چهارم ، شماره 1121 نوامبر 1996 ، سال آبان 1375 ، 14 پنجشنبه 24
بي‌ثبات همسايگان و ايران
دكتر با گفتگو در جهان به ايران استراتژيك نگاه ;همگرايي و رقابت
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(بخش‌آخر) ايران اسلامي جمهوري خارجه امور وزير ارشد مشاور علي‌خرم
از را محاصره‌ايران عموما كار اين در و است ايران مهار درصدد آمريكا
.مي‌نمايد دنبال كشورهاي‌همسايه طريق
نگرش گام نخستين در و اين‌گفتگو دوم و اول بخش‌هاي در:اشاره
بحث بين‌الملل‌مورد نظام درباره اسلامي‌ايران جمهوري خارجي سياست
خاورميانه در موجود ونيروهاي سياسي وضعيت به درادامه.گرفت قرار
خرم سوي‌دكتر از آن تحليل و استراتژي‌واشنگتن ارزيابي.شد اشاره
ناكام درخاورميانه خود اهداف به دستيابي آمريكادر كه داد نشان
اين ادامه مي‌خوانيد زير در آنچه.است شده مواجه باشكست و مانده
سياست و تحليل و تجزيه را ايران همسايگان برخي اوضاع كه گفتگوست
بحث به آن قبال در را ايران اسلامي جمهوري موضع نيز و آمريكا
.مي‌گذارد
خطر درمعرض گذشته‌همواره سال چند طي در ارضي‌عراق تماميت:همشهري
چيست؟ اين‌باره در ايران موضع بوده ،
عراق ، تماميت به ائتلافي نيروهاي وحمله كويت به عراق تجاوز با
مدار بالاي و مدار 32درجه پايين زيرا.خدشه‌دارشد كشور اين ارضي
قويا ايران اسلامي جمهوري.شد خارج بغداد كنترل از درجه‌عملا 36
تلاش نيز گذشته سال چند طي در و است عراق ارضي تماميت حفظ به معتقد
يكي اگرچه.نمايد مخالفت باشد عراق تجزيه شامل كه طرحي هر با كرده
وليكن بود ، كشورمان تجزيه ايران ، با جنگ شروع عراق‌از اهداف از
كويت به تجاوز و خود به تجاوز خود ، اصول براساس ايران اسلامي جمهوري
تجزيه با نيز اصول چارچوبهمين در و نمود محكوم به‌طوريكسان را
به‌معناي ارضي‌عراق تماميت از حمايت امااين.مي‌نمايد جدي عراق‌مخالفت
.نيست كشورمان به شمال‌عراق از تروريستي صدوراقدامات قبول
خواهد كشورپاسخ ملي امنيت عليه هرتعرضي به قطعا ايران جمهوري‌اسلامي
كنترل در كه باشد عراق‌حاكم شمال در گروهي اجازه‌نمي‌دهد و داد
اسلامي‌ايران جمهوري خاك درون به امكان‌دهد تروريست‌ها به و بغدادنبوده
قتل به را وآنان كرده غارت را بيگناه اموال‌مردم و نمايند نفوذ
سال چند اين كه‌در طرح‌هايي مقابل در راستا دراين.برسانند
و شده عراق‌مطرح مختلف بخش‌هاي از فدراسيوني‌متشكل براي‌كنفدراسيون‌يا
عراق شمال در كردي ياكشور و عراق جنوب در شيعي يك‌كشور از سخن يا
طرح‌هايي چنين اجراي از مانع و نموده مقاومت ايران اسلامي شده‌جمهوري
.شده‌است
درخاورميانه ، بحران‌خيز مناطق از مي‌دانيديكي كه همان‌طور:همشهري
چيست؟ افغانستان در طالبان ظهور است ، زمينه‌هاي افغانستان
و امريكا ، عربستان بين هماهنگي نوعي ضياءالحق ، با حكومت اواخر در
بتوانند تا گرفتند قرار آموزش مورد ديني علوم طلاب از عده‌اي پاكستان ،
خصوصيت طلاب اين انتخاب علت.شوند اشغالگر شوروي با نبرد جبهه وارد
