد
و كرده استوار را خود شخصيت آن از پس و دريابد را خويش جايگاه و
را تاثيرگذاري ارزشهاي پيوسته اوببيند روشني و به‌درستي را آينده
را آنها سودمندي تا مي‌دهد قرار پرسش مورد آمده ، فراهم پيرامونش كه
وجود آنچه كردن رها نه است ، بهتر چيزي يافتن براي تلاش اين.دريابد
مي‌كند قيام جامعه و خانواده محدوديت‌هاي برخي ضد بر وي آنگاه.دارد
را موجود وضع بهبود آرزوي درواقع و ندارد ستيزه و ويرانگري قصد ولي
.مي‌پروراند سر در
ناشناخته‌ترين شمار در نوجوان نيازهاي‌عاطفي معتقدند كارشناسان
كج‌فهمي‌هاي و بوده نادرست داوريها عموما مورد اين در.اوست ويژگي‌هاي
.مي‌شود ديده بسياري
و مي‌شود رواني اضطراب دچار اغلب سالگي پانزده تا دوازده در نوجوان
خلقي دوره اين در او.مي‌دهد تن مسئوليت پذيرش به كمتر شكست ، ازبيم
فشار موفقيت ، و كاميابي براي و دارد ناپايدار و ناآرام حالتي تند ،
خود هدفهاي به رسيدن براي حتي گاهي او.مي‌كند احساس برخود را سنگيني
براي نوجوانان بر فشار سنين ، اين در.مي‌آورد روي نادرست روشهاي به
نوجوان هويت‌يابي و آزادي‌خواهي نهال به بزرگسالان نظر و راي پذيرش
برابر در آشكار سركشي به را او درواقع و مي‌كند وارد جدي آسيب
-دارد ارشادگرانه برخورد نوعي به كه كس آن هر و -خانواده‌ها
.مي‌كشاند
در مشكلات‌ما متاسفانه:مي‌گويد اين‌باره در راهنمايي مدرسه يك مدير
عاطفي-روحي مسائل به مي‌توانيم كمتر كه است زياد آنقدر مدرسه اداره
ارتباطات و نشاط تحرك ، به نوجوان نياز.كنيم رسيدگي دانش‌آموزان
را آن مدارس در عموما كه است مهمي بسيار نكته فرهنگي-اجتماعي
در تفريحي -علمي گردش‌هاي مثال ، براي.مي‌سپارند به‌فراموشي يا سركوب
رشد در برنامه‌ها نوع اين درحالي‌كه ندارد ، جايي مدارس برنامه‌هاي
احتمالي روزافزون خستگي از و است موثر بسيار نوجوانان رفتاري -فكري
.مي‌كاهد دانش‌آموزان
اين دنبال به هرچيز از قبل حاضر درحال مدارس مديران:مي‌افزايد وي
آموزشي ازنظر تا كنند تامين را خود كلاسهاي معلمان كه هستند مساله
.شود مدرسه‌دنبال در روندمنظمي
در ساله ، و 16 فرزند 13 دو مادر و پژوهشگر.ايراندوست مهناز.
براي اخير سالهاي در كتابخواني و كتاب كه همان‌طور:مي‌گويد اين‌باره
در مطالعه ساعات و است يافته بيشتري اهميت ما آموزشي نظام مسئولان
تفريحي -علمي گردش‌هاي بايد است ، شده گنجانده مدارس آموزشي برنامه
مورد نيز عيني به‌صورت و نزديك از جامعه و طبيعت مطالعه درواقع و
در محفوظات بر تكيه كه است رسيده آن زمان.گيرد قرار آنان توجه
قرار بررسي و نقد مورد تعيين‌كننده و جدي به‌صورت پرورش و نظام‌آموزش
و بالنده روشهاي به‌كارگيري و تصميم‌گيريها اتخاذ با بتوان تا گيرد ،
مراكز و دانشگاهها راهي و تربيت انگيزه با و بانشاط جواناني مطلوب ،
.كاركرد
مطرح دوم جهاني جنگ از پس مشاركت‌جو مديريت انديشه مشاركت‌جو مديريت
و جوامع برخي در آن به‌كارگيري و انديشه اين گسترش با به‌تدريج و شد
و كارشناسان بيشتر مديريت‌موردتوجه از شيوه اين مثبت نتايج كسب
.گرفت قرار دلسوز مديران و صاحبنظران
فرصت مردم هرگاه:مي‌دهد نشان مشاركت‌جو مديريت درباره بررسي‌ها نتايج
اثر آنان سرنوشت بر كه تصميمي در و بيابند را خود انديشه‌هاي بيان
