چهارم ، شماره 1114 نوامبر 1996 ، سال آبان 1375 ، 6 چهارشنبه 16
|
|
توسعه‌به‌شمار موانع سنت و فرهنگ آيا
مي‌روند؟
(آخر بخش) صنعت و سنت توسعه ،
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
چه و به‌عنوان‌هدف چه فرهنگ براي نخستين‌توسعه انديشه‌هاي از بسياري
با دگرگوني ايجاد براي و نبودند قائل وسيله ، نقش‌محوري به‌عنوان
به‌عنوان سنت و فرهنگ به و شدند هماهنگ بين‌المللي كمك‌هاي برنامه
.نگريستند تغيير موانع
شوندنهادها ، مجبور آنكه بدون به‌اصطلاح‌سنتي ، جوامع كه نكته اين
دير بسيار كنند ، متحول را خود كنند ، رارها خود ارزش‌هاي و باورها
.گرفت قرار موردتوجه
از برخاسته بلكه چين ، امروز سياسي مرام علت نه‌به شايگان اميدواري
وي‌سوسياليسم زيرا است ، سرزمين اين سنتي‌مردم فرهنگ با وي آشنايي
.(شايگان ، 1356 ، 63)مي‌داند نيهليسم آخرين‌وجوه از يكي را
دست بانفس به‌نوعي‌جهاد ازمتافيزيك شدن دور درعين چيني‌ها ،
دشمنانه ستيزه همين ودر ،(ندوشن ، 1362 ، 762 اسلامي)مي‌زنند
مي‌پرورانند خود وجود نوكنفوسيوس‌رادر نوعي كنفوسيوس ، با
.(اسلامي‌ندوشن ، 1362 ، 385)
غرور آنچه‌موجب با پيكار و روح كردن‌چربي‌هاي آب براي آنها درواقع
بيكارگي كه آنچه با همچنين‌مبارزه و مي‌شود وخودبيني برتري‌جويي و
اسلامي‌ندوشن ، 1362 ، ) (15)داده‌اند بسياري‌انجام اقدامات مي‌آفريند ،
.(765
به‌امروز تا پيش سال هزار سه ازحدود را خود سوزني طب چيني‌ها ،
سال از آنها.هستند آن تئوري‌هاي كشف درپي هم هنوز و رسانده‌اند
ازطريق‌طب عمل‌جراحي سالي 75000 متوسط سوبه‌طور اين به 1955
بيشتر كه جراحي عمل ;است بوده موفق آنها %كه 90 داده‌اند انجام سوزني
بيهوشي عمل با جراحي تا مي‌ماند هشيار و زنده آدم بدن تشريح به
چيني هم و غربي طب هم پزشكان ، چين ، در.(ندوشن ، 1362 ، 972 اسلامي)
راس‌تريل‌چنان به‌قول كه ملتي.(تريل ، 1357 ، 81) مي‌كنند تحصيل را
...مي‌كند آماده كيهاني امتحان براي را خود گويي كه است تحصيل سرگرم
نوشته روي‌آنها بر كه شانگ‌هاي‌پيش‌بندهايي‌بسته‌اند در كودكان
رادوست كار دوست‌بداريد ، را بداريد ، پاكيزگي رادوست علم:شده‌است
.(تريل ، 1357 ، 31) بداريد
فولادسازي كارخانه‌هاي ساختن حين در يكي ، از بهتر تا شعاردو با آنها
كردند استفاده فلز ذوب كوچك كوره‌هاي ساختن در سنتي تجربيات از نوين ،
كه بسازند كوچك فلز كوره‌ذوب دستگاه تاسال 1960 ، 600000 شدند موفق و
مكان‌ها ، اين در.بود شده دانشجويان‌ساخته توسط و بود آجري اكثرآنها
با فولاد ميليون‌تن پنج سال 1959 ، تا و شدند تربيت متخصص كارگر 67000
آشنا فولاد اصول‌توليد با دهقان‌چيني ميليون‌ها و فراهم‌شد كوره‌ها همين
.(اسنو ، 1351 ، 2161) شدند
ميان رادر توليدي كار ساعت روزانه 5/4ميليارد شدند ، موفق آنها
به به‌قول‌ادگاراسنو ، چين.كنند تقسيم خانوارروستايي ميليون 120
كار با انسان ميليون‌ها و ميليون‌ها كه بود شده شبيه موريانه آشيانه
نشان خود از تصوري غيرقابل جوش و جنب ساعته ، و 14 شبانه 12 و روزانه
در قديمي و سنتي روش‌هاي از استفاده.(اسنو ، 1351 ، 243) مي‌دادند
و مدرن تكنولوژي با روش‌ها اين كه شد باعث جلو ، به بزرگ جهش برنامه
