چهارم ، شماره 1118 نوامبر 1996 ، سال آبان 1375 ، 11 دوشنبه 21
|
|
بررسي ;مردم‌شناسي و جامعه‌شناسي روش‌هاي
نظريه يك
تحقيق ميدان شده‌وارد تعيين پيش از فرضيه يك با نگار مردم يك
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
در اما شود ، نايل نظريه‌هايي و به‌فرضيه‌ها كار ضمن است ممكن نمي‌شود ،
زندگي انواع از يكي از دقيق توصيفي و زنده سند موفق‌نشود ، جهت اين
و كلان مقايسه‌اي براي‌بررسي‌هاي مبنايي مي‌تواند كه داده بدست اجتماعي
باشد ديگر دامنه پهن
روش به تحليلي ازروش مسايل بررسي روش در تغيير دنبال به: اشاره
.است شده زيربنايي تحول دچار نيز مسايل‌اجتماعي بررسي نحوه سيستمي ،
بها تك‌رشته‌اي و تجريدي نگرش به تحليلي ، روش مي‌دانيم كه همانطور
و يك‌مسئله درباره مختلف نظرعلوم اجماع به سيستمي ، روش اما مي‌دهد ،
جامعه‌شناسان اجتماعي ، مسايل بررسي در روشي چنين.دارد توجه مشكل
سوق كاركردي ساختارگرايي و گرايانه جمع دربرداشت‌هاي نظر تجديد رابه
مردم روش‌هاي به وكولي چون‌مير كساني نظر تجديد اين در.داد
و روش‌هاي‌جامعه‌شناسي به بخشيدن وحدت با نمودند سعي و زدند نگارانه‌دست
.دهند دست به اجتماعي تبيين‌عينيت براي دقيق‌تري روش‌هاي مردم‌شناسي ،
سال جلسه اولين در خود سخنراني در ثلاثي دكترمحسن را موضوع اين
نظر كه‌از است داده قرار بحث مورد جامعه‌شناسي انجمن تحصيلي7675
.مي‌گذرد گرامي‌تان
مقالات سرويس
آن به ابزارهاي‌مربوط و مردم‌نگاري عام‌بدون طور به اجتماعي تحقيق
اجتماع‌خاص يك ميداني و بررسي‌توصيفي مردم‌نگاري امكانپذيرنيست ،
ند وجود محدوديت‌موضوعي بررسي ، نوع اين است ، در كوچك نسبت به و
يكي درباره تحقيق به را خود اجتماع در مردم‌نگار ديگر به‌عبارت ارد ،
و ابعاد همه دارد سعي بلكه نمي‌كند محدود اجتماعي زندگي جنبه‌هاي از
خاص طور به مردم‌نگاري بدهد ، قرار بررسي مورد را كوچك جامعه يك جوانب
خاص فرضيه يك با مردم‌نگار يك است ، فرهنگي انسانشناسي رشته بررسي روش
و كار ضمن است ممكن نمي‌شود ، تحقيق ميدان وارد شده تعيين پيش از و
هيچ به دارد احتمال و برسد ، نيز نظريه‌هايي و فرضيه‌ها به كار پيشرفت
و زنده سند نشد ، موفق نيز جهت اين در اگر نرسد ، نيز نظريه‌اي و فرضيه
مي‌تواند كه داده دست به اجتماعي زندگي انواع از يكي از دقيق توصيفي
نوع هر.باشد ديگر دامنه پهن و كلان مقايسه‌اي بررسي‌هاي براي مبنايي
مردم‌نگاري رشته دارد ، مناسبت موضوع نوع يك بررسي براي تحقيقي روش
را روش اين بار نخستين و شده تدوين كوچك ابتدايي جوامع بررسي براي
ابتدايي و كوچك جوامع بررسي علاقه‌مند كه كرده‌اند ابداع انسانشناساني
و آمريكايي بوئس فرانس مردم‌نگاري بينانگذار واقع در و.بوده‌اند
دقيق توصيف بار نخستين براي دو ايناست انگليس مالينوفسكي و برائيلا
قرار خود همت وجهه را ديگر جوامع حتي و ابتدايي و كوچك جوامع علمي و
