چهارشنبه 14 آذر 1375 ، 4 دسامبر 1996 ، سال چهارم ، شماره 1137
گريم ، از غارهاي انسان‌نشين‌تا صحنه‌هاي
تئاتر
مختصري در مورد تاريخچه و انواع گريم
.تمام حقوق محفوظ و متعلق به روزنامه همشهري است
گريم هنر ظريف و گسترده‌اي است كه در رديف‌هنرهاي نمايشي برپايه
گريم هنري است وابسته.زيباشناسي ، نقاشي وپيكره‌سازي بنا شده است
تئاتر ، اپرا ، باله و گريم:گريم براي صحنه شامل.به تئاتر و سينما
گريم تلويزيون ، سينما ، سياه‌و سفيد و رنگي و عكاسي:براي دوربين شامل
. مي‌شود(پرتره)
اناتومي سر و چهره و بطور كلي:گريم داراي مبحث‌هاي مختلف است مانند
يا تصحيح ،(CORRECTION) تمامي بدن ، شناخت چهره ، كركسيون
، جامعه‌شناسي ، زيباشناسي ، شناخت سبك(شخصيت) نامتعادل‌سازي ، روان‌شناسي
و نوع تئاتر ، شناخت سبك و نوع سينما ، آشنايي با نور ، فيلتر در صحنه
تئاتر ، آشنايي بانور ، فيلتر در تلويزيون ، سينما و عكاسي ، رنگ‌شناسي
... وروان‌شناسي رنگ ، حجم‌سازي و تكه‌سازي و
ماسك از گريم قدمت بيشتري دارد
آنچه مسلم است قدمت‌ماسك از گريم بيشتر است ، در غارهاي انسان
مربوط به‌سي‌هزار سال قبل از ميلاد به صحنه‌هاي شكار(پالئولي‌تيك)
برمي‌خوريم كه رقصندگان ، ماسك بر چهره دارند يا نقاشي‌هاي روي سنگ در
آفريقاي جنوبي نيز نشانگر صحنه‌هاي شكار است كه بدن و چهره را با
در مورد گريم ، در دورانهاي ابتدايي در مراسم.ماسكي پوشانده‌اند
آييني و مذهبي چهره را با خاكستر ، عصاره گياهان ، رسوب رنگهاي معدني
از مراسم آييني و مذهبي است كه تئاتر و.و گل سرخ رنگ آميزي مي‌كردند
در گذشت زمان بازيگر براي نقش آفريدن از.هويت بازيگر شكل مي‌گيرد
اين دو پديده گريم و ماسك از.گريم و ماسك استفاده برده است
هر دو يك عمل را بر.دورانهاي بسيار دور در كنار بازيگر بوده است
گريم ، چهره.چهره انجام مي‌دهند و آن‌استتار هويت اصلي بازيگر است
بازيگر را با رنگهاي خاص مي‌پوشاند و ماسك پوششي از كاغذ ، مقوا ،
.است... پارچه ، پوست ، اسفنج ، چرم ، پلاستيك و
نمونه‌اي از يك كار گريم
مختصري از تاريخچه گريم و ماسك
ماسكهايي كه از قرون‌گذشته بر جاي مانده‌اند ، نقش و تخيل انسان‌هاي
دوره‌هاي گذشته را دربردارند ، آنها استعاره‌هايي هستند كه از
سرنوشت انسان ، اميدها و آرزوها و رموز مبهمشان سخن مي‌گويند ، آنها
.هاله‌اي از رمز و رازند
به‌طور كلي گريم و ماسك رادر طي دوران نه تنها درصحنه تئاتر بلكه
مصريان‌باستان در مراسم مذهبي‌ماسك بر.در زندگي‌مشاهده مي‌كنيم
چهره مي‌نهادند ، نقوش ماسك الهام گرفته‌از فرم و خطوط چهره
نقش حيواناتي چون گربه ، شير ، گاو ، شاهين ، .حيوانات و پرندگان بود
مصريان باستان با.همزمان گريم را در مصرنيز مشاهده مي‌كنيم.لك‌لك
سولفور سرب سائيده‌اي از جوشانده تخم مورچه به شكل سرمه خطوطي اطراف
.چشمها مي‌كشيدند و پشت چشم را رنگ سبز كربنات مس مي‌ماليدند
بازيگران در دوران قرون‌وسطي در كشور ايتاليا درنمايشهاي هجو
در نمايشهاي مذهبي.ماسكهاي كامل از صورت حيوانات بر چهره مي‌نهادند
چهره شياطين با ماسك پوشيده مي‌شد و يا چهره با رنگ سياه رنگ‌آميزي
در اين دوره به هنگام جنگ پادشاهان اغلب ماسكهاي فلزي رزمي.مي‌شد
اين ماسكها داراي نقشي ترسناك و همراه با نوكي تيز به.بكار مي‌بردند