...دوپا روي رفتن شعارراه در موضوع اين.شود آميخته درهم جديد
غالبادر.(است جديد و قديم روش‌هاي پا ، دو از منظور) است نهفته
كه است غربي سبك به به‌معني‌تكنولوژي توسعه ، پيشرفت درحال كشورهاي
معمولا كه تلاش‌هاست اين در و شود فراگرفته شده ، هرطريق به بايد
مي‌شوند گذاشته كنار و شمرده حقير و پست سنتي ، و قديمي شيوه‌هاي
.(خرم ، 1365 ، 197)
با مردمان‌آن كه سرزميني ;كنيم هم‌اشاره هند به اينجا در نيست بد
برسنت‌هاي تكيه با توانستند ساله‌انگلستان سيصد استعمار وجود
چه.پايداربردارند توسعه راه در را گام‌هاي‌استواري خود ، ديرپاي
جهان در نيز طلايه‌دار مصري ، امت مشهور نويسنده قول به مواردي در بسا
.(بن‌نبي ، 1359 ، 133 مالك)بوده‌اند
مقاومت صلح‌طلبي ، بي‌آزاري ، جهت در درس‌هاي‌زيادي مي‌توان هند كشور از
در ريشه كه) امپرياليسم و استعمار نوع هر برابر خشونت‌در بدون
.(موداك ، 1354 ، 137.ر) آموخت ،(دارد آنها هندي فرهنگ
صنعت 4
ريسندگي چرخ‌هاي درس فراگرفت ، هنديان از بايد كه مفيدي درس‌هاي از يكي
هندوستان كه زمان آن در....است منچستر نساجي كارخانه‌هاي برابر در
خود شان دون را دست با كردن كار مردم مي‌كرد ، طي قهقرايي‌را سير
كه بود اين هندوستان رنسانس بزرگ وظايف از سببيكي همين به.مي‌دانستند
به هندوستان مغرب مردم....بخشيد وشايسته‌اي واقعي ارزش كار به
بيانگر نكته اين.مي‌گويند سوارشي بافته‌مي‌شود ، خانه در كه پارچه‌هايي
و فرهنگ و پارچه از اعم خود ، به‌مال كردن افتخار يا هندوستان روح
در احترامي آنچنان از فرهنگ‌اروپايي ، زماني آنكه حال.است مذهب و سلك
آن و داشتند نفرت فرهنگ‌خود از حتي اينان كه بود برخوردار كشور اين
در غرور و ولي‌سوارشي‌افتخار.مي‌دانستند افتاده كار از و كهنه را
ناديده و كارگذاشتن معني به هرگز غرور اين البته.كرد زنده را فرهنگ
تاگورپيوسته كه نحوي به.نبود جهان ديگر كشورهاي خوب چيزهاي گرفتن
.مي‌كرد دعوت انترناسيوناليسم به را مردم
بود ، گاندي اصلي همكار كه نهرو نكرد ، فراموش را دنيا هيچگاه گاندي
به معطوف صرفا توجهش جهان ، تاريخ به نگاهي نام به خود كتاب در
.(موداك ، 1354 ، 30129.ر)...نبود هندوستان تاريخ
عقب به نساجي زمينه در را هند شد ، شروع ريسندگي چرخ‌هاي با كه حركتي
500/4) پنبه‌اي پارچه توليد ميزان لحاظ از هندوستان اكنون.نداد سوق
قرار متحده ايالات از بعد سرمايه‌داري جهان در (سال در متر ميليون
توليدات حجم سو اين به استقلال زمان از هند.(چنكو ، 1352 ، 54)مي‌گيرد
توليد كل حجم نظر از هم‌اينك و است داده افزايش برابر سه را خود
چنكو ، )دارد قرار سرمايه‌داري جهان عمده كشور ده رديف در ملي ، ناخالص
.(1352 ، 52
عالي آموزش كميته رئيس -ديوپ.ك.ازس جملاتي با را نوشته اين
-مردم‌شناسي پروفسور و هندوستان پرادش ماديا ايالت در دانشگاه‌پوپال
انديشه‌هاي از بسياري:باقيست همچنان حكايت مي‌برم‌گرچه پايان به
،(وسيله عنوان به چه و هدف عنوان به چه)فرهنگ براي توسعه ، نخستين
نسخه مانند جوامع ، در ايجاددگرگوني وبراي نبودند قائل محوري نقش
هماهنگ بين‌المللي برنامه‌كمك‌هاي با بويژه.كردند رفتار آشپزي كتاب
نقش چند هر.تغييرنگريستند موانع عنوان به سنت و فرهنگ به و شدند
