چهارم ، شماره 1111 نوامبر 1996 ، سال آبان 1375 ، 3 يكشنبه 13
و پويا كنترل ، خود ;سيستمي فرآيند
تكاملي
اشاره
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
تاريخ در سيستمي نگرش درباره رمضاني بادكتر گفت‌وگو درج دنبال به
خانم با گفت‌وگويي همشهري روزنامه مقالات صفحه در و 26/7/1375 25/7
طباطبايي ، دانشگاه‌علامه علمي گروه عضو زاهدي شمس‌السادات دكتر
با نگرش‌سيستمي تفاوت فرد ، در ازآن حاصل جهان‌بيني و درباره‌كل‌نگري
ناشي‌از ارتباطي مدار حاصل‌بازخور كنترلي خود نگرش‌ها ، فرايند ساير
داده‌ايم نگرش‌سيستمي‌انجام در تغيير مديريت بهره‌وري‌و ومديريت بازخور
.مي‌گذرد نظرتان از زير در كه
مقالات سرويس
نوع چه فرد به و معني‌است چه به سيستمي درمديريت نگري كل:همشهري
مي‌دهد؟ جهان‌بيني‌اي
پديده نظرگرفتن‌كل در طريق از بررسي‌پديده‌ها سيستمي ، نگرش در
استقرايي و قياسي روش‌هاي از است جديدي آميزه نگرش ، اين مي‌گيرد ، صورت
هم آن در زيرا آنهاست ، عيوب فاقد دو ، هر محاسن بودن دارا ضمن كه
مورد آن تشكيل‌دهنده اجزاي بين ارتباط هم و است نظر مورد پديده كليت
اكتفا رفتاراجزا بررسي به تنها ديگر عبارت به مي‌گيرد ، توجه‌قرار
اجزاء تك‌تك مجموعه با كه دارد كليتي و شخصيت موجود ، كل زيرا نمي‌شود ،
با اجزاء اندركنش و ارتباط نحوه حال عين ودر است متفاوت
راالزامي آنها به توجه كه پديدمي‌آورد دركل را يكديگر ، تغييراتي
از فارغ سيستمي بايدبگويم ، نگرش سوالتان دوم به‌بخش پاسخ درميسازد
.مي‌كند ايجاد فرد براي شخصيت و جهان‌بيني نوعي پديده تبين شيوه
استوار نگرش‌سيستمي بر را خود ونحوه‌تفكر بيني جهان كه فردي
واز است مبري كردن فكر وقشري بودن بعدي يك از نه‌تنها مي‌سازد
درباره بررسي بلكه‌با مي‌جويد ، دوري يك‌سونگري و ناآگاهانه تعصب
درحد البته و ممكن كليه‌ارتباطات گرفتن نظر در و يك‌موضوع كليت
محيطي سيستم‌هاي و موضوعات از كاملتري شناخت به تا مي‌كوشد امكان ،
انجام را خود وظايف شده‌تري ، شناخته موقعيت در و يابد دست خويش
.دهد
تفاوت‌هايي چه سايرنگرش‌ها با سيستمي منطقي‌نگرش چارچوب:همشهري
مي‌يابد؟ تبلور چگونه مديريت سيستم تفاوت ، اين داردودر
ديگر از بودن ، چندبعدي دليل به سيستمي علمي‌نگرش - منطقي چارچوب
قالب نگرش‌سيستمي كاركرد است ، قابل‌تفكيك موجود علمي چارچوبهاي
با ذهن كه جايي تا مي‌دهد محيطسوق از كاملتري به‌شناخت را ذهني
شناخت همچنين و آنها بين موجود ارتباطات گوناگون ، سيستم‌هاي از آگاهي
را آنها بر خويش گذاري اثر و تاثيرپذيري ميزان خود ، موقعيت و نقش
با.مي‌كند حركت خويش محيطي سيستم‌هاي بهبود جهت ودر مي‌كند ارزيابي
:گرفت نتيجه چنين مي‌توان مديران ، و سازمان‌ها به نگرش نحوه اين تعميم
مي‌بيند كليتي را سازمان مي‌نگرد ، سازمان به سيستمي نگرش با كه مديري
خاصي هدف بر علاوه آن ، از هرقسمت و شده تشكيل گوناگون بخش‌هاي از كه
.فعاليت‌مي‌كند نيز سازمان كل تحقق‌هدف جهت در براي‌خوددارد ، كه
در جامع تصويري سيستم‌سازماني ، از كامل شناختي;مدير به‌اين‌ترتيب
را خود مي‌كوشدوقت دارد كه خاصي باديد مي‌كندو ايجاد خود ذهن
به قادر مدير تفكري ، طرز چنين با.كند سازمان جنبه‌هاي‌مهمتر مصروف
در نتيجه ودر بود خواهد مي‌كند كار آن در كه محيطي ماهيت شناخت
