چهارم ، شماره 1135 دسامبر 1996 ، سال آذر 1375 ، 2 دوشنبه 12
|
|
كنيم توليد بيشتر داريم ، كم غذا
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
و خدماتي مسكوني ، مناطق تسخير به كشاورزي اراضي از هكتار هزار ده‌ها سالانه
با جهان كه صورت‌مي‌گيرد تحت‌كشت‌درحالي كاهش‌زمين‌هاي.درمي‌آيد صنعتي
. روبه‌روست تغذيه بحران
كنيم توليد بيشتر داريم ، كم غذا
كشور و 12 ايران ظرفيت‌نگهداشت‌غذايي جهان‌درباره گزارش‌موسسه‌ناظر
:بزرگ‌ديگر
افزايش برابر بيش‌از 3 جمعيت‌ايران ميلادي سال 2030 تا مي‌رود انتظار
يابد
خود آبي زمين‌هاي شدن شور خاك‌و فرسايش‌بحراني مشكل با نيز ايران
. روبروست
:پيش‌درآمد
در كشاورزي شرايط قهقراي عمده عوامل از يكي زيست‌محيطي شرايط دگرگوني
. است بوده جهان نقاط از بسياري
بسياري متروك‌ماندن مي‌توان ما كشور در عامل بارزاين تاثير نمونه‌هاي از
به جنوبكشور و شرق مركز ، از وسيعي پهنه در را كشاورزي نابودي و روستاها
نام سيل مكرر وقوع و بيابان‌زايي پوشش‌گياهي ، ، نابودي فرسايش‌خاك واسطه
.برد
كشاورزي نابودي نهايت‌به در زمين ، زيستي تخريبشرايط كه آن از گذشته اما
از دور به و نشده گسترش‌كنترل و كشاورزي از گرداني روي مي‌انجامد ،
زيست‌در محيط نابودي عامل خود نيز صنعتي مراكز پايدار توسعه هنجارهاي
اخير سده در بشر كه رفتاري همه حاصل رو هر به. است بوده وسيعي پهنه‌هاي
در.مي‌دهد نشان را مخربخود اندك‌پيامدهاي اينك‌اندك ، است داشته بازمين
پرداخته پيامدها اين از يكي به (World Watch) جهان گزارش‌موسسه‌ناظر
بحران و ، غلات ويژه به و محصولات‌كشاورزي توليد كاهش‌تدريجي: است شده
موسسه اين تحليلگران به‌اعتقاد. بشراست انتظار در نظر اين از كه گرسنگي
ديگر دهه دو حدود تا آن واقعي نتايج اما شده ، آغاز هم‌اكنون از بحران اين
آينده جهان در غذا توليد مسئله بررسي براي ، گزارش اين در.شد خواهد آشكار
عبارت‌هستند اول كشور است 40 ارزيابي‌شده بزرگ‌جهان كشور كنوني 13 شرايط
اندونزي ، ، بنگلادش ايران ، بزرگ‌بعدي كشور و 9 آمريكا و روسيه هند ، ازچين ،
.مكزيك‌هستند و برزيل نيجريه ، مصر ، اتيوپي ، پاكستان ،
هنگام‌ترين گزارش‌به اين در شده اطلاعات‌استفاده و آمارها كه آن به توجه با
ويژه به و جهاني سازمان‌هاي نگاه كلي طور به و رفته شمار به اطلاعات‌موجود
محيط درصفحه را آن درج مي‌دهند ، نشان پيش‌گفته كشورهاي به را ملل سازمان
.دانستيم ضروري زيست‌همشهري
توان از نيمي حتي نتوانسته ما كشور چه گزارش‌اگر اساس‌اين بر است‌كه گفتني
جمعيت گسترده رشد توجه‌به با گيرداما كار به را خود واقعي كشت‌وزرع
سال تا 30 و افزايش‌بوده به رو همچنان ما كشور در واردات‌غله مي‌رود انتظار
