چهارم ، شماره 1131 نوامبر 1996 ، سال آذر 1375 ، 27 چهارشنبه 7
نرخ تثبيت و بودجه 76 لايحه روز يادداشت
(اول قسمت)ارز
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
قيمت ثبات كشور ، كل سال 1376 بودجه لايحه مهم و جالب نكات از يكي
و دولت بودجه هم و ايران اقتصاد هم كه آنجا از.است آن در ارز رسمي
ثبات اين دارند ، آن تحولات و ارز به قابل‌توجهي وابستگي هنوز كشور كل
سال در آن سمت‌وسوي و ملي اقتصاد كل و بودجه ساختار بر مهمي تاثيرات
و كم و حسابداري تحولات و تغيير تمام وجود با.مي‌گذارد به‌جا آينده
درآمدهاي سهم بودجه و برنامه سازمان رئيس گفته به ارقام ، كردن زياد
از رهايي براي تلاش سالها از پس هم هنوز دولت عمومي بودجه در نفتي
.است درصد معادل 41 نفت ، به وابستگي
جلوه‌هاي در دگرگوني همين قيمت‌ارز ، نگاه‌داشتن ثابت اثر نخستين
ساختن پنهان و دادن تغيير منفي‌آن ، پيامد كمترين كه است آماري
ديگر به‌گونه‌اي واقعيتها حالي‌كه در و صورت اين در واقعيتهاست
چندان نبخشند ، تحقق را اهداف كه تصميماتي شمار مي‌شوند ، نمايانده
شده پيش‌بيني نفتي درآمد دلار ميليارد اگر 7/17 مثلا.بود نخواهد اندك
نفتي درآمد سهم شود ، محاسبه ريال نرخ3000 به تماما آينده سال براي
نرخ اين زيرا رسيد ، خواهد درصد به 55 درصد از 41 دولت درآمدهاي در
.است شده محاسبه لايحه در ريال اكنون 1750
كل از درصد جمعا 62 آنگاه يابد ، افزايش ريال به 4000 اگر نرخ همين
به البته كه داد خواهد تشكيل خام نفت صادرات را دولت درآمدهاي
آن از يا افزود هم باز مي‌توان نرخ اين بر.است نزديكتر بسيار واقعيت
مفهوم چندان كه آورد به‌دست را متفاوت نسبت‌هايي و ارقام طبعا و كاست
.بود نخواهند عملي راهگشاي و
نمي‌ماند ، متوقف حد همين ارزدر نرخ رسمي تثبيت پيامدهاي اما
نرخ همان به عملا دولت ، اختيار در ارز اعظم بخش كه اينجاست مساله
فروخته غيردولتي و دولتي از اعم غيراقتصادي و اقتصادي موسسات به
يارانه بيكران ازمنافع موسسات اين آن‌كه براي سپس.مي‌شود
كنترلهاي و نظارتها واقسام انواع نشوند ، متورم و دريافتي‌بهره‌مند
بوروكراسي حجم بر كه‌گرچه مي‌شود اعمال آنها بر وغيرمستقيم مستقيم
مي‌افزايد ، به‌شدت اجتماعي‌آن و اقتصادي هنگفت تمام‌هزينه‌هاي و اداري
حتي يا واسطه‌ها از گروهي جيب به يارانه‌ها شدن جزسرازير عملا اما
.ندارد ثمري نهائي ، مصرف‌كنندگان
كه شود محاسبه مثلا 4000ريال برپايه دولت بودجه دلاردر هر نرخ اگر
است ، انتظار رقم‌مورد و روند از كمتر حتي و بسيارطبيعي رقمي
بيشتر درآمد ميلياردريال هزار از 40 بيش دولت است‌كه آن به‌معناي
آينده سال دولت‌در عمراني هزينه‌هاي كل با اين‌رقم ، .داشت خواهد
طرح صدها حالي‌كه در.است قابل‌مقايسه ريال هزارميليارد يعني 1/29
نيمه‌تعطيل يا نيمه‌كاره به‌صورت كافي مالي منابع فقدان به‌سبب عمراني
منابع ريال ميليارد هزار از 40 دولت اختياري شدن محروم شده‌اند ، رها
.مي‌نمايد تعمق قابل مالي ،
اساسي كالاهاي به يافته اختصاص كل‌يارانه كه است حالي در اينها همه
هزار آموزش‌وپرورش 9 بودجه ريال ميليارد هزار حدود 1/6 سال 1376 در
هزار تنها 5/3 راه‌وترابري حياتي بخش اعتبارات كل و ريال ، ميليارد
محاسبات ، اين از هيچ‌يك در تازه و است شده پيش‌بيني ريال ميليارد
در مالياتي درآمد افزايش مانند دولت غيرمستقيم و بالقوه درآمدهاي
.است نيامده به‌شمار ارز نرخ افزايش صورت
علامت‌نادرستي ارز ، نرخ اداري منفي‌تثبيت پيامد مهمترين شايد اما
و سالهاي 1374 ظرف.مي‌شود داده ملي به‌اقتصاد آن خلال از كه است
افزايش درصد حدود 90 بانك‌مركزي اسناد مطابق قيمت‌ها عمومي سطح 1375
شود ، اصلاح منوال همين بر نيز ارز رسمي قيمت كه بود بنا اگر و داشته
.مي‌شد تعيين ريال حد 5700 در بايد سال 1376 براي دلار رسمي قيمت
مبنائي بر دارد تصميم دولت كه مي‌نمايد چنين ارز ، نرخ اداري تثبيت با
سالهاي بين كه كند تكرار را تجربه‌اي عملاهمان - اقتصادي نه و سياسي
فرآيند آن ، طي و بوديم آن شاهد ارز نرخ تثبيت مورد در تا 1367 1358
كه شد انگاشته ناديده و افتاد به‌تاخير چنان ارز نرخ تدريجي اصلاح
.ساخت تبديل خطرآفريني و دردناك جراحي به سال 1368 در را كار اصلاح
آن در جنگي شرايط وجود سالها ، آن اوضاع با حاضر شرايط تفاوت بيشترين
شايد كه بود سياسي استحكام عدم و توليدي بنيانهاي شديد ضعف و ايام
وجود اضطراري شرايط اين از هيچ‌يك اكنون ، مي‌ساخت موجه را تثبيت
.ندارد
محصولات‌توليد شده تمام قيمتهاي نرخ‌ارز ، تثبيت با و ترتيب اين به
موجودمحاسبه نرخ مبناي بر كالاها وقاچاق رسمي واردات حتي و داخل
مصرف‌كنندگان از مهمي بخش‌هاي به شايد غيرواقعي ، قيمت‌گذاري اين.مي‌شود
كمتر توليدشان يا مصرف ارزش كه كند القا را توهم اين توليدكنندگان و
منابع اتلاف و حد از بيش ريخت‌وپاش به حالتي چنين.است واقعي حد از
و قيمت‌ها از هيچ‌يك نبودن شفاف از غبارآلودي فضاي در و مي‌انجامد ملي
نشده معلوم به‌راستي فعاليتي هيچ واقعي زيان يا سود رابطه‌هايشان ،
آن عملكرد از اقتصادي فعاليت آن يا اين ظاهري سود كه نمي‌شود ومشخص
دولتي گسترده آشكار و پنهان رانت‌هاي و حساب به بايد يا شده ناشي
.شود گذاشته