چهارم ، شماره 1151 دسامبر 1996 ، سال دي 1375 ، 22 يكشنبه 2
|
|
روشهاي و نظريه‌ها پرتو در اسلام مدنيت
كلان
تاريخ انسان ، جامعه ، جهان ، شناخت درباره انسان فهم و محاسبه شرايط
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
است وابسته عمل در آن وعمق محتوا ميزان و سوال مسئله ، نوع به هستي و
عيني شناخت دنياي به ورود شايستگي انسان‌به آن ، احراز صورت در كه
درجه در روش‌ها كلان و نظريه‌ها ، كلان ارائه با قرآن‌كريم و مي‌شود نايل
مدنيت و علم ، تمدن تحقق آنها ، بدون چون مي‌كند دنبال را قصدي اول‌چنين
.بود خواهد منتفي سعادتمند زندگي و
معناي به دين ازقرائت فشرده‌اي تبيين دنبال به حاضر نوشته:اشاره
آيات به توجه با روش‌ها كلان و نظريه‌ها كلان به روش اين در است ، قانون
و مدنيت ايجاد و علم مقدمه كه دين در همبسته عناصر به‌عنوان قرآن
و انسان دين ، ماهيت به نظريه‌ها كلان در است ، شده توجه هستند تمدن
مدنيت و تمدن احياي بنيان‌هاي نيز روش‌ها كلان در و شده اشاره جهان
ملازمت ضرورت‌هاي كلي به‌طور و است گرديده ذكر آيات به استناد با اسلامي
شده عنوان همزمان طور به (قرآن) متن‌مقدس در كلان روشهاي و نظريه‌ها
.است
مقالات سرويس
هر به هركس ، مي‌داند قانون مساوي‌با را آن دين ، مورد در ديدگاه يك
خواهد خود كار حاصل آن‌به براساس نمايد ، عمل خداوند ازقوانين يك
را دنيا كشت وآنكه بيفزائيمش را ، آخرت كشت آنكه‌خواهد.رسيد
انديشه ، اين درمنظر.(1)بهره‌اي آخرت در نيستش و آن از دهيمش خواهد ،
براي ديني متون نقدپذيري با انسان ، عقلاني رشد به توجه با خاتميت عصر
.مي‌يابد معنا جامعه و تاريخ انسان ، جهان ، هستي ، قانونمندي‌هاي فهم
خداياني ، الله جز يابرگرفتند هاتوبرهانكم قل الهه ، دونه اتخذوامن ام
(2)را خود برهان بياريد بگو
وادعواشهداء مثله من عبدنافاتوبسوره علي ممانزلنا في‌ريب كنتم وان
آنچه به شكي‌هستيد در اگر و صادقين كنتم ان الله من‌دون كم
بخوانيد و آن همانند سوره‌اي بياريد پس خويش بنده بر فرستاده‌ايم
.(3)خدا جز را خويش گواهان
درون از بايد را معرفتي كذبهر و صدق مناط كه كرد فراموش نبايد
بحث باشد ، آن‌خالي از دين كه صورتي در و كرد معرفت‌جستجو همان
.بود خواهد بي‌معني نيز برهاني
(قرآن) دين مقدس متن هدف برعمل ، مبتني برهاني نگرش نگرش ، اين در
انسان ، ميان جانبه روابطچند در آدمي در آگاهي عاليترين است‌تا
عقلي حركت و شالوده‌هاي‌آگاهي آغاز اقبال ، .شود خدابيدار و جهان
(ص)اكرم پيامبر زيرا مي‌داند ، (ص)اكرم زمان‌پيامبر از را اسلام در
را چيزها كماهي ، خدايا ارني‌الاشياء مي‌كردنداللهم دعا اغلب
مي‌گذرد فرد از دين برداشت ، اين در (4)بنما من به هستند كه همانگونه
مطلق ، و نهايي حقيقت به را او نسبت و وضعيت و مي‌رسد اجتماع به و
ايجاد به جزميت يا و حيرت از را او مي‌كند ، آدمي محدوديت با متعارض
اين از يك هر و مي‌دهد سوق خدا و جهان اجتماع -فرد ميان ارتباط
معنا اين در مي‌كند ، محسوب آيه و نشانه قانون عنوان به را حوزه‌ها
.است الهي قانون جزء وانسان طبيعت جهان در افعال