مسئوليت پذيرش و نوآفريني و به‌آفرينندگي ;جويند شركت مي‌گذارد
بردبارتر يكديگر به نسبت مردم فضايي چنين درروميآورند نيز بيشتري
براي عرصه مراكز كليه در و مي‌شود آسانتر مخالف صداي شنيدن و شده
.مي‌شود گشوده نو و تازه انديشه‌هاي بيان
ارزشهاي مشاركت‌جو مديريت:است معتقد باره اين در طوسي دكتر
هدفي به‌عنوان آنها بر و مي‌كند ترويج را مردم‌سالارانه آزادمنشي‌و
.مي‌كند تاكيد مردم پرورش‌اجتماعي براي
مربوط امور كارگرداني در كه انساني:مي‌افزايد مطلب اين توضيح در وي
راه در كه به‌راستي به‌كارگيرد ، را خود انديشه و جويد شركت خود به
.برمي‌دارد گام خود هستي شكوفايي و بالندگي
تعيين براي و گيرند قرار انديشه ستد و داد فراگرد در مردم هرگاه
و قدر ايشان ياريهاي براي شوند ، خوانده فرا كار و زندگي هدفهاي
خواهد به‌كار آنان انگيزشي عوامل آنگاه پديدمي‌آيد ، درخور منزلتي
و نوآفريني راه و خواهدگرفت توليدشان‌فزوني و ساخت توان و افتاد
.خواهدشد گشوده تازه‌ها پديدآوردن
:مي‌گويد زمينه اين در راهنمايي ، مقطع در دبيررياضي.فروزش مريم.
شده مادي كمك به منحصر تنها مدارس در مادران و پدران مشاركت مساله
دعوت فرزندانشان مشكلات بررسي براي مدرسه طرف از وقتي كه به‌طوري.است
تشكيل آنها از پول جمع‌آوري براي جلسه آن كه مي‌كنند فكر فوري مي‌شوند ،
خود فرهنگي حساسيت‌هاي هنوز مديران مدارس برخي در كه درحالي مي‌شود ،
نحوه مورد در كه مي‌شود دعوت نيز روانشناسان از بعضا و دارند را
.كنند صحبت نوجوانان و كودكان با صحيح برخورد
معتقداست ، نيز دبيرستان مقطع در ادبيات دبير.جعفري ، مهري.
و مي‌گذرانند مدارس در را خود اوقات از بخشي نوجوانان و كودكان
با تا پذيرد صورت هماهنگي مديران و خانواده‌ها بين بايد دليل به‌همين
.شوند حل شيوه بهترين با دانش‌آموزان يكديگرمشكلات ياري
خواستار معلمان كه مي‌دهد نشان اين‌باره در معلمان از نظرخواهي يك
.هستند مدرسه اداره و تصميم‌گيريها در خود مشاركت
مجموعه و ماست خانه درواقع مي‌كنيم كار درآن كه محيطي:مي‌گويد معلمي
در انسان اگر.مي‌گذارد تاثير ما روان و روح بر آن ، بر حاكم روابط
را استعدادهايش طبيعتا نكند ، تعلق و امنيت و آرامش احساس مكان اين
تنها كه كند احساس معلمي اگر.نمي‌گيرد به‌كار آن رشد و بهبود براي
مي‌كند ، انجام‌وظيفه ثابت حقوق يك دريافت و تحصيلي سال يك گذران براي
ازدست را تربيت و تعليم روشهاي در نوجويي پويايي ، تحرك ، انگيزه
براي او پيگيرانه و دلسوزانه زحمات كه دريابد معلم اگر اماميدهد
و مي‌آيد به‌حساب جايي در مدرسه ، تربيتي -وضعيت‌آموزشي بهبود
اداره و برنامه‌ريزي‌ها در عمل ، در او تجربه و نظر و مي‌شود ، ارزش‌گذاري
بيشتري انگيزه با طبعا دارد ، تعيين‌كننده‌اي و مشخص جايگاه مدرسه
.مي‌گيرد به‌كار را توانمنديهايش
مسايل صاحبنظران همه كه مديريت اساسي وظايف از يكي مديران ارزيابي
ارزيابي در.است معلمان عملكرد ارزشيابي دارند ، تاكيد برآن آموزشي
ميزان و كار نتايج مطلوب ، هدفهاي گرفتن درنظر با بايد گروه اين
در و گرفته قرار بررسي و نقد مورد كارشان آنان توسط هدف به دستيابي
.شود داوري آنان درباره نهايت