از قويتر مي‌توانست و مي‌گرفت نشات اسلام از كه بود جهاد به ايمان
و نبودند سياسي طلاب اين چون وليكن.نمايد عمل معمولي‌جهادي نيروهاي
همان از را سياست مي‌كردند ، تحصيل پاكستان علماء جمعيت ديني مكاتب در
.گرفتند فرا زبان
افغانستان شوروي‌از نيروهاي نبرد ، به‌صحنه طلاب اين ورود بدو در
نياورد دوام شوروي بازمانده به‌عنوان نجيبالله دكتر حكومت.شدند خارج
و مجددي صبغت‌الله دكتر موقت دولت تشكيل با.شد سرنگون سال 1371 در و
امور دخالت‌در براي را خود انگيزه امريكا شوروي ، فروپاشي آستانه در
افغانستان در موجود حكومت به هم پاكستان و داد دست از افغانستان
ملا رهبري به هم گروه اين.نداشت طالبان به توجهي كسي لذا.دل‌بست
ديگردر برخي و برگشتند علميه حوزه‌هاي و پاكستان به برخي عمر ، محمد
.ماندند باقي افغانستان در خالص يونس و نبي‌محمدي محمد مولوي احزاب
اين از آن‌موقع در مختلف دلايل به پاكستان و عربستان امريكا ، درنتيجه
آمد به‌وجود جديدي دلايل انگيزه‌هاو سال 1373 از.نكردند استفاده كار
در موجود وضع از كه هم پاكستان و بازگشت افغانستان صحنه به كه‌امريكا
.گرفت قرار امريكا سياست‌هاي با همسويي در بود ناخشنود افغانستان
چه صحنه‌افغانستان به مجدد ورود امريكابراي دلايل:همشهري
بودند؟
:است زير به‌شرح افغانستان صحنه به امريكا بازگشت دلايل مهمترين
جور جمع‌و درصدد سابق دوقطبي فروپاشي‌نظام شوك بعداز امريكا -1
كند حفظ سابق نقاط رادر خود قبلي سيطره تاپايه‌هاي هست خودش كردن
.بگير پا قطبي نظام بدين‌ترتيب و
از تا قفقازاست و مركزي آسياي در جاي‌پايي يافتن درصدد امريكا -2
خلوت حياط ايجاد واحتمال بپردازد روسيه قدرت مقابله‌با به طرف يك
ديگرمنابع طرف از و سازد رامنتفي روسيه براي مناطق دراين
استراتژيكي محصولات و معدني مواد ساير و گاز و نفت عظيم و سرشار
ترانزيت راه چگونه؟ اما دهد ، اختصاص به‌خود را مناطق ، اين پنبه مانند
براي.پاكستان و افغانستان طريق از يا و بگذرد ايران از بايد يا
.شود هموار افغانستان راه بايد پس هست ، پاكستان‌مقبول‌تر امريكا ،
ايران عمومامحاصره كار اين در و ايران‌است مهار درصدد امريكا -3
صحنه به ورود با امريكا.مي‌نمايد دنبال همسايه ازطريق‌كشورهاي را
قشري و خشك برداشت‌هاي كه متعصب حكومت يك اگر دارد تصور افغانستان
ايدئولوژيك تضاد نوعي مي‌تواند آيد ، كار سر بر كابل در دارد اسلام از
.آورد به‌وجود افغانستان و ايران بين
افغانستان امريكادر طرح از چه‌انگيزه‌اي با پاكستان:همشهري
دو استراتژيك روابط به شدن وارد لطمه از اسلام‌آباد آيا و كرده حمايت
نيست؟ نگران كشور
جغرافيايي ازنقش اقتصادي توسعه به براي‌رسيدن است مايل پاكستان
و آسياي‌مركزي وكشورهاي چين هند ، ايران ، ميان استراتژيك‌خود
خواست‌هاي جهت در افغانستان به دست‌اندازي لذا.نمايد استفاده روسيه
كه پيش سال دو جهت به‌همين.مي‌شود تلقي راستا اين در حركت يك امريكا