.برسد تن ميليون دست‌كم 32 سالانه به ديگر
ترين بزرگ كه آمريكا و هندوستان روسيه ، بزرگ‌چين ، كشور چهار از بعد
ديگر كشور نه هستند ، محصولات‌كشاورزي كنندگان مصرف همچنين و توليدكنندگان
هر مي‌رسدو نفر ميليون به 900 جمعيت‌آنها مجموع در كه دارند پرجمعيت‌وجود
بر ملاحظه‌اي قابل طور به بتواند بزرگ‌هست‌كه آنقدر تنهايي به آنها يك‌از
آسيا در آنها تاي چهار كشورها اين ميان از.تاثيربگذارد غذايي‌جهان تعادل
در آنها تاي سه و (پاكستان و ايران اندونزي ، ، بنگلادش) دارند قرار
و برزيل) هستند لاتين آمريكاي در ديگر تاي دو و (نيجريه اتيوپي ، مصر ، ) آفريقا
.( مكزيك
رادريك آنها مي‌توان و دارند مشترك‌بسياري مسائل مصر و ايران پاكستان ،
افزايش‌فوق‌العاده با سال 2030 تا آنها يك‌از هرداد بحث‌قرار مورد گروه
دو جمعيت‌مصر سال آن تا كه مي‌شود بيني پيش و بود خواهد جمعيت‌روبرو
برابر سه جمعيت‌ايران‌بيش‌از و برابر تقريبسه به جمعيت‌پاكستان برابر ،
سه را خود غله گذشته‌توليد دهه ظرف4 كشور سه اين يك‌از هرافزايشيابد
به كشاورزي‌خود شدت‌در به كشورها اين سه هر و.افزايش‌داده‌اند برابر
.هستند متكي آبياري
نيل رودخانه به‌علت‌وجود تنها كشاورزي ندرت‌مي‌بارد به باران كه مصر در
چهارپنجم است‌حدود باير مصر از اندكي‌كمتر تنها كه پاكستان در. است ميسر
توليد توسعه نظر از كشورها اين دوي هر.هستند آبي كشاورزي زمين‌هاي تمام
اميدي هيچ مصر.هستند آبروبرو نظر از محدوديت‌شديدي با خود كشاورزي
اگر حتي و به‌دست‌آورد نيل رودخانه از آببيشتري بتواند كه ندارد
از آببيشتري بگيرند تصميم بالادست‌رودخانه‌به‌خصوص‌اتيوپي ، كشورهاي
.شد نيزخواهد كمتر مصر سهم رودخانه‌بردارند
آينده چهاردهه طي كه مي‌كنيم برآورد ما ايران و مصر ، پاكستان ، مورد در
مورد درافزايشيابد درصد و 120 ترتيب50 ، 60 به غله‌آنها توليدي
زمين‌هاي شدن شور خاك‌و فرسايش‌شديد اثر در پيشرفت‌توليدكشاورزي پاكستان
اين در هكتار هر برنج‌در كاهش‌بازدهي. است شده بزرگي دچارمشكل آبي
اثراين در حدي تا حداقل ، است بوده يك‌درصد سالانه گذشته دهه طي كه كشور ،
برنج كاهش‌بازدهي روند مي‌تواند پاكستان كه بافرض‌اين. است داده روي امر
برآورد ما داد خواهد انجام را كار اين كه فرض‌اين وبا معكوس‌كند را
خواهد بالغ تن ميليون به 9 پاكستان توليد رشد آينده دهه چهار طي كه كرده‌ايم
گذشته سال ظرف40 است‌كه تني ميليون از 13 كمتر اندكي تنها رقم اين كه شد
. است شده افزوده آن به
از 1950 پرجمعيت‌جهان كشور در 4 خالص‌تجارت‌غله و ، مصرف توليد ، جدول 113
.سال 2030 در آن بيني‌آينده پيش با تا 1990