با ارزشيابي هدفهاي به دستيابي باورند ، براين صاحبنظران برخي
افراد شخصيت به زدن لطمه سبب بعضا كه نامناسب شيوه‌هاي از استفاده
و معيارها و هدف اولا كه است آن درست ارزشيابي.است دشوار مي‌شود
اصلي اهداف تحقق درراستاي به‌واقع و روشن و دقيق ارزشيابي وسايل
براي را لازم اختيارات و امكانات معلم ثانيا.باشند پرورش و آموزش
بر متكي و مغرض نيز ارزشياب و باشد داشته درس كلاسهاي برنامه‌ريزي
اصولي شكل به معلمان عملكرد بازخورد درواقع و نباشد شخصي سليقه‌هاي
كه است اين ديگر مهم بسيار نكته.شود لحاظ هرچيز از بيش شده وتعريف
.باشد توجه مورد تكاملي و اصلاحي امري به‌عنوان بايد همواره ارزشيابي
و آموزش رشد و توسعه هم چندان كه حاشيه‌اي و خشك روندي به‌عنوان نه
و پويايي كه است اين قصد به‌هرحال.كند دنبال نمي‌تواند را پرورش
و آموزش در ارزشيابي اصول تدوين در را مهمتر و برتر معيارهاي گزينش
.شويم پذيرا مسير اين در را مطلوب و بايسته تحولات و تغيير و پرورش
در تصميم‌گيري آموزشي‌فرايند سازمانهاي در تصميم‌گيري فرايند
نوع شخصيت ، شكل‌گيري بر آنان موثر عملكرد به‌دليل آموزشي سازمانهاي
گوناگون مسايل به پرداختن و جهت‌گيري نحوه و افراد تفكر و انديشه
بي‌ترديد.مي‌كند ايفا جامعه سرنوشت در مهم و حساس بسيار نقشي زندگي ،
مهم وزارت ، سطح تا مدرسه يك از ما نظام‌آموزشي سراسر در تصميم‌گيريها
دانش‌آموز تخلف كوچكترين از مديري وقتي گفت نمي‌توان و سرنوشت‌سازند و
سر بر پتكي همچون را مساله اين آن ، بروز علل بررسي بدون و نمي‌گذرد
مي‌كند ، خرد را دانش‌آموز شخصيت بيجا ، خشونت اعمال با و مي‌كوبد او
لطمه ;باشد داشته تربيتي -آموزشي مسايل روند به جدي توجه اينكه بدون
.نمي‌آورد وارد كشور پرورش و آموزش فرايند بر مهمي
چه با و چگونه كه دهد ياد دانش‌آموز به بايد آموزشي مركز يك
و كند نرم پنجه و دست مشكلات با زندگي مراحل تمام در بايد معيارهايي
در اجتماعي ارتباطات مجموعه در درستي طرز به را آموخته‌هايش چگونه
آموزشي نظام در نگرش‌بايد اين درواقع.بندد به‌كار جامعه و خانواده
مدرسه‌اي و است تصميم‌گيري تمرين و آموزش جاي مدرسه كه گيرد قوت ما
درست تصميم اخذ و مساله حل توان دانش‌آموختگانش كه مي‌آيد به‌شمار موفق
انتخاب.باشند داشته زندگي آتي مشكلات و جامعه مسايل به نسبت را
مثال ، براي.مي‌شود ممكن همه‌جانبه بررسي يك در تصميم و راه‌حل بهترين
مجموعه بايد درس به نسبت دانش‌آموزان دلسردي و بي‌علاقگي مشكل حل براي
مربوط بي‌علاقگي اين آيا اينكه:گيرد قرار ارزيابي مورد مربوطه مسايل
دانش‌آموز با معلمان برخورد يا است درس ارائه روش بودن خشك به
اقتصادي فرهنگي ، و فكري روحي ، مشكلات آيا يا و است خشونت‌آميز
است؟ شده مدرسه و درس به نسبت دلسردي به منجر خانواده در دانش‌آموز
برخوردار مطلوب كيفيت از نگارشي و محتوايي به‌لحاظ درسي كتابهاي آيا
كرده همراه دشواري با دانش‌آموز براي را مطالب آسان فهم و درك و نيست
و دلسردي ايجاد در يك هر مسايل اين مجموعه آيا نهايت در و است؟
اين در بيشتري سهم كداميك يا دارند سهمي درس و كلاس به نسبت بي‌توجهي
دارند؟ زمينه
.نخواهدبود راهگشا هرگز يك‌بعدي نگرش يك به‌هرحال