.شكل منقار از جنس فلز ساخته مي‌شد
در(COMEDIA DELLARTEكمدي يا دل آرته)در دوره رنسانس تئاتر
.سال 1545 ميلادي در شهرپادوا در شمال كشورايتاليا شكل گرفت
شخصيتهاي.شخصيتهاي اين نوع نمايش به دو گروه تقسيم مي‌شدند
اغراق‌آميز ماسكهاي نيمه از جنس چرم بر چهره مي‌نهادند و شخصيتهاي
طبيعي آرد و يا پودر به چهره مي‌ماليدند و لبها و گونه‌ها را قرمز
در قرن شانزدهم‌ميلادي در ايتاليا ماسك‌وسيله‌اي براي تغيير.مي‌كردند
درنيمه دوم اين قرن از ماسك‌به‌عنوان.چهره و نيز حفاظت از پوست شد
مد ، زنان متشخص‌ماسكهايي كه غالبا از جنس‌مخمل و ابريشم ساخته مي‌شد
.برچهره مي‌نهادند
بازيگر و((در قرن هفدهم ميلادي در كشورفرانسه مولير1622ـ1673 ميلادي
بازيگران.نمايشنامه‌نويس معروف فرانسوي نيز از گريم استفاده مي‌كرد
با ماليدن آرد يا پودر بر چهره در جهت روشن شدن چهره از دور ، و
.رنگ‌آميزي گونه‌ها و لبها ، نقش ايفاء مي‌كردند
در قرن هيجدهم ميلادي دركشورهاي فرانسه و انگلستان‌بازيگر زن
نخست ، به چهره‌نوعي خمير سفيد مي‌ماليد وسپس پودر سفيد بكار
رگهاي پيشاني رابا رنگ آبي و گونه و لبهارا با رنگ قرمز.مي‌برد
در اين قرن.كلاه‌گيسهاي بسيار بزرگ بر سر مي‌نهاد.رنگ‌آميزي مي‌كرد
بازيگر مرد چهره را با.براي موها پودرهاي رنگي معطر بكار مي‌بردند
پودر سفيد مي‌كرد و ريش و سبيل مي‌گذاشت ، در اين دوره كاربرد ماسكهاي
.كوچك و بزرگ بسيار متداول بوده است
در اوايل قرن بيستم باراه‌يافتن نور به صحنه تئاترتحولي در ساخت
با استفاده ازلوازم جديد نيز بازيگران.لوازم گريم‌به‌وجود آمد
گريم تئاتربسيار.چهره‌را بدون تكنيك مانند گذشته‌گريم مي‌كردند
گريم تئاتر با تكنيك در جهت سبكهاي مختلف از نيمه.غليظ انجام مي‌شد
.قرن حاضر پديد آمد
در اوايل قرن در سينمابه‌علت محدوديت ماده خام يااستفاده از
و ارتوكروماتيك(MONOCHROMATIC)فيلمهاي‌مونوكروماتيك
كه قادر به‌ثبت رنگهاي آبي و سبز طيف نور سفيد(ORTHOCHROMATIC)
بودند ، در فيلمبرداري از محيط اطراف و سوژه‌هاي انساني رنگهاي محدوده
قرمز طيف نور سفيد روي آنها ثبت‌نمي‌شد ، لذا فيلمبرداران به‌منظور ثبت
اعضاي چهره بازيگران مانند چشمها و لبها ، در زمان فيلمبرداري اين
اين نوع گريم را در.نواحي را بر چهره بازيگر مشخص و برجسته مي‌كردند
فيلمهاي چارلي‌چاپلين مشاهده مي‌كنيم كه گريم در آن بسيار غليظ و
.اغراق‌آميز است
در دهه 30 با پيدايش سيستمي از سينماتوگرافي تحت‌عنوان تكني‌كالر
در گريم(OPTIC) و تحولات ، تكامل سيستمهاي اپتيك(TECHNI COLOR)
سينما و ساخت لوازم در جهت بالا بردن كيفيت تصاوير ، تحولي به‌وجود
، كريلون(MAX FACTOR) ماكس‌فاكتور(LEICHNER) كارخانه‌لشنر.آمد
به‌طور كلي با پيشرفت. ساخت لوازم گريم‌كامل را آغاز كردند(KRYOLAN)
.هنر سينما در دهه‌هاي بعدي ، هنر گريم نيز تكامل پيدا كرد
شخصيتهاي:امروزه با گرايش فيلمهاي‌غرب به سبك سوررئاليسم‌كه شامل
گريم توجه كارگردانان را به‌خود.تخيلي ، فضايي و عجيب و غريب است
معمولا در.معطوف كرده است و هر روز روبه رشد و پيشرفت و نوآوري است
.اين سبك فيلم از عروسك ، مانكن و ماكت استفاده مي‌شود
چرا بازيگر تئاتر بايد گريم شود؟
در صحنه‌به‌علت تابش.در تئاتر ، چهره بازيگر با دوهدف گريم مي‌شود