برخوردار افزايش‌توليد قابليت‌براي كمترين از است‌كه كشورهايي از يكي مصر
هم و كرده شديدامحدود را كشت‌آن زير آبگسترش‌منطقه كمبود هم است‌زيرا
استانداردهاي با مقايسه در نيز اكنون هم آن محصول بازدهي ميزان كه اين
براي ما افزايشي‌كه اين وجود با.دارد قرار بالايي سطح بين‌المللي‌در
پيشرفتي برابر تن ، ميليون بيني‌كرده‌ايم ، يعني 7 پيش مصر در آينده چهاردهه
. است داشته گذشته دهه طي 4 كشور اين است‌كه
وضعيت‌ايران
آن محصول بازدهي ميزان است‌و آبي آن زمين‌هاي درصد كه 38 ايران مورد در
ميليون كشاورزي 14 افزايش‌محصول مورد در ما است‌برآورد نسبتاكم هنوز
افزوده آن به سال‌گذشته ظرف40 است‌كه تني ميليون بيش‌از 8 است‌كه تن
براي است‌كه غيرآفريقايي كشورهاي از نسبتاكوچكي جزءگروه ايران. است شده
اتخاذ نظام‌مندي اقتصادي سياستهاي تاكنون خود كشاورزي كل كردن تشويق‌مدرنيزه
نيامده در فعل به هاي قابليت مناسبت‌هنوزايران همين به.نكرده‌اند
پاكستان ، مانند لكن.دارد ديگر ، كشورهاي از بسياري با مقايسه در بسياري ،
. روبروست خود آبي زمين‌هاي شدن شور خاك‌و فرسايش‌بحراني مشكل با نيز ايران
همراه شده كشورياد سه يك‌از هر در توليد آتي روندهاي درباره فرضيات‌ما
خواهد جمعيت‌ايجاد رشد اثر در آينده در كه تقاضايي مااز برآوردهاي با
بزرگ‌غله واردكننده به كشورها اين سه هر سال 2030 تا كه مي‌دهد نشان شد ،
وارد غله تن زحمت‌يك‌ميليون به سال 1990 در كه پاكستان.شد خواهند تبديل
بود خواهند مجبور مصر و ايران.كند وارد تن ميليون سال 2030بايد 26 در مي‌كرد
كه را افزايش‌واردات‌غله روند و كنند وارد تن ميليون و 21 ترتيب32 به تا
.بخشند تداوم افزايش‌است‌همچنان روبه كشور دو اين است‌در سالي چند
اشاره آمده عمل به IUCNكمك با كه پاكستان از زيست‌محيطي يك‌ارزيابي در
ميليون چهارصد سال 2050از تا كشور جمعيت‌اين بيني‌مي‌شود پيش است‌كه شده
است ممكن پاكستان اگرچه مي‌كندكه گزارش‌خاطرنشان اين.گيرد فزوني نفر
ميليون به 200 خود ميليوني افزايش‌جمعيت121 با اندازه‌اي تا را خود بتواند
پاكستان اگربگذارد تر پاپيش رقم اين كه‌از بود نخواهد قادر دهد ، تطبيق نفر
در دهد ادامه را پاكستاني نفر ميليون به 400 سمت‌رسيدن به حركت‌خود منحني
اتيوپي ، هائيتي ، مانند -بين‌المللي خيريه كمكهاي محتاج كشور صورت‌به آن
متكي ديگران خيرخواهي به تنها كه كشوري.شد خواهد تبديل - بنگلادش و سودان ،
زندگي‌ميليون‌ها شرايط بخشيدن‌به براي‌بهبود فرصت‌واقعي هيچ و بود خواهد
تداوم مگر بود نخواهد انتظارآن در چيز هيچ داشت‌و نخواهد خود مردم از نفر
پاكستان ، آينده توصيف‌چشم‌انداز اين.كشور مردم عظيم توده‌هاي زندگي سطح سقوط
