چهارم ، شماره 1143 دسامبر 1996 ، سال آذر 1375 ، 12 پنجشنبه 22
قرآن اسامي
آيات از كه گونه آن دارد؟ نيز قرآن از غير نامي الهي كتاب اين آيا
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
نامهاي با الهي مجموعه اين از قرآن خود در خداوند مي‌شود استفاده
.است كرده ياد نيز تنزيل و ذكر فرقان ، كتاب ، مثل ديگري
معروف احمدتجيبي علي‌بن علامه و تبيان كتاب در جزايري طاهر شيخ علامه
علامه و كرده‌اند قرآن‌ياد براي را نام از 90 بيش (م 647) حرالي به
عزيزي‌بن ابوالمعالي علامه.كرده‌اند ذكر را نام زركشي 55 و سيوطي
نام قرآن 55:مي‌گويد البرهان كتاب در شيندله به معروف عبدالملك
.دارد
آميخته خلطو آنان زيرا ;است اشكال‌پذير و نقد قابل گفتارها اين ولي
ذكر آن براي درقرآن كه عناويني بيشتر و اوصاف ، و اسامي بين نمودند
اوصاف و اسامي قرآن در هرحال بهاسما نه هستند قرآن اوصاف شده
هستند خاصي تسميه وجه داراي كدام هر و است شده ياد قرآن براي زيادي
.نماييم اشاره آنها از بعضي به فشرده طور به ما كه بجاست و
است‌كه رفته كار به نام اين مورد از 50 بيش الهي آيات قرآن‌در
خاشعا جبل‌لرايته علي آيه‌لوانزلناهذاالقرآن است موارد آن از
مبدا و بوده چه‌معني به اينكه‌قرآن در البته خشيه‌الله من متصدعا
.يافت‌مي‌شود عديده‌اي نظريات چيست ، آن اشتقاق
كه برآنند -شافعي مذهب پيشواي -شافعي ادريس محمدبن مثل بعضي -1
مجموعه اين براي ابتدا از كه است اسمي بلكه نبوده ، مشتق اصلاقرآن
.است شده داده قرار خداوند كلام
;قرينه‌مي‌دانند قرائن‌جمع از مشتق را فراءقرآن مثل افرادي -2
آيات اين بودن همچون‌قرينه يكديگر به آيات بعضي شباهت كه جهت بدان
(1).است ديگر بعض به نسبت
معني كه‌به بالشي‌ء ازقزن‌الشي‌ء مشتق را قرآن او پيروان و اشعري -3
و سوره‌ها كه‌چون معتقدند و دانسته است چيزي به چيزي نمودن ضميمه
مي‌شوند ديگر بعضي آنهامنضم از بعضي و يكديگرند مقارن قرآن آيات
(2).است ناميده قرآن را آن خداوند
زجاج‌صاحب به معروف (م 311) سري ابراهيم‌بن ابواسحاق علامه از -4
معني به ازقرء مشتق كه‌قرآن است شده نقل القرآن معاني كتاب
حوض در آب يعني مي‌شودقراالماءفي‌الحوض گفته كه چنان ;است جمع‌آوري
سابقه كتب محتواي همه جامع قرآن كه است نكته اين گوياي اين و شد جمع
را كسي قول است داده قرار معنا همين از قسطلاني علامه و (3)است الهيه
او بر علاوه (4)را ، آن كردم جمع يعني قرات‌الشي‌ء:مي‌گويد كه
آن براي را معنا همين نيز ماده‌قرا در (6)منظور وابن (5)ابن‌اثير
كه است جهت بدين به‌قرآن ، آن ناميدن مي‌گويد منظور ابن.برگزيده‌اند
سوره‌ها ، و آيه‌ها وعيدها ، وعده‌ها ، نواهي ، اوامر ، داستانها ، آن در
بعضي نمودن ضميمه قرائت:مي‌گويد اصفهاني راغب ولي است ، شده جمع‌آوري
اطلاق عنوان اين جمعي هر بر و ترتيل در ديگر بعض به است كلمات و حروف
.نمايي جمع را آنان كه هنگامي نمي‌شودقرات‌القوم گفته ;نمي‌شود
و آوردن پيروهم و قرائت معني به ازقرء مشتق را لحياني‌قرآن -5
را قول همين القرآن في‌علوم مباحث صاحب او بر علاوه(7)مي‌داند خواندن
به و است قرائت با مرادف و مصدر لغت در قرآن:مي‌گويد و داده رجحان
قراناه فاذا قرآنه و جمعه علينا ان:مي‌فرمايد خداوند كه معناست همين
شريفه آيه در قرآن از مراد بزرگان ، بعضي گفته به و.(8)قرانه فاتبع
.است قرائت القرآن علم
درسينه‌ها قرآن كه باشد اين شايد اسم ، اين به كتاب ناميدن وجه و
استظهار و آن‌استذكار در كه است قرائت مصدر قرآن زيرا ;مي‌شود حفظ
بين در خدا كتاب اين سبباينكه:گفته‌اند حكما بعضي و است شي‌ء
جميع بردارنده در كه است اين شده ناميده قرآن او ديگر كتابهاي
علوم همه ثمره‌هاي بردارنده در بلكه است ، او ديگر كتابهاي فائده‌هاي
وتبيانا شي‌ء كل تفصيل و:خدا فرموده دارد اشاره اين به و است
(9)شي‌ء لكل