مصاحبه و مشاركت‌آميز مشاهده بررسي ، نوع اين ابزار مهمترين.دادند
شده ، ساخته همگون و كوچك جوامع براي چون بررسي نوع اين.بازاست
هر زيرا نمي‌كردند ، احساس نمونه‌گيري به نيازي روش اين بنيانگذاران
و بخش‌ها كننده منعكس مي‌تواند ابتدايي و همگون جامعه از بخشي
به مشاهده نوعي مردمنگاريباشد بررسي مورد گروه آن ديگر جمعيت‌هاي
.است مشاهدات توصيف و اجتماعي زندگي و واقعيت‌ها علمي نسبت
حتي بكند ، راگردآوري داده‌هايش مشاهده‌نمي‌تواند بدون علمي هيچ
دست‌مي‌آوريم ، به اوليه ازمشاهدات ما را بعدي انگيزه‌هاي‌تحقيق
صورت به بعدها كه ومطالعاتي بررسي‌ها باصطلاح‌انگيزه‌هاي از بسياري
آمده پيش گهگاهي مشاهدات از است درآمده معتبري فرضيه‌هاي و نظريه‌ها
اما.مي‌باشد دارا را خود نقش هم طبيعي علوم در حتي شهود يعني است ،
فرد به منحصر خصلت داراي اجتماعي روابط و انساني جوامع در مشاهده
مورد موضوع و انسان مشاهده‌گر اينجا در زيرااست انساني جوامع براي
مشاهده فنون برخلاف است ، وي انتخابهاي و واكنش‌ها و انسان نيز اشاره‌اش
انسان مشاهده‌اش مورد موضوع و است انسان مشاهده‌گر كه طبيعي علوم
شان خود ، براي انسان است غيرجاندار يا و جاندار پديده‌هاي بلكه نيست ،
جامعه‌اش به آنكه بدون كسي هر.نمي‌دهد اجازه و است قائل منزلت و
و شود جامعه‌اش وارد باشد ، كرده جلب را اعتمادش و باشد شده نزديك
بررسي و اطلاعات گرفتن براي.بگيرد آنان از را ضروري اطلاعات
به بايد يعني هستيم ، مشاركت‌آميز مشاهده به ناچار اجتماعي واقعيت‌هاي
آنان با دوستي ضمن بكنيم ، زندگي مردم با و برويم نظر مورد جامعه
در تحقيق تدريج ، به و بفهميم را آنها زبان بكنيم ، جلب را اعتمادشان
از استفاده از غير به چون بكنيم ، آغاز آنهارا مورد
درصحنه‌هاي خصوص به را تحقيق هيچ‌وجهي به نمي‌توان مشاركت‌آميز ، روش
بار رانخستين مردم‌نگاري كه است داد ، درست انجام اجتماعي
كردند ، پرداخته و ابتدايي‌ساخته جوامع كننده انسان‌شناسان‌تحقيق
در و مي‌روند تحليل دارند روز به روز ابتدايي جوامع كه مي‌دانيم اما
ابتدايي جوامع شدن خارج با.مي‌شوند مستحيل خود همسايه بزرگتر جوامع
كار به نتواند انسانشناسي كه ندارد وجود دليلي بشري زندگي صحنه از
بر مبتني تحقيق روش با انسانشناسي آنكه دليل به.بدهد ادامه خود
پيشرفته و پيچيده جوامع در مي‌تواند مصاحبه‌باز و مشاركت‌آميز مشاهده
.باشد داشته كاربرد هم شهري
نشده‌اند ، ادغام شهرهاي‌بزرگ مسلط فرهنگ هنوزدر گروه‌ها از بسياري
اقليت‌هاي‌قومي ، .كرده‌اند راحفظ خود خاص اجتماع و بلكه‌هويت
افراد فرهنگ‌ها ، اجتماعات ضد فرهنگ‌ها ، حتي‌خرده و مختلف نژادهاي
به واحدبزرگتر يك در همه و وهمه منحرف افراد بزهكار ، اجتماعات
يك دل در كه اجتماع‌كوچكي هر در مي‌توانيم ما.متشكل‌شده‌اند شهر نام
تكنيك‌هاي طريق از و مشاركت‌آميز ، مشاهده طريق از است بزرگتر اجتماع