اين با قبول‌كردند ، دگرگوني محرك مثابه به را فرهنگي عناصر از برخي
سنت ، منازعه‌با اين.مي‌كرد سنگيني سنت ضد بر مباحث ، اصلي مضمون حال
دليل به بلكه سنت ، ذاتي ارزش خاطر به نه بود ، تلخي واقعيت
...است كارساز توسعه فرايند در كه آن نيروي‌نهفته
بحث.مي‌گفت سخن تكنولوژي انتقال نفع به نهادها تغيير از لرنر دانل
نمي‌توانند سنتي جوامع كه بود اين آسيايي درام در عمده‌گونارميردال
را خود سنتي ارزش‌هاي و باورها نهادها ، اينكه مگر متحول‌شوند ، و مدرن
سنتي ، نهادهاي زدن كنار بنابراين.دهند تغيير نيازهاي‌توسعه با متناسب
سنتي اصطلاح به جوامع كه نكته اين و..محسوبمي‌شد توسعه شرط پيش
رها را خود ارزش‌هاي و باورها شوندنهادها ، مجبور آنكه بدون مي‌توانند
حقيقت در.گرفت قرار توجه ديرمورد بسيار كنند ، متحول را خود كنند ،
در توسعه پروازانه برنامه‌هاي‌بلند هياهوي در كه بود ضعيفي صداي اين
اشتباه فرض‌هاي از...الگوها اين بيشتر در اساسي نقص.شد گم سوم جهان
قائل:از بودند عبارت فرض‌ها اين.مي‌شد ناشي جوامع‌سنتي و سنت درباره
و سازگاري دروني ، پويايي امكان انكار و ايستا حالتي به شدن
فرهنگ دانستن همسان ديگر اشتباه فرض..جوامع اين براي تغييرپذيري
هنجارها از گسترده‌اي فرهنگ‌هادامنه از بسياري...بود اجتماعي ساخت
.(ديوپ ، 1370 ، 33).كاركردهايشان‌دارند در معني‌دار باتفاوت‌هاي
ساخته آشكار را فرهنگ خطير اهميت توسعه ، براي وسيع تلاش چهاردهه
و اقتصادي رشد به سياسي آزادي از ترتيب به تاكيدها مدت درايناست
تغيير فرهنگي استقلال به سپس و مساوات‌اجتماعي به بعد
.(ديوپ ، 1370 ، 34)يافته‌اند
لحاظ هم را سنت سهم توسعه ، مباحث در كه كساني شجاعانه برخورد
ديوپ ، )است؟ مصيبت يك اين آيا.مي‌شود ديگران حيرت سبب مي‌كنند ،
(1370 ، 33
نمونه براي وسطا ، قرون در دانش‌اسلامي تاثير درباره -پانوشت‌ها1
:رك
كامران پيرانفر ، اسدپور.ح ترجمه تاريخ ، در علم جان ، برنال ، -
.اميركبير ، 33 ، 228 تهران ، 1354 ، ج 1 ، .فاني
.سوم جهان كشورهاي شدن صنعتي در توسعه خارجي موانع تاثير درباره -2
:نگ
.ديگران و /پل سينجر ، /دوس.تي سانتوس ، /انزوفالتو /ف‌ه كاردوز ، -
قاضي حسن حساميان ، فرح ثمربخش ، الف ترجمه نيافتگي ، توسعه توسعه‌و
.ايران نشر تهران ، 1358 ، .ديگران و
هاشمي علي ترجمه نيافتگي ، توسعه نظريه‌هاي رايان ، بروف ، روكس -
.سفير نشر تهران 1369 ، گيلاني ،
گازراني ، سعيد ترجمه سوم ، جهان براي جانگزين توسعه سميراميس ، -
.اسفند 1371 ، 4233 و بهمن ش 4 ، س 1 ، توسعه ، و فرهنگ
ادراكي ناهمسازي نظريه از استفاده با هيرشمن آلبرت-3
( Cognitive dissonance )
ارزش‌ها تقدم عدم است كوشيده -است مطرح اجتماعي روانشناسي در كه -
ابداعات‌فستينگر از كه نظريه اين.دهد توضيح را رفتار نسبت‌به
ميان كه مي‌گيرد قرار موقعيتي در انسان كه زماني مي‌دهد ، نشان است ،
به عمل در دارد ، وجود ناسازگاري موجود ، واقعيات او گرايش و باور
قرار وضعيتي در افراد وقتي هيرشمن ، نظر به...مي‌دهد در تن واقعيت
جهت در عمل مثلا).باشند مجبور معين مسيري در عمل به كه مي‌گيرند
جديدي رفتار و مي‌گذارند فرو را خود باورهاي و ارزش‌ها ناچار ،(توسعه