از بسياري مورد در ، جمعيت مورد جهت‌در هر به سياست‌باري صورت‌ادامه در
اندازه همين به نيز دارند پاكستان جمعيتي‌مشابه رشد نرخ كه كشورهايي ديگر
. است صادق
و اندونزي يعني دارند جاي ما تحليل و تجزيه در كه ديگري آسيايي كشور دو
محصول عنوان به برنج شدت‌به به برنج‌هستندو توليدكننده دو بنگلادش‌هر
برابر تقريباسه برنج بازدهي كه اندونزي در.هستند وابسته اصلي غذايي
چشم‌انداز ، است استوايي كشورهاي در بازدهي‌ها بالاترين از يكي و افزايش‌يافته
مناسب چندان آينده دهه ظرف4 درصد بيش‌از 40 ميزاني به افزايش‌توليد
توليد بر ديگر تن ميليون معناست‌كه 14 افزايش‌بدين اين.نمي‌رسد نظر به
تني ميليون از 22 كمتر معتنابهي مقدار كه شد خواهد افزوده كشور اين غله
پاسخ شدن محدود. است شده افزوده آن به تا 1990 فاصله 1950 در است‌كه
مصارف براي برنجزارها تبديل و اضافي مصرف‌كود به موجودبرنج گونه‌هاي
را اندونزي غلات‌در گسترش‌توليد دو ، هر شدن ، صنعتي تشديد اثر در غيرزراعي
.كرد خواهد مشكل‌تر فزاينده‌اي طور به
آبي اغلباوقات‌بيش‌از كه اختياردارد در فراواني بنگلادش‌آببسيار
دست‌كم اما. است لازم محصولات‌زراعي توليد رساندن حداكثر به براي است‌كه
اگر.كرد مهار را آن بتوان كه دارد وجود چشم‌انداز اين كشور اين در
طي بنگلادش‌مي‌تواند صورت‌گيرد آبياري آبو مهار زمينه در مكفي سرمايه‌گذاري
كه آنجا از.افزايش‌دهد درصد حدود 80 را خود برداشت‌غله آينده دهه چهار
است‌نسبت‌به نسبتاكم آن محصول بازدهي ميزان و دارد بنگلادش‌آبفراوان
مواد افزايش‌توليد براي قابليت‌بيشتري توسعه حال در كشورهاي از بسياري
.دارد خود غذايي
اگر حتي مي‌كنند ، غله‌وارد كمي مقدار اكنون آنها دو هر كشوركه دو اين
نيابد افزايشي هيچ تا 2030 سالهاي 1990 بين آنها غله ميزان‌مصرف‌سرانه
از اندونزي گرچه.شد خواهند نيازمند غله‌وارداتي زيادي مقدار هم‌به باز
آينده دهه طي 4 مي‌شودكه بيني پيش است‌اما بزرگي جمعيت‌كشوربسيار نظر
واردات ميزان ما است‌كه دليل همين بهدرصدافزايشيابد تنها 62 جمعيت‌آن
مورد در ما بيني پيش.كرده‌ايم برآورد تن ميليون تنها 12 را سال 2030 در آن
است ملايمي بيني نسبتاپيش نيز تن ميليون افزايش‌واردات‌بنگلادش‌به 9
افزايش‌توليد كشوربراي اين عظيم قابليت‌بالقوه از عمده‌ناشي طور به كه
. است
طراوتي حميد دكتر:برگردان
بهار فرزانه دكتر
تجارت خالص مصرف‌غله
(ميليون‌تن)توليدغله كشور بنگلادش 0 8 8 1950 -1 ، 2 19 1990 -9 43 34 2030 اندونزي 0 12 12 1950 -3 37 34 1990 -12 60 48 2030 ايران 0 4 4 1950 -6 18 12 1990 -32 58 26 2030 پاكستان 0 6 6 1950 -1 20 19 1990 -26 54 28 2030