بدهيم ، انجام را خودمان بررسي و بكنيم رخنه اجتماع آن در مردم‌نگاري
با و كرده باز را خود جاي شهري انسانشناسي حاضر حال در دليل همين به
هيچگونه ديگر شده ، انجام زمينه اين در زيادي كارهاي اينكه به توجه
جوامع تدريجي رفتن بين از با كه ندارد وجود بابت اين از نگراني
.بدهد دست از را خود بررسي موضوع رشته اين ابتدايي ،
با آماري بررسي شناسي جامعه بررسي‌هاي در تحقيق روش مهمترين اما
بررسي نوع اين است ، بسته مصاحبه فرم‌هاي يا پرسشنامه‌ها از استفاده
هدف به نيل و هزينه‌ها كاهش جهت گسترده و بزرگ جوامع براي تحقيق براي
برخلاف بررسي نوع اين در است ، شده پرداخته و ساخته كوتاهتر زمان در
در شده تعيين پيش از نظريه يك و فرضيه يك هميشه مردم‌نگاري بررسي‌هاي
رد يا تعديل اثبات ، براي تحقيق ميدان در محقق و دارد وجود محقق ذهن
بررسي‌سطح نوع اين در مي‌نمايد ، اقدام گردآوري به نظريه‌اش و فرضيه
و سيال و طورزنده به اجتماعي واقعيت‌هاي بالاست ، و معمولا انتزاع ،
بسته ، زيراپرسشنامه‌هاي بگيرد ، قرار بررسي نمي‌تواندمورد جاري
تحقيق وبراي مي‌باشند جهت‌دار اندازه‌اي تا كه هستند پرسشنامه‌هايي
اين در پرسشنامه‌ها نوع اين خطر شده‌اند ، ساخته موردخاص يك درباره
نظريه و سليقه با متناسب جواب ارايه طرف به را پاسخگو محقق كه است
آزادي‌عمل‌براي بسته ، پرسشنامه‌هاي نوع اين در و.مي‌دهد سوق خود
مهم نظرش به محقق كه مي‌شود مطرح معمولاپرسش‌هايي و ندارد وجود پاسخگو
.است
و بومي زبان از اطلاع بدون چون معمولا پرسش‌ها جمع‌بندي حال عين در
آن است ممكن كه مي‌شوند تشكيل مفاهيمي از مي‌شود ، تنظيم مردم فرهنگ
.باشد نداشته معنايي و مفهوم هيچ بررسي افرادمورد براي مفاهيم
معلوم.همراه‌نمي‌باشد مشاهده با پرسشنامه‌ها اين كه آنجايي از همچنين
كردار با و مي‌شود داده بسته يك‌پرسشنامه پرسش‌هاي به كه پاسخ‌هايي نيست
.باشد داشته مطابقت مي‌گويند پاسخ افرادي‌كه اعمال و
كمي آماري صورت‌داده‌هاي به مي‌آيد بدست بررسي نوع اين از كه اطلاعاتي
تفسيرهايي و معناها برداشتها ، نمي‌توانيم طريق اين از هيچوقت و است
.بياوريم بدست مي‌كنند زندگي در اجتماعي‌شان موقعيت‌هاي از آدم‌ها كه
در تنها نمي‌گذارند ، ما اختيار در را امكاني چنين بسته پرسش‌هاي زيرا
و زندگي مورد در مي‌دهيم اجازه پاسخگو يك به ما كه است باز مصاحبه
شويم ، قايل برايش محدوديتي آنكه بدون خودش ، موقعيت و برداشتها
تكنيك‌هاي از استفاده با مي‌توان را روش اين كاستي‌هاي.نمايد اظهارنظر
مشاهده با را پرسشنامه كه نحو بدين نمود ، برطرف مردم‌نگاري
در كه هستيم بزرگي جامعه بررسي حال در اگر.نماييم همراه مشاركت‌آميز
بررسي مي‌توانيم دارند ، وجود بسته اجتماعات برخي بزرگ جامعه اين دل
ديگر طرف از و بدهيم انجام مردم‌نگاري طريق از را اجتماعات آن
مشاركت‌آميز مشاهده طريق رااز كردار و گفتار انطباق ميزان مي‌توانيم