ديگري نظريات يا و كرده‌اند خدشه اقوال اين در بعضي كه نماند ناگفته
از كلام اطاله از پرهيز براي كه كرده‌اند بيان قرآن تسميه وجه در را
.مي‌گذريم آنها
اين.است شده‌كتاب ذكر قرآن براي كه نامهايي از كتابيكي
ذلك‌الكتاب.الم:آنهاست از ;است آمده قرآن در مورد از 270 بيش كلمه
است توجه جالب.است مواردقرآن اين بيشتر در مراد كه (10)...فيه لاريب
ياد كتاب عنوان به قرآن از است استنباطاحكام منابع از بحث هرگاه كه
حروف و كلمات الفاظ ، جامع كه گويند كتاب بدان‌جهت هم شايدميشود
بر خداوند ، كتاب كلمات در حال هر به است معني بدين كتابت چنانكه;است
:جمله از است شده اطلاق اموري
در.كتابنوح مانند ;آمد فرود پيشين انبياي بر كه ديني كتابهاي -1
يحيي كتاب و (11)معهم‌الكتاببالحق انزل و:فرمود خداوند كه آنجا
(12)بقوه خذالكتاب يايحيي:گفت كه آنجا در
:مانند ;است داده‌شده قرار سيئات و حسنات ضبط براي كه كتابهايي -2
كتابا يوم‌القيامه له نخرج عنقه‌و في طائره الزمناه انسان وكل
كل وتري(13)حسيبا عليك اليوم بنفسك كفي اقراكتابك منشورا يلقاه
(14)تعملون كنتم ما تجزون كتابهااليوم الي تدعي امه كل جاثيه امه
در كه چيزي بر كتاب اول آيه در كه است اين در آيه دو اين بين تفاوت
دوم آيه در اما شده ، اطلاق مي‌شود ضبط افرادانساني سيئات و حسنات آن
رفته كار به شده ضبط آن در امتها سيئات و كه‌حسنات چيزي آن مورد در
.است
وما:مثل ;مي‌شود ضبط آن نظام و وجود حوادث آنها در كه كتابهايي -3
ولااكبر من‌ذلك لااصغر و في‌السماء ولا في‌الارض ذره من‌مثقال ربك عن يعزب
(15).مبين كتاب في الا
.دارد راه تبديل و تغيير آنها در خداوند خواست به كه كتابهايي بر -4
(16).الكتاب ام عنده و يثبت و يشاء ما يمحواالله
دو در كه است شده استعمال قرآن در مورد حدود 7 كلمه فرقان‌اين
است آمده فرقان سوره آيه اولين در آنچه مثل ;است منظور قرآن آن مورد
ليكون‌للعالمين عبده علي تبارك‌الذي‌نزل‌الفرقان:مي‌فرمايد كه
علت شايد و مي‌كند افاده جدايي‌را و تفرقه معناي فرقان (17)...نذيرا
راه و هدايت ميان‌راه فارق كه است آن است شده ناميده فرقان آنكه
معني‌نجات به آنكه يا و است باطل و حق و حرام و حلال راه و گمراهي
.است
بعضي‌آنها در كه است آمده قرآن از آياتي در نيز كلمه ذكراين
له انا و نزلناالذكر نحن آيه‌انا جمله آن از ;است قرآن مراد
و است شرف معناي به ذكر (19)من‌ربكم ذكر آيه‌وهذا و (18).لحافظون
ابلاغ نتيجه در خدا رسول كه است اين ذكر به قرآن شدن ناميده مناسبت
و بهترين نيز او امت و شد نائل شرف مراتب آخرين به مردم به قرآن
او هدايت و قرآن نور حامل آنان زيرا ;آمدند حساب به امتها شريفترين
(20).تسالون سوف و لقومك و لك لذكر وانه:فرمود خداوند.شدند
در كه همان‌گونه ;است شده اشاره چند آياتي در نام بدين تنزيل‌و
ربالعالمين تنزيل انه و:مي‌فرمايد كه است آمده آيه 192 شعراء سوره
.باشد قرآن تدريجي نزول به اشاره تنزيل به قرآن تسميه وجه شايد كه
كريم قرآن در كرديم ، اشاره آنها از برخي به كه قرآن اسامي بر علاوه
سوره در حكيم و علي:مثل ;است شده ياد قرآن براي نيز زيادي اوصاف
آيه فصلت سوره در ياعزيز آيه 21 بروج سوره در يامجيد آيه 4 زخرف
حبل‌والصراط و شفاء و يامحكم و آيه28 زمر سوره در ياعربي 41
نذير ، رحمت ، مثاني ، وحي ، بيان ، بصائر ، بلاغ ، موعظه ، و المستقيم
....مهيمن
في‌اعلام البرهان -2/القرآن 1/87 في‌علوم الاتقان -پانوشتها1
نهايه‌اللغه ، -5/لطائف‌الاشارات 1/18 -4/سابق مدرك -3/القرآن 1/278
الاتقان ، 1/87 ، -7/مصري ابن‌منظور لسان‌العرب ، -6/قرا ماده
راغب قرآن ، الفاظ مفردات -9/آيه 18 قيامت ، -8/قرا ماده تاج‌العروس ،
/مريم ، 12 -12/البقره ، 213 -11/آيه 1 البقره ، -10/اصفهاني ، 402
-17/رعد ، 39 -16/يونس ، 61 -15/جاثيه ، 38 -14/اسراء ، 13 -13
زخرف ، 44 -20/نساء ، 50 -19/حجر ، 9 -18/فرقان ، 1