را خود اول هدف رسيدند ، به‌ظهور افغانستان صحنه در مجددا طالبان
هدف اماكردند اعلام تركمنستان و پاكستان بين جاده براي امنيت ايجاد
است كابل در پشتون‌ها آوردن كار سر بر تركمنستان ، در پاكستان سنتي
داشت خواهند اسلام‌آباد از حرف‌شنوي نوعي كه است اين تصور يك‌سو از زيرا
پشتون‌نشينان شامل كه را مستقل پشتونستان انگيزه‌هاي ديگر سوي از و
پاكستان دولت لذا.مي‌سازند منتفي را بود خواهد پاكستان و افغانستان
آمدن كار روي از و بوده ناخشنود رباني آقاي حكومت استمرار از همواره
.است نموده استقبال طالبان
درباره اسلامي‌ايران جمهوري حساسيت نسبت‌به پاكستان نگراني از اما
كماكان‌گرم كشور دو روابطديپلماتيك اگرچه بگويم افغانستان ، بايد
خارجي سياست در تحول ترديداين بدون رفت‌وليكن خواهد پيش حسنه و
جمهوري البته.مي‌گذارد اثر كشور دو استراتژيك روابط بر پاكستان
نه است ، امريكا خواست پاكستان و ايران دوري كه مي‌داند ايران اسلامي
نيستيم آسياي‌مركزي به پاكستان ترانزيتي راه مخالف ما.پاكستان ملت
نفع به صلح آنكه هستم ، ضمن آن احداث براي به‌همكاري حاضر حتي و
منطقه‌و در خود استراتژيك ايفاي‌نقش در اما هست ، نيز مرزهاي‌ما
نخواهيم خودراه به ترديدي هيچ‌گونه منافع‌خود و ملي امنيت از دفاع
.داد
برخي روسيه ، ايران ، كه‌هند ، است اين مسئله‌تعجببرانگيز يك:همشهري
درصحنه امريكا پيروزي عدم چين‌برروي و مشترك‌المنافع كشورهاي
زد ، رقم روندديگري‌را اخير تحولات اما نظردارند توافق افغانستان
افغانستان دولت و طالبان آينده افغاني ، گروه‌هاي كثرت به توجه با لذا
صحنه وارد كه پيش اندي و سال يك از طالبان مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه را
.گرفت دست در جنگ بدون را افغانستان ايالات از بسياري شد ، افغانستان
مردم ، خستگي:عبارتنداز كه بودند موثر پيروزي اين در متعددي عوامل
وجود نظامي ، برگ و ساز از طالبان برخورداري محلي ، فرماندهان تطميع
درگيري و ملوك‌الطوايفي سيستم و اداري افغاني ، فساد غير افسران
از بسياري كابل ، و جلال‌آباد فتح از پس اما.يكديگر با جهادي رهبران
نقش مردم.شد روشن جهادي رهبران و افغانستان مردم بر حقايق
و علاقه مورد جامعه و كرده طالبان‌مشاهده حركت در را غيرافغاني‌ها
و طالبان بين كه درگيري اولين با.كردند درك نيز را طالبان منتخب
از پس اكنونشد روشن طالبان قدرت ميزان آمد ، به‌وجود دولتي نيروهاي
رباني ، نيروهاي از اتحادي شاهد ما كابل از دولتي نيروهاي عقبنشيني
مي‌رود تصور.هستيم اسماعيل‌خان و دوستم خليلي ، مسعود ، شاه احمد
به‌جاي فراوان تلفات تحمل و كشتار و جنگ مدتي از پس نهايت در طالبان
باقي افغانستان صحنه در جهادي گروه يك به‌عنوان و برمي‌گردد خود
طالبان و شده شروع جهادي گروه‌هاي بين صلح مذاكرات حال هر درميماند
.نمايد شركت مذاكرات اين در مي‌توانند حزب و نيرو يك مانند هم