چند محقق اگر سپس بسنجيم ، را پاسخ‌ها اين واقعيت ميزان و كنيم بررسي
فرهنگ با باشد داشته گذاري و گشت بررسي ، مورد جامعه داخل در صباحي
گنجانده پرسشنامه در بايد كه پرسش‌هايي نوع و مي‌شود آشنا جامعه آن
شاخص‌ها بررسي كه آماري اجتماعي بررسي واقع در مي‌آيد دستش به شود ،
مشاركت‌آميز مشاهده همان كه مردم‌نگاري تكنيك‌هاي از استفاده بدون است
.نيست امكان‌پذير است باز مصاحبه و
طريق از فقط دليل همين به مي‌باشد ، آنها اعتبار و داده‌ها كار اساس پس
اعتبار آمده بدست داده‌هاي به مي‌توانيد شما كه است مشاركت‌آميز مشاهده
.ببخشيد حقيقت و واقعيت و
دوركيم كه‌نظريه زماني تا پرده‌اند پي حقيقت اين به جامعه‌شناسان
اصلي جريان بر حاكم ساختارگرايي‌كاركردي و ساختارگرايي يعني
نمي‌كرد ، توجهي آن به مربوط توصيف‌هاي و مردم‌نگاري به بود ، جامعه‌شناسي
خودكشي كاركردگرايانه ، و ساختارگرايانه بررسي‌هاي الگوي اينكه براي
از بررسي نوع هيچ دوركيم اميل خودكشي ، بحث در.است دوركيم اميل
آمارهاي‌خودكشي تنها است ، نداده انجام بررسي مورد ازجوامع نزديك
به آمارها وتحليل تجزيه با و نموده گردآوري جوامع اين در را
كنش نظريه مكتب و شيكاگو كه‌مكتب زماني از اما.است رسيده نتايجي
بين كه فاصله‌اي شد ، عنوان شيكاگو دانشگاه در به‌ويژه نمادين متقابل
رفت ، بين از زيادي اندازه تا داشت وجود جامعه‌شناسان و انسانشناسان
و مي‌پرداختند شهري بزرگ جوامع بررسي به جامعه‌شناسان زمان آن تا
بود كسي نخستين پاك رابرت اما ابتدايي ، كوچك جوامع به انسانشناسان
باز شهري بوم‌شناسي و جامعه‌شناسي تحقيق در را مردم‌نگاري تحقيق باب كه
واقعيت با و مي‌كرد روزنامه‌نگاري امريكا بزرگ شهرهاي در وي.كرد
دليل همين به.داشت تماس نزديك از اجتماعي زندگي سيال و جاري تپنده ،
را جامعه‌شناسي تا كرد ، استفاده زمينه اين از دانشگاهي ، تحقيقات در
و بكشاند شهري مسايل بررسي به دانشگاه و كتابخانه از و ميز پشت از
.نمايد مطرح بازار و كوچه در
از ناشي ومشكلات مسال و بود تغيير حال در روز به روز شيكاگو شهر
شده زيادتر جنايت ديگر عبارت به داشت ، همراه خود با را شهر گسترش
اجتماعي عرف‌هاي از انحراف بود ، شده بيشتر فقير و آلونك‌نشيني بود ،
ساخته زنده‌اي آزمايشگاه عنوان به را شيكاگو او و بود ، يافته افزايش
.بكنند تحقيق آنجا در بتوانند جامعه‌شناسان تا
و نظريه‌ميد بر تكيه با نمادين متقابل كنش نظريه مي‌دانيد همچنانكه
برخلاف نظريه اين يافت ، ظهور بود ، شيكاگو مكتب دنباله كه كولي
از مي‌پرداخت ، افراد به كم خيلي و مي‌كرد ، شروع جمع سطح از كه دوركيم
ساختارگرايان ديگر عبارت به مي‌كرد ، شروع وي ذهن درون و فرد سطح
سطح به فقط بود ، دوركيم آنها پيشقراول كه پوزيتيويستها و كاركردي
كه بود دليل اين به دوركيم پافشاري داشتند ، البته توجه اجتماعي
.دانشگاهي‌جابيندازد رشته يك به‌عنوان را جامعه‌شناسي مي‌خواست‌رشته
دارد ادامه