فرهنگي ، عوامل و توسعه نظريه‌هاي حسين ، قاضيان ، )مي‌دهند بروز خود از
(اسفند 2101371 و بهمنس1 ، ش 4 توسعه ، فرهنگ
با متناسب كه‌وسايلي مي‌داند منطقي را كنش‌هايي دوپارتو ، ويلفرد-4
پيوند نظرشان ، مورد هدف‌هاي با آنها كار وسايل و كاربرند به اهداف‌را
.شناسي جامعه بزرگان انديشه و زندگي.لوييس كوزر ، )داشته‌باشد منطقي
.(علمي5130 سخن ، انتشارات ثلاثي ، تهران ، 1368 ، محسن ترجمه
زير منابع به مي‌توان ،(چهارم فصل دوم ، جلد)كمره ، نامه بر علاوه -5
.كرد نيزمراجعه
فرهنگ كمره ، روستاهاي در زني مشكه و سازي مشكه مرتضي ، فرهادي ، -
س 28 ، 1368 ، 10383 ايران‌زمين ،
سيرجان عشاير و ايلات روستاهاي در مشك‌زني و مشك‌سازي)مرتضي ، .فرهادي -
مركز (زمستان 1374)ش 19 كرمان ، فصلنامه آن ، پيرامون چندشهر و
.كرمان‌شناسي
:نگ مثال ، براي -6
درباره فاستر ايتاليا ، جرج جنوب دهقانان مورد در عقايدبنفيلد
جزء كشاورزان درباره عقايدماركس يا و مكزيك Zint zunt zan دهقانان
.فرانسه
فردگرايي به حمله اساس بر بناپارتيسم ، مورد در ماركس تحليل -7
حمايت ناپلئون مانند خودكامه‌اي رهبران از كه بود دهقانان‌جزء
(نيافتگي 1369 ، 148 توسعه رايان ، نظريه‌هاي روكس‌بروف ، )مي‌كردند
را سوم تا اول مشت‌هاي بذرافشاني ، شروع در ايراني ، كشاورزان اغلب -8
وافراد خود براي را بعدي مشت و...و چرندگان براي‌پرندگان ،
گذشته در اليگودرز ، روستاهاي از يكي در همچنين.مي‌پاشند خانواده‌شان
.مي‌پاشيدند همسايه روستاي فقير دزدان براي نيز مشتي
:نگ -9
فن و آب علي‌اكبر ، انتظاري ، /محمدعلي شوشتري ، امام /غلامرضا كوروس ، -
.برق و آب وزارت تهران ، باستان ، ايران در آبياري
موسسه تهران 1359 ، ايران ، در سنتي نظام‌هاي‌آبياري جواد ، صفي‌نژاد ، -
.اجتماعي تحقيقات و مطالعات
فوق‌العاده‌اي و موثر بسيار روش‌هاي گورو ، و آرنگ بندسار ، گوراب ، -10
بالاي آبده طبقات به بهاري و زمستاني باران‌هاي و سيلابها براي‌تزريق
.قنوات‌بوده‌اند
از هزار پانزده ميله و كوره طول به مربوط محاسبات مورد در -11
:نگ ايران ، قنوات هزار پنجاه
ش 8 ، 1356 ، 10 س 2 ، دانشكده ، مجله ايران ، در قنات جواد ، صفي‌نژاد ،
.-107
كم بسيار مناطق در مخصوص خارهاي ريشه‌هاي روي بر كشت آدوري ، كشت -12
:نگ باره ، اين در.آباست
ش 1 ، كرمان ، فصلنامه ،(خاردابسته) آدوري كشت مرتضي ، فرهادي ، -
.كرمان‌شناسي ، 3630 مركز تابستان 1370 ،
چاپ به ،(آبان 1369 ، 2922 ش 134 ، )نيز جهاد ماهنامه در مقاله اين
.رسيده‌است
،(مسلسل 23 شماره) ش 4 ، جغرافيايي ، س 6 ، تحقيقات فصلنامه:نگ -13
قنات‌شناس استاد و قنات يك تصوير فصلنامه ، اين جلد روي زمستان 1370 ،
نمي‌توان و ندارند بيشتري توضيح عكس‌ها متاسفانه ، اما.است ژاپني
تاريخي قنات يك يا و ژاپني‌هاست جديد كار قنات ، مظهر اين آيا فهميد
.است ژاپن در
:نگ مي‌توانيد مورد اين در -14
طوسي ، محمدعلي ترجمه نان ، لقمه‌اي براي نه كونوسوكي ، ماتسوشيتا ، -
.شباويز ، 217 تهران1367 ،
:نگ مي‌توانيد شده ، ياد اثر بر علاوه -15
تهران 1357 ، كامشاد ، حسن ترجمه چين ، مردم ميليون هشتصد راس ، تريل -
.خوارزمي ، 158