چيز همه پس كه مي‌رساند اين‌نتيجه به را اقبال وجودي ، تفسير اين
(متن) آيه ميان رابط عنوان‌حلقه تحت آنچه ميان اين در.مقدس‌است
و جامعه -تاريخ يافته‌در تجلي انساني طبيعت و وطبيعت شده نوشته
-متن رابطه اساسا كه است پرسش اين به پاسخ به معطوف است ، ضروري فرد
در است؟ تبيين قابل چگونه طبيعت -متن با انسان نسبت و چيست طبيعت
آيه مفهوم از طالقاني مرحوم و مطهري شهيد تبيين پرسش اين به پاسخ
مي‌كردند ، تلقي قانون مثابه به را آيه اين‌دو ، .مي‌رسد نظر به مناسب
همچنين و علي ارتباط در فكري ، منظومه يك در نگرشي ، چنين تعميم
حلقه ميان اين درمييابد معنا كتاب /انسان /جهان ميان ديالكتيكي
جهان در انسان) جهان -انسان ميان هلوگراماتيك رابطه تبيين‌كننده واسط
با عملي پيوند در انسان.است (كتاب) مقدس متن (انسان در جهان و
نياز ، سطح به توجه با دائم ، شدن و اكتسابي -فطري صورت به جهان ،
(ربه عرف فقد نفسه عرف من).مي‌يابد را خود سوال‌هايشان و خواست‌ها
مي‌شود نايل پيامبري مقام به خدا سوي از مستمر ، شدن در پيامبر همچنين
-تاريخ قانون عنوان به را آن هم و درك را وحي هم مي‌گردد قادر و
.كند عرضه بشري جامعه به خدا و جهان -جامعه -انسان
نيست ، ذهن به وابسته عنوان‌قانون ، تحت وحي شناسايي نحوه اينجا در
در آن شناخت زمينه كه است شرايطي داراي خود ، شناسايي براي وحي عينيت
شرايط ولي دارد ، وجود است ، ديگري از يك هر نوعي به كه انسان و جهان
ميزان و سوال مسئله ، نوع به باره اين در را انسان فهم و محاسبه
وابسته روندي چنين درك ضرورت وابسته‌مي‌داند ، عمل در آن عمق و محتوا
ورود شايستگي به انسان آن ، صورت‌احراز در كه است شناخت مقدمات به
و نظريه‌ها كلان كريم‌باارائه قرآن.مي‌شود نايل عيني دنياي‌شناخت به
وجود بدون چون مي‌كنند ، دنبال را قصدي چنين اول دردرجه روش‌ها كلان
.بود خواهد منتفي سعادتمند زندگي و مدنيت و تمدن و علم تحقق آنها ،
درباره‌ماهيت قرآن مقدس متن نظريه مقدس‌كلان متن نظريه‌هاي كلان
زير شرح به آنها تبيين‌هستي انسان‌براي ماهيت جهان ، ماهيت دين ،
:است
(5).است استوار واقعيت بر دين آينه هر -دين11 ماهيت -1
هرگز را ، ديني (شدن الهي قوانين تسليم) اسلام جز بخواهد هركس -21
(6) او از نشود پذيرفته
(خدا قوانين به شدن تسليم) اسلام خدا نزد در دين همانا -31
(7).است
آنهاست ميان را آنچه و زمين و آسمان نيافريديم و -جهان 12 ماهيت -2
(8)به‌بازي
است نشاني‌هايي روز و شب گردش و زمين و آسمان‌ها آفرينش در همانا -22
(9)خردمندان براي
(10)(نوين آفرينشي بيارد) است گسترش قابل جهان -32
(11)را آفرينش خدا آورد پديد چگونه بنگريد پس -42
(12) كاري در اوست روزي هر.است جديد خلق و گسترش قابل جهان -52
(13)را روز و شب خدا مي‌گرداند.روز و شب خلق در نوساني حركت -62
انسان ماهيت -3
(14) اراده‌الهي انعكاس و جهان و طبيعت تغيير انسان وظيفه -13
(15)مرتبه پست‌ترين در خلق و ساختمان بهترين -23
(16)نقص‌هايش همه با طبيعت بر برتري -33
(17)چيزي برهر سيطره قدرت داراي -43