.داد خواهد انجام را خود وظايف شده‌اي شناخته موقعيت
فرايند مشكل‌مبتني‌بر حل براي عمومي‌سيستم‌ها نظريه:همشهري
چگونه‌شكل فرايند اين است ، موجودات‌زنده تشكيل‌دهنده خودكنترلي‌سازمان
مي‌گيرد؟
در كه اتريشي متفكر زيست‌شناس‌و برتالانفي ، نظرلودويك‌فون به
كرد ، اساسي‌ترين مطرح را عمومي‌سيستم‌ها نظريه حاضر ، قرن نيمه‌اول
بررسي براي لذا است ، آنان تشكيل‌دهنده درسازمان زنده موجودات ويژگي
بلكه كرد ، اكتفا فرايند يك يا جزء يك بررسي به نبايد سازمان ، يك
مفهوم به برتالانفي نمود ، بررسي وجوديش ، كليت رد را سيستم بايد
دوراني فرايند يك وي‌بازخور نظر به مي‌كند ، اشاره سيستم در بازخور
پس ورودي به اطلاعات عنوان به سيستم ، خروجي از قسمتي آن ، در كه است
مثل مي‌سازد ، راخودكنترل سيستم ترتيب ، اين به و مي‌شود خورانده
.دارد برعهده را ثابت دماي حفظ وظيفه كه ترموستات
طي كه ارتباطي‌است مدار همان گفت‌بازخور بتوان شايد:همشهري
خودرا دائما جديد ، به‌اطلاعات دستيابي با فرايندفرارونده ،
مي‌رساند؟ جديدي نظم رابه سازمان و مي‌دهد سامان
سيستم عملكرد نحوه كه است ارتباطي مدار بازخور ، ديگر عبارت به ;بله
به توجه با سيستم.مي‌كند تعيين را انحرافات و مي‌سازد مشخص را
و تغيير اصلاحات ، مي‌كند ، دريافت بازخور مدار طريق از كه اطلاعاتي
وجود به خود در مكان و زمان شرايط با متناسب را لازم تعديل‌هاي
نگران كه مي‌شود حيات ادامه به موفق سيستمي بين اين در.مي‌آورد
به چنانچه مثال براي.كند دقيق توجه آن به و باشد بازخور مكانيسم
بازاركار ، واقعي نيازهاي با دانشگاهي آموزش‌هاي تطابق عدم علت
در اصلاحاتي كارشود ، ايجاد بازار جذب فارغ‌التحصيل‌نتواند دانشجوي
داده بازگشت ميزان‌كالاهاي اگر يا.ضرورت‌دارد دانشگاه نظام‌آموزش
كار نقصي‌در حتما باشد ، صعودي‌داشته سير توليدي ، واحد شده‌يك
بازخور ، به‌مكانيسم بجا و به‌موقع توجه با.است آمده پديد سيستم
در مي‌شود طراحي سيستم در لازم اصلاحات و مي‌شود مشخص نقايص و انحرافات
مي‌آيد ، عمل به زياد استفاده‌هاي بازخور مكانيسم از مكانيكي ، سيستم‌هاي
هدايت‌كننده سيستم‌هاي در يا و شونده هدايت خود موشك‌هاي مورد در مثلا
معين ، هدف به نيل براي سيستم عملكرد به بخشيدن جهت براي كشتي‌ها ،
اطلاعات بازخور ، مكانيسم طريق از آيد ، پديد عمل در انحرافي چنانچه
درجهت را نياز مورد سيستم ، اصلاحات تا مي‌شود تزريق سيستم به دقيق
يادآوري بايد.نايل‌شود شده تعيين هدف به كندو ايجاد خويش كاري
.مهمترمي‌شود نيز بازخور شود ، نقش پيچيده‌تر سيستم چه كه‌هر كنم
عمل شده تعيين حفظهدف جهت در صرفا ساده ، بازخور ، سيستم‌هاي در
تناسب به مي‌يابد ، كاهش هدف و عملكرد بين فاصله نتيجه ودر مي‌كند
به است ممكن مثلا مي‌يابد ، افزايش نيز بازخور نقش سيستم ، پيچيدگي
با يا و شود منتهي مختلف كارهاي راه بين از مناسب كار راه انتخاب
.بينجامد كار روش اصلاح به گذشته تجارب از استفاده
ميان‌چيست؟ اين در وظيفه‌مديران مهمترين:همشهري
و روش‌ها كردن‌به بسنده با بگويم سوال‌بايد اين به پاسخ از قبل
متغير و متحول دردنياي توانست نخواهيم قديمي‌وكهنه ، رويه‌هاي
سرعت به كه دردنيايي.بدهيم كيفيت‌خوبادامه با خود حيات به كنوني
براي نيز ما سازمان‌هاي مي‌شود ، منتهي زوال به توقف است حركت حال در