نور پروژكتور ، چهره بازيگر رنگ‌پريده و مسطح‌و چشم و ابروهاي او
:هدف دوم.رفع‌اين عيبهاست:هدف نخست.حفره‌مانندجلوه مي‌كند
شخصيت‌سازي بر چهره بازيگر است كه بر مبناي سبك و نوع نمايشنامه ،
، مكان ،(شخصيت) نژاد ، مليت ، موقعيت اجتماعي ، طبقات سني ، روان‌شناسي
زمان و زيبايي‌شناسي با درنظر گرفتن هدف اول بر چهره او انجام
از ديدگاه زيبايي‌شناسي طراحي گريم تئاتر كلاسيك برمبناي.مي‌پذيرد
هماهنگي ، رئاليست بر مبناي حقيقت و واقعيت ، سبموليسم بر مبناي
روان‌شناسي رنگ ، اكسپرسيونيست و سوررئاليست به زيبايي‌شناسي ذهني
. مي‌پردازد(سوژكتيو)
.گريم در سالنهاي بزرگ غليظ و در سالنهاي كوچك رقيق انجام مي‌شود
جايگاه گريم در تئاتر امروزمتاسفانه تئاتر امروز درنابساماني
بسر مي‌برد ، چنانچه‌تئاتر به سبكهاي مختلف درسالنهاي متعدد تئاتر
مشاهده‌شود ، گريم را هم مي‌توان مشاهده كرد ، اما با خالي بودن اكثر
.سالنهاي تئاتر نمي‌شود راجع به گريم صحبت كرد
دكور ، لباس ، گريم ، :ازجمله.تئاتر رشته‌هاي وابسته به خودرا دارد
باپيشرفت تئاتر اين رشته‌هانيز فعال و پيشرفته...نور ، صدا و
.خواهندشد
اين احيا به كمك‌مسئولين.به‌نظر من تئاتر امروز نياز به‌احيا دارد
.هنري انجام‌پذيراست
.گريم در سينماچشم دوربين بسيار حساستر ازچشم انسان است
.بنابراين گريم‌در سينما و تلويزيون ، دقت و ظرافت بيشتري مي‌طلبد
گريم سينما ظريفتر از گريم تلويزيون انجام مي‌شود و گريم فيلم سياه و
.سفيد با فيلم رنگي متفاوت است
:در مقابل دوربين نيز با دوهدف چهره بازيگر گريم مي‌شود ، هدف اول
:هدف دوم.رفع عيوبي است كه به‌دليل انعكاس نور ، بر چهره ايجاد مي‌شود
.شخصيت‌سازي بر چهره است
مواردي كه براي شخصيت‌سازي‌چهره براي تئاتر شرح داده شده‌براي
سينما نيز با افزودن ، سبك فيلم ، فضاي بيروني ، فضاي‌دروني ، زواياي
به‌طور كلي چهره هر فرد.مختلف‌فيلمبرداري ، درنظر گرفته مي‌شود
طراح گريم در سينما و.داراي‌خطوط و حالات مثبت و منفي‌است
تلويزيون بايد با دقت اين‌خطوط و حالات را در چهره‌بازيگر كاوش و
بررسي كند ، سپس برحسبنقش و شخصيت به تقويت خطوط و حالات و ميميك
.بازيگر بپردازد
در گذشته در غرب ، شخصيت‌سازي بر چهره در سينمابه‌شكل قراردادي
انجام مي‌شد ، اغلب براي شخصيتهاي منفي چشم وابروان در هم ، عضلات
.چهره‌برجسته و نيز گاه جاي چند زخم كهنه نيز بر چهره كار مي‌شد
امروزه شيوه شخصيت‌سازي درسينما تغيير كرده است ، معمولابراي نقش
يعني چهره‌اي بدون: در نظر گرفته مي‌شود(NEUTRE)منفي چهره خنثي
البته بازيگري اين نقش بسيار دشوار است ، .اكسپرسيون ، حالت و ميميك
طراح گريم سعي مي‌كند تمامي اكسپرسيون چهره را با گريم محو كند
.واخيرا چهره‌هاي منفي گاه حتي با حالتها و خطوط مثبت كار مي‌شود
.به‌طور كلي معيارهاي زيبايي‌شناسي كلاسيك تاحدودي‌ازبين رفته است
اغلب در فيلمهاي غربي‌بازيگران نقش اول مثبت‌نه‌تنها زيبايي كلاسيك
.درچهره‌شان موجود نيست ، بلكه‌داراي چهره نامتعادل نيزهستند
لذاطراح گريم براي نقش مثبت.امروزه در سينماجذابيت مطرح است
.تعادل‌سازي را مابين فرم چهره بازيگر و اعضاي چهره او انجام مي‌دهد
دكتر مهين ميهن
. ندا رايانه موسسه گسترش اطلاعات و ارتباطات فرهنگي:مجري فني