ناحيه از سيطره‌يافتن قدرت عامل مهمترين عنوان به تغيير -53
(18)خداوند
(19)طبيعت درباره تحقيق توانايي داراي -63
(20)تاريخ درباره تحقيق توانايي داراي -73
انسان ماهيت و ماهيت‌جهان دين ، ماهيت مولفه‌هاي ارائه ترتيب اين به
آدمي آگاهي عاليترين كردن هدف‌اساسي‌بيدار با (قرآن) مقدس متن در
(21)كند فهم جهان و خدا با را خود جانبه چند تاروابط است
فهم اين سعي‌دارد فوق مولفه‌هاي براساس آموزه اين ديگر عبارت به
فهم كه نمايد زنده اسلام درپيروان انديشه سيستم قالب در را عظيم
آدمي بيروني و دروني حيات رهبري و دادن وتغييرشكل عمل از اسلام
طريق‌قرآن اين از مي‌شود آغاز (ص 6 همان) است دين اساسي هدف كه
اين و كند باز بزرگ‌تغيير واقعيت ديدن براي را ما چشم مي‌خواهد
آن ، آوردن در ضبط تحت و ارزشيابي طريق از تنها كه است چيزي تغيير
(22).مي‌سازد امكان‌پذير را دوام قابل تمدني ساختمان
قرآن كه هستند دستورالعمل‌هايي روش‌ها ، مقدس‌كلان متن در روش‌ها كلان
كاركردآنها و كرده توصيه خود پيروان و مسلمانان به آنهارا كريم
رابطه است ، تمدن‌دانسته بناي سنگ ايجاد و مدني جامعه تحقق در را
است ، همبسته و تنگاتنگ ارتباط يك مقدس متن در روش كلان و نظريه كلان
تبيين به مربوط مي‌رود نظريه كلان از سخن كه هرجا (قرآن) مقدس متن در
از سخن كه هرجا امااست (تاريخ و جامعه انسان ، جهان ، خدا ، ) هستي
كلان برمبناي كه است دستورالعمل‌هايي به مربوط مي‌آيد ، ميان به روش كلان
مباني روش‌ها كلان برخاسته‌اند ، واقعيت دل از و شده‌اند مطرح نظريه‌ها
و ضروري مقدمات كه روش‌ها كلان اگر مي‌روند ، شمار به مدني جامعه اساسي
نيز نظريه‌ها كلان نباشند ، ميان در علوم‌اند ، روشهاي شكوفايي حياتي
عمل در نظريه‌ها كلان فهم ديگر عبارت به داشت ، نخواهند اعراب از محلي
دارند تاكيد امر اين بر روش‌ها كلان و نظريه‌ها كلان.بود نخواهد ميسر
به را جامعه‌اي هيچ آگاهي ، و علم دانش ، اقتباس و دانش‌پروري صرف كه
جوامع در روش‌ها كلان تحقق جهت زمينه ايجاد اما نداده ، سوق پيشرفت
:مي‌رود شمار به تمدن رشد مباني نظريه‌ها كلان بررسي براي
فرستاديمش همانا آشكارا ، كتاب آيت‌هاي است اين:پرسشگري -1
تو بر مي‌خوانيم ما يابيد ، عقل و خرد به شايد تازي زبان به خواندي‌اي
و را قرآن اين تو سوي به فرستاديم وحي بدانچه را داستان‌ها بهترين
و يوسف داستان در همانا..غافلين از آن از پيش بوده‌اي هرچند
(23)پرسشگران براي است آيت‌هايي برادرانش
آصف‌نخعي فروزان
دارد ادامه
-23 ، 4- بقره -24 ، 3-انبياء -20 ، 2-شوري -پانوشت‌ها1
6 ،-ذاريات -ص12 ، 5 اسلام در ديني تفكر احياء -لاهوري اقبال
-دخان38 ، 9 و 16-انبياء -19 ، 8-آل‌عمران -85 ، 7-آل‌عمران -6
29 ،-الرحمن -عنكبوت19 ، 12 -فاطر15 ، 11 -و 191 ، 10 190-آل‌عمران
72 ،-احزاب -5 ، 16-تين -ونحل‌ـ12 ، 15 20-لقمان -44 ، 14-نور -13
و انعام11 -259 ، 20-بقره -11 ، 19-رعد -الي 19 ، 18 انشقاق17 -17
ص 19 ، همان -ص12 ، 22 اسلام در ديني فكر احياء لاهوري اقبال -99 ، 21
و 7 3-2-1-يوسف -23