آن از استقبال و تغيير پذيرش به ملزم محيطي ، چنين در خود ، بقاي حفظ
انجام زمينه‌جهت ايجاد مديران ، شرايطي‌وظيفه چنين در هستند ،
حفظ را خود سازمان تعادل حال‌كه عين در موظفند مديران.تغييراست
مي‌دهد ، رخ درجهان كه تحولاتي و آخرين‌تغييرات با همگام مي‌كنند ،
و روش‌ها جديدترين از و بياورند وجود به سازمان در را تغييرات‌لازم
.گيرند بهره خود سازمان امور اداره در كار ، انجام شيوه‌هاي
بيشتر به‌پيشرفت ، ما تمايل و گرايش چه ارتباطهر اين در است بديهي
.شد صدچندان‌خواهد نيز ما تلاش جدي‌ترباشد و
چيست؟ جديد اصلاحات انجام براي تغيير پذيرش در اصل مهمترين:همشهري
باور تغيير به‌اصل كه مديراني.است باورمديران در مشاركت پذيرش
سازمان‌متبوعشان موفقيت به روش‌هاي‌نو و افكار ومعتقدند دارند
نمودن فراهم با را تغيير ايجاد انگيزه خود درهمكاران مي‌كند ، كمك
با نيز زمينه اين.مي‌كنند ايجاد توليد امر در واقعي مشاركت زمينه
كه جا هر.مي‌شود فراهم جو مشاركت افراد سازنده و اصلاحي نظرات طرح
اجراي در بيشتري همكاري باشند ، سهيم تصميم‌گيري فرآيند در افراد
و تغييرات از افراد آگاهي هرچه.مي‌دهند نشان تغيير اعمال و تصميم
دربرابر مقاومتشان و بيشتر مشاركتشان باشد ، بيشتر آنها پيامدهاي
ايجاد و تغيير به باور مديران مهم وظيفه.بود خواهد كمتر تغيير
نبايد انگيزه دركنار را آموزش البته.است كاركنان در تغيير انگيزه
.كرد فراموش
با را توليد سيستمي‌فرآيند مديريت سوال‌بفرماييد آخرين عنوان به
مي‌دهد؟ سازمان اصولي به‌چه توجه
مديريت.است مهمترين‌اصول تغيير ، ومديريت بهره‌وري اينجا در
تغييربراي و منابع از حداكثربهره‌وري با را توليد سيستمي‌فرآيند
بهره‌وري خلاصه بطور.مي‌كند تنظيم جهاني باپيشرفت همخواني و انطباق
دليل مهمترين.دارد مستتر را يك‌فرهنگ خود درون در كه مفهومي‌است
سوي از و امكانات در محدوديت يك‌سو از بهره‌وري ، به روزافزون توجه
جمعيت اين علاوهبراست بشري خواست‌هاي و نيازها در محدوديت عدم ديگر
و داده تصاعدي سير را بشري احتياجات و نيازها گستره ازدياد ، روبه
مي‌شوند گشوده گشوده جهان به لحظه هر كه دهان‌هايي براي كاهنده منابع
و سيستمي نگرش چارچوب در عقل.دارند اميدبخش نه‌چندان آينده‌اي از خبر
از روشني تصوير اولا جامعه مصلحان كه مي‌كند ايجاب تغيير مديريت
بقاء براي سخت‌كوشي جهت در چاره‌اي راه ثانيا و بياورند بدست واقعيات
جهاني در بقاء و موجوديت لازمه نمايند ، ايجاد رقابت بي‌ترحم دنياي در
امروزه است ، شنيدن براي سخني و گفتن براي حرفي داشتن چنين ، اين
را كسي كالاي باشد ، داشته شنيدن ارزش كه مي‌شنوند را كسي سخن جهانيان
كه مي‌طلبد را مديراني تلاش مهم اين دارد ، را داشتن ارزش كه مي‌طلبند
معقولي تركيب امكانات ، چارچوب در و شوند مجهز آگاهي و دانش حربه به
تدارك را(..و زمان تسهيلات ، انساني ، مواد ، نيروي) كار عوامل از
دراستفاده را لازم پيشرفت‌ها ، هماهنگي‌هاي آخرين توجه‌به با و ببينند
.بياورند عمل مزبوربه عوامل از موثر
نيازهاي و شرايط با را خود هدف‌هاي كه است ماندني و پويا سازماني
خويش دروني ساختار در تغيير براي را لازم انعطاف دهد ، تطبيق محيطي
ومسئوليت‌هاي دهد نشان باشد محيطي‌سازگار تغييرات با كه نحوي به
.دهد انجام برتر كيفيتي رابا خود اجتماعي